Luận án Tiến sĩ Ngôn ngữ học: Hành vi xin phép và hồi đáp trong tiếng Anh và tiếng Việt

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
----------------------------

NGUYỄN THỊ MAI HOA

HÀNH VI XIN PHÉP VÀ HỒI ĐÁP
́
TRONG TIẾNG ANH VÀ TIÊNG VIỆT

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NGÔN NGƢ̃ HỌC

HUẾ - 2016

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
-------------------------------

NGUYỄN THỊ MAI HOA

HÀNH VI XIN PHÉP VÀ HỒI ĐÁP TRONG
́
TIẾNG ANH VÀ TIÊNG VIỆT
Chuyên ngành: Ngôn ngữ học
Mã số:
62.22.02.40

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS Hoàng Tất Thắng
2. PGS.TS Trƣơng Viên

HUẾ - 2016

i

̀
LƠI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cƣ́u của riêng tôi . Các số liệu
trong luâ ̣n án là trung thƣ̣c . Nhƣ̃ng kế t luâ ̣n khoa ho ̣c của luâ ̣n á n chƣa đƣơ ̣c
công bố trong bấ t kì công trình nào khác.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Thi Mai Hoa
̣

ii

MỤC LỤC
Trang bia phu ̣
̀
Lời cam đoan
Mục lục

ii

Danh mục các kí hiệu, các chữ viết tắt

vii

Danh mục các bảng, biểu
̀
̉
MƠ ĐÂU

viii

i

1

̉
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VÀ CƠ SƠ LÍ THUYẾT

8

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu

8

1.1.1. Ngoài nƣớc

8

1.1.2. Trong nƣớc

10

1.2. Lý thuyết hội thoại

14

1.2.1. Những yếu tố trong cấu trúc hội thoại

14

1.2.3. Sự kiện lời nói (Speech event)

17

1.3. Lý thuyết hành vi ngôn ngữ

18

1.3.1. Khái niệm hành vi ngôn ngữ

19

1.3.2. Phân loại hành vi ở lời

21

1.3.3. Điều kiện sử dụng các hành vi ở lời

23

1.3.4. Phƣơng thức thực hiện hành vi ở lời

25

1.3.5. Hành vi ngôn ngữ trực tiếp và hành vi ngôn ngữ gián tiếp

27

1.4. Hành vi xin phép và hồi đáp

29

1.4.1. Khái niệm hành vi yêu cầu

30

1.4.2. Khái niệm hành vi xin phép

30

1.4.3. Khái niệm hồi đáp

32

1.4.4 Điều kiện sử dụng của hành vi xin phép

34

1.4.5. Mối quan hệ giữa hành vi yêu cầu và hành vi xin phép

36

1.5. Nguyên tắc về lịch sự và thể diện trong hội thoại

38

1.6. Quan hệ liên cá nhân trong hội thoại

40

iii

1.7. Ngôn ngữ và mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa

40

1.8. Tiểu kết

41

CHƢƠNG 2: HÀNH VI XIN PHÉP VÀ HỒI ĐÁP TRONG
TIẾNG ANH

43

2.1. Kết quả thống kê phân loại các cấu trúc xin phép và hồi đáp
trong tiếng Anh qua văn chƣơng và phiếu câu hỏi diễn ngôn DCT

43

2.1.1. Kết quả thống kê phân loại các cấu trúc xin phép qua văn
chƣơng và DCT

43

2.1.2. Kết quả thống kê phân loại các cấu trúc hồi đáp qua văn
chƣơng và DCT

45

2.2. Các phƣơng thức biểu hiện trực tiếp hành vi xin phép và hồi
đáp trong tiếng Anh

47

2.2.1. Hành vi xin phép trực tiếp - Hồi đáp tích cực trực tiếp

47

2.2.2. Hành vi xin phép trực tiếp - Hồi đáp tíêu cực trực tiếp

47

2.3. Các phƣơng thức biểu hiện gián tiếp hành vi xin phép và hồi
đáp trong tiếng Anh

49

2.3.1. Hành vi xin phép gián tiếp - Hồi đáp tích cực trực tiếp

50

2.3.2. Hành vi xin phép gián tiếp - Hồi đáp tíêu cực trực tiếp

50

2.3.3. Hành vi xin phép gián tiếp - Hồi đáp tích cực gián tiếp

53

2.3.4. Hành vi xin phép gián tiếp - Hồi đáp tiêu cực gián tiếp

55

2.4. Các nét ngữ dụng liên quan đến hành vi xin phép và hồi đáp
trong tiếng Anh

57

2.4.1. Hành vi xin phép và hồi đáp xét trong mối quan hệ bố, mẹ con (môi trƣờng gia đình)

62

2.4.2. Hành vi xin phép và hồi đáp xét trong mối quan hệ bạn bè

62

2.4.3. Hành vi xin phép và hồi đáp xét trong mối quan hệ thầy - trò
(môi trƣờng trƣờng học)

63

2.4.4. Hành vi xin phép và hồi đáp xét trong mối quan hệ giữa thủ

64