Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
*****
VŨ QUỐC LUẬN
XÁC ĐỊNH PHƯƠNG PHÁP TỐI ƯU TRONG NGHIÊN
CỨU TÁI SINH VÀ NHÂN GIỐNG CÂY LAN HÀI
(Paphiopedilum sp.)
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP
2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
*****
VŨ QUỐC LUẬN
XÁC ĐỊNH PHƯƠNG PHÁP TỐI ƯU TRONG NGHIÊN
CỨU TÁI SINH VÀ NHÂN GIỐNG CÂY LAN HÀI
(Paphiopedilum sp.)
Chuyên ngành
Mã số
: Khoa học cây trồng
: 62.62.01.10
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
1. PGS.TS. Dương Tấn Nhựt
2.
TS. Đỗ Khắc Thịnh
2017
i
LỜI CAM ĐOAN
Các số liệu trong luận án này là kết quả nghiên cứu của tôi và nhóm tác giả nghiên
cứu từ năm 2010 cho tới nay trong các đề tài và dự án của phòng Sinh học phân tử
và Chọn tạo giống cây trồng - Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên: (1) Đề tài
cấp cơ sở chọn lọc, thực hiện năm 2011-2012: Bước đầu nghiên cứu tái sinh cây
lan hài (Paphiopedilum sp.), theo quyết định số 26, ngày 14 tháng 03 năm 2011
của Viện Sinh Học Tây Nguyên. (2) Đề tài cấp cơ sở, thực hiện năm 2013-2014:
Nghiên cứu ảnh hưởng của một số chất điều hòa sinh trưởng và ánh sáng đơn
sắc lên quá trình sinh trưởng và phát triển in vitro và ex vitro của cây lan hài
(Paphiopedilum sp.), theo quyết định số 19, ngày 25 tháng 02 năm 2013 của Viện
Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên. (3) Đề tài cấp Quốc gia: Hệ thống chiếu sáng
đơn sắc – nguồn sáng nhân tạo cho nghiên cứu tái sinh và nhân giống một số
loại cây trồng nuôi cấy in vitro, mã số: 106.16-2012.32, do Quỹ Khoa học và
Công nghệ Quốc Gia (NAFOSTED) thuộc bộ Khoa học và Công nghệ quản lý. (4)
Dự án sản xuất cấp Viện Hàn Lâm Khoa học và Công Nghệ Việt Nam: Hoàn thiện
quy trình nhân giống cây Sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.)
với số lượng lớn dưới hệ thống chiếu sáng đơn sắc (LED) phục vụ nhu cầu của
tỉnh Quảng Nam; nên tôi được phép sử dụng để báo cáo với những kết quả do
chính tôi thực hiện. Toàn bộ số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án này là
trung thực và chưa từng được sử dụng để công bố trong các công trình nghiên cứu
để nhận học vị, các thông tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ rõ nguồn gốc.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về sự cam đoan này.
Đà Lạt, ngày 22 tháng 02 năm 2017
Người cam đoan
Vũ Quốc Luận
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong cuộc sống của mỗi con người, ai cũng phải có một ước mơ, một hoài bão,
một lý tưởng cho riêng mình. Nhưng điều đó có thể thực hiện được hay không là do
sự quyết tâm của bản thân, cũng như sự giúp đỡ tận tình về mặt vật chất cũng như
tinh thần của những người xung quanh chúng ta. Từ những ngày chập chững tìm
hiểu về nghiên cứu khoa học cho tới nay đã được 14 năm, một quãng thời gian
không dài, nhưng nó cũng đủ để cho em hiểu “công việc của những người làm
nghiên cứu khoa học luôn đầy dãy những khó khăn và thách thức”. Để thực hiện
được ước mơ khám phá những điều mới lạ, chúng ta cần phải có một quãng thời
gian đủ dài cùng với lòng say mê và làm việc một cách nghiêm túc.
Cảm ơn Thầy Dương Tấn Nhựt đã giúp em bay cao hơn, xa hơn và thực hiện
được những ước mơ, hoài bão, lý tưởng của mình. Thầy đã truyền cho em niềm say
mê làm việc, say mê nghiên cứu khoa học, được làm những việc mình yêu thích là
một niềm hạnh phúc vô cùng lớn.
Cảm ơn Thầy Đỗ Khắc Thịnh (Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp miền
Nam), đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ trong suốt thời gian thực hiện luận án.
Cảm ơn Ban lãnh đạo Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên và Viện Khoa
học Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt
quá trình học tập cũng như quá trình thực hiện đề tài này.
