Xem mẫu
- ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI
Một số vấn đề về Thanh toán
không dùng tiền mặt tại NHĐT&PT
Cao Bằng - Thực trạng và giải pháp
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i.
Sè liÖu, kÕt qu¶ nªu trong kho¸ luËn lµ trung thùc xuÊt ph¸t tõ t×nh
h×nh thùc tÕ cña Ng©n hµng. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu do chÝnh t«i
thùc hiÖn d-íi sù chØ ®¹o cña c¸n bé h-íng dÉn.
Ng-êi viÕt
§µm ThÞ Thanh H-¬ng
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
lêi më ®Çu
§Êt N-íc ta hiÖn nay ®ang trong tiÕn tr×nh thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng
nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn
®¹i ho¸ lµ x©y dùng ®Êt n-íc ta thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt
chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï
hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn
cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giÇu n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng
d©n chñ v¨n minh. §Ó thùc hiÖn ®-îc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ tr¸ch
nhiÖm cña nhiÒu ngµnh kinh tÕ trong ®ã cã ngµnh Ng©n hµng.
Ngµy nay ngµnh Ng©n hµng ®-îc coi lµ ngµnh kinh tÕ huyÕt m¹ch, cã
tÇm quan träng ®Æc biÖt gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh t Õ ®Êt n-íc, ®Ó
thùc hiÖn tèt nhiÖm vô träng t©m mµ §¶ng vµ Nhµ n-íc giao cho, mét trong
nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch ®Æt ra víi ngµnh ng©n hµng lµ ph¶i x©y dùng ®-îc hÖ
thèng ®ñ m¹nh trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: n¨ng lùc ho¹ch ®Þnh, thùc thi chÝnh
s¸ch, n¨ng lùc ®iÒu hµnh, qu¶n lý, kinh doanh, tr×nh ®é c«ng nghÖ, kü thuËt
hiªn ®¹i thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ tr-êng. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo
c¬ chÕ thÞ tr-êng ®ßi hái sù lu©n chuyÓn vèn nhanh. V× vËy, ®i ®«i víi viÖc
®æi míi vÒ c¬ chÕ tæ chøc, vÒ nghiÖp vô ngµnh Ng©n hµng ®· tËp trung c¶i
tiÕn chÕ ®é thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt.
Lµ mét nghiÖp vô ®a d¹ng vµ phøc t¹p nªn ph-¬ng thøc thanh to¸n
kh«ng dïng tiÒn mÆt vÉn cßn mét sè tån t¹i cÇn quan t©m nghªn cøu ®Ó cã
nh÷ng gi¶i ph¸p tèt ®¶m b¶o sù an toµn vµ ®é tin cËy cao mµ vÉn kh«ng lµm
chËm tèc ®é thanh to¸n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kh¸ch hµng.
NhËn thøc ®-îc nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn vµ xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ
t¹i NH§T&PT Cao B»ng. Em m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “ Mét sè vÊn ®Ò vÒ
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NH§T&PT Cao B»ng - Thùc tr¹ng
vµ gi¶i ph¸p” .
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
KÕt cÊu cña kho¸ luËn gåm 3 ch-¬ng:
Ch-¬ng 1: Lý luËn c¬ b¶n vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt.
Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i
NH§T&PT Cao B»ng .
Ch-¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p më réng vµ n©ng cao chÊt l-îng thanh
to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NH§T&PT Cao B»ng.
Do ®Ò tµi rÊt réng vµ phøc t¹p, tr×nh ®é cña b¶n th©n cßn nhiÒu h¹n
chÕ, viÖc thu thËp tµi liÖu vµ thêi gian nghiªn cøu cã h¹n, do ®ã kho¸ luËn
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ. RÊt mong ®-îc sù chØ b¶o cña thµy c« vµ
ban gi¸m ®èc NH§T&PT Cao B»ng, cïng ®éc gi¶ quan t©m gióp ®ì ®Ó bµi
viÕt ®-îc hoµn thiÖn h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ch-¬ng I
lý luËn c¬ b¶n vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn
mÆt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
1.1 Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ vai trß cña thanh to¸n kh«ng
dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng:
1.1.1- Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt:
Cuèi thêi kú c«ng x· nguyªn thuû cã sù ph©n ho¸ x· héi gåm ph©n
c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt dÉn ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm ra
®êi vµ tõ ®ã xuÊt hiÖn sù trao ®æi hµng ho¸.
Qu¸ tr×nh trao s¶n phÈm hµng ho¸ ®· ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao ban ®Çu cßn
lÎ tÎ hay cßn gäi lµ trao ®æi gi¶n ®¬n -„ VËt ®æi vËt‟ . Giai ®o¹n nµy ch-a xuÊt
hiÖn tiÒn tÖ trong trao ®æi. Khi s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn th× viÖc trao ®æi
hµng ho¸ trë nªn th-êng xuyªn vµ réng r·i h¬n, h×nh thøc trao ®æi gi¶n ®¬n -
vËt ®æi vËt kh«ng cßn phï hîp n÷a. §Ó thuËn tiÖn cho qu¸ tr×nh trao ®æi,
ng-êi ta ®· chän ra mét hµng ho¸ cã tÝnh phæ biÕn nhÊt lµm vËt ngang gi¸
chung ®Ó cã thÓ trao ®æi trùc tiÕp víi mét hµng ho¸ bÊt kú. Lóc ®Çu vËt ngang
gi¸ chung ®-îc chän lµ mét lo¹i hµng ho¸ cã gi¸ trÞ cao ®-îc x· héi chÊp
nhËn sau ®ã ®-îc cè ®Þnh ë mét sè kim lo¹i quý hiÕm ®ã lµ b¹c vµ vµng vµ
sau cïng lµ vµng. Vµng ®· trë thµnh tiÒn tÖ trong trao ®æi - tiÒn thùc.
