- Trang Chủ
- Kinh tế - Thương mại
- Luận văn: Quan hệ thương mại giữa Việt Nam và EU trong 10 năm qua ( 1990-2000) và đề ra triển vọng và những giải pháp thúc đẩy quan hệ thương mại hai bên
Xem mẫu
- TRƯỜNG ………………….
KHOA……………………….
----- -----
Báo cáo tốt nghiệp
Đề tài:
Quan hệ thương mại giữa Việt Nam và EU trong 10
năm qua ( 1990-2000) và đề ra triển vọng và những
giải pháp thúc đẩy quan hệ thương mại hai bên
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Më ®Çu
Vµo nh÷ng n¨m cuèi cïng cña thÕ kû XX, cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ
cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ vµ sù chÊm døt chiÕn tranh l¹nh, toµn cÇu
ho¸ ®· trë thµnh mét xu thÕ chÝnh trong ®êi sèng chÝnh trÞ thÕ giíi. Xu thÕ tù do ho¸
toµn cÇu ph¸ tan xu híng khÐp kÝn cña mçi quèc gia trªn hµnh tinh ®ång thêi t¨ng
cêng sù tuú thuéc vÒ lîi Ých kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia.
§Ó héi nhËp mét c¸ch cã hiÖu qu¶, t¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø VII-6/1991,
§¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· ®a ra ®êng lèi ®èi ngo¹i më réng nh»m ®a d¹ng ho¸,
®a ph¬ng ho¸ c¸c quan hÖ quèc tÕ trªn tinh thÇn ViÖt Nam muèn lµ b¹n víi tÊt c¶
c¸c níc trªn thÕ giíi phÊn ®Êu v× hoµ b×nh ®éc lËp vµ ph¸t triÓn.
Thùc tiÔn trong h¬n thËp niªn qua, ViÖt Nam ®· t¨ng cêng më réng quan hÖ
víi thÕ giíi, trong ®ã næi lªn mèi quan hÖ hîp t¸c ngµy cµng cã hiÖu qu¶ gi÷a ViÖt
Nam vµ EU. Hai bªn ®· lÊy viÖc b×nh thêng ho¸ quan hÖ (10/1990) vµ cao h¬n n÷a
lµ HiÖp ®Þnh khung ®îc ký kÕt ngµy 17/7/1995 lµ mét nÒn t¶ng, c¬ së ph¸p lý cho
viÖc thóc ®Èy quan hÖ vÒ mäi mÆt. §Æc biÖt quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam -
EU ®· cã mét vÞ trÝ xøng ®¸ng.
Quan hÖ ViÖt Nam-EU thÓ hiÖn sù ®óng ®¾n cña ®êng lèi chÝnh s¸ch cña
ViÖt Nam tõ lý luËn tíi thùc tiÔn. ChÝnh s¸ch më cöa ®· n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt
Nam trªn trêng quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ cña ®Êt níc ta trong nh÷ng n¨m tíi.
Quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam-EU gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña
níc ta trong thêi gian qua.
ë ®©y t¸c gi¶ tËp trung ®i s©u vµo quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ
EU trong 10 n¨m qua (1990 - 2000) vµ ®Ò ra triÓn väng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p cho
viÖc thóc ®Èy quan hÖ th¬ng m¹i hai bªn.
LuËn v¨n ®îc chia lµm 3 ch¬ng:
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ch¬ng 1: Kh¸i qu¸t chung vÒ quan hÖ ViÖt Nam-EU.
Ch¬ng 2: Quan hÖ Th¬ng m¹i ViÖt Nam-EU.
Ch¬ng 3: TriÓn väng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy th¬ng m¹i ViÖt Nam-
EU.
Nh©n dÞp nµy em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tõ phÝa c¸c thÇy c« trong
khoa Quan hÖ Quèc tÕ, ®Æc biÖt sù híng dÉn cña thÇy Ng« Duy Ngä gióp cho em
hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp.
2
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ch¬ng 1: kh¸i qu¸t chung vÒ quan hÖ ViÖt Nam -EU
1- Kh¸i qu¸t vÒ Liªn minh ch©u ¢u(EU).
ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn 2 kÕt thóc ®Ó l¹i mét nÒn kinh tÕ kiÖt quÖ cho c¸c
níc T©y ¢u. Hä cÇn thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i hîp t¸c chÆt chÏ h¬n n÷a gi÷a c¸c níc
trong khu vùc víi nhau ®Ó x©y dùng vµ ng¨n chÆn chiÕn tranh ®Æc biÖt chó träng
vµo ph¸t triÓn kinh tÕ. Còng vµo thêi ®iÓm nµy bé mÆt nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· cã
nh÷ng thay ®æi to lín. §ã lµ do sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, sù ph¸t triÓn vò
b·o cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt. Sau chiÕn tranh Mü ®· thùc sù trë thµnh siªu
cêng vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ víi ý ®å lµm b¸ chñ thÕ giíi. Do vËy, c¸c níc T©y ¢u
kh«ng thÓ kh«ng hîp t¸c ph¸t triÓn kinh tÕ vµ th«ng qua viÖc t¨ng cêng kinh tÕ
gi÷a hä víi nhau vµ viÖc thiÕt lËp mét tæ chøc siªu quèc gia nh»m ®iÒu hµnh phèi
hîp ho¹t ®éng kinh tÕ khu vùc. ý tëng thèng nhÊt ch©u ¢u ®· cã tõ l©u vµo thêi
®iÓm nµy ®· dÇn trë thµnh hiÖn thùc.
Tõ n¨m 1923, B¸ tíc ngêi ¸o, «ng Con-denhove-Kalerg ®· s¸ng lËp ra
Phong trµo Liªn minh ch©u ¢u .
§Õn n¨m 1929, Bé trëng Ngo¹i giao Ph¸p «ng A.Briand ®· ®a ra ®Ò ¸n
Liªn minh ch©u ¢u th× ®Õn sau ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn 2 nh÷ng ý tëng ®ã míi dÉn
tíi c¸c s¸ng kiÕn cô thÓ (1).
Cã 2 híng vËn ®éng cho viÖc thèng nhÊt ch©u ¢u, ®ã lµ:
Hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia vµ bªn c¹nh viÖc b¶o ®¶m chñ quyÒn d©n téc.
Hoµ nhËp hay lµ “nhÊt thÓ ho¸”: C¸c quèc gia ®Òu chÊp nhËn vµ tu©n thñ theo
mét c¬ quan quyÒn lùc chung siªu quèc gia .
XuÊt ph¸t tõ hai híng vËn ®éng trªn, ngµy 09/05/1950, Bé trëng Ngo¹i
giao Ph¸p «ng Robert Schuman ®Ò nghÞ ®Æt toµn bé nÒn s¶n xuÊt than, thÐp cña
Céng hoµ Liªn bang §øc vµ Ph¸p díi mét c¬ quan quyÒn lùc chung trong mét tæ
3
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
chøc “më” ®Ó c¸c níc ch©u ¢u kh¸c cïng tham gia. §©y ®îc coi lµ nÒn mãng
®Çu tiªn cho mét “ Liªn minh ch©u ¢u” ®Ó g×n gi÷ hoµ b×nh. Víi nç lùc chung,
Ph¸p vµ §øc ®· ph¸ ®i hµng rµo ng¨n c¸ch gi÷a hai quèc gia ®îc coi lµ ¶nh hëng
to lín tíi tiÕn tr×nh nhÊt thÓ ho¸ ch©u ¢u. B»ng sù cè g¾ng dµn xÕp “cïng nhau
g¸nh v¸c träng tr¸ch chung th× ®ã sÏ lµ mét bíc tiÕn quan träng vÒ phÝa tríc” (
Ph¸t biÓu Thñ tíng §øc Konist Adanauer). Ngµy 13/07/1952, HiÖp íc thiÕt lËp
Céng ®ång than thÐp ch©u ¢u (CECA) do s¸u níc Ph¸p, BØ, Céng hoµ Liªn bang
§øc, Italia, Hµ Lan, Lucx¨mbua ký kÕt.
