Xem mẫu
- 1
B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
Đ I H C ĐÀ N NG
H QUÝ NHÂN
GI I PHÁP TĂNG CƯ NG KH NĂNG TI P
C N D CH V GIÁO D C CHO TR EM NGHÈO
T I T NH QU NG NGÃI
Chuyên ngành: Kinh t phát tri n
Mã s : 60.31.05
TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ KINH T
Đà N ng - Năm 2011
- 2
Công trình ñư c hoàn thành t i
Đ I H C ĐÀ N NG
Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. NGUY N HI P
Ph n bi n 1: PGS.TS. BÙI QUANG BÌNH.
Ph n bi n 2: TS. ĐOÀN H NG LÊ.
Lu n văn ñư c b o v trư c H i ñ ng ch m Lu n văn t t
nghi p th c sĩ kinh t h p t i Đ i h c Đà N ng vào ngày 01
tháng 12 năm 2011.
Có th tìm hi u lu n văn t i:
- Trung tâm Thông tin - H c li u Đ i h c Đà N ng
- Thư vi n Trư ng Đ i h c Kinh t , Đ i h c Đà N ng.
- 1
M Đ U
1. Tính c p thi t c a ñ tài
Vi t Nam ñã tr i qua hai th p k tăng trư ng kinh t m nh m
và v a ñ t ñư c v th “qu c gia có thu nh p trung bình th p” vào
năm 2009. Đi cùng v i tăng trư ng kinh t là t l nghèo gi m m nh
trong toàn qu c. T l gi m ñói nghèo ñã ñưa Vi t Nam vào trong s
các nư c ñ ng ñ u v gi m ñói nghèo trong th p niên ñ u tiên c a
th k XXI. Vi t Nam cũng ñ t ñư c ch s phát tri n con ngư i
m c trung bình m c dù là m t nư c r t nghèo. N m trong b i c nh
chung c a c nư c, trong th p niên v a qua, t nh Qu ng Ngãi cũng
ñã có nh ng bư c phát tri n vư t b c. M c tăng trư ng bình quân
GDP giai ño n giai ño n 2001 - 2005 ñ t m c 10,3%; 2006 - 2010
ñ t m c 18,66%. Thu nh p bình quân ñ u ngư i (GDP): năm 1995
là 170 USD, năm 2000 là 192 USD, ñ n năm 2005 là 325 USD và
năm 2010 ñ t 1.228 USD. T nh Qu ng Ngãi c n t n d ng các cơ h i
hi n nay ñ phát huy nh ng thành công này, k t c u h t ng ñang
d n ñư c c i thi n ñ Qu ng Ngãi có th t p trung vào vi c tăng
cư ng và nâng cao các d ch v xã h i cơ b n và s ti p c n c a
ngư i nghèo v i các d ch v ñó.
Tuy nhiên, m t s khó khăn và thách th c ñã tr nên ngày
càng rõ nét hơn trong nh ng năm qua. S khác bi t gi a nông thôn
và thành th , ñ ng b ng và mi n núi, gi a các nhóm dân cư tính theo
h u h t các ch tiêu kinh t ñang tăng trong khi kho ng cách v các
ch tiêu xã h i v n còn l n. M t v n ñ ngày càng tr nên rõ ràng là
nh ng cơ ch hi n hành nh m ñ m b o s ti p c n c a ngư i nghèo
v i các d ch v xã h i và m ng lư i an sinh xã h i ho t ñ ng không
- 2
hi u qu . H th ng các d ch v xã h i cơ b n và m ng lư i an sinh
xã h i chính th c còn b sót ñ i tư ng. Ch t lư ng c a các d ch v
xã h i cơ b n, trong ñó có giáo d c v n còn th p. M c ñ u tư cho
giáo d c tuy ñã tăng ñáng k nhưng v n chưa ñáp ng ñư c nhu c u
th c ti n. Nh ng khó khăn v ñi u ki n t nhiên và t p quán sinh
ho t, ñi u ki n s ng v i m c thu nh p th p và không tăng lên trong
th i gian qua c a nh ng h nghèo trong khi ch s giá sinh ho t tăng
cao, chênh l ch giàu nghèo gi a các vùng thành th và nông thôn,
ñ ng b ng và mi n núi cũng là nh ng tr ng i l n ñ i v i vi c ti p
c n d ch v giáo d c c a tr em nghèo. Trong m t s trư ng h p, các
d ch v xã h i cơ b n, trong ñó có giáo d c không ñư c ñ u tư ñúng
m c so v i các d ch v không cơ b n. T t c nh ng v n ñ nêu trên
ñ u cho th y t nh Qu ng Ngãi c n ph i tăng cư ng hơn n a các d ch
v xã h i cơ b n cho ngư i nghèo c v ph m vi ñ i tư ng và ch t
lư ng c a các d ch v . Có ba v n ñ trong vi c ti p c n ñ n các giáo
d c:
Th nh t, ñó là s ti p c n không ñ ng ñ u t i d ch v giáo
d c và s khác nhau ñáng k v các ch s ñánh giá. Ph m vi ñ i
tư ng c a d ch v giáo d c chưa bao trùm h t b ph n cư dân nghèo
nh t, còn t c ñ gi m nghèo ñã có xu hư ng ch m l i trong khi b t
bình ñ ng kinh t , xã h i gia tăng.
