Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
TRƢƠNG HOÀNG LỆ
THI PHÁP TỨ TUYỆT CỦA HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Văn học Việt nam
Mã số : 5 04 3 3
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC :
GS. HOÀNG NHƢ MAI
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2006
LỜI CAM KẾT
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Tất cả các số liệu và kết
quả đƣợc trình bày trong luận án là trung thực và chƣa đƣợc công bố trong bất cứ công trình
nào.
Tác giả luận án
Trƣơng Hoàng Lệ
MỤC LỤC
A. PHẦN DẪN NHẬP .............................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................................. 1
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu. ............................................................................................ 3
3. Mục đích nghiên cứu. .................................................................................................... 7
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.................................................................................. 8
5. Những đóng góp mới của luận án. ................................................................................. 8
6. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................................. 10
7. Kết cấu của luận án ...................................................................................................... 12
B. PHẦN NỘI DUNG ............................................................................................................. 14
CHƢƠNG 1 CHUNG QUANH VẤN ĐỀ VỀ THƠ TỨ TUYỆT - THƠ TỨ TUYỆT CỦA
HỒ CHÍ MINH .................................................................................................................... 14
1.1. Chung quanh vấn đề thơ tứ tuyệt .............................................................................. 14
1.1.1. Về thuật ngữ :..................................................................................................... 14
1.1.2. Vấn đề nguồn gốc của thơ tứ tuyệt: ................................................................... 18
1.1.3. Mục đích của việc khảo sát thuật ngữ. ............................................................... 20
1.1.4. Những đặc điểm chung của thi pháp thơ tứ tuyệt đời Đƣờng:........................... 20
1.1.5. Thơ tứ tuyệt trong nền thơ ca Việt Nam - nhìn trên góc độ khái quát: .............. 26
1.2. Thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh. ................................................................................. 37
1.2.1. Đặc điểm hành chức của thơ tứ tuyệt Hồ Chí Minh: ......................................... 37
1.2.2. Thơ tứ tuyệt Hồ Chí Minh - sự kết hợp hài hòa vẻ đẹp cổ điển và tỉnh thần hiện
đại:................................................................................................................................ 44
CHƢƠNG 2: THI PHÁP THƠ TỨ TUYỆT CỦA HỒ CHÍ MINH NHÌN TRÊN GÓC ĐỘ
HÌNH TƢỢNG .................................................................................................................... 57
2.1. Hình tƣợng con ngƣời. .............................................................................................. 57
2.1.1. Con ngƣời tự do. ................................................................................................ 59
2.1.2. Con ngƣời dạt dào một tình yêu nhân loại. ........................................................ 77
2.2. Hình tƣợng không gian - thời gian. ........................................................................... 93
2.2.1. Hƣớng đến sự sống và tƣơng lai - một cái nhìn biện chứng về thời gian. ......... 95
2.2.2. Không gian vũ trụ mang tính xã hội. ............................................................... 106
CHƢƠNG 3: THI PHÁP THƠ TỨ TUYỆT HỒ CHÍ MINH NHÌN TỪ PHƢƠNG DIỆN
CÁC PHƢƠNG THỨC BIỂU HIỆN ................................................................................ 117
3.1. Các thủ pháp lựa chọn tình huống trong thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh................. 117
3.1.1. Khai thác triệt để các yếu tố đối lập ................................................................. 118
3.1.2. Để sự vật tự nói lên bản chất của chúng. ......................................................... 126
3.2. Các tổ chức một bài thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh. ............................................... 128
3.2.1. Cách diễn đạt không giống với ai .................................................................... 130
3.2.2. Cách vào đề bất ngờ và đa dạng. ..................................................................... 132
3.2.3 Cách kết thúc bất ngờ đặc sắc. .......................................................................... 135
3.2.4. Các hình thức liên kết một bài thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh. ........................ 140
3.3. Ngôn ngữ thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh ................................................................ 148
3.3.1. Một vài nhận định chung về ngôn ngữ thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh. ........... 148
3.3.2. Ngôn ngữ thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh là sự hội tụ của nhiều
nguồn thi liệu. ............................................................................................................ 150
nguon tai.lieu . vn
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
TRƢƠNG HOÀNG LỆ
THI PHÁP TỨ TUYỆT CỦA HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Văn học Việt nam
Mã số : 5 04 3 3
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC :
GS. HOÀNG NHƢ MAI
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2006
LỜI CAM KẾT
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Tất cả các số liệu và kết
quả đƣợc trình bày trong luận án là trung thực và chƣa đƣợc công bố trong bất cứ công trình
nào.
