Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Vận dụng lý thuyết kiến tạo vào dạy học một số kiến thức phần “Quang học” Vật lí 11 trung học phổ thông ban Cơ bản

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Hải Âu VẬN DỤNG LÝ THUYẾT KIẾN TẠO VÀO DẠY HỌC MỘT SỐ KIẾN THỨC PHẦN “QUANG HỌC” VẬT LÝ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG BAN CƠ BẢN LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Hải Âu VẬN DỤNG LÝ THUYẾT KIẾN TẠO VÀO DẠY HỌC MỘT SỐ KIẾN THỨC PHẦN “QUANG HỌC” VẬT LÝ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG BAN CƠ BẢN Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học môn Vật lý Mã số: 60 14 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM THẾ DÂN Thành phố Hồ Chí Minh - 2012 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này tôi đã nhận được rất nhiều lời động viên và sự giúp đỡ tận tình từ phía các Thầy Cô, gia đình, đồng nghiệp, bạn bè và các em học sinh. Tôi xin gởi lời cảm ơn chân thành đến tất cả những người đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn: - Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi có thể học tập tại trường. - Quý Thầy Cô giáo khoa Vật lý, khoa Anh văn, khoa Giáo dục Chính Trị Trường Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh và Quý Thầy Cô giáo thuộc Viện Nghiên Cứu Giáo Dục, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tận tình giảng dạy và tạo điều kiện thuận lợi để em có thể hoàn thành các chuyên đề học tập của mình. - Thư viện của Trường đã giúp tôi trong học tập và nghiên cứu trong suốt hai năm vừa qua. - Đặc biệt, em xin gởi lời cảm ơn sâu sắc đến Thầy TS. PHẠM THẾ DÂN đã tận tình hướng dẫn, giảng giải và giúp đỡ em trong suốt quá trình thực hiện đề tài này. - Ban Giám Hiệu và Quý Thầy Cô tổ Vật lý, đặc biệt là Thầy Nguyễn Uy Đức và các em học sinh Trường THPT Chuyên năng khiếu TDTT Nguyễn Thị Định và Quý Thầy Cô ở các trường THPT thuộc TP. HCM đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình triển khai thực nghiệm sư phạm. - Các anh, chị và các bạn cùng khoá 21 đã nhiệt tình tham gia đóng góp ý kiến và trao đổi trong học tập. - Sau cùng, con xin gởi lời cảm ơn chân thành đến gia đình và bạn bè đã luôn động viên con trong suốt thời gian vừa qua. Tp. HCM, ngày 31 tháng 08 năm 2012 Tác giả Nguyễn Hải Âu DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT GV : Giáo viên HS : Học sinh LTKT : Lý thuyết kiến tạo PĐT : Phiếu điều tra PHT : Phiếu học tập PPDH : Phương pháp dạy học SGK : Sách giáo khoa STT : Số thứ tự THPT : Trung học phổ thông TN : Thực nghiệm ĐC : Đối chứng TNKQ : Trắc nghiệm khách quan TNSP : Thực nghiệm sư phạm MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN........................................................................................................................3 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT....................................................................................4 MỤC LỤC .............................................................................................................................5 MỞ ĐẦU ...............................................................................................................................7 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG LÝ THUYẾT KIẾN TẠO TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.....................................................................................................................11 1.1. Lý thuyết kiến tạo trong dạy học..............................................................................11 1.1.1. Cơ sở triết học của lý thuyết kiến tạo ................................................................11 1.1.2. Cơ sở tâm lý học của lý thuyết kiến tạo.............................................................12 1.1.3. Một số luận điểm cơ bản của lý thuyết kiến tạo trong dạy học.........................13 1.1.4. Hai loại kiến tạo trong dạy học..........................................................................18 1.1.5. Vai trò của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học theo lý thuyết kiến tạo .....................................................................................................................................23 1.1.6. Các yêu cầu đối với việc tổ chức quá trình dạy học theo lý thuyết kiến tạo .....24 1.2. Vận dụng lý thuyết kiến tạo trong dạy học Vật lý ở trường THPT..........................26 1.2.1. Đặc điểm của môn Vật lý ở trường THPT.........................................................26 1.2.2.Các nhiệm vụ của việc dạy học môn Vật lý ở trường THPT..............................26 1.2.3. Yêu cầu đối với việc tổ chức dạy học Vật lý theo lý thuyết kiến tạo................27 1.2.4. Một số tiến trình dạy học theo LTKT trong dạy học Vật lý ở trường THPT....29 1.3. Kết luận của chương 1..............................................................................................37 CHƯƠNG 2. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MỘT SỐ KIẾN THỨC CỦA PHẦN “QUANG HỌC”_VẬT LÝ 11 THPT BAN CƠ BẢN THEO LÝ THUYẾT KIẾN TẠO..........................................................................................................................38 2.1. Mục tiêu dạy học phần “Quang học”_Vật lý 11 THPT ban Cơ bản.........................38 2.1.1. Kiến thức............................................................................................................38 2.1.2. Kỹ năng..............................................................................................................39 2.1.3. Thái độ...............................................................................................................41 2.2. Cấu trúc nội dung của phần “Quang học”_Vật lý 11 THPT ban Cơ bản................41 2.3. Đặc điểm trình bày nội dung kiến thức phần “Quang học”_Vật lý 11 THPT ban Cơ bản....................................................................................................................................43 2.4. Điều tra thực trạng dạy học phần “Quang học”_Vật lý 11 ban Cơ bản ở một số trường THPT thuộc TP.HCM..........................................................................................44 2.4.1. Mục đích của việc điều tra.................................................................................44 2.4.2. Các phương pháp điều tra được sử dụng...........................................................44 2.4.3. Kết quả thu được thông qua việc điều tra..........................................................45 2.4.4. Những thuận lợi và khó khăn khi dạy học phần “Quang học”_Vật lý 11 THPT ban Cơ bản...................................................................................................................47 2.5. Điều tra quan niệm của học sinh về các kiến thức liên quan đến “Quang học” trước khi dạy học phần “Quang học”_Vật lý 11 THPT ban Cơ bản.........................................48 2.6. Những điều cần lưu ý khi dạy học phần “Quang học”_Vật lý 11 THPT ban Cơ bản theo lý thuyết kiến tạo......................................................................................................57 2.6.1. Khâu chuẩn bị của GV và HS............................................................................57 2.6.2. Các thí nghiệm Vật lý phục vụ dạy học theo lý thuyết kiến tạo........................58 ... - tailieumienphi.vn