Th hai, kh năng trang tr i các chi phí cho d ch v giáo d c
c a h nghèo cho tr em nghèo còn th p và th c t ñang có xu hư ng
gi m xu ng. Lý do chính trong lĩnh v c giáo d c là chi phí ñi h c
- 3
tr c ti p và gián ti p càng làm tăng kho ng cách ti p c n ñ n d ch v
giáo d c c a tr em nghèo (ñ c bi t ñ i v i trung h c cơ s ho c cao
hơn).
Th ba, ch t lư ng c a d ch v giáo d c th p, ch ng h n t l
b h c và lưu ban trong trư ng ti u h c tương ñ i cao, trong khi t l
nh p h c ñã ñư c c i thi n ñáng k . Nh ng ví d như th ñã cho th y
trong nhi u trư ng h p ch t lư ng d ch v giáo d c còn m c th p
và vi c c i thi n nó ch m hơn so v i vi c m r ng các ph m vi ñ i
tư ng.
Trong b i c nh như v y thì l i có nh ng thay ñ i kinh t – xã
h i nhanh chóng. Vi c c i thi n ch t lư ng c a các d ch v y t và
giáo d c không nh ng nâng cao ñ i s ng c a ngư i dân mà còn tăng
cư ng s c c nh tranh c a ngu n nhân l c t nh Qu ng Ngãi và có tác
ñ ng ñáng k ñ i v i ho t ñ ng kinh t c a t nh trong tương lai. Xu t
phát t nh ng ñi u này, tôi ñã l a ch n ñ tài: “Gi i pháp tăng cư ng
kh năng ti p c n d ch v giáo d c c a tr em nghèo t i t nh Qu ng
Ngãi”.
2. T ng quan các công trình nghiên c u
3. M c tiêu nghiên c u
Đ tài nghiên c u nh m ñ t ñư c các m c tiêu như sau:
- Khái quát hóa ñư c các v n ñ chung v nghèo, d ch v giáo
d c cho tr em nghèo, n i dung, các ch tiêu ñánh giá và các nhân t
tác ñ ng ñ n kh năng ti p c n d ch v c a tr em nghèo.
- Đánh giá ñ y ñ v th c tr ng nghèo, kh năng ti p c n d ch
- 4
v giáo d c c a tr em nghèo và các nhân t tác ñ ng ñ n kh năng
ti p c n d ch v giáo d c c a tr em nghèo t nh Qu ng Ngãi.
- T ng quan các nhân t tác ñ ng ñ n kh năng ti p c n d ch
v giáo d c c a tr em nghèo t nh Qu ng Ngãi.
- Đánh giá t ng quan v nghèo ñói và kh năng ti p c n giáo
d c cho tr em nghèo t nh Qu ng Ngãi.
- Đ xu t các gi i pháp kh thi và thi t th c tăng cư ng kh
năng ti p c n d ch v giáo d c c a tr em nghèo t i t nh Qu ng Ngãi
trong th i gian t i.
4. Ph m vi nghiên c u
- Đ i tư ng nghiên c u: Các bi u hi n c a kh năng ti p c n
d ch v giáo d c c a tr em nghèo t i t nh Qu ng Ngãi và các nhân
t tác ñ ng ñ n bi u hi n này.
- Ph m vi nghiên c u: Đ tài t p trung vào vi c nghiên c u
tăng cư ng kh năng ti p c n d ch v giáo d c c a tr em nghèo
các c p h c: m u giáo, ti u h c, trung h c cơ s và trung h c ph
thông t nh Qu ng Ngãi.
- Ph m vi th i gian: Đ tài nghiên c u v kh năng ti p c n
c a tr em nghèo t 2000.
5. Phương pháp nghiên c u
- Phương pháp t ng h p và phân tích: T ng h p và x lý các
s li u th ng kê ñã ñư c công b và phân tích th c tr ng ti p c n
d ch v giáo d c c a ngư i nghèo trên ph m vi t nh Qu ng Ngãi.
