Luận án Tiến sỹ Kinh tế: Liên kết vùng vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ giai đoạn từ nay đến 2020, tầm nhìn 2030

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGÔ VĂN PHONG

LIÊN KẾT VÙNG
VÙNG KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM BẮC BỘ
GIAI ĐOẠN TỪ NAY ĐẾN 2020, TẦM NHÌN 2030

Chuyên ngành : Kinh tế phát triển
Mã số

: 62 31 01 05

LUẬN ÁN TIỄN SỸ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
1. TS. LÊ ANH VŨ
2.TS. PHAN VĂN HÙNG

Hà Nội, 2016

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu
nêu trong luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của luận án chưa từng
được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận án

NGÔ VĂN PHONG

i

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1

Chƣơng 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ...................................................................... 7
1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới....................................................... 7
1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam ..................................................... 13
1.3. Những vấn đề chưa được các công trình đã công bố nghiên cứu giải quyết
và những vấn đề luận án sẽ tập trung nghiên cứu giải quyết .................. 20

Chƣơng 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ LIÊN KẾT
VÙNG .................................................................................................................................. 21

2.1. Vùng và liên kết vùng ........................................................................ 21
2.2. Cơ sở lý thuyết của liên kết vùng....................................................... 33
2.3. Các nguyên tắc liên kết vùng ............................................................. 37
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến liên kết vùng ............................................ 38
2.5. Một số tiêu chí đánh giá ..................................................................... 41
2.6. Kinh nghiệm quốc tế về liên kết vùng và bài học cho Việt Nam ............. 44
Chƣơng 3. THỰC TRẠNG LIÊN KẾT VÙNG KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM BẮC BỘ
GIAI ĐOẠN 2006 - 2015 ................................................................................................... 55

3.1. Điều kiện kinh tế, xã hội của Vùng KTTĐ Bắc Bộ ........................... 55
3.2. Thể chế, chính sách liên kết vùng Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ ......... 60
3.3. Thực trạng liên kết Vùng Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ ....................... 62
Chƣơng 4. GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY LIÊN KẾT VÙNG KTTĐ BẮC BỘ GIAI
ĐOẠN ĐẾN 2020, TẦM NHÌN ĐẾN 2030 .................................................................... 107

4.1. Bối cảnh ........................................................................................... 107
4.2. Quan điểm phát triển liên kết vùng KTTĐ Bắc Bộ ......................... 112
4.3. Định hướng liên kết vùng Vùng KTTĐ Bắc Bộ đến 2030 .............. 113
4.4. Một số giải pháp thúc đẩy liên kết vùng KTTĐ Bắc Bộ ................. 116
KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 128
DANH MỤC CÁC BÀI BÁO ĐÃ CÔNG BỐ ............................................................... 131
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................... 132
PHỤ LỤC : ....................................................................................................................... 137

ii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ADB
AEC
APEC
ASEAN
ASEM
BHYT
CNTT
CSKCB
CTR
đ.
ĐBSCL
ĐBSH
EU
FDI
GDP
GMS
GTVT
KCN
KKT
KTTĐ
MTĐT
NHTM
ODA
OECD
PPP
QL.
TP.
TNHH
URENCO
USD
WB
WTO

Ngân hàng phát triển châu Á
Cộng đồng Kinh tế ASEAN
Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á
Diễn đàn hợp tác Á – Âu
Bảo hiểm y tế
Công nghệ thông tin
Cơ sở khám chữa bệnh
Chất thải rắn
Đồng
Đồng bằng sông Cửu Long
Đồng bằng sông Hồng
Liên minh châu Âu
Đầu tư trực tiếp nước ngoài
Tổng sản phẩm nội địa
Vùng sông Mê-Công mở rộng
Giao thông vận tải
Khu công nghiệp
Khu kinh tế
Kinh tế trọng điểm
Môi trường đô thị
Ngân hàng Thương mại
Viện trợ phát triển chính thức
Tổ chức Hợp tác phát triển kinh tế
Hợp tác Công – Tư
Quốc lộ
Thành phố
Trách nhiệm hữu hạn
Công ty môi trường đô thị
Đô-la Mỹ
Ngân hàng Thế giới
Tổ chức Thương mại Thế giới

iii

DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN ÁN

Bảng 1: Các loại liên kết chính ....................................................................... 30
Bảng 2: Tỷ lệ lao động qua đào tạo cả nước và các vùng KTTĐ (%) ............ 59
Bảng 3: Tổng mức hàng hóa bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng xã hội của Vùng
KTTĐ Bắc Bộ ................................................................................................. 69
Bảng 4. Tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng xã hội
bình quân đầu người của Vùng KTTĐ Bắc bộ năm 2014 .............................. 69
Bảng 5: Thứ tự các mặt hàng xuất khẩu chính năm 2013............................... 71
Bảng 6: Một số thông tin về KKT vùng KTTĐ Bắc Bộ ................................. 80
Bảng 7: Hạch toán hiệu quả kinh tế của một số cây cùng một thời điểm....... 82
Bảng 8. Cơ cấu lao động tại các Vùng Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ ............... 92
Bảng 9: Tỷ lệ thất nghiệp của các tỉnh trong vùng ......................................... 93
Bảng 10: Tỷ lệ hộ nghèo của các tỉnh trong vùng (%) ................................... 94
Bảng 11: Một số kết quả liên kết Vùng KTTĐ Bắc Bộ .................................. 98

iv