Xem mẫu
- Luận văn
Hoàn thiện kế toán thuế thu
nhập doanh nghiệp tại Việt Nam
- 1
PH N M U
1 . L ý d o ch n tà i
Thu TNDN là m t ngu n thu quan tr ng c a ngân sách nhà nư c, làm sao
thu và h p lý thu TNDN là m t v n t ra. Vì th k toán thu TNDN ph i
ư c hoàn thi n giúp cho ngu n thu c a nhà nư c n nh, doanh nghi p th c hi n
t t nghĩa v n p thu v i nhà nư c. ng th i t o ra m t cơ ch v thu phù h p
thúc y n n kinh t phát tri n, doanh nghi p yên tâm u tư m r ng quy mô.
N n kinh t Vi t Nam ang trong giai o n h i nh p v i n n kinh t th gi i,
thu hút u tư nư c ngoài. Do ó v n v thu và k toán ư c nhà nư c quan
tâm. B tài chính ã không ng ng ban hành, s a i, b sung các ngh nh, thông
tư, chu n m c k toán…. sao cho phù h p v i chu n m c k toán th gi i giúp cho
các doanh nghi p trong và ngoài nư c d dàng áp d ng, trong ó chu n m c k toán
thu thu nh p doanh nghi p (chu n m c k toán s 17) ư c ban hành trong t4
theo quy t nh s 12/2005/Q - BTC ngày 15/02/2005 và ư c hư ng d n thi hành
theo thông tư s 20/2006/TT-BTC ngày 20/03/2006 cũng ã gi i quy t ư c nhi u
khó khăn cho các doanh nghi p trong công tác k toán thu TNDN.
Trong giai o n hi n nay, th trư ng ch ng khoán Vi t Nam ang phát tri n
nhưng chưa n nh, các nhà u tư luôn th n tr ng xem xét tình hình ho t ng c a
doanh nghi p khi ra quy t nh u tư. i u ó cho th y báo cáo tài chính minh
b ch, rõ ràng s thu hút ư c nhà u tư hơn. Các kho n chênh l ch gi a l i nhu n
k toán và thu nh p ch u thu s t o ra thu thu nh p hoãn l i và ư c trình bày trên
b ng cân i k toán (theo quy nh c a chu n m c k toán s 17), chi phí thu thu
nh p doanh nghi p, chi phí thu thu nh p hoãn l i trên b ng báo cáo k t qu ho t
ng kinh doanh làm cho báo cáo tài chính c a doanh nghi p trung th c và h p lý
hơn. T yêu c u th c ti n này òi h i k toán thu thu nh p doanh nghi p c n c
hoàn thi n có m t báo cáo tài chính minh b ch cung c p thông tin h u ích cho
u tư ưa v n vào th trư ng ch ng khoán.
nhà
- 2
Qua nh ng v n trên cho th y k toán thu thu nh p doanh nghi p có vai trò
quan tr ng i v i nhà nư c, doanh nghi p, nhà u tư và các i tư ng ban ngành
có liên quan nên tôi ch n tài: “Hoàn Thi n K Toán Thu TNDN T i Vi t Nam”
nghiên c u trong lu n văn th c sĩ này.
2. M c ích nghiên c u tài
Phân tích vi c th c hi n k toán thu TNDN trư c và sau khi có chu n m c
k toán thu TNDN t i các doanh nghi p Vi t Nam tìm ra nh ng khó khăn khi
áp d ng chu n m c.
Kh o sát tình hình th c t áp d ng chu n m c k toán thu TNDN ưa ra
phương hư ng hoàn thi n chu n m c.
ưa ra các ki n ngh , gi i pháp nh m hoàn thi n k toán thu thu nh p doanh
nghi p Vi t Nam.
3. Phương pháp nghiên c u tài
S d ng các phương pháp nghiên c u i u tra, ch n m u, ph ng v n, phân
tích, t ng h p, so sánh…..
Tài li u tham kh o: Văn b n, chính sách nhà nư c v thu và k toán thu
TNDN như: lu t, ngh nh, thông tư, các bài báo, trang web có liên quan n vi c
bàn th o v thu và k toán thu TNDN.
4. Ph m vi nghiên c u tài
Ph m vi nghiên c u c a lu n văn ư c gi i h n trong ph m vi liên quan n
công tác k toán thu TNDN t i Vi t Nam. Ngoài ra, tài còn gi i h n không
cp n thu thu nh p hoãn l i phát sinh t các kho n u tư vào công ty con, chi
nhánh, công ty liên k t, các kho n góp v n liên doanh và cơ s kinh doanh ng
ki m soát trên báo cáo h p nh t c a bên góp v n liên doanh.
Ngu n d li u ch y u l y t các doanh nghi p t i Thành Ph H Chí Minh.