- Phương pháp h i c u: Trong nghiên c u có tham kh o và s
d ng k t qu ĐTMSHGĐ trong giai ño n 2000 - 2010 do C c Th ng
kê t nh th c hi n và k t qu ñi u tra h nghèo hàng năm do S LĐ -
TB và XH và các huy n, thành ph th c hi n; s li u c a các ñi u tra
- 5
do ngành GD&ĐT và Ban Dân t c t nh ti n hành.
6. K t c u Đ tài
Ngoài các ph n m ñ u, k t lu n và tài li u, ñ tài bao g m 3
chương: Chương 1 nêu m t cách ng n g n nh ng v n ñ chung v
kh năng ti p c n d ch v giáo d c c a tr em nghèo, trong ñó t p
trung phân tích các ch tiêu thư ng ñư c dùng ñ ño lư ng kh năng
ti p c n d ch v giáo d c c a tr em và các nhân t tác ñ ng ñ n các
ch tiêu này. Trên cơ s ñó, Chương 2 phân tích kh năng ti p c n
d ch v giáo d c c a tr em nghèo t i t nh Qu ng Ngãi và phân tích
các nhân t nh hư ng ñ n kh năng ti p c n d ch v giáo d c c a
tr em nghèo t i t nh Qu ng Ngãi. Chương 3 t p trung phân tích
nh m ñưa ra các gi i pháp tăng cư ng kh năng ti p c n d ch v giáo
d c c a tr em nghèo t i t nh Qu ng Ngãi.
- 6
Chương 1: NH NG V N Đ CHUNG V KH NĂNG
TI P C N D CH V GIÁO D C C A TR EM NGHÈO
1.1. M t s v n ñ cơ b n v giáo d c và nghèo
1.1.1. Khái ni m và vai trò c a giáo d c d i v i phát tri n kinh t
1.1.1.1. Khái ni m giáo d c
Giáo d c là vi c truy n kinh nghi m c a th h ñi trư c cho th
h ñi sau, và ñ i tư ng giáo d c là th h tr ; các lo i hình giáo d c
ngày càng ñư c t ch c m t cách linh ho t và ña d ng, s phân công
gi a các t ch c xã h i trong ho t ñ ng giáo d c cũng như trong n i
b ngành giáo d c cũng ñang ngày càng cơ ñ ng ñáp ng nhu c u
h c t p ngày càng cao c a con ngư i.
1.1.1.2. Vai trò giáo d c ñ i v i phát tri n kinh t
Như v y giáo d c có vai trò quan tr ng ñ i vi c vi c t o ra tri
th c mà tri th c l i là công c s n xu t duy nh t không tuân theo quy
lu t năng su t c n biên gi m d n. Giáo d c là tr ng tâm c a quá trình
phát tri n. Giáo d c giúp cho con ngư i phát tri n s d ng và tăng
cư ng ñư c năng l c; giúp h có ñư c cu c s ng kh e m nh và h u
ích hơn; và có kh năng quy t ñ nh và tham gia vào quá trình bi n ñ i
c a b n thân h và c a c xã h i.
1.1.2. Nghèo và tr em nghèo
1.1.2.1. Khái ni m v nghèo và tr em nghèo
Khái ni m v nghèo:
Đói nghèo là tình tr ng m t b ph n dân cư không ñư c
hư ng và tho mãn các nhu c u cơ b n c a con ngư i ñã ñ ơc xã h i
th a nh n tuỳ theo trình ñ phát tri n kinh t - xã h i và phong t c
t p quán c a t ng ñ a phương.
- 7
Khái ni m tr em nghèo:
Theo Lu t B o v , Chăm sóc và Giáo d c tr em năm 2004
c a Vi t Nam, tr em là công dân Vi t Nam dư i 16 (mư i sáu) tu i
(Đi u 1). V y tr em nghèo là nh ng công dân dư i 16 tu i thu c
di n nghèo.
Trong ñ tài này, tác gi ch ñánh giá tình tr ng tr em nghèo
theo quan ñi m th nh t, t c là thông qua ñánh giá tình tr ng h
nghèo theo tiêu chí thu nh p ho c m c chi tiêu ñ xác ñ nh.
1.1.2.2. Các ch tiêu ñ ñánh giá nghèo
Theo chu n c a B LĐ-TB&XH ñưa ra thì ngư ng nghèo
nư c ta xác ñ nh theo m c thu nh p bình quân ñ u ngư i trong h
gia ñình t ng khu v c cho t ng giai ño n 2001 - 2005 và 2006 –
2010.