Tuy nhiªn, qua thùc tÕ nhiÒu n¨m ng-êi ta nhËn thÊy tiÒn b»ng kim
lo¹i cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, ®Æc biÖt lµ khi nÒn kinh tÕ ph¸ t triÓn m¹nh
th× tiÒn b»ng kim lo¹i cµng béc lé râ h¬n nh÷ng h¹n chÕ vµ khiÕm khuyÕt cña
nã. NÕu sö dông tiÒn vµng th× nhµ n-íc ph¶i cã mét khèi l-îng vµng rÊt lín
dù tr÷. §iÒu nµy nh÷ng n-íc cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn kh«ng thÓ thùc
hiÖn ®-îc. V× vËy ng-êi ta ®· t×m ®Õn c¸c vËt chÊt kh¸c ®Ó thay thÕ tiÒn vµng
trong l-u th«ng ®ã lµ TiÒn giÊy. TiÒn giÊy ra ®êi thay cho tiÒn vµng cã -u
®iÓm lµ nhÑ nhµng khi vËn chuyÓn v× dÔ thay ®æi mÖnh gi¸. TiÒn giÊy xuÊt
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
hiÖn thÝch hîp cho nhu cÇu trao ®æi, phôc vô thu Ën tiÖn cã thÓ thùc hiÖn ®Çy
®ñ c¸c chøc n¨ng cña tiÒn.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, s¶n xuÊt hµng ho¸ ngµy cµng ph¸t
triÓn m¹nh mÏ, l-u th«ng hµng ho¸ ngµy cµng ®-îc më réng vÒ c¶ qui m«,
ph¹m vi lÉn tÝnh th-êng xuyªn, liªn tôc th× thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt còng
dÇn dÇn kh«ng ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña thanh to¸n n÷a, v× thanh to¸n b»ng
tiÒn mÆt sÏ lµm cho khèi l-îng tiÒn mÆt trong l-u th«ng t¨ng lªn rÊt lín. Tõ
®ã rÊt khã kh¨n cho qu¸ tr×nh ®iÒu hoµ l-u th«ng tiÒn mÆt. Khèi l-îng tiÒn
mÆt t¨ng lªn sÏ g©y søc Ðp vÒ mÆt gi¸ c¶, ®ã lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n
g©y nªn l¹m ph¸t cao. MÆt kh¸c thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt ph¶i chi phÝ rÊt lín
cho viÖc in Ên, vËn chuyÓn, ®ãng gãi, b¶o qu¶n, kiÓm ®Õm, cÊt tr÷... Bªn c¹nh
®ã chøc n¨ng ph-¬ng tiÖn thanh to¸n cña tiÒn tÖ l¹i cho phÐp tiÒn tÖ vËn ®éng
t¸ch rêi víi sù vËn ®éng cña hµng ho¸. ChÝnh do chøc n¨ng nµy, cïng víi sù
ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ mét ph-¬ng thøc thanh to¸n tiÕn bé
h¬n ®· ra ®êi ®ã lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt víi h×nh
thøc tiÒn ghi sæ. Trong ®ã, Ng©n hµng ®øng ra lµm trung gian thanh to¸n gi÷a
c¸c kh¸ch hµng.
VËy thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ c¸ch thanh to¸n kh«ng cã sù
xuÊt hiÖn cña tiÒn mÆt mµ ®-îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n
cña ng-êi chi tr¶ sang tµi kho¶n cña ng-êi thô h-ëng më t¹i Ng©n hµng hoÆc
lµ b»ng c¸ch bï trõ lÉn nhau th«ng qua vai trß trung gian cña Ng©n hµng.
Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ra ®êi lµm gi¶m ®-îc khèi l-îng tiÒn
mÆt trong l-u th«ng, tiÕt gi¶m ®-îc chi phÝ trong kh©u in Ên tiÒn, b¶o qu¶n,
vËn chuyÓn tiÒn, gi¶m ®-îc chi phÝ lao ®éng x· héi. N©ng cao hiÖu qu¶ thanh
to¸n trong nÒn kinh tÕ, gãp phÇn t¨ng tèc ®é lu©n chuyÓn vèn cña x· héi,
thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt l-u th«ng hµng ho¸ vµ l-u th«ng tiÒn tÖ.
Ngµy nay, hÖ thèng Ng©n hµng ph¸t triÓn m¹nh, thanh to¸n d-íi h×nh
thøc ghi sæ ngµy cµng ®-îc më réng c¶ vÒ qui m« vµ ph¹m vi, t¹o kh¶ n¨ng
cho c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®-îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ.
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
1.1.2- Vai trß cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt:
a) Thanh to¸n KDTM phôc vô cho s¶n xuÊt l-u th«ng hµng ho¸ kh«ng
ngõng ph¸t triÓn.
Môc tiªu cña s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®Ó b¸n - tiªu
thô. Th«ng qua kh©u tiªu thô c¸c doanh nghiÖp sÏ thu håi l¹i vèn ®Ó tiÕp tôc
chu k× s¶n xuÊt tiÕp theo -T-H...SX....H‟ - T‟ , qu¸ tr×nh ®ã ®-îc th«ng qua
kh©u thanh to¸n. Nh- vËy kh©u thanh to¸n cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong
qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸. Nh- ®· ®Ò cËp ë phÇn trªn,
TTKDTM chiÕm tû träng rÊt lín trong tæng doanh sè thanh to¸n tiÒn tÖ cña
nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña tõng doanh nghiÖp nãi riªng. Do vËy nÕu tæ
chøc tèt TTKDTM sÏ cã t¸c ®éng to lín ®Õn viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ l-u
th«ng hµng ho¸ kh«ng ngõng ph¸t triÓn.
b) Gãp phÇn æn ®Þnh l-u th«ng tiÒn tÖ, gi¶m chi phÝ l-u th«ng x· héi.
C«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt g¾n liÒn víi c«ng t¸c kÕ
ho¹ch ho¸ l-u th«ng tiÒn tÖ. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng
tiÒn mÆt tøc lµ t¨ng nhanh tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong chu
chuyÓn tiÒn tÖ, sÏ lµm gi¶m l-îng tiÒn mÆt trong l-u th«ng, gi¶m ®-îc c¸c
chi phÝ cÇn thiÕt phôc vô cho l-u th«ng tiÒn mÆt, t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn thÞ
tr-êng gi¸ c¶, kiÒm chÕ l¹m ph¸t tiÕn tíi æn ®Þnh tiÒn tÖ.