- 3
CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ LU N V THU VÀ K
TOÁN THU THU NH P DOANH NGHI P
cơ b n v thu thu nh p doanh nghi p (1)
1.1 M t s v n
1.1.1 Khái ni m thu thu nh p doanh nghi p
Thu thu nh p doanh nghi p là lo i thu tr c thu. i tư ng c a thu thu
nh p doanh nghi p là thu nh p c a doanh nghi p ư c xác nh trên cơ s doanh
thu sau khi tr i các chi phí h p lý, h p l có liên quan n vi c hình thành doanh
thu ó.
1.1.2 Vai trò c a thu thu nh p doanh nghi p
Góp ph n khuy n khích u tư
Lu t thu ư c xây d ng trong b i c nh c i cách kinh t và h i nh p. Yêu c u
quan tr ng hàng u là ph i có tác d ng như òn b y, kích thích kinh t phát tri n,
không phân bi t thành ph n kinh t và hình th c u tư. Do ó hình th c thu su t
ư c l a ch n là t l % n nh không phân bi t lo i hình, thành ph n kinh t ,
ngành ngh kinh doanh. Quy nh mi n, gi m thu khi thành l p m i cơ s kinh
doanh hay u tư chi u sâu ã tác ng l n trong vi c khuy n khích u tư.
Góp ph n tái c u trúc n n kinh t theo ngành ngh và vùng, lãnh th
im c bi t c a thu thu nh p doanh nghi p là vi c áp d ng các thu su t
ưu ãi (có th i h n ) i v i các ngành ngh , a bàn nhà nư c khuy n khích u tư.
Ngoài ra, còn có các quy nh mi n gi m thu cho các cơ s m i thành l p hay s
d ng thu nh p sau thu tái u tư. Chính sách ưu ãi thông qua thu thu nh p
doanh nghi p góp ph n nh hư ng cho u tư , do ó có tác ng n vi c phân b
các ngu n l c kinh t nói chung, góp ph n cơ c u l i ngành kinh t theo ngành và
vùng, lãnh th .
(1) Tham kh o chương 5 :Thu thu nh p doanh nghi p ; tài li u “Giáo trình thu ”
c a Võ Th Hào-Phan M H nh-Lê Quang Cư ng
- 4
T o ngu n thu cho ngân sách nhà nư c
Nh ng quy nh v thu su t hay ưu ãi, mi n gi m có tác ng thúc ys
tăng trư ng c a n n kinh t . i u này t o kh năng tăng ư c s thu thu . i
tư ng thu thu và n p thu TNDN cũng m r ng hơn so v i trư c ây nh m m
b o tính công b ng trong i u ti t thu nh p và m b o vai trò huy ng ngu n thu
i v i ngân sách nhà nư c.
1.1.3 Căn c tính thu thu nh p doanh nghi p
Căn c xác nh thu thu nh p doanh nghi p là thu nh p tính thu c a cơ s
kinh doanh, tính theo năm dương l ch ho c năm tài chính. Thu nh p tính thu là thu
nh p t ho t ng kinh doanh c a cơ s , k c thu nh p ch u thu khác sau khi ã
lo i tr các kho n thu nh p ư c mi n thu và các kho n l ư c k t chuy n theo
quy nh.
Thu nh p tính thu = TN ch u thu - ( TN ư c mi n thu + Các kho n l ưc
k t chuy n theo quy nh)
Thu nh p ch u thu trong kỳ tính thu bao g m thu nh p t ho t ng s n
xu t, kinh doanh hàng hóa d ch v và thu nh p khác.
Thu nh p ch u thu trong kỳ tính thu xác nh như sau:
Thu nh p ch u thu = (Doanh thu – Chi phí ư c tr ) + Các kho n thu
nh p khác
Thu thu nh p doanh nghi p ph i n p ư c xác nh theo công th c:
Thu TNDN ph i n p = Thu nh p tính thu x Thu su t thu TNDN
- 5
1.2 nh nghĩa k toán thu TNDN
Theo chu n m c k toán Vi t Nam thì k toán thu TNDN là k toán nh ng
nghi p v do nh hư ng c a thu TNDN trong năm hi n hành và trong tương lai
c a:
- Vi c thu h i ho c thanh toán trong tương lai giá tr ghi s c a các kho n m c
tài s n ho c n ph i tr ã ư c ghi nh n trong b ng cân i k toán c a
doanh nghi p.
- Các giao d ch và s ki n khác trong năm hi n t i ã ư c ghi nh n trong báo
cáo k t qu ho t ng kinh doanh.
1.3 Thu thu nh p doanh nghi p hi n hành
1.3.1 Xác nh thu thu nh p doanh nghi p hi n hành
Thu thu nh p doanh nghi p hi n hành là s thu TNDN ph i n p (ho c thu
h i) tính trên thu nh p ch u thu và thu su t thu TNDN c a năm hi n hành.
Vi c xác nh thu nh p ch u thu thư ng d a vào l i nhu n k toán v i các
i u ch nh c n thi t. Theo quy nh v thu hi n nay, thu nh p ch u thu ư c xác
nh d a trên t khai quy t toán thu TNDN. Thu nh p ch u thu ư c tính b ng l i
nhu n k toán và th c hi n i u ch nh các kho n tăng, gi m thu nh p, chi phí trên
báo cáo k t qu ho t ng kinh doanh theo quy nh c a lu t thu TNDN.