Cảm ơn toàn thể anh chị em tại Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên nơi tôi
thực hiện các nội dung chính trong đề tài luận án, đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi
hoàn thành luận án này.
Cuối cùng xin gởi lời cảm ơn thiêng liêng nhất đến gia đình, vợ, con luôn là
nguồn động viên, an ủi, giúp đỡ trong suốt quá trình làm luận án.
Đà Lạt, ngày 22 tháng 02 năm 2017
Tác giả luận án
Vũ Quốc Luận
iii
MỤC LỤC
Lời cam đoan ................................................................................................................ i
Lời cảm ơn...................................................................................................................ii
Mục lục ...................................................................................................................... iii
Danh mục chữ viết tắt ............................................................................................. xiii
Danh mục bảng ........................................................................................................ xiv
Danh mục hình ........................................................................................................xvii
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Mục tiêu và yêu cầu của đề tài ................................................................................ 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................ 2
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài .......................................................... 3
5. Những đóng góp mới của luận án ........................................................................... 3
Chương I. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ....................................................................... 4
1.1. Giới thiệu về lan hài (Paphiopedilum) ............................................................. 4
1.1.1. Vị trí phân loại .................................................................................................. 4
1.1.2. Nguồn gốc phân bố ........................................................................................... 4
1.1.3. Đặc điểm hình thái - đặc trưng của lan hài ...................................................... 5
1.1.4. Sinh thái ............................................................................................................ 8
1.1.5. Giá trị kinh tế của lan hài ............................................................................... 12
1.1.6. Sự suy thoái và tuyệt chủng của các loài lan hài ngoài tự nhiên ................... 13
1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển in vitro của
thực vật ..................................................................................................................... 13
1.2.1. Ảnh hưởng của mẫu cấy đến khả năng phát sinh hình thái của cây............... 13
1.2.1.1. Tuổi của cây ................................................................................................. 14
1.2.1.2. Tuổi của mô và cơ quan ............................................................................... 14
1.2.1.3. Tình trạng sinh lý ......................................................................................... 14
1.2.1.4. Điều kiện phát triển ...................................................................................... 14
1.2.1.5. Vị trí của mẫu cấy ........................................................................................ 15
nguon tai.lieu . vn
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
*****
VŨ QUỐC LUẬN
XÁC ĐỊNH PHƯƠNG PHÁP TỐI ƯU TRONG NGHIÊN
CỨU TÁI SINH VÀ NHÂN GIỐNG CÂY LAN HÀI
(Paphiopedilum sp.)
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP
2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
*****
VŨ QUỐC LUẬN
XÁC ĐỊNH PHƯƠNG PHÁP TỐI ƯU TRONG NGHIÊN
CỨU TÁI SINH VÀ NHÂN GIỐNG CÂY LAN HÀI
(Paphiopedilum sp.)
Chuyên ngành
Mã số
: Khoa học cây trồng
: 62.62.01.10
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
1. PGS.TS. Dương Tấn Nhựt
2.
TS. Đỗ Khắc Thịnh
2017
i
LỜI CAM ĐOAN
Các số liệu trong luận án này là kết quả nghiên cứu của tôi và nhóm tác giả nghiên
cứu từ năm 2010 cho tới nay trong các đề tài và dự án của phòng Sinh học phân tử
và Chọn tạo giống cây trồng - Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên: (1) Đề tài
cấp cơ sở chọn lọc, thực hiện năm 2011-2012: Bước đầu nghiên cứu tái sinh cây
lan hài (Paphiopedilum sp.), theo quyết định số 26, ngày 14 tháng 03 năm 2011
của Viện Sinh Học Tây Nguyên. (2) Đề tài cấp cơ sở, thực hiện năm 2013-2014:
Nghiên cứu ảnh hưởng của một số chất điều hòa sinh trưởng và ánh sáng đơn
sắc lên quá trình sinh trưởng và phát triển in vitro và ex vitro của cây lan hài
(Paphiopedilum sp.), theo quyết định số 19, ngày 25 tháng 02 năm 2013 của Viện
Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên. (3) Đề tài cấp Quốc gia: Hệ thống chiếu sáng
đơn sắc – nguồn sáng nhân tạo cho nghiên cứu tái sinh và nhân giống một số
loại cây trồng nuôi cấy in vitro, mã số: 106.16-2012.32, do Quỹ Khoa học và
Công nghệ Quốc Gia (NAFOSTED) thuộc bộ Khoa học và Công nghệ quản lý. (4)
Dự án sản xuất cấp Viện Hàn Lâm Khoa học và Công Nghệ Việt Nam: Hoàn thiện
quy trình nhân giống cây Sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.)
với số lượng lớn dưới hệ thống chiếu sáng đơn sắc (LED) phục vụ nhu cầu của
tỉnh Quảng Nam; nên tôi được phép sử dụng để báo cáo với những kết quả do
chính tôi thực hiện. Toàn bộ số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án này là
trung thực và chưa từng được sử dụng để công bố trong các công trình nghiên cứu
để nhận học vị, các thông tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ rõ nguồn gốc.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về sự cam đoan này.
