Xem mẫu
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các kết
quả nghiên cứu trong luận án hoàn toàn trung thực và chưa có ai công bố trong bất
kì công trình khoa học nào khác.
Tác giả
Nguyễn Thị Phương Thúy
LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian học tập và nghiên cứu tại Trường ĐHSP Hà Nội, tôi đã
hoàn thành luận án. Để có được kết quả này, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn và tri
ân sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị Sửu và PGS.TS. Vũ Quốc Trung đã chỉ bảo,
hướng dẫn tôi tận tình, chu đáo trong suốt quá trình nghiên cứu và học tập.
Tôi xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các thầy cô trong tổ Bộ môn Phương
pháp dạy học Hóa học - Khoa Hóa học Trường ĐHSP Hà Nội.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu, Phòng sau Đại học, Khoa Hóa
học Trường ĐHSP Hà Nội đã tạo những điều kiện tốt nhất cho tôi trong quá trình
học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận án.
Tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới các Sở GD&ĐT, các trường THPT
tôi đã tiến hành khảo sát và thực nghiệm sư phạm, đặc biệt 12 trường THPT thuộc
Sở GD&ĐT 5 tỉnh Điện Biên, Sơn La, Yên Bái, Hà Giang, Bắc Kạn. Cảm ơn các
thầy cô giáo và các em học sinh đã hỗ trợ tạo điều kiện cho tôi hoàn thành các nội
dung thực nghiệm của luận án.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới Ban Giám Hiệu, các thầy cô giáo
Trường CĐSP Điện Biên, gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã động viên tôi về tinh
thần, tạo điều kiện về thời gian để tôi hoàn thành luận án này.
Hà Nội, tháng
năm 2016
Tác giả
Nguyễn Thị Phương Thúy
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG
DẠY HỌC DỰ ÁN NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN
ĐỀ TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC HỮU CƠ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
MIỀN NÚI PHÍA BẮC ............................................................................................. 6
1.1. Lịch sử về vấn đề nghiên cứu ........................................................................ 6
1.1.1. Một số nghiên cứu về vấn đề dạy học dự án trên thế giới và Việt Nam ... 6
1.1.2. Một số nghiên cứu về phát triển năng lực của học sinh trong dạy học trên
thế giới và ở Việt Nam....................................................................................... 10
1.2. Cơ sở lí luận về năng lực và năng lực giải quyết vấn đề ........................... 12
1.2.1. Cơ sở lí luận về năng lực ......................................................................... 12
1.2.2. Năng lực giải quyết vấn đề ...................................................................... 20
1.3. Dạy học dự án - một phƣơng pháp dạy học hiệu quả trong việc phát
triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh ................................................... 23
1.3.1. Khái niệm................................................................................................. 23
1.3.2. Cơ sở phương pháp luận của dạy học dự án ............................................ 24
1.3.3. Đặc điểm của dạy học dự án .................................................................... 30
1.3.4. Phân loại dạy học dự án .......................................................................... 31
1.3.5. Tiến trình dạy học dự án .......................................................................... 32
1.3.6. Ưu và nhược điểm của dạy học dự án ..................................................... 34
1.4. Một số kĩ thuật dạy học hỗ trợ dạy học dự án ........................................... 35
1.4.1. Kĩ thuật khăn trải bàn .............................................................................. 35
1.4.2. Kĩ thuật đặt câu hỏi 5W1H ...................................................................... 36
1.4.3. Sơ đồ tư duy ............................................................................................. 36
1.5. Thực trạng giáo dục trung học phổ thông miền núi phía Bắc ................ 37
1.5.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và giáo dục các tỉnh miền núi phía Bắc... 37
1.5.2. Thực trạng vận dụng dạy học dự án trong dạy học hóa học hữu cơ và
phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh miền núi phía Bắc ............. 38
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ......................................................................................... 44
CHƢƠNG 2. VẬN DỤNG DẠY HỌC DỰ ÁN TRONG DẠY HỌC PHẦN
HÓA HỌC HỮU CƠ NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN
ĐỀ CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MIỀN NÚI
PHÍA BẮC ............................................................................................................... 45
2.1. Phân tích đặc điểm cấu trúc nội dung chƣơng trình hóa học hữu cơ
Trung học phổ thông ........................................................................................... 45
2.1.1. Mục tiêu giáo dục môn Hóa học trung học phổ thông ............................ 45