Më réng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶m chi
phÝ l-u th«ng tiÒn mÆt, tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi: viÖc më réng thanh to¸n
kh«ng dïng tiÒn mÆt sÏ lµm t¨ng khèi l-îng tiÒn ghi sæ vµ gi¶m khèi l-îng
tiÒn mÆt trong l-u th«ng, tõ ®ã sÏ tiÕt gi¶m ®-îc chi phÝ cho toµn x· héi nãi
chung vµ cho ngµnh Ng©n hµng nãi riªng do tiÕt gi¶m ®-îc chi phÝ vÒ in Ên
tiÒn, kiÓm ®Õm, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n tiÒn.
c) Gãp phÇn t¨ng nguån vèn cho NHTM
C«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cµng ph¸t triÓn, cµng më
réng th× nguån vèn Ng©n hµng huy ®éng ®-îc tõ sè d- trªn c¸c tµi kho¶n tiÒn
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
göi thanh to¸n cña c¸c tæ chøc kinh tÕ sÏ t¨ng lªn, t¨ng nguån vèn tÝn dông
cña ng©n hµng. §ång thêi th«ng qua thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, Ng©n
hµng n¾m ®-îc mét c¸ch chÝnh x¸c, hîp lý t×nh h×nh thiÕu vèn cña c¸c bªn
tham gia thanh to¸n, ®Ó kÞp thêi cho vay, ph¸t tiÒn vay ®óng môc ®Ých vµ cã
vËt t- hµng ho¸ ®¶m b¶o.
d) Phôc vô viÖc chØ ®¹o thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia cña NHNN
Më réng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gãp phÇn thùc hiÖn tèt chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng Nhµ n-íc: viÖc më réng h×nh thøc thanh to¸n
kh«ng dïng tiÒn mÆt sÏ gi¶m ®-îc khèi l-îng lín tiÒn mÆt trong l-u th«ng vµ
lµm t¨ng khèi l-îng tiÒn ghi sæ, ®iÒu ®ã gióp cho Ng©n hµng Trung -¬ng cã
thÓ sö dông h÷u hiÖu c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.
Nh- vËy, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gi÷ mét vai trß hÕt søc quan
träng. §øng trªn gi¸c ®é cña ngµnh Ng©n hµng, nã ph¶n ¸nh kh¸ trung thùc
tr×nh ®é qu¶n lÝ, tr×nh ®é kü thuËt nghiÖp vô cña Ng©n hµng còng nh- sù tÝn
nhiÖm cña kh¸ch hµng. Trong néi bé mét Ng©n hµng, thanh to¸n kh«ng dïng
tiÒn mÆt kh«ng chØ t¸c ®éng ®Õn nghiÖp vô thanh to¸n mµ cßn t¸c ®éng tíi
c¸c mÆt nghiÖp vô kh¸c cña Ng©n hµng nh- nghiÖp vô tÝn dông. NÕu lµm tèt
c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt th× sÏ thóc ®Èy nghiÖp vô tÝn dông
ph¸t triÓn vµ ng-îc l¹i. §i ®«i víi sù ph¸t triÓn kü thuËt tin häc, ngµy nay
ho¹t ®éng Ng©n hµng hiÖn ®¹i còng chuyÓn h-íng kinh doanh b»ng c¸ch më
réng c¸c dÞch vô thay cho kinh doanh chªnh lÖch l·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay
lµ chñ yÕu nh- tr-íc ®©y, trong ®ã dÞch vô thanh to¸n ®ãng vai trß träng t©m
vµ ®Æc biÖt quan träng.
1.1.3 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ë ViÖt
Nam.
Tõ khi thµnh lËp ng©n hµng quèc gia( Th¸ng 5 -1951) ®Õn nay ho¹t ®éng
thanh to¸n lu«n ®ãng vÞ trÝ, vai trß quan träng trong toµn bé ho¹t ®éng cña
ng©n hµng ®Ó phôc vô yªu cÇu lu©n chuyÓn vèn cña nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn ë
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
mçi giai ®o¹n th× c¸ch nh×n nhËn vµ néi dung ho¹t ®éng cña TTKDTM còng
cã kh¸c nhau. Cã thÓ ph©n ho¹t ®éng thanh to¸n thµnh 2 giai ®o¹n lµ ho¹t
®éng thanh to¸n trong thêi k× nÒn kinh tÕ n-íc ta vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ
ho¹ch ho¸ tËp chung( tõ 1989 vÒ tr-íc) vµ ho¹t ®éng thanh to¸n trong thêi k×
nÒn kinh tÕ n-íc ta chuyÓn sang vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù chØ
®¹o cña nhµ n-íc( tõ 1990 ®Õn nay).
1.1.3.1 Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong thêi kú nÒn kinh tÕ vËn
hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung.
Trong thêi kú thùc hiÖn c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, Ng©n hµng
lu«n lµ trung t©m thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ , Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn
mÆt chØ ®-îc më réng trong lÜnh vùc kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ
nh»m tËp trung nguån vèn phôc vô s¶n xuÊt, h-íng theo kÕ ho¹ch cña nhµ
n-íc ®· ®Ò ra.
ë thêi kú nµy mÆc dï ch-a h×nh thµnh hÖ thèng Ng©n hµng hai cÊp
nh-ng vÉn cã nhiÒu c¶i tiÕn vÒ c«ng t¸c TTKDTM nh»m n©ng cao hiÖu qu¶
Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ®¸p øng cho nhu cÇu thanh to¸n vèn,
chuyÓn vèn cho nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung vµ
®¸p øng chuyÓn tiÒn phôc vô kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc
MÜ.