Tác giả luận án
Trƣơng Hoàng Lệ
MỤC LỤC
A. PHẦN DẪN NHẬP .............................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................................. 1
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu. ............................................................................................ 3
3. Mục đích nghiên cứu. .................................................................................................... 7
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.................................................................................. 8
5. Những đóng góp mới của luận án. ................................................................................. 8
6. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................................. 10
7. Kết cấu của luận án ...................................................................................................... 12
B. PHẦN NỘI DUNG ............................................................................................................. 14
CHƢƠNG 1 CHUNG QUANH VẤN ĐỀ VỀ THƠ TỨ TUYỆT - THƠ TỨ TUYỆT CỦA
HỒ CHÍ MINH .................................................................................................................... 14
1.1. Chung quanh vấn đề thơ tứ tuyệt .............................................................................. 14
1.1.1. Về thuật ngữ :..................................................................................................... 14
1.1.2. Vấn đề nguồn gốc của thơ tứ tuyệt: ................................................................... 18
1.1.3. Mục đích của việc khảo sát thuật ngữ. ............................................................... 20
1.1.4. Những đặc điểm chung của thi pháp thơ tứ tuyệt đời Đƣờng:........................... 20
1.1.5. Thơ tứ tuyệt trong nền thơ ca Việt Nam - nhìn trên góc độ khái quát: .............. 26
1.2. Thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh. ................................................................................. 37
1.2.1. Đặc điểm hành chức của thơ tứ tuyệt Hồ Chí Minh: ......................................... 37
1.2.2. Thơ tứ tuyệt Hồ Chí Minh - sự kết hợp hài hòa vẻ đẹp cổ điển và tỉnh thần hiện
đại:................................................................................................................................ 44
CHƢƠNG 2: THI PHÁP THƠ TỨ TUYỆT CỦA HỒ CHÍ MINH NHÌN TRÊN GÓC ĐỘ
HÌNH TƢỢNG .................................................................................................................... 57
2.1. Hình tƣợng con ngƣời. .............................................................................................. 57
2.1.1. Con ngƣời tự do. ................................................................................................ 59
2.1.2. Con ngƣời dạt dào một tình yêu nhân loại. ........................................................ 77
2.2. Hình tƣợng không gian - thời gian. ........................................................................... 93
2.2.1. Hƣớng đến sự sống và tƣơng lai - một cái nhìn biện chứng về thời gian. ......... 95
2.2.2. Không gian vũ trụ mang tính xã hội. ............................................................... 106
CHƢƠNG 3: THI PHÁP THƠ TỨ TUYỆT HỒ CHÍ MINH NHÌN TỪ PHƢƠNG DIỆN
CÁC PHƢƠNG THỨC BIỂU HIỆN ................................................................................ 117
3.1. Các thủ pháp lựa chọn tình huống trong thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh................. 117
3.1.1. Khai thác triệt để các yếu tố đối lập ................................................................. 118
3.1.2. Để sự vật tự nói lên bản chất của chúng. ......................................................... 126
3.2. Các tổ chức một bài thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh. ............................................... 128
3.2.1. Cách diễn đạt không giống với ai .................................................................... 130
3.2.2. Cách vào đề bất ngờ và đa dạng. ..................................................................... 132
3.2.3 Cách kết thúc bất ngờ đặc sắc. .......................................................................... 135
3.2.4. Các hình thức liên kết một bài thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh. ........................ 140
3.3. Ngôn ngữ thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh ................................................................ 148
3.3.1. Một vài nhận định chung về ngôn ngữ thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh. ........... 148
3.3.2. Ngôn ngữ thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh là sự hội tụ của nhiều
nguồn thi liệu. ............................................................................................................ 150