Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
ĐỖ ĐỨC SÁNG
KHU HỆ THÂN MỀM CHÂN BỤNG
(GASTROPODA) Ở CẠN TỈNH SƠN LA
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
HÀ NỘI - 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
ĐỖ ĐỨC SÁNG
KHU HỆ THÂN MỀM CHÂN BỤNG
(GASTROPODA) Ở CẠN TỈNH SƠN LA
Chuyên ngành: Động vật học
Mã số: 62. 42. 01. 03
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS. ĐỖ VĂN NHƢỢNG
HÀ NỘI - 2016
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, đƣợc thực hiện
trên cơ sở nghiên cứu thực địa tại tỉnh Sơn La. Các số liệu, kết quả của luận án là
trung thực và chƣa từng đƣợc bảo vệ trƣớc bất kỳ hội đồng nào trƣớc đây.
Tác giả
Đỗ Đức Sáng
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi luôn nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ
tận tình của PGS. TS. Đỗ Văn Nhượng - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Tôi
xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc về sự giúp đỡ quý báu của thầy.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Sư phạm Hà
Nội, Phòng Sau Đại học, Ban Chủ nhiệm Khoa Sinh học, Bộ môn Động vật
học đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu
tại trường.
Xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Tây Bắc, Ban
Chủ nhiệm Khoa Sinh - Hóa đã giúp đỡ tôi được tham gia khóa học và hỗ trợ
một phần nguồn kinh phí thực hiện đề tài.
Trong quá trình nghiên cứu, tôi đã nhận được sự giúp đỡ quý báu về
chuyên môn của GS. TSKH. Thái Trần Bái, PGS. TS. Nguyễn Hữu Dực, PGS.
TS. Nguyễn Lân Hùng Sơn, PGS. TS. Bùi Minh Hồng (Trường Đại học Sư phạm
Hà Nội), PGS. TS. Tạ Huy Thịnh, PGS. TS. Hồ Thanh Hải (Viện Sinh thái và Tài
nguyên sinh vật, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt nam), PGS. TS.
Nguyễn Văn Vịnh (Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học QG Hà Nội),
GS. Anatoly Schileyko (Viện Hàn lâm Khoa học Liên bang Nga), GS. Miklos
Szekeres (Viện Hàn lâm Khoa học Hung-ga-ri), TS. Jozef Grego (Viện Hàn lâm
Khoa học Slô-vê-ni-a), TS. Hartmut Nordsieck (Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên
Frankfurt, Đức), TS. Anna Sulikowska-Drozd (Trường Đại học Lodz, Ba Lan),
TS. Barna Páll-Gergely (Trường Đại học Shinshu, Nhật Bản), TS. Tan Siong
Kiat (Trường Đại học Quốc gia Xinh-ga-po)... Tôi xin trận trọng cảm ơn!
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi nhận được sự giúp đỡ tận tình của
chính quyền và nhân dân các xã được chọn làm điểm nghiên cứu, cán bộ kiểm
lâm các khu bảo tồn thiên nhiên Copia, Xuân Nha, Tà Xùa và Sốp Cộp, các
em sinh viên khóa 50, 51, 52, 53 của ngành Sinh học, Khoa Sinh - Hóa,
Trường Đại học Tây Bắc. Xin được chân thành cảm ơn!
Xin được tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới mẹ, vợ, các con và những người
thân đã động viên, giúp đỡ tôi vượt qua khó khăn để hoàn thành luận án này.
Tác giả
Đỗ Đức Sáng
iii
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................. vi
DANH MỤC BẢNG .................................................................................................vii
DANH MỤC HÌNH ................................................................................................ viii
MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .......................................................................................... 1
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU3
3. GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU3
4. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU3
5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI4
6. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI4
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐA DẠNG CHÂN BỤNG Ở CẠN ...................... 5
1.1.1. Trên thế giới .................................................................................................. 5
1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................... 7
1.1.2.1. Các nghiên cứu trước năm 1945 ........................................................... 7
1.1.2.2. Các nghiên cứu sau năm 1945 .............................................................. 9
1.1.3. Ở tỉnh Sơn La .............................................................................................. 13
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU PHÂN LOẠI HỌC LỚP CHÂN BỤNG ............ 14
1.2.1. Khái quát về hệ thống các taxon bậc cao .................................................... 14
1.2.2. Hệ thống Chân bụng ở cạn tại Việt Nam .................................................... 16
1.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU PHÂN BỐ CỦA CHÂN BỤNG Ở CẠN ........... 18
1.4. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG CHÂN BỤNG Ở CẠN................. 19
1.5. KHÁI QUÁT ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI TỈNH SƠN LA ............. 21
1.5.1. Vị trí địa lý .................................................................................................. 21
1.5.2. Địa hình....................................................................................................... 21
1.5.3. Thổ nhƣỡng ................................................................................................. 22
1.5.4. Khí hậu ........................................................................................................ 22
1.5.5. Chế độ thuỷ văn .......................................................................................... 23
1.5.6. Tài nguyên sinh vật ..................................................................................... 23
1.5.7. Dân số và đời sống...................................................................................... 24
nguon tai.lieu . vn
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
ĐỖ ĐỨC SÁNG
KHU HỆ THÂN MỀM CHÂN BỤNG
(GASTROPODA) Ở CẠN TỈNH SƠN LA
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
HÀ NỘI - 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
ĐỖ ĐỨC SÁNG
KHU HỆ THÂN MỀM CHÂN BỤNG
(GASTROPODA) Ở CẠN TỈNH SƠN LA
Chuyên ngành: Động vật học
Mã số: 62. 42. 01. 03
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS. ĐỖ VĂN NHƢỢNG
HÀ NỘI - 2016
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, đƣợc thực hiện
trên cơ sở nghiên cứu thực địa tại tỉnh Sơn La. Các số liệu, kết quả của luận án là
trung thực và chƣa từng đƣợc bảo vệ trƣớc bất kỳ hội đồng nào trƣớc đây.