Tuy vËy TTKDTM ë thêi k× nµy cßn béc lé mét sè nh-îc ®iÓm lµm
h¹n chÕ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng TTKDTM:
- TTKDTM chñ yÕu tËp chung phôc vô cho khu vùc kinh tÕ quèc
doanh, tËp thÓ, c¸c c¬ quan ®oµn thÓ. TTKDTM ch-a ®-îc sö dông trong d©n
c-, tõ ®ã lµm cho viÖc thanh to¸n trong d©n c- diÔn ra hoµn toµn d-íi h×nh
thøc tiÒn mÆt.
- C¬ chÕ thanh to¸n cøng nh¾c víi viÖc quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp,
TCKT chØ ®-îc më tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng n¬i doanh nghiÖp ®ãng trô së.
C¸c h×nh thøc thanh to¸n míi chØ tËp chung vµo mét sè h×nh thøc truyÒn
thèng nh-: SÐc, uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, thanh to¸n liªn hµng. C¸c h×nh
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
thøc thanh to¸n hiÖn ®¹i nh-: ThÎ thanh to¸n, thanh to¸n bï trõ vÉn ch-a
®-îc ¸p dông.
-Kü thuËt thanh to¸n l¹c hËu, chñ yÕu lµm b»ng tay nªn thanh to¸n
chËm trÔ, sai sãt nhiÒu g©y mÊt lßng tin ®èi víi nh÷ng ng-êi tham gia sö
dông tiÖn Ých thanh to¸n.
Nh÷ng tån t¹i nªu trªn cïng víi viÖc Ng©n hµng lu«n khan hiÕm tiÒn
mÆt nªn g©y t©m lý cho kh¸ch hµng ng¹i Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, hä
lu«n n¾m gi÷ mét l-îng tiÒn rÊt lín ®Ó s½n sµng chi tr¶ khi cÇn thiÕt. T©m lý
thÝch chi tiªu tiÒn mÆt cña ng-êi ViÖt Nam cho ®Õn ngµy nay vÉn cßn tån t¹i.
1.1.3.2. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong thêi kú Ng©n hµng ho¹t
®éng theo c¬ chÕ thÞ tr-êng.
B-íc sang thêi kú ®æi míi, nÒn kinh tÕ n-íc ta chuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ
ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr-êng. ®iÒu nµy ®· lµm thay ®æi hoµn
toµn c¬ chÕ qu¶n lý cña nÒn kinh tÕ, trong ®ã ngµnh Ng©n hµng ®· chuyÓn tõ
hÖ thèng Ng©n hµng mét cÊp sang hÖ thèng Ng©n hµng hai cÊp.
- CÊp Ng©n hµng nhµ n-íc: cã chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n-íc vÒ tiÒn tÖ
vµ Ng©n hµng ®ång thêi ®ãng vai trß lµ Ng©n hµng ph¸t hµnh vµ Ng©n hµng
cña c¸c Ng©n hµng.
- CÊp NHTM (TCTD): Thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh tiÒn tÖ vµ dÞch
vô Ng©n hµng.
§i ®«i víi viÖc ®æi míi vÒ m« h×nh tæ chøc, c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch, c¬ chÕ
nghiÖp vô còng ®-îc thay ®æi trong ®ã cã nghiÖp vô TTKDTM ®Ó phï hîp
víi Ng©n hµng ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc.
Cã thÓ nãi TTKDTM ë ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi ®· cã sù chuyÓn
biÕn tÝch cùc.
+ Tr-íc hÕt vÒ x©y dùng c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ nghiÖp vô: VÒ phÝa
ChÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 91/CP (1990) vµ tiÕp ®Õn lµ nghÞ ®Þnh
64/CP (2001) ®Ó thay thÕ nghÞ ®Þnh 91/CP vÒ tæ chøc ho¹t ®éng thanh to¸n
trong nÒn kinh tÕ. Riªng vÒ sÐc chÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 30/CP ®Ó
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
®iÒu chØnh c«ng cô thanh to¸n sÐc ë ViÖt Nam sang n¨m 2003 chÝnh phñ ®·
ban hµnh nghÞ ®Þnh 159/CP ®Ó thay nghÞ ®Þnh 30/CP. VÒ phÝa NHNN th×
thèng ®èc ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh 22(1990) vµ sau ®ã lµ quyÕt ®Þnh 226
(2002) ®Ó thay thÕ quyÕt ®Þnh 22 vÒ c¬ chÕ TTKDTM ë ViÖt Nam.
C¸c v¨n b¶n cña chÝnh phñ vµ NHNN ®· t¹o hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t
®éng thanh to¸n ë ViÖt Nam ®ång thêi còng quy ®Þnh râ c¸c h×nh thøc thanh
to¸n ¸p dông cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®a thµnh phÇn.
+ VÒ c«ng nghÖ thanh to¸n th× ®· cã b-íc nhÈy vät lµ chuyÓn tõ kü thuËt
thanh to¸n thñ c«ng sang kü thuËt thanh to¸n ®iÖn tö ®Æc biÖt lµ kh©u chuyÓn
tiÒn.
+ VÒ tæ chøc bé m¸y vµ c¸n bé: C¸c NHTM lµ c¸c tæ chøc cung øng dÞch
vô thanh to¸n ®-îc s¾p xÕp l¹i theo tõng hÖ thèng ®Ó x©y dùng hÖ thèng
thanh to¸n cña tõng hÖ thèng, vÒ tæ chøc thanh to¸n liªn Ng©n hµng (thanh
to¸n bï trõ liªn Ng©n hµng vµ chuyÓn tiÒn ®iÖn tö liªn Ng©n hµng ). VÒ ®éi
ngò c¸n bé ®-îc bè trÝ ®ñ vÒ sè l-îng vµ n©ng cao tr×nh ®é ng hiÖp vô th«ng
qua c¸c kho¸ ®µo t¹o l¹i ®Æc biÖt lµ c¸c líp häc chuyªn ®Ò vÒ thanh to¸n, vÒ
tin häc.