1.3.2 Ghi nh n thu thu nh p doanh nghi p hi n hành
Hàng quý, k toán xác nh và ghi nh n s thu TNDN t m ph i n p trong
quý. Thu TNDN ph i n p t ng quý ư c tính vào chi phí thu TNDN hi n hành
c a quý ó.
Cu i năm tài chính, k toán ph i xác nh s và ghi nh n thu TNDN th c t
ph i n p trong năm cho cơ quan thu . Thu TNDN th c ph i n p trong năm ư c
ghi nh n là chi phí thu TNDN hi n hành trong báo cáo k t qu ho t ng kinh
doanh c a năm ó.
- 6
- Trư ng h p s thu TNDN t m ph i n p trong năm l n hơn s thu ph i n p
cho năm ó, thì s chênh l ch gi a s thu t m ph i n p l n hơn s thu ph i
n p ư c ghi gi m chi phí thu TNDN hi n hành và ghi gi m tr vào s thu
TNDN ph i n p.
- Trư ng h p s thu TNDN ã t m n p trong năm nh hơn s thu ph i n p
cho năm ó thì kho n chênh l ch do s t m n p nh hơn s ph i n p s ưc
ghi tăng chi phí thu TNDN hi n hành và ghi tăng s thu TNDN ph i n p.
- Trư ng h p phát hi n sai sót không tr ng y u c a các năm trư c liên quan
n kho n thu TNDN ph i n p c a các năm trư c, doanh nghi p ư c h ch
toán tăng ho c gi m s thu TNDN ph i n p c a các năm trư c vào chi phí
thu thu nh p hi n hành c a năm phát hi n sai sót.
Theo chu n m c k toán 17 ban hành theo s 12/2005/Q -BTC ngày 15
tháng 02 năm 2005, thu TNDN hi n hành ư c ghi nh n vào kho n n ph i tr
trên b ng cân i k toán, còn trên b ng báo cáo k t qu ho t ng kinh doanh, thu
TNDN ư c ghi nh n là chi phí tính l i nhu n sau thu .
1.3.3 K toán thu thu nh p doanh nghi p hi n hành
1.3.3.1 Tài kho n s d ng
Tài kho n 3334: Thu thu nh p doanh nghi p
Tài kho n 8211: Chi phí thu thu nh p doanh nghi p hi n hành
1.3.3.2 N i dung và phương pháp ph n ánh
Sơ 1.1: K toán thu thu nh p doanh nghi p hi n hành
111, 112 3334 8211 911
(1)
(2)
(3)
(5)
(4)
- 7
Chú thích:
(1) Hàng quý, xác nh s thu thu nh p doanh nghi p ph i n p.
(2) K t chuy n xác nh k t qu ho t ng kinh doanh.
(3) N p thu thu nh p doanh nghi p
(4) Cu i năm i u ch nh s thu TNDN n p th a.
(5) Cu i năm i u ch nh s thu TNDN n p thi u.
1.4 Thu thu nh p hoãn l i ph i tr
1.4.1 Xác nh thu thu nh p hoãn l i ph i tr
Chênh l ch t m th i ph i ch u thu là cơ s xác nh thu thu nh p hoãn l i
ph i tr . Vì v y xác nh ư c thu thu nh p hoãn l i ph i tr thì trư c tiên ph i
xác nh ư c chênh l ch t m th i .
Chênh l ch t m th i là kho n chênh l ch gi a giá tr ghi s c a các kho n
m c tài s n hay n ph i trong b ng cân i k toán và cơ s tính thu thu nh p c a
các kho n m c này. (Theo VAS 17)
tính chênh l ch t m th i, k toán c n xác nh:
- Giá tr ghi s c a tài s n / n ph i tr .
- Cơ s tính thu thu nh p c a kho n m c.
- Chênh l ch t m th i.
Xác nh giá tr ghi s
Giá tr ghi s c a tài s n hay n ph i tr là giá tr trình bày trên b ng cân i
k toán, ã tr i các kho n gi m tr như d phòng, hao mòn lũy k .
Xác nh cơ s tính thu thu nh p
Cơ s tính thu thu nh p c a m t tài s n: là giá tr s ư c kh u tr cho m c
ích thu thu nh p ư c tr kh i l i ích kinh t mà doanh nghi p s nh n ư c và
ph i ch u thu thu nh p khi giá tr ghi s c a tài s n ó ư c thu h i. N u nh ng l i
ích kinh t khi nh n ư c mà không ph i ch u thu thu nh p thì cơ s tính thu thu
nh p c a tài s n ó b ng giá tr ghi s c a nó.