1.1.3. Vai trò c a các d ch v giáo d c ñ i v i ngư i nghèo và v n
ñ gi m nghèo
Giáo d c có ý nghĩa h t s c quan tr ng ñ i v i phát tri n kinh
t và gi m ñói nghèo.
1.2. Quan ni m và n i dung tăng cư ng kh năng ti p c n d ch
v giáo d c c a tr em nghèo
1.2.1. Kh năng ti p c n d ch v giáo d c c a tr em nghèo
Kh năng ti p c n d ch v giáo d c là vi c ti p c n t i d ch v
giáo d c m t cách d dàng, không có nh ng rào c n trong ñi u ki n
và kh năng khác nhau c a ngư i h c.
1.2.2. Các ch tiêu ñánh giá kh năng ti p c n d ch v giáo d c c a
tr em nghèo
Khi ñánh giá kh năng ti p c n giáo d c c a tr em nghèo, ñ
- 8
có th hình dung rõ ràng kh năng ti p c n d ch v này ñ i v i tr
em nghèo, c n ph i so sánh v i kh năng ti p c n c a nhóm không
nghèo. Đánh giá kh năng ti p c n giáo d c có th s d ng các ch
tiêu trong b ng sau ñây:
B ng 1.3: Các ch tiêu ñánh giá kh năng ti p c n d ch v giáo d c
cho tr em nghèo
T l ñư c ñi h c ñúng tu i (D) T l b h c (B)
S ñi h c nhà tr ñúng tu i
S 6 tháng-3 tu i NA
M m non
S ñi h c m u giáo ñúng tu i
S 4-5 tu i
S ñi h c ti u h c ñúng tu i S b h c c p ti u h c
Ti u h c
S 6-10 tu i S ñi h c ti u h c ñúng tu i
Trung h c S ñi h c THCS ñúng tu i S b h c c p THCS
cơ s S 11-14 tu i S ñi h c THCS ñúng tu i
Trung h c S ñi h c THPT ñúng tu i S b h c c p THPT
ph thông S 15-17 tu i S ñi h c THPT ñúng tu i
Ngu n: PGS. TS Nguy n Văn C u, Nâng cao kh năng ti p c n giáo
d c cho ngư i nghèo, T p chí kinh t phát tri n tháng 11 năm 2006.
Đ ñánh giá kh năng ti p c n giáo d c, có th s d ng các
phương pháp so sánh như sau:
Th nh t, so sánh tr c ti p các t l trên gi a nhóm nghèo và
không nghèo ñ th y rõ kh năng ti p c n giáo d c c a nhóm tr em
nghèo so v i nhóm tr em không nghèo.
Th hai, s d ng phương pháp ñư ng cong Lorenz ñ ñánh giá
m c ñ công b ng trong kh năng ti p c n giáo d c gi a nhóm tr em
nghèo và không nghèo.
Th ba, có th so sánh ch s ñánh giá kh năng ti p c n giáo
d c c a nhóm tr em nghèo và không nghèo (EAAI).
- 9
Ngoài ra ñ ñánh giá kh năng ti p c n d ch v giáo d c cho
ngư i nghèo, các t ch c qu c t còn ñánh giá m c ñ chênh l ch
gi a các vùng/nhóm dân cư v tình tr ng giáo d c ñư c th hi n
thông qua vi c tính toán ch s PAR (Population Antributable Risk -
t c là s r i ro g n v i dân s .
1.2.3. Các nhân t nh hư ng ñ n kh năng ti p c n d ch v giáo
d c c a tr em nghèo
Các nhân t tác ñ ng ñ n kh năng ti p c n d ch v giáo d c
c a tr em nghèo chia thành hai nhóm y u t cơ b n là: các nhân t sư
ph m và các nhân t ngoài sư ph m.
1.2.3.1. Các nhân t sư ph m
a) Các nhân t ñ u vào c a quá trình giáo d c: Cơ s h t ng, cơ s
v t ch t ph c v gi ng d y và h c t p, ñ dùng d y h c và thư vi n;
Sách giáo khoa và các sách tham kh o khác; Giáo viên và cán b
qu n lý và ph c v giáo d c; H c sinh và th i gian c a h c sinh
dùng cho h c t p v.v.…
b) Quan h cung và c u giáo d c
1.2.3.2. Các nhân t ngoài sư ph m
a) Kh năng chi tr c a ngư i h c và m c thu nh p c a ngư i dân
b) M c chi tiêu cho giáo d c
c) Tăng trư ng và phát tri n kinh t
d) V trí ñ a lý
e) Th ch chính tr và ñư ng l i phát tri n kinh t xã h i
g) Đ c ñi m dân t c, tôn giáo và xã h i khác
1.2.4. N i dung tăng cư ng kh năng ti p c n d ch v c a tr em
nghèo
Tăng cư ng kh năng ti p c n giáo d c cho m i ngư i là t p
- 10
trung vào nhu c u và kh năng c a t t c ngư i dùng trong m i tình
hu ng, nó nh m m c ñích tăng s lư ng ngư i s d ng d ch v giáo
d c nhi u hơn trong kho ng th i gian dài hơn.