+ VÒ c¸c h×nh thøc thanh to¸n th× ngoµi viÖc hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc
truyÒn thèng cßn ban hµnh thªm thÎ thanh to¸n.
Víi nh÷ng cè g¾ng cña c¸c NHTM trong thêi kú ®æi míi ®· lµm cho ho¹t
®éng cña c¸c NHTM nãi chung vµ ho¹t ®éng thanh to¸n nãi riªng cã sù
chuyÓn biÕn ®¸ng khÝch lÖ. §· ®¶m b¶o ®-îc kh©u thanh to¸n nhanh, chÝnh
x¸c, an toµn tµi s¶n nªn kh¸ch hµng kh«ng cßn phµn nµn vÒ thanh to¸n chËm
trÔ, thiÕu chÝnh x¸c nh- thêi kú bao cÊp. Riªng kh©u thanh to¸n trong d©n c-
®ang ®-îc triÓn khai m¹nh mÏ vµ thu ®-îc nh÷ng kÕt qu¶ b-íc ®Çu
1.2 Qui ®Þnh chung trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt.
1.2.1 Nh÷ng quy ®Þnh chung.
§Ó ®Èy m¹nh c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. NhiÒu v¨n b¶n
ph¸p qui vÒ lÜnh vùc thanh to¸n ®· ®-îc ChÝnh phñ ban hµnh nh- NghÞ ®Þnh
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
sè 64/2001/N§-CP ngµy 20/09/2001 vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n qua c¸c tæ chøc
cung øng dÞch vô thanh to¸n. Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n-íc ®· ban hµnh
nhiÒu quyÕt ®Þnh, th«ng t-, chØ thÞ míi nh- QuyÕt ®Þnh sè 226/2002/Q§ -
NHNN ngµy 26/3/2002 thay thÕ cho QuyÕt ®Þnh sè 22/Q§-NH1 ngµy
21/02/1994 vÒ ban hµnh thÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. C¸c v¨n b¶n
trªn nh»m hoµn thiÖn dÇn chÕ ®é thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn m Æt cho phï
hîp víi yªu cÇu ®æi míi cña nÒn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c Ng©n hµng, tæ
chøc tÝn dông triÓn khai nhiÒu thÓ thøc, h×nh thøc thanh to¸n tiªn tiÕn, tõng
b-íc hoµ nhËp víi hÖ thèng thanh to¸n theo th«ng lÖ quèc tÕ.
C¸c doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc, ®oµn thÓ, ®¬n vÞ vò trang, c«ng
d©n ViÖt Nam vµ ng-êi n-íc ngoµi ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ViÖt Nam (gäi
chung lµ ®¬n vÞ c¸ nh©n) ®-îc quyÒn lùa chän Ng©n hµng ®Ó më tµi kho¶n
giao dÞch vµ thùc hiÖn thanh to¸n. ViÖc më tµi kho¶n thanh to¸n t¹i Ng©n
hµng vµ thùc hiÖn thanh to¸n qua tµi kho¶n ®-îc ghi b»ng ®ång ViÖt Nam.
Tr-êng hîp më tµi kho¶n vµ thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ ph¶i thùc hiÖn theo qui
chÕ qu¶n lÝ ngo¹i hèi cña ChÝnh phñ ViÖt Nam ban hµnh.
§Ó më tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n cÇn
ph¶i göi cho Ng©n hµng n¬i më tµi kho¶n nh÷ng giÊy tê sau:
* §èi víi kh¸ch hµng lµ c¸c DN, tæ chøc kinh tÕ:
- GiÊy ®¨ng ký më tµi kho¶n do chñ tµi kho¶n ký tªn vµ ®ãng dÊu,
trong ®ã ghi râ:
+ Tªn ®¬n vÞ
+ Hä vµ tªn chñ tµi kho¶n
+ §Þa chØ giao dÞch cña ®¬n vÞ
+ Sè, ngµy th¸ng n¨m, n¬i cÊp giÊy CMT nh©n d©n cña chñ tµi kho¶n.
+ Tªn Ng©n hµng n¬i më tµi kho¶n
- B¶n ®¨ng ký mÉu dÊu vµ ch÷ ký ®Ó giao dÞch víi Ng©n hµng n¬i më
tµi kho¶n gåm:
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
+ Ch÷ ký cña chñ tµi kho¶n vµ cña nh÷ng ng-êi ®-îc uû quyÒn ký
thay chñ tµi kho¶n trªn c¸c giÊy tê thanh to¸n giao dÞch víi Ng©n hµng (ch÷
ký thø nhÊt).
+ Ch÷ ký cña kÕ to¸n tr-ëng vµ cña nh÷ng ng-êi ®-îc uû quyÒn ký
thay kÕ to¸n tr-ëng (ch÷ ký thø hai).
+ MÉu dÊu cña ®¬n vÞ.
- C¸c v¨n b¶n chøng minh t- c¸ch ph¸p nh©n cña ®¬n vÞ nh- quyÕt
®Þnh thµnh lËp ®¬n vÞ, giÊy phÐp thµnh lËp doanh nghiÖp, quyÕt ®Þnh bæ
nhiÖm thñ tr-ëng ®¬n vÞ...(nÕu lµ b¶n sao ph¶i cã chøng nhËn cña c«ng
chøng Nhµ n-íc ).
* §èi víi kh¸ch hµng lµ c¸c c¸ nh©n:
- GiÊy ®¨ng ký më tµi kho¶n do chñ tµi kho¶n ký tªn, trong ®ã ghi râ:
+ Hä vµ tªn cña chñ tµi kho¶n
+ §Þa chØ giao dÞch cña chñ tµi kho¶n
+ Sè, ngµy th¸ng n¨m vµ n¬i cÊp giÊy CMT cña chñ tµi kho¶n.
+ Tªn Ng©n hµng n¬i më tµi kho¶n.