- 8
Cơ s tính thu thu nh p c a m t kho n n ph i tr : Là giá tr ghi s c a
kho n n ph i tr tr i giá tr s ư c kh u tr cho m c ích thu thu nh p c a
kho n n ph i tr ó trong các kỳ tương lai. Trư ng h p doanh thu nh n trư c, cơ
s tính thu c a kho n n ph i tr phát sinh là giá tr ghi s c a kho n m c này, tr
i ph n giá tr doanh thu ó s ư c ghi nh n nhưng không ph i ch u thu thu nh p
trong tương lai
T giá tr ghi s và cơ s tính thu thu nh p xác nh ư c chênh l ch t m
th i, có hai lo i chênh l ch t m th i: Chênh l ch t m th i ch u thu và chênh l ch
t m th i ư c kh u tr .
Chênh l ch t m th i ch u thu là kho n chênh l ch làm phát sinh thu nh p
ch u thu khi xác nh thu nh p ch u thu thu nh p doanh nghi p trong tương lai khi
giá tr ghi s c a các kho n m c tài s n ho c n ph i tr liên quan ư c thu h i hay
thanh toán. Chênh l ch t m th i phát sinh khi giá tr ghi s c a tài s n l n hơn cơ s
tính thu c a tài s n ó ho c giá tr ghi s c a n ph i tr nh hơn cơ s tính thu
c a nó.
Xác nh giá tr các kho n chênh l ch t m th i ch u thu :
- i v i tài s n: Chênh l ch t m th i ch u thu là chênh l ch gi a giá tr ghi s
c a tài s n l n hơn cơ s tính thu c a tài s n.
- i v i n ph i tr : Chênh l ch t m th i ch u thu là chênh l ch gi a giá tr
ghi s c a kho n n ph i tr nh hơn cơ s tính thu c a kho n n ph i tr ó.
M t s trư ng h p phát sinh chênh l ch t m th i ch u thu :
- Chênh l ch t m th i ch u thu phát sinh t vi c m t kho n chi phí ch ưc
ghi nh n trong các năm sau nhưng ã ư c kh u tr vào thu nh p ch u thu
trong năm hi n t i .
- Chênh l ch t m th i ch u thu phát sinh t vi c i u ch nh tăng các kho n
m c thu c v n ch s h u: Khi áp d ng h i t thay i chính sách k toán
ho c i u ch nh h i t sai sót trong các năm trư c theo quy nh c a chu n
- 9
m c k toán s 29 “ Thay i chính sách k toán, ư c tính k toán và các sai
sót”.
Các kho n m c thu c v n ch s h u ư c i u ch nh tăng, làm phát sinh
kho n chênh l ch t m th i ch u thu thì doanh nghi p ph i ghi nh n thu thu nh p
hoãn l i ph i tr .
Chênh l ch t m th i ph i ch u thu làm tăng chi phí thu thu nh p doanh
nghi p so v i chi phí thu thu nh p doanh nghi p hi n hành, ng th i làm phát
sinh m t kho n ph i tr v nghĩa v thu trong tương lai. Kho n ph i tr này là
kho n ph i tr dài h n và ư c g i là thu thu nh p hoãn l i ph i tr .
1.4.2 Ghi nh n thu thu nh p hoãn l i ph i tr
Cu i năm tài chính, doanh nghi p ph i xác nh và ghi nh n “ Thu thu nh p
hoãn l i ph i tr theo quy nh c a chu n m c k toán s 17.
Thu thu nh p hoãn l i ph i tr ư c xác nh trên cơ s các kho n chênh
l ch t m th i ch u thu phát sinh trong năm và thu su t thu thu nh p doanh nghi p
hi n hành:
Thu thu nh p hoãn l i ph i tr = T ng chênh l ch t m th i ch u thu phát sinh
trong năm x thu su t thu TNDN hi n hành
Vi c ghi nh n thu thu nh p hoãn l i ph i tr trong năm ư c th c hi n theo
nguyên t c bù tr gi a s thu thu nh p hoãn l i ph i tr phát sinh trong năm v i s
thu thu nh p hoãn l i ph i tr ã ghi nh n t các năm trư c nhưng năm nay ư c
ghi gi m (hoàn nh p), c th :
- N u s thu thu nh p hoãn l i ph i tr phát sinh trong năm l n hơn s thu thu
nh p hoãn l i ph i tr ư c hoàn nh p trong năm, thì s chênh l ch gi a s
thu thu nh p hoãn l i ph i tr phát sinh l n hơn s ư c hoàn nh p trong
năm ư c ghi nh n b sung vào s thu thu nh p hoãn l i ph i tr và ghi tăng
chi phí thu TNDN hoãn l i.
- 10
- Ngư c l i, thì s chênh l ch gi a s thu thu nh p hoãn l i ph i tr phát sinh
nh hơn s ư c hoàn nh p trong năm ư c ghi gi m (hoàn nh p) s thu thu
nh p hoãn l i ph i tr và ghi gi m chi phí thu TNDN hoãn l i.
Thu thu nh p hoãn l i ph i tr phát sinh trong năm hi n t i ư c ghi nh n
vào chi phí thu thu nh p hoãn l i xác nh k t qu ho t ng kinh doanh trong
năm ó tr trư ng h p thu thu nh p hoãn l i ph i tr phát sinh t các giao d ch
ư c ghi nh n tr c ti p vào v n ch s h u.