Trªn c¬ së kÕt qu¶ cña CECA mang l¹i vÒ mÆt kinh tÕ còng nh chÝnh trÞ.
ChÝnh phñ c¸c níc thµnh viªn thÊy cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc con ®êng ®· chän ®Ó
sím ®¹t ®îc “thùc thÓ ch©u ¢u míi”. Do ®ã, ngµy 25/03/1957, HiÖp íc thiÕt lËp
Céng ®ång kinh tÕ ch©u ¢u (EEC) vµ Céng ®ång N¨ng lîng nguyªn tö ch©u ¢u
(CEEA) ®· ®îc ký kÕt t¹i Rome. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh liªn kÕt, n¨m
1967 c¶ CECA, CEEA vµ EEC chÝnh thøc hîp thµnh mét tæ chøc chung gäi lµ
“Céng ®ång ch©u ¢u ” (EC).
Trong khi c¸c níc ch©u ¢u tiÕn gÇn tíi mét tæ chøc cã tÝnh liªn kÕt cao, th×
chÝnh phñ Anh ®ãn nhËn Tuyªn bè Schuman mét c¸ch l¹nh nh¹t, chØ trÝch viÖc
thµnh lËp CECA v× nã ®ông ch¹m tíi chñ quyÒn d©n téc. Nhng sù ra ®êi tiÕp theo
cña EEC vµ CEEA l¹i lµm hä lóng tóng. Do vËy, Anh chñ tr¬ng thµnh lËp “Khu
vùc mËu dÞch Tù do ch©u ¢u hÑp” vµ EFTA ra ®êi gåm cã Anh, Nauy, Thuþ §iÓn,
§an M¹ch, ¸o, Bå §µo Nha, Thuþ Sü, PhÇn Lan vµ Ailen.
Tuy nhiªn, do môc tiªu ®¬n thuÇn vÒ kinh tÕ nªn EFTA ®· kh«ng gióp cho
níc Anh n©ng cao vÞ trÝ ë T©y ¢u , trªn trêng quèc tÕ vµ bÞ c« lËp. Trong khi ®ã,
EC ®· Ýt nhiÒu ®¹t ®îc nh÷ng thµnh qu¶ nhÊt ®Þnh c¶ trªn lÜnh vùc kinh tÕ lÉn
chÝnh trÞ. Do vËy, Anh cïng víi 3 níc §an M¹ch, Ailen vµ Na Uy xin gia nhËp EU
vµ ngµy 01/01/1973, EU cã thªm 3 thµnh viªn míi lµ Anh, Ailen, §an M¹ch, riªng
Na Uy kh«ng gia nhËp v× ®a sè nh©n d©n kh«ng ñng hé.
(1)
Nguån: ViÖn kinh tÕ thÕ giíi- C¸c khèi kinh tÕ vµ mËu dÞch trªn thÕ giíi. Nxb chÝnh tÞ quèc gia. HN 1996 tr 51.
4
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Nhê cã ®îc nh÷ng thµnh c«ng ®· ®¹t ®îc vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, EU kh«ng
ngõng viÖc më réng qu¸ tr×nh liªn kÕt réng r·i gi÷a c¸c níc, ®Õn ngµy 01/01/1986,
EU ®· t¨ng lªn 12 thµnh viªn.
§Ønh cao cña qu¸ tr×nh thèng nhÊt ch©u ¢u ®îc thÓ hiÖn qua cuéc häp
thîng ®Ønh cña c¸c níc EU tæ chøc t¹i Maastricht (Hµ Lan) tõ ngµy 09 ®Õn
10/12/1991. T¹i Héi nghÞ nµy c¸c níc thµnh viªn ®· ®i ®Õn quyÕt ®Þnh thµnh lËp
Liªn minh kinh tÕ vµ tiÒn tÖ EMU vµ Liªn minh chÝnh trÞ (EPU) nh»m lµm ch©u ¢u
thay ®æi mét c¸ch c¬ b¶n vµo n¨m 2000 víi mét sù liªn kÕt kinh tÕ s©u réng h¬n sau
khi ®ù¬c c¸c quèc gia phª chuÈn ngµy 01/01/1993, HiÖp íc Maastricht cã hiÖu lùc.
Môc tiªu cña viÖc h×nh thµnh EU ®îc thÓ hiÖn ngay trong c¸c hiÖp íc ë
R«mma vÒ thµnh lËp Céng ®ång kinh tÕ ch©u ¢u n¨m 1957. §ã lµ t¨ng cêng sù
liªn kÕt vÒ mÆt kinh tÕ, tËp hîp søc m¹nh cña c¸c quèc gia, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò
kinh tÕ n¶y sinh trong tõng níc vµ c¶ céng ®ång trong tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt
®Þnh. Th«ng qua sù liªn kÕt ngµy cµng chÆt chÏ néi bé céng ®ång ®Ó thiÕt lËp mét
khu vùc tiÒn tÖ æn ®Þnh ë T©y ¢u nh»m c¹nh tranh víi ®ång ®«la Mü, vÒ l©u dµi ®Ó
h×nh thµnh mét Liªn minh tiÒn tÖ vµ kinh tÕ thèng nhÊt vµ tiÕn tíi t¨ng cêng liªn
kÕt vÒ mÆt chÝnh trÞ.
TriÓn väng s¸ng sña cña EU lµ sù hÊp dÉn kh«ng nh÷ng ®èi víi c¸c níc
ch©u ¢u mµ cßn ®èi víi c¸c níc kh¸c trong khu vùc. Sau lÇn më réng lÇn thø 3
(01/01/1995), EU bíc vµo thêi kú míi gåm 15 níc thµnh viªn. §iÒu nµy cho thÊy
râ bíc tiÕn quan träng trong tiÕn tr×nh hoµ nhËp ch©u ¢u vµ ¶nh hëng cña EU
kh«ng chØ ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ cña tõng níc trong EU mµ cßn c¶ ®Õn
ch©u ¢u theo híng “híng t©m” mµ h¹t nh©n chÝnh lµ EU.
HiÖn nay, EU còng ®ang t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c §«ng ¢u cã
®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó gia nhËp EU ®Ó t¨ng cêng søc m¹nh kinh tÕ, më réng thÞ trêng.
Nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû 20, EU lµ mét trong ba trung t©m kinh tÕ thÕ giíi nh
dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ th¬ng m¹i vµ ®Çu t. Víi 370 triÖu d©n, tæng s¶n lîng quèc
5
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
(1)
gia 7.074 tû USD, nhËp khÈu hµng ho¸ ®¹t gi¸ trÞ 646.350 tû USD . ChiÕm 1/3
s¶n lîng c«ng nghiÖp thÕ giíi TBCN, gÇn 50% xuÊt khÈu vµ h¬n 50% c¸c nguån
t b¶n. Vµ ®Æc biÖt viÖc EU thèng nhÊt thÞ trêng tiÒn tÖ, ra mét ®ång tiÒn chung
(01/01/1999) ®· ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn vÒ chÊt cña EU.