- B¶n ®¨ng ký mÉu ch÷ ký cña chñ tµi kho¶n ®Ó giao dÞch víi Ng©n
hµng n¬i më tµi kho¶n. §èi víi tµi kho¶n ®øng tªn c¸ nh©n kh«ng thùc hiÖn
viÖc uû quyÒn ng-êi ký thay chñ tµi kho¶n, tÊt c¶ c¸c giÊy tê thanh to¸n giao
dÞch víi Ng©n hµng ®Òu ph¶i do chñ tµi kho¶n ký.
* Sö dông tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n
- Chñ tµi kho¶n cã quyÒn sö dông sè tiÒn trªn tµi kho¶n tiÒn göi.
Trong ph¹m vi sè d- tµi kho¶n tiÒn göi vµ tuú theo yªu cÇu chi tr¶, chñ
tµi kho¶n cã thÓ thùc hiÖn c¸c kho¶n thanh to¸n qua Ng©n hµng hoÆc rót tiÒn
mÆt ra ®Ó sö dông.
- Chñ tµi kho¶n chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc chi tr¶ v-ît qu¸ sè d- tµi
kho¶n tiÒn göi vµ chÞu ph¹t theo qui ®Þnh; chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sai sãt, lîi
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
dông trªn c¸c giÊy tê thanh to¸n qua Ng©n hµng cña nh÷ng ng-êi ®-îc chñ
tµi kho¶n uû quyÒn ký thay.
- Chñ tµi kho¶n ph¶i tu©n theo nh÷ng qui ®Þnh vµ h-íng dÉn cña Ng©n
hµng phôc vô m×nh vÒ viÖc lËp c¸c giÊy tê thanh to¸n, ph-¬ng thøc nép, lÜnh
tiÒn ë Ng©n hµng. Trªn giÊy tê thanh to¸n, c¸c ch÷ ký vµ dÊu ph¶i ®óng mÉu
®· ®¨ng ký t¹i Ng©n hµng.
- Chñ tµi kho¶n tù tæ chøc h¹ch to¸n, theo dâi sè d- tiÒn göi ë NH.
Trong ph¹m vi 3 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®-îc giÊy b¸o Nî, giÊy b¸o
Cã vÒ c¸c kho¶n giao dÞch trªn tµi kho¶n tiÒn göi, b¶n sao sæ tµi kho¶n tiÒn
göi hoÆc giÊy b¸o sè d- tµi kho¶n tiÒn göi cuèi th¸ng do Ng©n hµng göi ®Õn,
chñ tµi kho¶n ph¶i ®èi chiÕu víi sæ s¸ch cña m×nh, nÕu cã chªnh lÖch th× b¸o
ngay cho Ng©n hµng biÕt ®Ó cïng nhau ®èi chiÕu, ®iÒu chØnh l¹i sè liÖu cho
khíp ®óng.
1.2.2- Quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm thanh to¸n.
a) §èi víi ng-êi chi tr¶ ( ng-êi mua ).
Ph¶i më tµi kho¶n thanh to¸n t¹i ng©n hµng hoÆc c¸c tæ chøc lµm dÞch
vô thanh to¸n. Khi tiÕn hµnh thanh to¸n ph¶i thùc hiÖn thanh to¸n th«ng qua
tµi kho¶n ®· më theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh vµ ph¶i tr¶ phÝ thanh to¸n theo
quy ®Þnh cña ng©n hµng vµ tæ chøc lµm dÞch vô thanh to¸n.
b) §èi víi ng-êi thô h-ëng(ng-êi b¸n ).
Ph¶i cã tr¸ch nhiÖm giao hµng hay cung cÊp dÞch vô kÞp thêi vµ ®óng
l-îng gÝa trÞ mµ ng-êi mua ®· thanh to¸n ®ång thêi ph¶i kiÓm so¸t kü cµng
c¸c chøng tõ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thanh to¸n.
1.2.3 - §èi víi tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n-NHTM .
Lµ trung gian thanh to¸n vµ cung cÊp c¸c dÞch vô thanh to¸n cho kh¸ch
hµng c¸c NHTM ph¶i cã tr¸ch nhiÖm trong viÖc tæ chøc ho¹t ®éng thanh
to¸n:
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
- Khi nhËn ®-îc giÊy ®¨ng ký më tµi kho¶n cña kh¸ch hµng, Ng©n
hµng cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt viÖc më tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng
ngay trong ngµy lµm viÖc. Sau khi ®· chÊp nhËn viÖc më tµi kho¶n, Ng©n
hµng th«ng b¸o cho kh¸ch hµng biÕt sè hiÖu tµi kho¶n, ngµy b¾t ®Çu h o¹t
®éng cña tµi kho¶n.
- ViÖc trÝch tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn c¸c kho¶n
chi tr¶ ph¶i cã yªu cÇu cña chñ tµi kho¶n, trõ tr-êng hîp chñ tµi kho¶n vi
ph¹m kû luËt chi tr¶ hoÆc theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm quyÒn ®-îc
ph¸p luËt quy ®Þnh buéc chñ tµi kho¶n ph¶i thanh to¸n, Ng©n hµng ®-îc
quyÒn trÝch tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn viÖc thanh to¸n
®ã.
- Ng©n hµng cã tr¸ch nhiÖm kiÓm so¸t c¸c giÊy tê thanh to¸n cña
kh¸ch hµng, cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c lo¹i chøng tõ th Ých hîp víi mçi lo¹i h×nh
thanh to¸n, ®¶m b¶o lËp ®óng thñ tôc quy ®Þnh, dÊu vµ c¸c ch÷ ký trªn giÊy
tê thanh to¸n ®óng víi mÉu ®· ®¨ng ký, sè d- tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch
hµng cßn ®ñ ®Ó thanh to¸n.
Ng©n hµng ®-îc quyÒn tõ chèi thanh to¸n nÕu c¸c giÊy tê thanh to¸n
kh«ng ®ñ c¸c yªu cÇu trªn.
- H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng mét
c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi, an toµn tµi s¶n.
- Cuèi ngµy lµm viÖc Ng©n hµng cã tr¸ch nhiÖm göi giÊy b¸o Nî, b¸o
Cã cho kh¸ch hµng vµ cuèi th¸ng göi giÊy b¸o sè d- tµi kho¶n tiÒn göi cho
chñ tµi kho¶n biÕt.