2.1.2. Cấu trúc nội dung chương trình hóa học hữu cơ Trung học phổ thông .. 45
2.2. Xây dựng hệ thống chủ đề dự án phần hóa học hữu cơ Trung học phổ
thông nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh miền núi
phía Bắc ............................................................................................................... 47
2.2.1. Nguyên tắc chọn nội dung để xây dựng chủ đề dự án ............................. 47
2.2.2. Xây dựng hệ thống dự án học tập và nghiên cứu .................................... 48
2.3. Sử dụng phƣơng pháp dạy học dự án trong dạy học phần hóa học hữu
cơ để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh Trung học phổ
thông miền núi phía Bắc .................................................................................... 54
2.3.1. Các bước thực hiện dạy học dự án trong dạy học phần hóa học hữu cơ . 55
2.3.2. Thiết kế câu hỏi định hướng nghiên cứu cho một số dự án trong dạy học
hóa học hữu cơ Trung học phổ thông ................................................................ 60
2.3.3. Thiết kế bài dạy sử dụng dạy học dự án để phát triển năng lực giải quyết
vấn đề cho học sinh Trung học phổ thông miền núi phía Bắc........................... 73
2.4. Thiết kế công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh thông
qua dạy học dự án phần hóa học hữu cơ trung học phổ thông ....................... 86
2.4.1. Cơ sở để thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề.......... 86
2.4.2. Thiết kế bảng kiểm quan sát .................................................................... 89
2.4.3. Thiết kế phiếu hỏi .................................................................................... 90
2.4.4. Thiết kế phiếu tự đánh giá sản phẩm dự án của học sinh ........................ 93
2.4.5. Thiết kế bài kiểm tra ................................................................................ 96
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ....................................................................................... 100
CHƢƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ........................................................ 101
3.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm ................................................................ 101
3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sƣ phạm ............................................................... 101
3.3. Nội dung thực nghiệm sƣ phạm ................................................................ 101
3.3.1. Kế hoạch thực nghiệm ........................................................................... 101
3.3.2. Quy trình thực nghiệm ........................................................................... 102
3.4. Kết quả thực nghiệm sƣ phạm .................................................................. 109
3.4.1. Phương pháp xử lí và đánh giá kết quả thực nghiệm ............................ 109
3.4.2 Xử lí kết quả thực nghiệm sư phạm ........................................................ 110
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ....................................................................................... 128
KẾT LUẬN CHUNG VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................. 129
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC .............................................. 131
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 132
PHỤ LỤC
nguon tai.lieu . vn
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các kết
quả nghiên cứu trong luận án hoàn toàn trung thực và chưa có ai công bố trong bất
kì công trình khoa học nào khác.
Tác giả
Nguyễn Thị Phương Thúy
LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian học tập và nghiên cứu tại Trường ĐHSP Hà Nội, tôi đã
hoàn thành luận án. Để có được kết quả này, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn và tri
ân sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị Sửu và PGS.TS. Vũ Quốc Trung đã chỉ bảo,
hướng dẫn tôi tận tình, chu đáo trong suốt quá trình nghiên cứu và học tập.
Tôi xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các thầy cô trong tổ Bộ môn Phương
pháp dạy học Hóa học - Khoa Hóa học Trường ĐHSP Hà Nội.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu, Phòng sau Đại học, Khoa Hóa
học Trường ĐHSP Hà Nội đã tạo những điều kiện tốt nhất cho tôi trong quá trình
học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận án.
Tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới các Sở GD&ĐT, các trường THPT
tôi đã tiến hành khảo sát và thực nghiệm sư phạm, đặc biệt 12 trường THPT thuộc
Sở GD&ĐT 5 tỉnh Điện Biên, Sơn La, Yên Bái, Hà Giang, Bắc Kạn. Cảm ơn các
thầy cô giáo và các em học sinh đã hỗ trợ tạo điều kiện cho tôi hoàn thành các nội
dung thực nghiệm của luận án.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới Ban Giám Hiệu, các thầy cô giáo
Trường CĐSP Điện Biên, gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã động viên tôi về tinh
thần, tạo điều kiện về thời gian để tôi hoàn thành luận án này.