2 - Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn quan hÖ ViÖt Nam-EU.
2.1. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh kinh tÕ ViÖt Nam.
Víi chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ quan hÖ quèc tÕ trong ®ã chÝnh
s¸ch ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i næi lªn hµng ®Çu
cña §¶ng ta x¸c ®Þnh tõ §¹i héi §¶ng lÇn VII (06/1991), ®· mang l¹i cho ViÖt Nam
c¬ héi míi ®Ó më réng quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ th¬ng m¹i víi c¸c cêng quèc ph¸t
triÓn vµ c¸c trung t©m kinh tÕ trªn thÕ giíi trong ®ã cã Liªn minh ch©u ¢u. Bªn
c¹nh ®ã, víi ®êng lèi chÝnh s¸ch nµy ®· ®a ®Êt níc ta b¾t kÞp nhÞp ®é ph¸t triÓn
kinh tÕ víi tèc ®é ph¸t triÓn cao trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc.
§êng lèi cña §¶ng ta lµ ®óng ®¾n bëi v× cho ®Õn nay ViÖt Nam hiÖn cã
quan hÖ víi 168 níc, quan hÖ th¬ng m¹i víi h¬n 100 quèc gia vµ vïng l·nh thæ;
lµ thµnh viªn cña ASEAN(07/1995), tham gia vµo AFTA; ký HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i
víi Mü ngµy 14/07/2000. Cô thÓ, c«ng cuéc §æi míi ë ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc
nh÷ng thµnh tùu to lín cã ý nghÜa quan träng vÒ nhiÒu mÆt trong ®ã cã kinh tÕ.
TÝnh chung, tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n n¨m cña tæng s¶n phÈm quèc néi
(GDP) ®· t¨ng 3,9% trong thêi kú 1986-1990 lªn 8,21% trong thêi kú 1991-1995 vµ
gÇn 7% trong thêi kú 1996-20002.
C¬ cÊu kinh tÕ ®· cã sù chuyÓn dÞch tÝch cùc theo híng c«ng nghiÖp ho¸. Tõ
n¨m 1985 ®Õn n¨m 2000, tû träng cña n«ng-l©m-thuû s¶n trong GDP ®· gi¶m tõ 3%
1
Nguån: NhÞp cÇu doanh nghiÖp ViÖt Nam-EU. ViÖn nghiªn cøu chiÕn lîc, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp tr 1.
2
Nguån Kinh tÕ vµ dù b¸o sè 01/2001 trang 9
6
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
xuèng 24,1% trong khi tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ®· t¨ng t¬ng øng tõ 29,3%
lªn 36,9% vµ tõ 27,7% lªn 39%.
§èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ, n¹n l¹m ph¸t ®· ®îc ®Èy lïi tõ ba con sè trong
nh÷ng n¨m 1986-1988 xuèng cßn hai con sè trong n¨m 1989-1992 vµ chØ cßn mét
con sè tõ n¨m 1993 ®Õn nay.
HiÖn nay, ViÖt Nam ®· cã quan hÖ th¬ng m¹i víi 154 níc trªn thÕ giíi.
Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¨ng tõ 729,9 triÖu USD n¨m 1987 lªn 14,308 tû USD n¨m
2000, ®¹t b×nh qu©n 180 USD/ngêi, ®îc xÕp vµo níc cã nÒn ngo¹i th¬ng ph¸t
triÓn. Kim ng¹ch nhËp khÈu t¨ng t¬ng øng tõ 2,13 tû lªn gÇn 15 tû USD. TÝnh ®Õn
®Çu n¨m 2000 ®· cã 700 c«ng ty thuéc 66 níc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t trùc tiÕp
vµo ViÖt Nam víi 2290 dù ¸n vµ 35,5 tû USD vèn ®¨ng ký, trong ®ã cã 15,1 tû USD
®· ®îc thùc hiÖn.
Trong sù nghiÖp §æi míi díi sù l·nh ®¹o s¸ng suèt cña §¶ng céng s¶n ViÖt
Nam, ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín. Bªn c¹nh sù nç lùc to lín cña chÝnh
chóng ta, tõng bíc ®a nÒn kinh tÕ ®i lªn, tõng bíc tho¸t khái sù nghÌo nµn l¹c
hËu th× ViÖt Nam còng nhËn ®îc sù gióp ®ì to lín cña b¹n bÌ quèc tÕ trong ®ã cã
sù ®ãng gãp, hç trî kh«ng ngõng tõ phÝa ®èi t¸c EU trong sù nghiÖp x©y dùng ®Êt
níc cña ViÖt Nam.
Víi ®êng lèi ®æi míi ®óng ®¾n “ ViÖt Nam muèn lµ b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc
trong céng ®ång thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn” (Nguån §¶ng
céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII. Nxb Sù thËt
Hµ néi 1991 tr147), víi chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i réng më, ®a d¹ng ho¸ ®a ph¬ng ho¸
th× vÞ thÕ cña ViÖt Nam ngµy cµng ®îc n©ng cao trªn trêng quèc tÕ, ViÖt Nam
®îc b¹n bÌ quèc tÕ ®¸nh gi¸ cao sù nghiÖp l·nh ®¹o kinh tÕ cña §¶ng céng s¶n
ViÖt Nam vµ ViÖt Nam kh«ng ngõng lµ tÊm g¬ng s¸ng trong sù nghiÖp ®Êu tranh
vµ gi¶i phãng ®Êt níc mµ cßn lµ níc ®i ®Çu trong viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, x©y
dùng kinh tÕ ®Êt níc ph¸t triÓn trong thÕ kû 21.
7
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
ViÖt Nam ®îc ®¸nh gi¸ trong chiÕn lîc cña EU ®ang ngµy cµng cã vÞ thÕ
cao trªn trêng quèc tÕ vµ khu vùc §«ng Nam ¸, lµ mét níc n»m trong khu vùc
ph¸t triÓn kinh tÕ ch©u ¢u -Th¸i B×nh D¬ng (Th¸i B×nh D¬ng) n¨ng ®éng nhÊt
cña thÕ giíi trong thÕ kû 21.
Do vËy, EU ®· cã mèi quan hÖ truyÒn thèng tõ l©u víi ViÖt Nam, hiÓu râ vÒ
ViÖt Nam h¬n so víi c¸c ®èi t¸c kh¸c th× nay trong viÖc ch¹y ®ua n©ng cao vÞ trÝ
kinh tÕ còng nh vÒ chÝnh trÞ vît lªn h¼n so víi Mü, NhËt th× EU kh«ng thÓ bá qua
ViÖt Nam ®îc vµ lu«n coi ViÖt Nam cã vÞ trÝ xøng ®¸ng trong chiÕn lîc më réng
¶nh hëng cu¶ EU t¹i ASEAN vµ trong khu vùc ch©u ¸-TBD th«ng qua c¬ chÕ hîp
t¸c ¸-¢u (ASEM).
EU ®· t×m thÊy ë ViÖt Nam nh÷ng u thÕ ®Þa chÝnh trÞ, ®Þa kinh tÕ, ®Ó lÊy
ViÖt Nam lµm ®iÓm tùa quan träng trong chiÕn lîc ®èi ngo¹i cña m×nh víi ch©u ¸.
2.2. Quan hÖ ViÖt Nam -EU.
Ngay tõ n¨m 1975-1978, EU ®· cã tiÕp xóc chÝnh trÞ víi ViÖt Nam, viÖn trî
kinh tÕ cho ViÖt Nam 109 triÖu USD trong ®ã cã viÖn trî trùc tiÕp lµ 68 triÖu USD.