1.3. Kinh nghi m v ho ch ñ nh và cung c p d ch giáo d c cho
tr em nghèo trên th gi i
1.3.1. Kinh nghi m c a Liên h p qu c và Ngân hàng th gi i
1.3.2. Kinh nghi m c a Hàn Qu c
1.3.3. Bài h c kinh nghi m ñ i v i Vi t Nam
Th nh t, c n tăng cư ng hơn n a công tác phân c p qu n lý
và nâng cao hi u qu trong giáo d c c a Nhà nư c.
Th hai, c n huy ñ ng và ña d ng hóa các ngu n tài tr như
các ngu n như tài tr c a tư nhân, c a các t ch c qu c t ph c v
cho vi c cung c p d ch v giáo d c cho tr em nghèo.
Ba là, c n tăng cư ng s tham gia c a gia ñình và các t ch c
ñoàn th xã h i trong phát tri n giáo d c.
B n là, tăng cư ng các t ch c t ch .
- 11
Chương 2: TH C TR NG KH NĂNG TI P C N D CH V
GIÁO D C C A TR EM NGHÈO T I T NH QU NG NGÃI
2.1. T ng quan th c tr ng nghèo và gi m nghèo c a t nh Qu ng
Ngãi
2.1.1. Th c tr ng nghèo c a t nh Qu ng Ngãi
T l h nghèo theo chu n qu c gia c a t nh Qu ng Ngãi ñã
gi m xu ng m nh t 23,76 năm 2001 xu ng 15,40% năm 2010 [11].
Con s này nói lên r ng, trong giai ñoan 2001 - 2010, t nh Qu ng
Ngãi ñã gi m ñư c g n m t n a t l h nghèo và 100% t l h
thi u ñói.
2.1.2. Các chính sách ñ i v i ngư i nghèo t i t nh Qu ng Ngãi
Theo ñó, bao g m các chính sách h tr ti p cho ngư i nghèo
và các d án h tr gián ti p cho các h gia ñình nghèo.
2.1.3. Nh ng t n t i trong gi m nghèo t nh Qu ng Ngãi
Th nh t, tính b n v ng c a công tác gi m nghèo chưa cao, t
l h tái nghèo còn cao, ñ i s ng nhân dân vùng sâu, vùng xa, vùng
thư ng b thiên tai, h n hán còn nhi u khó khăn.
Th hai, s phân hóa giàu nghèo gi a các t ng l p dân cư,
gi a khu v c nông thôn và thành th ; gi a các vùng kinh t ñang t n
t i v i kho ng cách tương ñ i l n và có xu hư ng gia tăng.
Th ba, Qu ng Ngãi v n là m t t nh nghèo vì có t i 6 huy n
nghèo trong s 62 huy n nghèo nh t c a c nư c, trong t nh còn
nhi u vùng nghèo v i 43 xã nghèo ñư c ñ u tư thông qua Chương
trình 135 giai ño n II và t c ñ gi m nghèo ñang ch m l i.
Th tư, tư tư ng trông ch , l i Nhà nư c do các chính sách
h tr và ưu tiên ñã ñư c hư ng trong th i gian kéo dài, làm cho h
- 12
nghèo không có chí ti n th , tăng năng su t lao ñ ng, phát tri n s n
xu t.
2.2. Các chính sách v giáo d c cho tr em nghèo t i t nh Qu ng
Ngãi, g m: ñ m b o chu n t i thi u trong giáo d c: Xóa mù ch và
ph c p giáo d c; các chính sách h tr vùng mi n; Các chính sách
h tr v tài chính: Chính sách h c b ng, h tr h c phí, các kho n
ñóng góp và tín d ng.