- Khi thùc hiÖn c¸c dÞch vô, Ng©n hµng ®-îc thu phÝ theo qui ®Þnh cña
Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n-íc.
- §¶m b¶o duy tr× sè d- trªn tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng Nhµ
n-íc ®Ó ®¸p øng ®-îc cho tÊt c¶ c¸c kho¶n thanh to¸n cña kh¸ch hµng.
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
1.3. - Néi dung c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt.
Theo nghÞ ®Þnh 64/CP cña chÝnh phñ vµ quyÕt ®Þnh 226/2002/Q§ -
NHNN cña thèng ®èc NHNN th× cã 5 h×nh thøc thanh to¸n ®-îc ¸p dông
trong thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô lµ:
+ H×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc.
+ H×nh thøc thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi - LÖnh chi.
+ H×nh thøc thanh to¸n uû nhiÖm thu - Nhê thu.
+ H×nh thøc thanh to¸n th- tÝn dông.
+ H×nh thøc thanh to¸n thÎ Ng©n hµng .
Mçi h×nh thøc cã néi dung kinh tÕ vµ c¸ch thøc thanh to¸n kh¸c nhau
1.3.1-Thanh to¸n b»ng SÐc:
SÐc lµ lÖnh tr¶ tiÒn v« diÒu kiÖn cña ng-êi ph¸t hµnh lËp trªn mÉu in
s½n do NHNN ViÖt Nam quy ®Þnh, yªu cÇu tæ chøc cung øng dÞch vô thanh
to¸n trÝch mét sè tiÒn tõ tµi kho¶n tiÓn göi cña m×nh ®Ó tr¶ cho ng-êi thô
h-ëng cã tªn ghi trªn sÐc hoÆc tr¶ cho ng-êi cÇm sÐc.
SÐc lµ c«ng cô l-u th«ng tÝn dông ®-îc sö dông réng r·i( tæ chøc vµ c¸c
c¸ nh©n) ë tÊt c¶ c¸c n-íc trªn thÕ giíi, quy t¾c sö dông sÐc ®· ®-îc ch uÈn
hãa trªn luËt th-¬ng m¹i quèc gia vµ trªn c«ng -íc quèc tÕ.
NghÞ ®Þnh 30/CP cña ChÝnh phñ ban hµnh vÒ quy chÕ ph¸t hµnh sö
dông sÐc do Thñ t-íng ChÝnh phñ ký ngµy 09/05/1996 vµ tiÕp ®Õn lµ nghÞ
®Þnh 159/CP quy ®Þnh râ ë ViÖt Nam ®-îc phÐp l-u hµnh lo¹i sÐc v« danh vµ
sÐc ký danh, trong ®ã sÐc v« danh ®-îc chuyÓn nh-îng tù do, cßn sÐc ký
danh ®-îc phÐp chuyÓn nh-îng th«ng qua thñ tôc ký hËu chuyÓn nh-îng.
Trõ tr-êng hîp ng-êi ph¸t hµnh sÐc ®· ghi côm tõ “ kh«ng ®-îc phÐp chuyÓn
nh-îng” hoÆc trªn tê sÐc ghi “ kh«ng tiÕp tôc chuyÓn nh-îng” . NghÞ ®Þnh
30/CP vµ nghÞ ®Þnh 159/CP ra ®êi ®· ®¸nh dÊu mét b-íc chuyÓn biÕn cã ý
nghÜa kinh tÕ lín trong viÖc sö dông sÐc ë ViÖt Nam. Theo NghÞ ®Þnh nµy,
sÐc kh«ng cßn lµ mét c«ng cô chuyÓn kho¶n ®¬n thuÇn mµ cßn ph¸t huy
®-îc vai trß lµ c«ng cô l-u th«ng.
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
SÐc ®-îc dïng ®Ó thanh to¸n trùc tiÕp tiÒn hµng ho¸, dÞch vô gi÷a
ng-êi mua (ng-êi chi tr¶) vµ ng-êi b¸n (ng-êi thô h-ëng), nép thuÕ tr¶ nî...
hoÆc ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i c¸c chi nh¸nh Ng©n hµng. TÊt c¶ kh¸ch hµng më tµi
kho¶n t¹i Ng©n hµng ®Òu cã quyÒn sö dông sÐc ®Ó thanh to¸n. Trong h×nh
thøc thanh to¸n b»ng sÐc, viÖc tr¶ tiÒn do ng-êi tr¶ tiÒn khëi x-íng vµ kÕt
thóc b»ng viÖc ghi sè tiÒn trªn tê sÐc vµo tµi kho¶n cña ng-êi nhËn tiÒn.
Thêi h¹n hiÖu lùc cña sÐc lµ 30 ngµy kÓ tõ ngµy chñ tµi kho¶n ph¸t
hµnh sÐc ®Õn ngµy ng-êi thô h-ëng nép sÐc vµo Ng©n hµng (gåm c¶ ngµy
chñ nhËt vµ ngµy lÔ). NÕu ngµy kÕt thóc cña thêi h¹n lµ ngµy chñ nhËt, ngµy
lÔ th× thêi h¹n ®-îc lïi vµo ngµy lµm viÖc tiÕp theo sau ngµy chñ nhËt, ngµy
lÔ ®ã.
Mét tê sÐc ®ñ ®iÒu kiÖn thanh to¸n lµ tê sÐc, ®¶m b¶o c¸c yÕu tè sau
®©y:
- Tê sÐc ph¶i cã ®ñ c¸c yÕu tè vµ néi dung quy ®Þnh, kh«ng bÞ tÈy xãa,
söa ch÷a, sè tiÒn b»ng ch÷ vµ b»ng sè ph¶i khíp nhau.
- §-îc nép trong thêi h¹n hiÖu lùc thanh to¸n.
- Kh«ng cã lÖnh ®×nh chØ thanh to¸n.