Song do vÊn ®Ò kinh tÕ Campuchia nªn EU ®· ngõng viÖn trî cho ViÖt Nam. §Æc
biÖt ngµy 22/10/1990, Héi nghÞ ngo¹i trëng cña EU t¹i Lucx¨mbua ®· chÝnh thøc
thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao. §©y lµ sù kiÖn hÕt søc quan träng, ®¸nh dÊu bíc
chuyÓn biÕn míi trong quan hÖ cña EU víi ViÖt Nam. GÇn 10 n¨m qua, mèi quan
hÖ nµy ngµy cµng ®îc cñng cè vµ ph¸t triÓn, ®Æc biÖt trong quan hÖ kinh tÕ vµ
th¬ng m¹i.
§¹i sø EU t¹i ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh: “Quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ EU
®ang ph¸t triÓn m¹nh c¶ vÒ bÒ réng lÉn bÒ s©u”(1)
Víi nh÷ng cè g¾ng, nç lùc cña ViÖt Nam vµ EU, mét lo¹t hiÖp ®Þnh hîp t¸c
bu«n b¸n ®îc ký kÕt gi÷a ViÖt Nam - EU, gi÷a ViÖt Nam víi tõng thµnh viªn
1
Nguån: ViÖn nghiªn cøu thÕ giíi. C¸c khèi kinh tÕ vµ mËu dÞch trªn thÕ giíi. Nxb chÝnh trÞ quèc gia. HN1996 tr 80.
8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
trong EU, ký kÕt c¸c hiÖp ®inh song ph¬ng t¹o ra nh÷ng c¬ së ph¸p lý
thuËn lîi nh»m ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt trong ®ã ph¸t triÓn quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a
ViÖt Nam - EU. §Æc biÖt ký kÕt hiÖp ®Þnh khung gi÷a ViÖt Nam - EU (17/07/1995)
t¹o c¬ së ph¸p lý cho sù ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ, th¬ng m¹i, ®Çu t gi÷a
ViÖt Nam - EU.
ViÖc ViÖt Nam tÝch cùc t¨ng cêng hîp t¸c víi Liªn minh ch©u ¢u vÒ mäi
mÆt, trong ®ã quan hÖ th¬ng m¹i ®îc hai bªn ®¸nh gi¸ cao, sÏ mang l¹i nhiÒu lîi
thÕ cho ViÖt Nam. §Æc biÖt trong ®ã cã mét sè mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam cã
kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao t¹i thÞ trêng nµy. Ngoµi ra, EU sÏ gióp ViÖt Nam tiÕp cËn
®îc khoa häc c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc, cïng víi
viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ.
Lµ mét Liªn minh kinh tÕ vµ tiÒn tÖ lín, mét trong ba trung t©m kinh tÕ lín
cña thÕ giíi, EU ®· cã nh÷ng ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ,
th¬ng m¹i cña ViÖt Nam trong thËp kû 90, ®ång thêi cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc
cña EU ®èi víi ph¸t triÓn th¬ng m¹i ViÖt Nam - EU.
C¶ ViÖt Nam vµ EU ®Òu coi nhau lµ tèi t¸c quan träng, do ®ã viÖc t¨ng cêng
thóc ®Èy mèi quan hÖ toµn diÖn, b×nh ®¼ng gi÷a ViÖt Nam vµ EU lµ mét nhu cÇu
cho viÖc ph¸t triÓn mèi quan hÖ nµy.
2.2.1.VÒ chÝnh trÞ:
Hai bªn ®· cã nh÷ng cuéc tiÕp xóc chÝnh trÞ cÊp cao gi÷a c¸c nhµ l·nh ®¹o
trong khu«n khæ ASEM (Asia - European Meeting). §Æc biÖt t¹i cuéc gÆp gì
ASEM I t¹i B¨ng Cèc (03/1996) còng nh c¸c cuéc gÆp gì song ph¬ng gi÷a
nguyªn thñ tíng Vâ V¨n KiÖt víi chñ tÞch Uû ban ch©u ¢u Santer cïng víi nhiÒu
vÞ ®øng ®Çu nhµ níc vµ chÝnh phñ c¸c níc thµnh viªn EU. C¸c cuéc gÆp gì gi÷a
Bé trëng Ngo¹i giao NguyÔn M¹nh CÇm vµ c¸c ngo¹i trëng cña c¸c níc thµnh
viªn EU. Vµ chuyÕn th¨m h÷u nghÞ míi ®©y cña Tæng bÝ th ban chÊp hµnh Trung
¬ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam Lª Kh¶ Phiªu t¹i Céng hoµ Ph¸p, Céng hoµ Italia vµ
9
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Uû ban ch©u ¢u (EC) ®· gãp phÇn lµm t¨ng thªm sù hiÓu biÕt n÷a cña c¸c níc
thµnh viªn EU víi ViÖt Nam. T¹i buæi gÆp chñ tÞch EC, hai bªn ®· cam kÕt t¨ng
cêng vµ ph¸t triÓn theo chiÒu s©u mèi quan hÖ n¨ng ®éng gi÷a ViÖt Nam-EU. PhÝa
EU bµy tá tÝch cùc ñng hé ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ trong qu¸ tr×nh
chuÈn bÞ gia nhËp Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). Míi ®©y, hai bªn th¶o luËn
®· bµn ph¬ng híng chiÕn lîc hîp t¸c 5 n¨m (2001-2005) t¹i Hµ néi (10/2000)
®Ó tiÕn tíi mèi quan hÖ b×nh ®¼ng gi÷a ViÖt Nam-EU.
2.2.2.VÒ viÖn trî:
EU vÉn tiÕp tôc dµnh viÖn trî cho ViÖt Nam víi møc 44,6 triÖu USD/n¨m1.
Trong thêi kú 1991-1995 viÖn trî ph¸t triÓn cho ViÖt Nam tËp trung vµo 7 lÜnh vùc
chñ yÕu: Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ viÖn trî nh©n ®¹o; m«i trêng vµ b¶o vÖ tµi nguyªn
thiªn nhiªn; hîp t¸c kinh tÕ; hç trî c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ; hç trî c¸c ®èi t¸c ®Çu
t cña Céng ®ång ch©u ¢u; hîp t¸c khoa häc vµ c«ng nghÖ vµ viÖn trî l¬ng
thùc.Thêi kú 1996-2000, viÖn trî ph¸t triÓn cña EU dµnh cho ViÖt Nam ®· t¨ng tõ
23 triÖu Ecu/n¨m trong c¸c n¨m 1994-1995 lªn 52 triÖu Ecu/n¨m cho thêi kú nµy2.
Sù hç trî nµy chñ yÕu tËp trung cho c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn u tiªn cña ViÖt Nam,
nh lµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n; hç trî c¸c nguån nh©n lùc vµ c¶i thiÖn
dÞch vô y tÕ; hç trî c¶i c¸c kinh tÕ vµ hµnh chÝnh, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu
vùc; hç trî b¶o vÖ m«i trêng vµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. Cô thÓ trong thêi
gian qua, EU ®· hç trî thùc hiÖn c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn
n«ng th«n nh t¨ng cêng n¨ng lùc cho côc thó y ViÖt Nam (9 triÖu Ecu); ph¸t triÓn
x· héi vµ l©m sinh ë NghÖ An (17,5 triÖu Ecu).v.v..Néi dung chñ yÕu cña c¸c dù ¸n
bao gåm t¨ng cêng c¸c dÞch vô khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m; ph¸t triÓn thuû lîi vµ
n©ng cao tr×nh ®é canh t¸c; trång rõng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n... EU
còng hç trî cho Bé gi¸o dôc vµ §µo t¹o t¨ng cêng thÓ chÕ vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh
1
Nghiªn cøu ch©u ¢u sè 1/1998
2
§Æc san Quèc tÕ-2000 tr20
10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
s¸ch, c¶i thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. C¸c dù ¸n ph¸t triÓn nguån
nh©n lùc trong lÜnh vùc du lÞch, hµng kh«ng d©n dông...