Hà Nội, tháng
năm 2016
Tác giả
Nguyễn Thị Phương Thúy
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG
DẠY HỌC DỰ ÁN NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN
ĐỀ TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC HỮU CƠ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
MIỀN NÚI PHÍA BẮC ............................................................................................. 6
1.1. Lịch sử về vấn đề nghiên cứu ........................................................................ 6
1.1.1. Một số nghiên cứu về vấn đề dạy học dự án trên thế giới và Việt Nam ... 6
1.1.2. Một số nghiên cứu về phát triển năng lực của học sinh trong dạy học trên
thế giới và ở Việt Nam....................................................................................... 10
1.2. Cơ sở lí luận về năng lực và năng lực giải quyết vấn đề ........................... 12
1.2.1. Cơ sở lí luận về năng lực ......................................................................... 12
1.2.2. Năng lực giải quyết vấn đề ...................................................................... 20
1.3. Dạy học dự án - một phƣơng pháp dạy học hiệu quả trong việc phát
triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh ................................................... 23
1.3.1. Khái niệm................................................................................................. 23
1.3.2. Cơ sở phương pháp luận của dạy học dự án ............................................ 24
1.3.3. Đặc điểm của dạy học dự án .................................................................... 30
1.3.4. Phân loại dạy học dự án .......................................................................... 31
1.3.5. Tiến trình dạy học dự án .......................................................................... 32
1.3.6. Ưu và nhược điểm của dạy học dự án ..................................................... 34
1.4. Một số kĩ thuật dạy học hỗ trợ dạy học dự án ........................................... 35
1.4.1. Kĩ thuật khăn trải bàn .............................................................................. 35
1.4.2. Kĩ thuật đặt câu hỏi 5W1H ...................................................................... 36
1.4.3. Sơ đồ tư duy ............................................................................................. 36
1.5. Thực trạng giáo dục trung học phổ thông miền núi phía Bắc ................ 37
1.5.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và giáo dục các tỉnh miền núi phía Bắc... 37
1.5.2. Thực trạng vận dụng dạy học dự án trong dạy học hóa học hữu cơ và
phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh miền núi phía Bắc ............. 38
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ......................................................................................... 44
CHƢƠNG 2. VẬN DỤNG DẠY HỌC DỰ ÁN TRONG DẠY HỌC PHẦN
HÓA HỌC HỮU CƠ NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN
ĐỀ CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MIỀN NÚI
PHÍA BẮC ............................................................................................................... 45
2.1. Phân tích đặc điểm cấu trúc nội dung chƣơng trình hóa học hữu cơ
Trung học phổ thông ........................................................................................... 45
2.1.1. Mục tiêu giáo dục môn Hóa học trung học phổ thông ............................ 45
2.1.2. Cấu trúc nội dung chương trình hóa học hữu cơ Trung học phổ thông .. 45
2.2. Xây dựng hệ thống chủ đề dự án phần hóa học hữu cơ Trung học phổ
thông nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh miền núi
phía Bắc ............................................................................................................... 47
2.2.1. Nguyên tắc chọn nội dung để xây dựng chủ đề dự án ............................. 47
2.2.2. Xây dựng hệ thống dự án học tập và nghiên cứu .................................... 48
2.3. Sử dụng phƣơng pháp dạy học dự án trong dạy học phần hóa học hữu
cơ để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh Trung học phổ
thông miền núi phía Bắc .................................................................................... 54
2.3.1. Các bước thực hiện dạy học dự án trong dạy học phần hóa học hữu cơ . 55
2.3.2. Thiết kế câu hỏi định hướng nghiên cứu cho một số dự án trong dạy học
hóa học hữu cơ Trung học phổ thông ................................................................ 60
2.3.3. Thiết kế bài dạy sử dụng dạy học dự án để phát triển năng lực giải quyết
vấn đề cho học sinh Trung học phổ thông miền núi phía Bắc........................... 73
2.4. Thiết kế công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh thông
qua dạy học dự án phần hóa học hữu cơ trung học phổ thông ....................... 86
2.4.1. Cơ sở để thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề.......... 86
2.4.2. Thiết kế bảng kiểm quan sát .................................................................... 89
2.4.3. Thiết kế phiếu hỏi .................................................................................... 90
2.4.4. Thiết kế phiếu tự đánh giá sản phẩm dự án của học sinh ........................ 93
2.4.5. Thiết kế bài kiểm tra ................................................................................ 96
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ....................................................................................... 100
CHƢƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ........................................................ 101
3.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm ................................................................ 101
3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sƣ phạm ............................................................... 101
3.3. Nội dung thực nghiệm sƣ phạm ................................................................ 101
3.3.1. Kế hoạch thực nghiệm ........................................................................... 101
3.3.2. Quy trình thực nghiệm ........................................................................... 102
3.4. Kết quả thực nghiệm sƣ phạm .................................................................. 109
3.4.1. Phương pháp xử lí và đánh giá kết quả thực nghiệm ............................ 109
3.4.2 Xử lí kết quả thực nghiệm sư phạm ........................................................ 110
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ....................................................................................... 128
KẾT LUẬN CHUNG VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................. 129
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC .............................................. 131
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 132
PHỤ LỤC