Đà Lạt, ngày 22 tháng 02 năm 2017
Người cam đoan
Vũ Quốc Luận
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong cuộc sống của mỗi con người, ai cũng phải có một ước mơ, một hoài bão,
một lý tưởng cho riêng mình. Nhưng điều đó có thể thực hiện được hay không là do
sự quyết tâm của bản thân, cũng như sự giúp đỡ tận tình về mặt vật chất cũng như
tinh thần của những người xung quanh chúng ta. Từ những ngày chập chững tìm
hiểu về nghiên cứu khoa học cho tới nay đã được 14 năm, một quãng thời gian
không dài, nhưng nó cũng đủ để cho em hiểu “công việc của những người làm
nghiên cứu khoa học luôn đầy dãy những khó khăn và thách thức”. Để thực hiện
được ước mơ khám phá những điều mới lạ, chúng ta cần phải có một quãng thời
gian đủ dài cùng với lòng say mê và làm việc một cách nghiêm túc.
Cảm ơn Thầy Dương Tấn Nhựt đã giúp em bay cao hơn, xa hơn và thực hiện
được những ước mơ, hoài bão, lý tưởng của mình. Thầy đã truyền cho em niềm say
mê làm việc, say mê nghiên cứu khoa học, được làm những việc mình yêu thích là
một niềm hạnh phúc vô cùng lớn.
Cảm ơn Thầy Đỗ Khắc Thịnh (Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp miền
Nam), đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ trong suốt thời gian thực hiện luận án.
Cảm ơn Ban lãnh đạo Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên và Viện Khoa
học Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt
quá trình học tập cũng như quá trình thực hiện đề tài này.
Cảm ơn toàn thể anh chị em tại Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên nơi tôi
thực hiện các nội dung chính trong đề tài luận án, đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi
hoàn thành luận án này.
Cuối cùng xin gởi lời cảm ơn thiêng liêng nhất đến gia đình, vợ, con luôn là
nguồn động viên, an ủi, giúp đỡ trong suốt quá trình làm luận án.
Đà Lạt, ngày 22 tháng 02 năm 2017
Tác giả luận án
Vũ Quốc Luận
iii
MỤC LỤC
Lời cam đoan ................................................................................................................ i
Lời cảm ơn...................................................................................................................ii
Mục lục ...................................................................................................................... iii
Danh mục chữ viết tắt ............................................................................................. xiii
Danh mục bảng ........................................................................................................ xiv
Danh mục hình ........................................................................................................xvii
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Mục tiêu và yêu cầu của đề tài ................................................................................ 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................ 2
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài .......................................................... 3
5. Những đóng góp mới của luận án ........................................................................... 3
Chương I. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ....................................................................... 4
1.1. Giới thiệu về lan hài (Paphiopedilum) ............................................................. 4
1.1.1. Vị trí phân loại .................................................................................................. 4
1.1.2. Nguồn gốc phân bố ........................................................................................... 4
1.1.3. Đặc điểm hình thái - đặc trưng của lan hài ...................................................... 5
1.1.4. Sinh thái ............................................................................................................ 8
1.1.5. Giá trị kinh tế của lan hài ............................................................................... 12
1.1.6. Sự suy thoái và tuyệt chủng của các loài lan hài ngoài tự nhiên ................... 13
1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển in vitro của
thực vật ..................................................................................................................... 13
1.2.1. Ảnh hưởng của mẫu cấy đến khả năng phát sinh hình thái của cây............... 13
1.2.1.1. Tuổi của cây ................................................................................................. 14
1.2.1.2. Tuổi của mô và cơ quan ............................................................................... 14
1.2.1.3. Tình trạng sinh lý ......................................................................................... 14
1.2.1.4. Điều kiện phát triển ...................................................................................... 14
1.2.1.5. Vị trí của mẫu cấy ........................................................................................ 15