Bªn c¹nh ®ã, ch¬ng tr×nh trî gióp kü thuËt “EUROTAPVIET” ®îc b¾t ®Çu
tõ n¨m 1994 nh»m tµi trî cho c¸c lÜnh vùc b¶o hiÓm x· héi, b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ
tuÖ, trong ho¹t ®éng ®Çu t, tiªu chuÈn ho¸ chÊt lîng, n©ng cÊp th«ng tin, ng©n
hµng, tÝn dông... ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam chuyÓn nhanh sang nÒn kinh tÕ thÞ
trêng vÉn tiÕp tôc ®îc thùc hiÖn.
2.2.3. VÒ th¬ng m¹i:
HiÖp ®Þnh khung ViÖt Nam - EU quy ®Þnh râ ViÖt Nam vµ EU sÏ dµnh cho
nhau quy chÕ “tèi huÖ quèc” (MFN), ®Æc biÖt cho ViÖt Nam hëng quy chÕ u ®·i
thuÕ quan phæ cËp (GSP). Theo Wilkinson-Gi¸m ®èc vô §«ng Nam ¸ thuéc Uû ban
EU t¹i Bruc-xen trong chuyÕn th¨m ViÖt Nam tõ ngµy 28/3 ®Õn ngµy 24/4/1993 ®·
®¸nh gi¸ cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn thÞ trêng EU nhÊt lµ thÞ trêng hµng dÖt, v×
thÕ HiÖp ®Þnh hµng dÖt ViÖt Nam - EU ®· ®îc ký kÕt ngµy 15/12/1993 t¹o cho
ViÖt Nam nhiÒu kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sang EU h¬n, vµ «ng còng nhÊn m¹nh: HiÖp
®Þnh rÊt cÇn thiÕt ®èi víi ViÖt Nam , bëi ViÖt Nam cha lµ thµnh viªn cña tæ chøc
th¬ng m¹i thÕ giíi vµ do ®ã ViÖt Nam sÏ chÞu nh÷ng quy ®Þnh h¹n ng¹ch do EU
ph©n bæ.
Sau khi ký kÕt HiÖp ®Þnh khung (17/5/1997), ®Æc biÖt sau khi ViÖt Nam gia
nhËp ASEAN. EU trë thµnh b¹n hµng rÊt quan träng cña ViÖt Nam. Gi¸ trÞ th¬ng
m¹i hai chiÒu gi÷a ViÖt Nam vµ EU ®· lªn tíi 3,3 tû USD (1997), 4,96 tû USD
(1998) vµ íc ®¹t 3,1 tû USD n¨m 1999; kÓ tõ n¨m 1997, ViÖt Nam ®· c¶i thiÖn
th©m hôt c¸n c©n th¬ng m¹i cña ViÖt Nam tõ chç nhËp siªu ®Õn viÖc thÆng d
trong bu«n b¸n víi EU.
Danh môc hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU ngµy cµng t¨ng lªn ngoµi
thuû s¶n, n«ng s¶n(cµ phª, chÌ, gia vÞ) ®· cã c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn
nh dÖt may, giµy dÐp, s¶n phÈm b»ng da thuéc, ®å gç, ®å ch¬i trÎ em, dông cô thÓ
11
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
thao, gèm sø mü nghÖ, ®Æc biÖt ®· xuÊt hiÖn c¸c mÆt hµng c«ng nghÖ cao nh ®iÖn
tö, ®iÖn m¸y...
HÇu hÕt c¸c níc EU ®· lµ b¹n hµng th©n mËt cña ViÖt Nam. §øng ®Çu lµ
§øc chiÕm tû träng lµ 28,5% tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam-EU,
tiÕp ®Õn lµ Ph¸p 20,7%; Anh 12,7%; Italy 9,6%; BØ vµ Luxemburg 8,1%; Hµ Lan
7,6%; T©y Ban Nha 4,2%; Thuþ §iÓn 2,8%; §an M¹ch 2,2%; ¸o 1,4%; PhÇn Lan
0,9%; ireland, Hy L¹p vµ Bå §µo Nha ®Òu 0,4%1.
2.2.4.VÒ ®Çu t:
Cho tíi nay, c¸c níc thµnh viªn EU chiÕm kho¶ng 12-15% tæng vèn ®Çu t
níc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ tû lÖ ®ã ®ang kh«ng ngõng t¨ng lªn. HiÖn ®· cã 11
trong 15 níc thµnh viªn tham gia ®Çu t vµo ViÖt Nam.
B¶ng1: C¸c dù ¸n ®· ®îc cÊp phÐp cña c¸c níc thµnh viªn EU
(tÝnh ®Õn ngµy 11/5/2000) ®¬n vÞ USD
STT Níc ®Çu t Sè dù ¸n Tæng vèn ®Çu t Vèn ph¸p ®Þnh Vèn thùc hiÖn
1 Ph¸p 143 2.176.197.065 1.128.011.567 622.087.966
2 Anh 40 1.299.974.683 938.435.926 897.868.397
3 Hµ Lan 46 833.295.016 621.524.717 733.945.880
4 §øc 38 375.030.506 143.498.898 107.472.455
5 Thuþ §iÓn 9 372.980.405 357.930.405 98.230.070
6 §an M¹ch 6 112.485.840 70.003.000 52.273.000
7 Italia 12 61.449.142 24.843.600 58.728.838
8 BØ 12 59.471.775 20.367.754 4.473.398
9 Luxambua 11 5.561.324 5.628.730 17.463.895
10 ¸o 4 5.345.000 2.755.000 2.295.132
11 PhÇn Lan 1 81.000 81.000
Toµn bé EU 322 5.381.871.756 3.475.080.597 2.614.838.576
%EU/tæng sè 10,8 12,6 17,6 15,5
Nguån: Vô qu¶n lý dù ¸n. Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t.
1
§Æc san Quèc tÕ 2000 tr42.
12
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Tõ n¨m 1988 ®Õn 1996, EU ®· ký 207 dù ¸n víi ViÖt Nam (chiÕm 11,8% sè
dù ¸n c¸c níc ®Çu t vµo ViÖt Nam, trong ®ã Ph¸p víi 98 dù ¸n, Hµ Lan víi 33 dù
¸n, §øc 23 dù ¸n vµ Anh lµ 22 dù ¸n. Tæng sè vèn ®¨ng ký lµ2765,3 triÖu USD
b»ng 10,2% tæng sè vèn ®¨ng ký cña c¸c dù ¸n ®Çu t vµo ViÖt Nam. Vèn ph¸p
®Þnh cña 207 dù ¸n nµy lªn 1799,7 triÖu USD chiÕm 65,3% trong tæng sè vèn ®¨ng
ký1.