2.3. Các nhân t tác ñ ng ñ n kh năng ti p c n d ch v c a tr
em nghèo t i t nh Qu ng Ngãi
2.3.1. Các nhân t sư ph m
2.3.1.1. Các nhân t ñ u vào c a quá trình giáo d c
a) H th ng trư ng, l p h c
Qua s li u phân tích nêu trên cho th y, h th ng c s giáo
d c m m non và ph thông c a t nh Qu ng Ngãi còn nhi u b t c p,
thi u v s lư ng và quy mô, ch t lư ng chưa t t, nh t là c p m m
non và ti u h c. Các công trình ph c v h c t p như: thư vi n, phòng
thí nghi m và các công trình ph tr còn thi u quá nhi u, chưa ñáp
ng ñư c yêu c u th c t hi n nay.
b) Đ i ngũ cán b qu n lý và giáo viên
Đ i ngũ nhà giáo và cán b qu n lý giáo d c chưa th c s ñáp
ng ñư c nhi m v giáo d c trong th i kỳ m i. Xét v cơ c u và s
lư ng giáo viên c a t ng c p h c, môn h c, thì v n còn tình tr ng
th a, thi u c c b , b t c p v lo i hình. Do ñó v n còn tình tr ng
giáo viên d y tăng ti t, tăng gi , d n ñ n quá t i, m t s trư ng ph i
h p ñ ng v i giáo viên; vì v y, nh hư ng không nh ñ n ch t lư ng
giáo d c.
- 13
2.3.1.2. Quan h cung - c u giáo d c
D ch v chưa ñ n ñư c v i tr em nghèo là do thi u c u.
2.3.2. Các nhân t ngoài sư ph m
2.3.2.1. Kh năng chi tr c a ngư i h c và m c thu nh p c a ngư i dân
Chi cho giáo d c là m t kho n chi l n trong k t c u chi tiêu c a
h gia ñình, trong khi các h gia ñình l i nh n ñư c khá ít s h tr .
2.3.2.2. M c chi tiêu cho giáo d c
T l chi cho giáo d c so v i t ng chi NSNN và GDP còn
th p. Chi thư ng xuyên c a ngân sách giáo d c quá l n, gây khó
khăn trong vi c phân b ngân sách cho vi c xây d ng và b o dư ng
trư ng, l p h c.
2.3.2.3. V tình hình tăng trư ng kinh t
M c dù n n kinh t tăng trư ng nhanh nhưng không ñ ng ñ u
gi a các ngành, các vùng; trong khi ngành công nghi p và vùng ñ ng
l c tăng nhanh thì ngành nông nghi p và vùng nông thôn, mi n núi l i
tăng ch m d n ñ n chênh l ch l n v s n xu t và ñ i s ng gi a các
vùng, các t ng l p dân cư.
2.3.2.4. V trí ñ a lý nơi sinh s ng c a h nghèo
Đa ph n h nghèo s ng t p trung vùng nông thôn, vùng sâu,
vùng xa. M t ñ dân cư thưa th t ñi ñôi v i t p quán sinh s ng g n
v i ñ ng ru ng, nương r y làm cho kho ng cách t nhà ñ n trư ng
khá xa, nh t là các h nghèo.
2.3.2.5. V ñ c ñi m xã h i c a các h nghèo h nghèo
Lao ñ ng tr em là m t v n ñ ph bi n các vùng nông thôn.
Các em gái vùng mi n núi, ñ ng bào dân t c thi u s có nhi u kh
năng s b ngh h c ñ tu i s m hơn, ñ c bi t là trong giai ño n
- 14
chuy n ti p t ti u h c lên trung h c s , ñ h tr công vi c nhà trong
gia ñình c a h , cũng như vi c các em k t hôn s m hơn các em trai.
2.4. Th c tr ng m c ñ ti p c n d ch v giáo d c c a tr em
nghèo t nh Qu ng Ngãi
2.4.1. Kh năng ti p c n giáo d c m m non
Có m t kho ng cách l n v ti p c n d ch v GDMN gi a
nhóm giàu và nhóm nghèo, và kho ng cách này ñang có xu hư ng
tăng lên. Qua phân tích có th nh n th y, ñ cho tr em nghèo có kh
năng ti p c n giáo d c m m non là h t s c khó khăn. Giáo d c m m
non là b c h c có ý nghĩa ñ c bi t quan tr ng cho vi c chu n b cho
tr em vào ti u h c c p h c ph c p.
2.4.2. Kh năng ti p c n giáo d c ti u h c, THCS và THPT
Kh năng ti p c n giáo d c, càng lên c p h c cao, càng khó
khăn hơn ñ i v i ngư i nghèo n u ñư c ñánh giá qua ch tiêu t l
ñi h c ñúng tu i các c p. Rõ ràng là kho ng cách phân hoá giàu
nghèo càng l n khi c p h c càng cao.