Tác giả
Đỗ Đức Sáng
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi luôn nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ
tận tình của PGS. TS. Đỗ Văn Nhượng - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Tôi
xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc về sự giúp đỡ quý báu của thầy.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Sư phạm Hà
Nội, Phòng Sau Đại học, Ban Chủ nhiệm Khoa Sinh học, Bộ môn Động vật
học đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu
tại trường.
Xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Tây Bắc, Ban
Chủ nhiệm Khoa Sinh - Hóa đã giúp đỡ tôi được tham gia khóa học và hỗ trợ
một phần nguồn kinh phí thực hiện đề tài.
Trong quá trình nghiên cứu, tôi đã nhận được sự giúp đỡ quý báu về
chuyên môn của GS. TSKH. Thái Trần Bái, PGS. TS. Nguyễn Hữu Dực, PGS.
TS. Nguyễn Lân Hùng Sơn, PGS. TS. Bùi Minh Hồng (Trường Đại học Sư phạm
Hà Nội), PGS. TS. Tạ Huy Thịnh, PGS. TS. Hồ Thanh Hải (Viện Sinh thái và Tài
nguyên sinh vật, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt nam), PGS. TS.
Nguyễn Văn Vịnh (Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học QG Hà Nội),
GS. Anatoly Schileyko (Viện Hàn lâm Khoa học Liên bang Nga), GS. Miklos
Szekeres (Viện Hàn lâm Khoa học Hung-ga-ri), TS. Jozef Grego (Viện Hàn lâm
Khoa học Slô-vê-ni-a), TS. Hartmut Nordsieck (Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên
Frankfurt, Đức), TS. Anna Sulikowska-Drozd (Trường Đại học Lodz, Ba Lan),
TS. Barna Páll-Gergely (Trường Đại học Shinshu, Nhật Bản), TS. Tan Siong
Kiat (Trường Đại học Quốc gia Xinh-ga-po)... Tôi xin trận trọng cảm ơn!
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi nhận được sự giúp đỡ tận tình của
chính quyền và nhân dân các xã được chọn làm điểm nghiên cứu, cán bộ kiểm
lâm các khu bảo tồn thiên nhiên Copia, Xuân Nha, Tà Xùa và Sốp Cộp, các
em sinh viên khóa 50, 51, 52, 53 của ngành Sinh học, Khoa Sinh - Hóa,
Trường Đại học Tây Bắc. Xin được chân thành cảm ơn!
Xin được tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới mẹ, vợ, các con và những người
thân đã động viên, giúp đỡ tôi vượt qua khó khăn để hoàn thành luận án này.
Tác giả
Đỗ Đức Sáng
iii
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................. vi
DANH MỤC BẢNG .................................................................................................vii
DANH MỤC HÌNH ................................................................................................ viii
MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .......................................................................................... 1
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU3
3. GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU3
4. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU3
5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI4
6. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI4
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐA DẠNG CHÂN BỤNG Ở CẠN ...................... 5
1.1.1. Trên thế giới .................................................................................................. 5
1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................... 7
1.1.2.1. Các nghiên cứu trước năm 1945 ........................................................... 7
1.1.2.2. Các nghiên cứu sau năm 1945 .............................................................. 9
1.1.3. Ở tỉnh Sơn La .............................................................................................. 13
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU PHÂN LOẠI HỌC LỚP CHÂN BỤNG ............ 14
1.2.1. Khái quát về hệ thống các taxon bậc cao .................................................... 14
1.2.2. Hệ thống Chân bụng ở cạn tại Việt Nam .................................................... 16
1.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU PHÂN BỐ CỦA CHÂN BỤNG Ở CẠN ........... 18
1.4. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG CHÂN BỤNG Ở CẠN................. 19
1.5. KHÁI QUÁT ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI TỈNH SƠN LA ............. 21
1.5.1. Vị trí địa lý .................................................................................................. 21
1.5.2. Địa hình....................................................................................................... 21
1.5.3. Thổ nhƣỡng ................................................................................................. 22
1.5.4. Khí hậu ........................................................................................................ 22
1.5.5. Chế độ thuỷ văn .......................................................................................... 23
1.5.6. Tài nguyên sinh vật ..................................................................................... 23
1.5.7. Dân số và đời sống...................................................................................... 24