C¸c dù ¸n ®Çu t cña EU tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng lÜnh vùc nh khai th¸c
dÇu khÝ, bu chÝnh viÔn th«ng, kh¸ch s¹n, du lÞch. Trong sè c¸c níc ®Çu t vµo
ViÖt Nam th× Ph¸p, Anh, §øc, Hµ Lan, Thuþ §iÓn ®îc xÕp vµo nh÷ng quèc gia cã
sè vèn ®Çu t lín. Anh vµ Ph¸p n»m trong 10 níc ®øng ®Çu vÒ ®Çu t trùc tiÕp vµo
ViÖt Nam. Cô thÓ lµ: TÝnh ®Õn n¨m 1999 víi gÇn 30 dù ¸n cã tæng sè vèn ®Çu t
kho¶ng 1,2 tû USD, trong khi ®ã Ph¸p ®îc coi lµ 1 trong nh÷ng níc ®Çu t lín
nhÊt vµo ViÖt Nam vµ tÝnh ®Õn n¨m 1998 cã 79 dù ¸n ®ang ®îc thùc hiÖn, víi tæng
sè vèn ®Çu t lµ 633,5 triÖu USD.
§Çu t lµ lÜnh vùc ®îc hai bªn khuyÕn khÝch th«ng qua viÖc t¹o m«i trêng
thuËn lîi cho ®Çu t t nh©n bao gåm nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt h¬n vÒ chuyÓn vèn vµ
trao ®æi th«ng tin vÒ c¸c c¬ héi ®Çu t, ®îc thÓ hiÖn lµ: EU gióp ViÖt Nam c¶i
thiÖn m«i trêng kinh tÕ b»ng c¸ch t¹o thuËn lîi cho viÖc tiÕp cËn c«ng nghÖ cña
EU; bªn c¹nh ®ã phÝa EU còng t¹o thuËn lîi cho viÖc tiÕp xóc gi÷a c¸c nhµ kinh
doanh tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p nh»m khuyÕn khÝch, trao ®æi, bu«n b¸n vµ ®Çu t
trùc tiÕp vµ viÖc t¨ng cêng hiÓu biÕt lÉn nhau trong lÜnh vùc m«i trêng kinh tÕ, x·
héi cña m×nh.
NhËn râ tiÒm n¨ng to lín vµ chÝnh s¸ch quan hÖ quèc tÕ cña EU (c¸c níc
ch©u ¢u thêng quan t©m ®Õn néi bé ch©u ¢u h¬n), ViÖt Nam cÇn xóc tiÕn, khai
th«ng quan hÖ víi EU, ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó hoµ nhËp vµo thÞ trêng EU mÆc dï
viÖc hoµ nhËp vµo thÞ trêng nµy kh«ng ph¶i dÔ dµng nhng ®ã còng lµ mét thÞ
trêng mµ ViÖt Nam hoµn toµn cã thÓ tiÕp cËn.
1
Nghiªn cøu ch©u ¢u sè 1/2000
13
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ch¬ng 2: quan hÖ th¬ng m¹i viÖt nam-liªn minh ch©u ©u.
2.1. ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña EU víi c¸c níc.
Ngµy 1/1/1994 céng ®ång ch©u ¢u trë thµnh Liªn minh ch©u ¢u thèng nhÊt
®Çu tiªn trªn thÕ giíi vÒ kinh tÕ, tiÒn tÖ, chÝnh trÞ, qu©n sù, v¨n ho¸... Uû ban ch©u
¢u ®îc thay mÆt cho EU ®a ra chÝnh s¸ch, trong ®ã cã chÝnh s¸ch th¬ng m¹i.
ChÝnh s¸ch bao gåm chÝnh s¸ch th¬ng m¹i néi khèi vµ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i
quèc tÕ gi÷a EU víi phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi.
2.1.1. ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i néi khèi cña EU.
ChÝnh s¸ch nµy cho phÐp hµng ho¸ cña c¸c níc thµnh viªn ®îc tù do lu
th«ng trong thÞ trêng chung thuéc EU. C¸c níc ®· ®i ®Õn thèng nhÊt lµ: Tríc
tiªn, xo¸ bá hoµn toµn mäi lo¹i thuÕ quan ®¸nh vµo hµng ho¸ xuÊt-nhËp khÈu gi÷a
c¸c níc thµnh viªn EU; thø hai, xo¸ bá h¹n ng¹ch (quotas) ¸p dông trong th¬ng
m¹i néi khèi; thø ba, xo¸ bá tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ vÒ sè lîng, c¸c biÖn ph¸p
h¹n chÕ díi nhiÒu h×nh thøc lµ c¸c qui chÕ vµ c¸c qui ®Þnh vÒ cÊu thµnh s¶n phÈm,
®ãng gãi, tiªu chuÈn c«ng nghiÖp...; thø t, xo¸ bá tÊt c¶ c¸c rµo c¶n vÒ thuÕ gi÷a
c¸c níc thµnh viªn.
ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i nµy kh«ng chØ thóc ®Èy viÖc t¨ng cêng trao ®æi hµng
ho¸ gi÷a c¸c níc thµnh viªn EU víi nhau mµ cßn t¹o c¬ héi cho c¸c níc bªn
ngoµi EU bu«n b¸n víi c¶ khèi EU.
2.1.2. ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña EU víi c¸c níc trªn thÕ giíi.
ë tõng nhãm níc mµ EU cã chÝnh s¸ch th¬ng m¹i riªng cña m×nh thÓ hiÖn
ë tõng møc u tiªn trong chÝnh s¸ch cña m×nh. Trong ®ã, EU ph©n ra hai nhãm
níc:
- Nhãm 1: C¸c níc ph¸t triÓn
- Nhãm 2: C¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
14
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Nhng môc tiªu chung cña chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña EU lµ chØ ®¹o c¸c ho¹t
®éng th¬ng m¹i quèc tÕ ®i ®óng quÜ ®¹o ®Ó phôc vô môc tiªu chiÕn lîc kinh tÕ
cña liªn minh.
Bªn ngoµi, chÝnh s¸ch th¬ng m¹i dùa trªn chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i
cña EU lµ híng vµo ch¬ng tr×nh më réng hµng ho¸ nh t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn
lîi cho hµng ho¸ c¸c níc trong ®ã EU u tiªn c¸c níc ®ang ph¸t triÓn (kÕt thóc
vµo n¨m 2004) nh»m ®Èy m¹nh tù do ho¸ th¬ng m¹i th«ng qua lÞch tr×nh c¾t gi¶m
thuÕ quan ®¸nh vµo hµng ho¸ xuÊt-nhËp khÈu, tiÕn tíi xo¸ bá h¹n ng¹ch, dµnh GSP
cho c¸c níc kÐm ph¸t triÓn. Vµ chÝnh s¸ch nµy ®ang ®îc c¸c níc sö dông, ®Æc
biÖt víi nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh nh Mü, T©y ¢u, NhËt B¶n,
nhãm Nics, lîi thÕ c¹nh tranh hµng ho¸ cña Mü, T©y ¢u, NhËt B¶n, nhãm Nics
®îc n©ng cao - ®ã lµ hµm lîng chÊt x¸m cao trong mçi s¶n phÈm (chiÕm
h¬n 70%). Do vËy, tù do ho¸ th¬ng m¹i sÏ mang l¹i mét nguån lîi nhuËn to lín
cho nh÷ng níc Mü, T©y ¢u, NhËt B¶n, nhãm Nics.
Trong quan hÖ th¬ng m¹i víi Mü, NhËt B¶n, EU thùc hiÖn chÝnh s¸ch quan
hÖ bu«n b¸n b×nh ®¼ng - tù do ho¸ th¬ng m¹i theo c¬ chÕ cña WTO. Bªn c¹nh, EU
còng thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé cho hµng ho¸ cña m×nh b»ng mét sè c«ng cô nh
hµng rµo phi quan thuÕ. C¶ Mü, NhËt, EU ®ang tÝch cùc më réng ¶nh hëng cña
m×nh b»ng viÖc hîp nhÊt thÞ trêng, s¸p nhËp c«ng ty nh»m t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh
tranh.