Trư ng h p thu thu nh p hoãn l i ph i tr phát sinh t vi c áp d ng h i t
thay i chính sách k toán và i u ch nh h i t các sai sót tr ng y u c a các năm
trư c làm phát sinh kho n chênh l ch t m th i ch u thu , k toán ph i ghi nh n b
sung kho n thu thu nh p hoãn l i ph i tr cho các năm trư c b ng cách i u ch nh
gi m s dư u năm c a TK 421 và s dư TK 347.
1.4.3 K toán thu TNDN hoãn l i ph i tr
1.4.3.1 Tài kho n s d ng
Tài kho n 347: Thu thu nh p hoãn l i ph i tr
Tài kho n 8212: Chi phí thu TNDN hoãn l i
1.4.3.2 N i dung và phương pháp ph n ánh
Trư ng h p thu thu nh p hoãn l i ph i tr phát sinh t các giao d ch trong
năm ư c ghi nh n vào chi phí thu thu nh p hoãn l i.
Sơ 1.2: K toán thu thu nh p doanh nghi p hoãn l i ph i tr
8212 347
(1b)
(1a)
- 11
Chú thích:
(1a) Chênh l ch gi a s thu thu nh p hoãn l i ph i tr phát sinh l n hơn s ưc
hoàn nh p trong năm.
(1b) Chênh l ch gi a s thu thu nh p hoãn l i ph i tr phát sinh nh hơn s ưc
hoàn nh p trong năm.
Trư ng h p thu thu nh p hoãn l i ph i tr phát sinh t vi c áp d ng h i t
thay i chính sách k toán ho c i u ch nh h i t các sai sót tr ng y u c a
các năm trư c, có 2 trư ng h p:
- Trư ng h p 1: i u ch nh tăng thu thu nh p hoãn l i ph i tr
Tăng s dư n u năm TK 4211 (n u TK 4211 có s dư n ), ho c
G i m s d ư có u năm TK 4211 (n u TK 4211 có s dư có)
Tăng s dư có u năm TK 347
- Trư ng h p 2: i u ch nh gi m thu thu nh p hoãn l i ph i tr :
G i m s d ư có u năm TK 347
Tăng s dư có u năm TK 4211 (n u TK 4211 có s dư có), ho c
G i m s dư n u năm TK 4211 (n u TK 4211 có s dư n )
1.5 Tài s n thu thu nh p hoãn l i
1.5.1 Xác nh tài s n thu thu nh p hoãn l i
Chênh l ch t m th i ư c kh u tr là cơ s xác nh tài s n thu thu nh p
hoãn l i.
Chênh l ch t m th i ư c kh u tr làm gi m chi phí thu thu nh p doanh
nghi p so v i chi phí thu thu nh p doanh nghi p hi n hành, ng th i làm phát
sinh m t tài s n tương ng v i s thu s ư c kh u tr trong tương lai. Tài s n này
là m t kho n ph i thu và ư c g i là tài s n thu thu nh p hoãn l i.
tính chênh l ch t m th i ư c kh u tr thu thu nh p doanh nghi p, k
toán ph i xác nh ư c chênh l ch t m th i. Cách xác nh chênh l ch t m th i ã
trình bày ph n 1.3.1.
- 12
Vì v y chênh l ch t m th i làm phát sinh các kho n ư c kh u tr hay gi m
thu nh p ch u thu trong tương lai khi mà giá tr ghi s c a các kho n m c tài s n
hay n ph i tr liên quan ư c thu h i ho c thanh toán.
Chênh l ch t m th i ư c kh u tr phát sinh khi:
- Giá tr ghi s c a tài s n nh hơn cơ s tính thu thu nh p c a tài s n ó
- Giá tr ghi s c a n ph i tr l n hơn cơ s tính thu thu nh p c a nó.
1.5.2 Ghi nh n tài s n thu thu nh p hoãn l i
Cu i năm tài chính, doanh nghi p ph i xác nh và ghi nh n tài s n thu thu
nh p hoãn l i theo quy nh c a chu n m c k toán s 17.
Tài s n thu thu nh p hoãn l i ư c xác nh theo công th c sau:
Tài T ng Giá tr ư c Thu
sn chênh l ch kh u tr su t
thu t m th i chuy n sang thu thu
thu ư c kh u năm sau c a nh p
= + x
nh p tr phát các kho n l doanh
hoãn sinh trong tính thu và ưu nghi p
ãi thu chưa hi n
li nă m
hành
s d ng
Doanh nghi p ch ư c ghi nh n tài s n thu thu nh p hoãn l i tính trên các
kho n chênh l ch t m th i ư c kh u tr , các kho n l tính thu và ưu ãi chưa s
d n g n u ch c có l i nhu n tính thu trong tương lai theo quy nh c a chu n
m c k toán s 17.