- Ch÷ ký vµ dÊu (nÕu cã) cña ng-êi ph¸t hµnh sÐc ph¶i khíp ®óng víi
mÉu ®· ®¨ng ký t¹i Ng©n hµng.
- Kh«ng ký ph¸t hµnh sÐc v-ît qu¸ thÈm quyÒn quy ®Þnh t¹i v¨n b¶n
ñy quyÒn.
- Tµi kho¶n tiÒn göi cña Chñ tµi kho¶n ®ñ sè d- ®Ó thanh to¸n.
- C¸c ch÷ ký chuyÓn nh-îng (®èi víi sÐc ký danh) ph¶i liªn tôc.
ë ViÖt Nam hiÖn nay, sÐc cã nhiÒu lo¹i nh-ng sÐc dïng trong TTKDTM
gåm cã sÐc chuyÓn kho¶n vµ sÐc b¶o chi.
1.3.1.1 SÐc chuyÓn kho¶n.
SÐc chuyÓn kho¶n lµ lo¹i sÐc do ng-êi chi tr¶ ký ph¸t hµnh ®Ó trao trùc
tiÕp cho ng-êi cung cÊp khi nhËn hµng ho¸, dÞch vô cung øng. §Ó ph©n biÖt
víi c¸c lo¹i sÐc kh¸c, khi viÕt sÐc chuyÓn kho¶n ng-êi ng-êi viÕt ph¶i g¹ch
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
hai ®-êng g¹ch song song chÐo gãc ë phÝa trªn, bªn ph¶i hoÆc ghi tõ “ chuyÓn
kho¶n‟ ‟ ë mÆt tr-íc cña tê sÐc.
SÐc chuyÓn kho¶n ®-îc dïng ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c chñ thÓ më tµi
kho¶n t¹i cïng mét chi nh¸nh Ng©n hµng. NÕu thanh to¸n kh¸c chi nh¸nh
Ng©n hµng th× c¸c chi nh¸nh Ng©n hµng ®ã ph¶i tham gia thanh to¸n bï trõ
trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè.
VÒ nguyªn t¾c, sÐc thanh to¸n chuyÓn kho¶n ph¶i ®-îc ph¸t hµnh trªn
c¬ së sè d- tµi kho¶n tiÒn göi hiÖn cã t¹i Ng©n hµng. Tr-êng hîp cã nhiÒu tê
sÐc nép vµo Ng©n hµng t¹i cïng mét thêi ®iÓm nh-ng sè d- tµi kho¶n tiÒn göi
kh«ng ®ñ ®Ó thanh to¸n tÊt c¶ nh÷ng tê sÐc ®ã th× Ng©n hµng ph¶i -u tiªn
thanh to¸n theo thø tù c¸c tê sÐc ph¸t hµnh tr-íc sÏ ®-îc thanh to¸n tr-íc.
NÕu tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng ®ñ tiÒn ®Ó thanh to¸n (sÐc ph¸t hµnh qu¸ sè d-
tµi kho¶n tiÒn göi), sÐc sÏ bÞ Ng©n hµng tõ chèi thanh to¸n, chñ tµi kho¶n
ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tê sÐc ®ã vµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¹t chi phÝ
ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc khiÕu n¹i vµ khëi kiÖn.
Ph¹m vi thanh to¸n sÐc chuyÓn kh¶on gåm thanh to¸n cïng mét tæ
chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n (hai bªn chi tr¶ vµ thô h-ëng cïng më tµi
kho¶n t¹i mét tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n) vµ thanh to¸n kh¸c tæ
chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n (hai bªn chi tr¶ vµ thô h-ëng m ë tµi
kho¶n ë hai tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n kh¸c nhau cã tham gia
thanh to¸n bï trõ).
§Ó ®¶m b¶o quy ®Þnh ng-êi chi tr¶ ph¶i cã ®ñ tiÒn ®Ó tr¶ cho ng-êi thô
h-ëng th× khi kÕ to¸n sÐc chuyÓn kho¶n ph¶i thùc hiÖn nguyªn t¾c ghi Nî
tr-íc, ghi cã sau.
- Quy tr×nh thanh to¸n SÐc chuyÓn kho¶n.
+ Tr-êng hîp hai chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i cïng mét chi
nh¸nh Ng©n hµng.
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
- Kho¸ luËn tèt nghiÖp
(1a)
Ng-êi chi tr¶ Ng-êi thô
(ký ph¸t sÐc) h-ëng sÐc
(1b)
(2) (3)
Tæ chøc cung
øng dÞch vô
Chó thÝch: thanh to¸n
1a- Ng-êi chi tr¶ tiÒn ph¸t hµnh sÐc vµ giao cho ng-êi thô h-ëng sÐc.
1b- Ng-êi thô h-ëng sÐc trao hµng cho ng-êi chi tr¶.
2 - Ng-êi thô h-ëng tiÕp nhËn sÐc, sau khi kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp
lÖ cña tê sÐc, lËp 3 liªn b¶ng lª nép sÐc vµo tæ chøc cung øng dÞch vô thanh
to¸n xin thanh to¸n.
3- Tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n kiÓm tra tê sÐc, nÕu ®ñ ®iÒu
kiÖn th× tiÕn hµnh trÝch tµi kho¶n tiÒn göi cña ng-êi tr¶ tiÒn vµ b¸o cã cho
ng-êi thô h-ëng sÐc.
+ Tr-êng hîp hai chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i hai Ng©n hµng
kh¸c nhau cã tham gia thanh to¸n bï trõ:
1
Ng-êi chi Ng-êi thô
tr¶
h-ëng sÐc
(kÝ ph¸t sÐc)
2b 2a 5
3
NH phôc vô NH phôc vô
4
ng-êi chi tr¶ ng-êi thô h-ëng
Chó thÝch:
1- Ng-êi tr¶ tiÒn ph¸t hµnh sÐc vµ giao cho ng-êi thô h-ëng.
§µm ThÞ Thanh H-¬ng Líp: TC2K6
nguon tai.lieu . vn