Bªn c¹nh ®ã, EU mong muèn më réng ¶nh hëng sang thÕ giíi thø ba. Trong
chiÕn lîc cña m×nh, EU coi ®©y lµ mét thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸ vµ cung cÊp
nguyªn liÖu ®Çy tiÒm n¨ng. §Ó ®æi l¹i, EU còng cã nh÷ng ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch
phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng níc ®ang ph¸t triÓn nh t¹o ra nh÷ng c¬ héi cho
c¸c níc nµy tiÕp cËn thÞ trêng EU th«ng qua lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan, xo¸ bá
h¹n ng¹ch, dµnh qui chÕ tèi huÖ quèc (MFN), vµ ®Æc biÖt phÝa EU ®· ®¬n ph¬ng
dµnh cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®îc hëng u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP).
15
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
C¸c sè liÖu thèng kª cho biÕt, nhËp khÈu hµng ho¸ tõ c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn vµo EU ®ang gia t¨ng vµ cã chiÒu híng nhËp nhiÒu hµng chÕ t¹o. Trung
Quèc, c¸c thÞ trêng míi næi ë ch©u ¸ vµ Mü la tinh lµ nh÷ng níc xuÊt khÈu mét
khèi lîng lín hµng ho¸ vµo EU.
MÆc dï ®· ®îc EU ñng hé b»ng c¸c hiÖp ®Þnh u ®·i, song c¸c níc chËm
ph¸t triÓn (LDC) vµ khèi c¸c níc ch©u Phi, Ca-ri-bª vµ Th¸i B×nh D¬ng (ACP)
thuéc C«ng íc LomÐ ®· nhËn ®îc sù u ®·i ®¸ng kÓ tõ phÝa c¸c níc EU. Do xo¸
bá vµ gi¶m thuÕ nhËp khÈu, h¹n ng¹ch ®èi víi c¸c níc kh¸c vÒ l©u dµi lîi thÕ
t¬ng ®èi cña c¸c níc LDC vµ ACP so víi c¸c níc bÞ thu hÑp.
Ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) mµ EU dµnh cho c¸c níc
®ang ph¸t triÓn thùc hiÖn cho thêi kú 1/7/1999 ®Õn ngµy 31/2/2001 ®· chia c¸c s¶n
phÈm ®îc hëng GSP thµnh bèn nhãm víi møc u ®·i thuÕ kh¸c nhau ®îc dùa
trªn møc ®é nh¹y c¶m ®èi víi bªn nhËp khÈu, møc ®é ph¸t triÓn cña mçi níc xuÊt
khÈu, cô thÓ lµ:
Nhãm s¶n phÈm Chñng lo¹i Møc u ®·i thuÕ quan (GSP)
RÊt nh¹y c¶m PhÇn lín lµ n«ng s¶n, h¶i s¶n vµ mét Ýt s¶n phÈm c«ng 85% møc thuÕ th«ng thêng
nghiÖp tiªu dïng nh nguyªn liÖu thuèc l¸, t¬ t»m MFN
70% møc thuÕ th«ng thêng
Nh¹y c¶m PhÇn lín lµ thùc phÈm, ®å uèng, ho¸ chÊt, nguyªn liÖu,
MFN
hµng thñ c«ng, hµng ®iÖn tö d©n dông, xe ®¹p, m« t«, xe
m¸y, ®å ch¬i trÎ em.
B¸n nh¹y c¶m C¸, h¶i s¶n, n«ng s¶n, mét sè nguyªn liÖu, ho¸ chÊt, hµng 35% møc thuÕ th«ng thêng
c«ng nghiÖp d©n dông nh ®iÒu hoµ, m¸y giÆt, tñ l¹nh.. MFN
Kh«ng nh¹y c¶m Mét sè lo¹i thùc phÈm, ®å uèng: níc kho¸ng, bia rîu, MiÔn thuÕ (0-10% thuÕ suÊt
nguyªn liÖu, ®å ch¬i… MFN)
( Nguån: B¸o Ngo¹i th¬ng 14-20/7/2000)
Mét sè khã kh¨n chÝnh khiÕn cho c¸c nhµ xuÊt khÈu cña c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn khã cã thÓ vµo ®îc thÞ trêng EU - thÞ trêng EU rÊt ®a d¹ng. Thø nhÊt, tuy
lµ mét thÞ trêng thèng nhÊt vÒ mÆt kü thuËt song thÞ trêng nµy thùc tÕ lµ mét
nhãm c¸c thÞ trêng quèc gia vµ khu vùc, mçi níc cã mét b¶n s¾c vµ ®Æc ®iÓm
riªng mµ c¸c nhµ xuÊt khÈu t¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn thêng hay kh«ng ®Ó ý tíi.
16
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Mçi níc trong EU sÏ t¹o ra nh÷ng c¬ héi kh¸c nhau vµ yªu cÇu cña hä còng
kh¸c.Thø hai, thÞ trêng EU cã ®Æc tÝnh c¹nh tranh m¹nh mÏ, b¾t buéc c¸c doanh
nghiÖp ph¶i t¹o ra ®îc lîi thÕ c¹nh tranh h¬n c¸c ®èi thñ kh¸c. Thø ba, cÇn ph¶i
b¶o ®¶m c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh ®èi víi s¶n phÈm tiªu dïng ®Æc biÖt lµ thùc phÈm.
Nh vËy, c¸c nhµ xuÊt khÈu thuéc c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, ph¶i tu©n theo
c¸c quy ®Þnh yªu cÇu cña thÞ trêng khã tÝnh nµy.
2.1.3. ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña EU ®èi víi ViÖt Nam.
* Giai ®o¹n tõ 1975 ®Õn 10/1990.
Ngay tõ nh÷ng n¨m 1975-1978, Liªn minh ch©u ¢u (EU) ®· cã tiÕp xóc
chÝnh trÞ ®èi víi ViÖt Nam vµ viÖn trî kinh tÕ cho ViÖt Nam 109 triÖu USD, trong
®ã viÖn trî trùc tiÕp lµ 6 triÖu USD, song nguån viÖn trî nµy bÞ gi¸n ®o¹n do vÊn ®Ò
Campuchia. Quan hÖ th¬ng m¹i ®îc nèi l¹i vµo cuèi n¨m 1989, nhng gi¸ trÞ
th¬ng m¹i 1985-1990 gi÷a ViÖt Nam vµ EU cha lín, chØ chiÕm 3,1% tæng kim
ng¹ch bu«n b¸n cña c¶ níc vµo n¨m 1985, t¨ng 5% vµo n¨m 1989 1
* Giai ®o¹n tõ 1990 ®Õn nay:
§iÒu ®¸ng chó ý trong giai ®o¹n nµy lµ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña EU ®èi
víi ViÖt Nam lµ lÊy thóc ®Èy quan hÖ bu«n b¸n gi÷a hai bªn lµm nÒn t¶ng cho quan
hÖ hîp t¸c.