Vi c ghi nh n tài s n thu thu nh p hoãn l i trong năm ư c th c hi n theo
nguyên t c bù tr gi a tài s n thu thu nh p hoãn l i phát sinh trong năm v i tài s n
thu thu nh p doanh nghi p ã ghi nh n t các năm trư c nhưng năm nay ư c
hoàn nh p l i.
Trư ng h p doanh nghi p có các kho n l tính thu và các kho n ưu ãi thu
chưa s d ng và n u doanh nghi p ch c ch n r ng s có l i nhu n ch u thu
- 13
trong tương lai bù p các kho n l tính thu và s d ng các kho n ưu ãi thu ,
k toán ph i ghi nh n tài s n thu thu nh p hoãn l i b ng giá tr ư c kh u tr
chuy n sang năm sau c a các kho n l ó nhân v i thu su t thu thu nh p doanh
nghi p trong năm hi n hành,
Trư ng h p tài s n thu thu nh p hoãn l i phát sinh t vi c áp d ng h i t
thay i chính sách k toán và i u ch nh h i t các sai sót tr ng y u c a các năm
trư c làm phát sinh kho n chênh l ch t m th i ư c kh u tr , k toán ph i ghi nh n
b sung tài s n thu thu nh p hoãn l i c a các năm trư c b ng cách i u ch nh s
dư u năm TK 421 và i u ch nh s dư u năm TK 243.
1.5.3 K toán tài s n thu thu nh p hoãn l i
1.5.3.1 Tài kho n s d ng
Tài kho n 243: Tài s n thu thu nh p hoãn l i
Tài kho n 8212: Chi phí thu thu nh p doanh nghi p hoãn l i
1.5.3.2 N i dung và phương pháp ph n ánh
Trư ng h p tài s n thu thu nh p hoãn l i phát sinh t các giao d ch ư c ghi
nh n vào chi phí thu thu nh p hoãn l i.
Sơ 1.3: K toán tài s n thu thu nh p hoãn l i
8212 243
(1a)
(1b)
- 14
Chú thích:
(1a) Chênh l ch gi a s tài s n thu thu nh p hoãn l i phát sinh l n hơn s ưc
hoàn nh p trong năm.
(1b) Chênh l ch gi a s tài s n thu thu nh p hoãn l i phát sinh nh hơn s ưc
hoàn nh p trong năm.
Trư ng h p tài s n thu thu nh p hoãn l i phát sinh t vi c áp d ng h i t
chính sách k toán ho c i u ch nh h i t sai sót tr ng y u c a các năm
trư c, có 2 trư ng h p:
- Trư ng h p 1: i u ch nh tăng tài s n thu thu nh p hoãn l i :
Tăng s dư n u năm TK 243
Tăng s dư có u năm TK 4211 (n u TK 4211 có s dư có), ho c
G i m s dư n u năm TK 4211 (n u TK 4211 có s dư n )
- Trư ng h p 2: i u ch nh gi m tài s n thu thu nh p hoãn l i :
Tăng s dư n u năm TK 4211 (TK 4211 có s dư n ), ho c
G i m s d ư có u năm TK 4211 ( n u TK 4211 có s dư có)
Gi m s dư n u năm TK 243
1.6 M t s khác bi t gi a thu nh p ch u thu và l i nhu n k toán
1.6.1 Thu nh p ch u thu
Thu nh p ch u thu là thu nh p ch u thu thu nh p doanh nghi p c a m t kỳ,
ư c xác nh theo quy nh c a lu t thu thu nh p doanh nghi p hi n hành và là cơ
s tính thu thu nh p doanh nghi p ph i n p ho c thu h i ư c.( Theo VAS 17)
1.6.2 L i nhu n k toán
L i nhu n k toán là l i nhu n ho c l c a m t kỳ, trư c khi tr thu thu nh p
doanh nghi p, ư c xác nh theo quy nh c a chu n m c k toán và ch k
toán. (Theo VAS 17)
- 15
1.6.3 M t s khác bi t gi a thu nh p ch u thu và l i nhu n k toán
Trên th c t thư ng có s khác bi t gi a l i nhu n k toán và thu nh p ch u
thu thu nh p doanh nghi p. S khác bi t này có r t nhi u nguyên nhân:
- V công th c
Thu nh p ch u thu = Doanh thu – Chi phí h p lý + Thu nh p khác
L i nhu n k toán = Doanh thu – Chi phí + Thu nh p khác
Nhìn vào hai công th c thì th y không có s khác bi t gì nhi u gi a thu nh p
ch u thu và l i nhu n k toán nhưng trên th c t thì thu nh p ch u thu và l i
nhu n k toán khác bi t r t nhi u do nh ng v n v doanh thu, chi phí… C th :
B ng 1.1: B ng phân bi t s khác nhau gi a thu nh p ch u thu và l i nhu n
k toán
Ch tiêu Theo quy nh c a l u t Theo quy nh c a k toán
thu
Doanh thu Toàn b ti n bán hàng, Là t ng giá tr các l i ích
ti n gia công, ti n cung kinh t doanh nghi p thu
ng d ch v bao g m c ư c trong kỳ k toán,
tr giá và ph thu, ph phát sinh t các ho t ng
tr i mà cơ s kinh doanh s n xu t , kinh doanh
ưc hư ng. Doanh thông thư ng c a doanh
nghi p ã phát hành hóa nghiêp, góp ph n làm tăng
ơn, d ch v cung c p ã v n ch s h u. Th a mãn
hoàn thành. 5 i u ki n theo VAS 14.