2.4.3. Đánh giá kh năng ti p c n d ch v giáo d c thông qua ch
tiêu t ng h p EAAI
Đánh giá kh năng ti p c n giáo d c b ng m t ch tiêu t ng
h p EAAI B ng 2.23 cho th y kh năng ti p c n giáo d c t nh
Qu ng Ngãi ñã ñư c c i thi n ch s EAAI. V i k t qu phân tích
cho th y, kh năng ti p c n d ch v giáo d c t nh Qu ng Ngãi ch
m c trung bình, ñ i v i nhóm giàu nh t m c khá, còn ñ i v i
nhóm nghèo nh t m c kém.
2.4.4. Đánh giá chung
2.4.4.1. K t qu ñ t ñư c
- 15
T l nh p h c tăng nhanh t t c các c p h c và ñã h u như
ph c p c p ti u h c. Kho ng cách gi a tr em giàu và tr em
nghèo trong vi c ti p c n d ch v giáo d c ñư c thu h p l i.
2.4.4.2. Nh ng t n t i và nguyên nhân
a) Nh ng t n t i
Th nh t, ti p c n không ñ ng ñ u t i các d ch v và s khác
nhau ñáng k v các ch s k t qu .
Th hai, kh năng trang tr i các d ch v giáo d c c a gia ñình
h nghèo cho tr em nghèo còn th p và th c t ñang gi m xu ng.
Th ba, ch t lư ng d ch v giáo d c còn th p.
b) Nguyên nhân
Nguyên nhân t các nhân t sư ph m
M t trong nh ng nguyên nhân t nhân t sư ph m làm h n ch
kh năng ti p c n giáo d c cho tr em nghèo là tình tr ng thi u cơ s
v t ch t và ñ c bi t là ñ i ngũ giáo viên.
Nguyên nhân t các nhân t ngoài sư ph m
i) Thi u kh năng chi tr c a h nghèo cho tr em nghèo
ii) Chi phí cơ h i cho vi c ñi h c c a tr em nghèo cao
iii) Các nguyên nhân khác
S khác bi t v ñ a hình, tr em s ng xa trư ng cũng là nh ng
rào c n ñáng k cho tr em ñ n trư ng. M t rào c n khác là quan
ni m c a cha m h c sinh, nh n th c c a ph huynh v giáo d c cho
con em h dư ng như còn h n ch , m t s gia ñình h không có
nh n th c ñ y ñ v vai trò quan tr ng c a giáo d c ñ i v i tr em.
- 16
Chương 3. M T S GI I PHÁP TĂNG CƯ NG KH NĂNG
TI P C N D CH V GIÁO D C C A TR EM NGHÈO
T NH QU NG NGÃI
3.1. M c tiêu phát tri n giáo d c t nh Qu ng Ngãi
3.1.1. Quan ñi m ch ñ o phát tri n giáo d c
Nh ng quan ñi m ch ñ o phát tri n giáo d c nư c ta là:
- Giáo d c là qu c sách hàng ñ u: Phát tri n giáo d c là n n
t ng, ngu n nhân l c ch t lư ng cao là m t trong nh ng ñ ng l c
quan tr ng thúc ñ y s nghi p công nghi p hóa, hi n ñ i hóa, là y u t
cơ b n ñ phát tri n xã h i, tăng trư ng kinh t nhanh và b n v ng.
- Xây d ng giáo d c có tính nhân văn, dân t c, khoa h c,
hi n ñ i, theo ñ nh hư ng xã h i ch nghĩa, l y ch nghĩa Mác – Lê
nin và tư tư ng H Chí Minh làm n n t ng. Th c hi n công b ng xã
h i trong giáo d c, t o cơ h i bình ñ ng ai cũng ñư c h c hành.
- Phát tri n giáo d c ph i g n v i nhu c u phát tri n kinh t
- xã h i, ti n b khoa h c - công ngh , c ng c qu c phòng, an ninh.
- Giáo d c là s nghi p c a c a Đ ng, Nhà nư c và c a
toàn dân. Xây d ng xã h i h c t p, t o ñi u ki n cho m i ngư i,
m i l a tu i, m i trình ñ ñư c h c thuư ng xuyên, h c su t ñ i.
V quan ñi m c a t nh Qu ng Ngãi, trong Báo cáo chính tr
c a Đ i h i Đ ng b t nh Qu ng Ngãi l n th XVIII kh ng ñ nh:
“Nâng cao ch t lư ng giáo d c toàn di n các c p h c, b c h c; chú
tr ng giáo d c m m non. Th c hi n có hi u q a vi c ñ i m i chương
trình, n i dung, phương pháp d y và h c. Ti p t c c ng c k t qu
xóa mù ch , nâng cao ch t lư ng ph c p giáo d c tiêu h c ñúng ñ
tu i, ph c p giáo d c trung h c cơ s m t cách b n v ng và t ng
bư c th c hi n ph c p giáo d c trung h c ph thông. Đ cao trách
- 17
nhi m c a gia ñình và xã h i, ph i h p ch t ch v i nhà trư ng trong
giáo d c th h tr ...” [11].