N¨m 1990 lµ n¨m cã nhiÒu sù kiÖn ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn quan hÖ nhiÒu mÆt
gi÷a ViÖt Nam vµ EU, ®Æc biÖt trong quan hÖ th¬ng m¹i. Më ®Çu cho bíc ph¸t
triÓn nµy lµ Héi nghÞ ngo¹i trëng 12 níc thµnh viªn céng ®éng ch©u ¢u quyÕt
®Þnh thµnh lËp ngo¹i giao víi ViÖt Nam ë cÊp ®¹i sø (12/1990).
TiÕp ®Õn ngµy 12/6/1992, NghÞ viÖn ch©u ¢u th«ng qua nghÞ quyÕt t¨ng
cêng quan hÖ gi÷a EU víi 3 níc §«ng D¬ng, trong ®ã yªu cÇu Uû ban ch©u ¢u
vµ Héi ®ång Bé trëng EC ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ, ®Èy m¹nh quan hÖ víi
1
Nguån: Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ ThÕ giíi sè 2 (64)2000 Tr 72
17
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
ViÖt Nam. Bíc ngoÆt ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn quan hÖ gi÷a ViÖt Nam-EU b»ng sù
kiÖn träng ®¹i diÔn ra vµo ngµy 17/7/1995 khi "HiÖp ®Þnh hîp t¸c gi÷a Céng hoµ x·
héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ Céng ®ång ch©u ¢u" ®îc ký kÕt. §©y lµ HiÖp ®Þnh
khung ®· ®îc hai bªn ®µm ph¸n tõ cuèi n¨m 1993 vµ ký t¾t ngµy 31/5/1995.
Cô thÓ t¹i ®iÒu 4 cña HiÖp ®Þnh khung quy ®Þnh vÒ hîp t¸c th¬ng m¹i gi÷a
ViÖt Nam-EU lµ:1
ë kho¶n 1: C¸c bªn cam kÕt ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng ho¸ trao ®æi th¬ng m¹i
gi÷a hai bªn vµ c¶i thiÖn tiÕp thÞ tíi møc cao nhÊt cã thÓ ®îc, cã tÝnh ®Õn hoµn
c¶nh cña mçi bªn. Kho¶n 2: C¸c bªn trong khu«n khæ hiÖn hµnh cña luËt ph¸p vµ
thÓ lÖ cña mçi bªn cam kÕt thùc hiÖn chÝnh s¸ch nh»m c¶i thiÖn c¸ch thøc th©m
nhËp cho s¶n phÈm cña m×nh vµo thÞ trêng cña nhau. Trong bèi c¶nh ®ã hai bªn sÏ
dµnh cho nhau c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt vÒ nhËp khÈu, xuÊt khÈu vµ tho¶ thuËn
xem xÐt c¸ch thøc vµ biÖn ph¸p nh»m lo¹i bá c¸c hµng rµo vÒ th¬ng m¹i gi÷a hai
bªn, ®Æc biÖt lµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan, cã tÝnh ®Õn hÖ thèng kh¸c nhau cña mçi
bªn vµ c«ng viÖc thùc hiÖn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy cña c¸c Tæ chøc quèc tÕ.
Ngoµi ra cßn mét sè c¸c kho¶n kh¸c qui ®Þnh vÒ trao ®æi th«ng tin vÒ thÞ trêng, h¶i
quan..
HiÖp ®Þnh khung më ra nh÷ng triÓn väng míi trong quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt
Nam-EU vµ ViÖt Nam víi tõng thµnh viªn EU. HiÖp ®Þnh khung sÏ thóc ®Èy h¬n
n÷a sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam nh gia t¨ng viÖn trî tµi chÝnh tõ EU cho
ViÖt Nam, gióp ViÖt Nam thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ h¬n môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Tuy HiÖp ®Þnh khung kh«ng dµnh cho ViÖt Nam mét sù gi¶m
thuÕ quan nµo nhng EU ®· tuyªn bè sÏ thóc ®Èy ®Ó ViÖt Nam sím trë thµnh thµnh
viªn cña Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO).
ViÖc ký HiÖp ®Þnh cßn më ra nh÷ng c¬ héi kinh doanh, xuÊt-nhËp khÈu cho
doanh nghiÖp hai bªn. §èi víi ViÖt Nam, EU lµ mét thÞ trêng lín víi søc mua cña
1
Nguån: Hîp t¸c kinh tÕ vµ th¬ng m¹i víi EU - Uû ban ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. Nxb HN 1995.
18
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
h¬n 370 triÖu d©n, mét thÞ trêng ®¬n nhÊt cho phÐp di chuyÓn vèn, hµng ho¸, dÞch
vô vµ lao ®éng. Cã ®îc thÞ trêng nµy, ViÖt Nam kh«ng cßn lÖ thuéc vµo chØ mét
hoÆc hai thÞ trêng duy nhÊt. EU ®· trë thµnh ®èi träng lµm c©n b»ng quan hÖ kinh
tÕ gi÷a ViÖt Nam víi c¸c níc ph¸t triÓn kh¸c còng nh víi c¸c níc l¸ng giÒng.
Më ®Çu cho quan hÖ hîp t¸c th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam-EU lµ HiÖp ®Þnh vÒ hµng
dÖt may ®îc ký t¾t ngµy 15/12/1992 cã hiÖu lùc trong 5 n¨m, b¾t ®Çu tõ 1/1/1993.
TiÕp ®Õn th¸ng 11/1997, hai bªn ký HiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may cho giai ®o¹n
1998-2000. Vµ míi ®©y, hai bªn cam kÕt l¹i cho 3 n¨m tíi (2000-2002).
2.2. Quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt Nam-EU.
2.2.1. Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam-EU.
Thùc tÕ ph¸t triÓn kinh tÕ, th¬ng m¹i trong thêi gian võa qua ®· chøng minh
®êng lèi ®èi ngo¹i ®óng ®¾n cña §¶ng ta, ®· t¹o m«i trêng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn
nÒn th¬ng m¹i ViÖt Nam. KÓ tõ khi thiÕt lËp quan hÖ ®Õn nay, quan hÖ th¬ng m¹i
ViÖt Nam-EU ph¸t triÓn ®· cã nh÷ng t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn sù ph¸t triÓn cña
th¬ng m¹i ViÖt Nam.
Kim ng¹ch bu«n b¸n víi EU chiÕm tû träng kh«ng nhá trong tæng kim ng¹ch
xuÊt-nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Khèi lîng bu«n b¸n cña ViÖt Nam víi EU tõ
n¨m 1991 ®Õn nay ®· t¨ng víi tèc ®é trung b×nh lµ 40%/n¨m 1.
NÕu nh n¨m 1991, gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam-EU míi chØ
chiÕm kho¶ng 12% tæng kim ng¹ch xuÊt-nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Trong ®ã, xuÊt
khÈu chiÕm 9,7% vµ nhËp khÈu chiÕm 14,7%, th× n¨m 1994 c¸c chØ tiªu t¬ng øng
®· t¨ng lªn 16,5%/n¨m; 17,1% vµ 16,1%.
Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang EU thêi kú 1990-1998 ®·
t¨ng lªn trung b×nh 40,3% (giai ®o¹n 1990-1994 t¨ng trung b×nh 28,31%/n¨m; giai
®o¹n 1995-1998 t¨ng trung b×nh 43,5%/n¨m), ®¹t tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch lµ 6,436 tû
USD. N¨m 1999, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU ®¹t 2,499 triÖu USD
t¨ng 17 lÇn so víi n¨m 1990, xuÊt khÈu t¨ng ®· t¹o c¬ së cho gia t¨ng nhËp khÈu:
1
&2 Nguån: Nghiªn cøu ch©u ¢u sè 2.2000 Tr59,60.
19
nguon tai.lieu . vn