Chi phí nguyên li u, v t Tính theo m c tiêu hao Tính và h ch toán chi phí
li u, nhiên li u .. ư c s h p lý và giá th c t xu t này theo th c t s d ng
d ng vào s n xu t kinh kho. và s n xu t kinh doanh
doanh c a doanh nghi p.
- 16
Chi phí qu ng cáo, ti p Tính theo s th c chi Tính theo s th c chi,
th , hoa h ng môi gi i,… nhưng t i a không quá không quy nh mc
10% chi phí h p lý c a kh ng ch .
doanh nghi p.
Kh u hao Theo quy t nh hi n Theo th i gian s d ng
hành : Thông tư ư c tính c a tài s n
203/2009/TT-BTC ngày
20 tháng 10 năm 2009
Chi phí h tr , ng h Chi phí không ư c kh u ư c ghi nh n vào chi phí
tr n u không có
ch ng t theo hư ng d n
TT 130/2008-BTC.
D phòng tr c p m t vi c Theo t l quy nh ư c coi là chi phí
làm và th vi c
Ti n p h t Không ư c coi là chi phí Là chi phí
Lãi vay Theo t l quy nh Là chi phí
…..
T s khác nhau trên làm phát sinh chênh l ch gi a k toán và thu , ó là
chênh l ch t m th i và chênh l ch vĩnh vi n.
• Chênh l ch vĩnh vi n: Là chênh l ch gi a l i nhu n k toán và thu nh p ch u
thu TNDN phát sinh t các kho n doanh thu, thu nh p khác, chi phí ư c
ghi vào l i nhu n k toán nhưng không ư c tính vào thu nh p, chi phí khi
tính thu nh p ch u thu TNDN, ho c ngư c l i.
• Chênh l ch t m th i: Là chênh l ch phát sinh do s khác bi t v th i i m
doanh nghi p ghi nh n thu nh p ho c chi phí và th i i m pháp lu t v thu
quy nh tính thu nh p ch u thu ho c chi phí ư c kh u tr kh i thu nh p
ch u thu .
- 17
1.7 M t s kho n m c thư ng phát sinh chênh l ch gi a l i nhu n k toán và
thu nh p ch u thu theo quy nh hi n nay.
1.7.1 Thu nh p và chi phí
Thu nh p
M t s s khác bi t trong cách ghi nh n theo thu và theo chu n m c k toán
v các kho n thu nh p:
• Trư ng h p doanh thu t c t c và l i nhu n ư c chia t l i nhu n sau
thu .
Theo thông tư 130/2008/TT-BTC t i m c VI i u 6 quy nh: “ Thu nh p
ư c chia t ho t ng góp v n, mua c ph n, liên doanh, liên k t kinh t v i doanh
nghi p trong nư c, sau khi bên nh n góp v n, phát hành c phi u liên doanh, liên
k t ã n p thu thu nh p doanh nghi p theo quy nh c a lu t thu thu nh p doanh
nghi p, k c trư ng h p bên nh n góp v n, phát hành c phi u, bên liên doanh,
liên k t ư c mi n thu , gi m thu .
Theo chu n m c 14 o n 24 quy nh: “ Doanh thu phát sinh t ti n lãi, ti n
b n quy n, c t c và l i nhu n ư c chia c a doanh nghi p ư c ghi nh n khi th a
mãn ng th i hai i u ki n sau: Có kh năng thu ư c l i ích kinh t t giao d ch
ó và doanh thu ư c xác nh tương i ch c ch n”.
Như v y, theo quy nh c a thu , các kho n doanh thu này thu c di n ư c
mi n thu thu nh p doanh nghi p nên không tính vào doanh thu ch u thu . Trong
khi ó, i v i k toán, kho n doanh thu t c t c và l i nhu n ư c chia t l i
nhu n sau thu còn ư c ghi nh n là doanh thu ho t ng tài chính nên gi a thu và
k toán có m t kho n chênh l ch, ây là chênh l ch vĩnh vi n.
• Trư ng h p doanh nghi p cung c p d ch v qua nhi u kỳ và ư c tính
doanh thu hàng năm theo m c hoàn thành.
Theo thông tư 130/2008/TT-BTC quy nh th i i m xác nh doanh thu
tính thu nh p ch u thu i v i cung ng d ch v là th i i m hoàn thành vi c cung
ng d ch v cho ngư i mua ho c th i i m l p hóa ơn cung ng d ch v , trư ng
- 18
h p th i i m l p hóa ơn x y ra trư c th i i m d ch v hoàn thành thì th i i m
xác nh doanh thu ư c tính theo th i i m l p hóa ơn.