3.1.2. M c tiêu phát tri n giáo d c t nh Qu ng Ngãi
Trong vòng 10 năm t i, ph n ñ u xây d ng giáo d c t nh
Qu ng Ngãi tr thành m t trong nh ng t nh, thành ñ ng th h ng
cao c a c nư c v giáo d c; ñáp ng cho s nghi p công nghi p
hóa, hi n ñ i hóa, thích ng v i n n kinh t th trư ng ñ nh hư ng xã
h i ch nghĩa, hư ng t i m t xã h i h c t p, có kh năng h i nh p
qu c t ; ñào t o h c sinh, sinh viên Qu ng Ngãi có năng l c tư duy
ñ c l p và sáng t o, có kh năng thích ng, h p tác và năng l c gi i
quy t v n ñ , có ki n th c và k năng ngh nghi p, có th l c t t, có
b n lĩnh, trung th c, có ý th c làm ch và tinh th n trách nhi m công
dân, g n bó v i lý tư ng ñ c l p dân t c và ch nghĩa xã h i [11].
3.2. Đ nh hư ng và m c tiêu v giáo d c cho tr em nghèo t i
t nh Qu ng Ngãi
3.2.1. Đ nh hư ng giáo d c cho tr em nghèo
T nh Qu ng Ngãi c n t ch c th c hi n ñ y ñ các chương
trình m c tiêu, chính sách chung c a Trung ương v giáo d c cho
ngư i nghèo, ñ ng th i ñã tri n khai m t s bi n pháp c th v i
m c tiêu tác ñ ng gi m b t s cách bi t trong ti p c n giáo d c ñ i
v i tr em nghèo.
3.2.2. M c tiêu v giáo d c cho tr em nghèo
M c tiêu phát tri n thiên niên k (MDGs) [27] và khuôn kh
hành ñ ng Dakar v giáo d c cho m i ngư i có 8 m c ti u cơ b n,
trong ñó có m c tiêu v giáo d c.
- 18
T nh Qu ng Ngãi ñã ñ ra các m c tiêu ñ phát tri n giáo d c
cho tr em nghèo, i) Đ m b o cơ h i ti p c n v i chăm sóc và giáo
d c m m non cho tr em t 0 - 5 tu i, ưu tiên tr em dân t c thi u s
và tr em thi t thòi; ii) Đ m b o r ng t t c tr em ñ u hoàn thành
m t năm giáo d c ti n h c ñư ng có ch t lư ng ñ chu n b cho b c
ti u h c; ñ c bi t là h c sinh dân t c thi u s mi n núi c n ñư c h c
ti ng Vi t trư c khi vào l p 1; iii) T o ñi u ki n ti p c n giáo d c
ti u h c và THCS có ch t lư ng và m c phù h p v i ñi u ki n
kinh t cho t t c các em, ñ c bi t là tr em dân t c thi u s , tr em
thi t thòi và tr em gái.
3.3. Đ nh hư ng trong vi c tăng cư ng kh năng ti p c n d ch v
giáo d c c a tr em nghèo t i t nh Qu ng Ngãi
Ti p t c phát tri n m ng lư i trư ng l p, cơ s giáo d c. Hoàn
thi n cơ c u giáo d c qu c dân theo hư ng ña d ng hóa, chu n hóa
trong giáo d c ph thông. Khuy n khích và t o ñi u ki n ñ toàn xã
h i tham gia phát tri n giáo d c. T o cơ h i cho m i ngư i, nh t là
tr em nghèo ñư c h c thư ng xuyên, có ý th c h c t p su t ñ i.
Ti p t c nâng cao các bi n pháp nh m t o ñi u ki n công b ng hơn
trong giáo d c, chú tr ng ñ n vi c nâng cao ch t lư ng giáo d c cho
tr em nghèo và các nhóm y u th trong xã h i (bao g m c tr em
gái) là m t trong nh ng tr ng tâm c a quá trình phát tri n và mang
tính quy t ñ nh ñ i v i công cu c xóa ñói gi m nghèo. Tăng cư ng
ngu n tài chính cho giáo d c, ñào t o.
3.4. Các gi i pháp tăng cư ng kh năng ti p c n d ch v giáo d c
cho tr em nghèo t i t nh Qu ng Ngãi
3.4.1 Gi i pháp chung
nguon tai.lieu . vn