Theo chu n m c 14 o n 16 quy nh trư ng h p giao d ch v cung c p d ch
v liên quan n nhi u kỳ thì doanh thu ư c ghi nh n trong kỳ theo k t qu ph n
công vi c ã hoàn thành vào ngày l p b ng cân i k toán c a kỳ ó. K t qu giao
d ch cung c p d ch v ư c xác nh khi th a mãn t t c 4 i u ki n sau:
( a) Doanh thu ư c xác nh tương i ch c ch n ;
( b) Có kh năng thu ư c l i ích kinh t t giao d ch cung c p d ch v ó;
( c ) Xác nh ư c ph n công vi c ã hoàn thành vào ngày l p b ng cân ik
toán;
( d ) Xác nh ư c chi phí phát sinh cho giao d ch và chi phí hoàn thành giao
d ch cung c p d ch v ó.
Qua hai cách ghi nh n doanh thu cung c p d ch v qua nhi u kỳ và ư c tính
doanh thu hàng năm theo m c hoàn thành theo thu và k toán có s khác bi t.
i v i thu , doanh thu ư c xác nh căn c trên th i i m ra hóa ơn ho c hoàn
t t d ch v . Tuy nhiên i v i k toán doanh thu ư c tính ư c ghi nh n n u th a
mãn 4 i u ki n nêu trên. S khác nhau trong cách ghi nh n này t o ra chênh l ch
t m th i và thu thu nh p hoãn l i.
Chi phí
Ghi nh n và xác nh chi phí là m t v n có nhi u s khác bi t gi a k
toán và thu . C th có nh ng khác bi t sau:
- V th i i m ghi nh n chi phí trích trư c: Trong nhi u trư ng h p các chi phí
trích trư c tuy th a mãn i u ki n ghi nh n c a k toán nhưng chưa ư c thu
ch p nh n. M t kho n trích trư c chi phí d a trên nguyên t c phù h p s
không ư c coi là chi phí h p lý khi kh u tr thu thu nh p doanh nghi p, ch
khi nào chi phí trích trư c này th c chi thì cơ quan thu m i ch p nh n là chi
phí h p lý. Khi ó s phát sinh chênh l ch mang tính ch t t m th i và thư ng
s phát sinh tài s n thu thu nh p hoãn l i. Ví d doanh nghi p trích trư c chi
- 19
phí b o hành, trích trư c ti n lương ngh phép… nhưng các kho n chi phí
trích trư c này ch ư c cơ quan thu ch p nh n khi doanh nghi p th c chi.
- V kh u hao tài s n c nh: Th i gian kh u hao và phương pháp kh u hao có
th khác nhau theo quan i m k toán và thu . Theo k toán kh u hao TSC
áp d ng theo VAS 03, VAS 04 nh m ph n ánh trung th c, h p lý tình hình tài
chính và tình hình kinh doanh c a doanh nghi p. Còn theo thu thì th c hi n
theo hư ng d n thông tư 130/2008/TT-BTC ngày 26/12/2008 và thông tư s
203/2009/TT-BTC ngày 20/10/2009 là cơ s xác nh chi phí h p lý theo
lu t thu thu nh p doanh nghi p. Trong trư ng h p này, m t kho n chênh
l ch t m th i s phát sinh cùng v i tài s n thu thu nh p hoãn l i ho c thu
thu nh p hoãn l i ph i tr . Ví d n u doanh nghi p có TSC xác nh th i
gian kh u hao dài hơn so v i bên thu quy nh thì s t o ra chênh l ch t m
th i cùng v i thu thu nh p hoãn l i ph i tr , n u ngư c l i trư ng h p trên
thì phát sinh chênh l ch t m th i cùng v i tài s n thu thu nh p hoãn l i.
- V chi phí trang ph c, chi phí i vay, chi phí qu ng cáo , ti p th , khuy n mãi,
khánh ti t, h i ngh , chi t kh u thanh toán…. V các kho n chi phí này bên
thu s kh ng ch m c chi theo thông tư 130/2008/TT-BTC, bên k toán ghi
nh n theo chi phí th c chi. Do ó có chênh l ch gi a k toán và thu , ây là
chênh l ch vĩnh vi n.
- V b ng ch ng làm cơ s ghi nh n: i v i thu , các chi phí ch ư c ghi
nh n khi y ch ng t , hóa ơn h p l , h p pháp trong khi k toán ghi
nh n chi phí d a trên tính th c chi. S khác bi t này t o nên chênh l ch vĩnh
vi n gi a k toán và thu .
1.7.2 Ti n và các kho n tương ương ti n
Theo quy nh hi n hành c a thu ( thông tư 130/2008/TT-BTC ), ch có
chênh l ch t giá h i oái phát sinh trong kỳ c a ho t ng s n xu t kinh doanh m i
ư c phép ghi nh n vào doanh thu ho c chi phí ho t ng tài chính trong kỳ. Chênh
l ch t giá do ánh giá l i các kho n m c ti n t ho c phát sinh khi u tư xây d ng
nguon tai.lieu . vn
