Xem mẫu
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
NGUYỄN THỊ THU HÀ
CÂU CÓ Ý NGHĨA NHÂN QUẢ
TRONG TIẾNG VIỆT
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC
HÀ NỘI – 2016
i
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
NGUYỄN THỊ THU HÀ
CÂU CÓ Ý NGHĨA NHÂN QUẢ
TRONG TIẾNG VIỆT
Chuyên ngành: Ngôn ngữ học
Mã số: 62.22.02.40
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC
Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS Nguyễn Văn Lộc
HÀ NỘI – 2016
ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được
công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận án
Nguyễn Thị Thu Hà
iii
LỜI CẢM ƠN
Luận án này được hoàn thành tại Học viện Khoa học Xã hội Việt Nam
với sự giúp đỡ của nhiều tập thể và cá nhân.
Trước tiên, tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc nhất tới PGS.TS Nguyễn Văn Lộc,
người đã luôn quan tâm, khích lệ, tận tình hướng dẫn, truyền nhiệt huyết cho
tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu; giúp tôi hình thành, hoàn thiện
luận án và sự trưởng thành trong khoa học.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Khoa Ngôn ngữ học
- Học viện Khoa học Xã hội, Viện Ngôn ngữ học, Viện Từ điển & Bách
khoa thư, Khoa Ngữ văn Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên và các nhà
khoa học đã trang bị kiến thức, chỉ bảo cho tôi trong quá trình học tập,
nâng cao chất lượng đề tài nghiên cứu.
Tôi đặc biệt biết ơn Ban Giám hiệu - Lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm
Thái Nguyên, Khoa Giáo dục Tiểu học, Bộ môn Khoa học Xã hội và đồng
nghiệp đã động viên, giúp đỡ và chia sẻ với tôi về mọi mặt trong suốt chương
trình học tập Nghiên cứu sinh.
Tôi ghi nhớ và trân trọng tình cảm, sự nhiệt tình của anh chị em
Nghiên cứu sinh, bạn bè đã cùng tôi vượt qua nhiều thử thách, góp ý cho tôi
để kết quả nghiên cứu được trọn vẹn.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới bố mẹ, chồng và các con,
cùng toàn thể gia đình - những người luôn yêu thương, ủng hộ, chia sẻ, gánh
vác, sát cánh bên tôi trong những năm tháng nghiên cứu và phấn đấu.
Trân trọng!
Hà Nội, tháng 7 năm 2016
Tác giả luận án
Nguyễn Thị Thu Hà
iv
MỤC LỤC
Trang phụ bìa.............................................................................................
i
Lời cam đoan.............................................................................................
ii
Lời cảm ơn.................................................................................................
iii
Mục lục......................................................................................................
iv
Danh mục các ký hiệu viết tắt...................................................................
vi
Danh mục các bảng....................................................................................
vii
Mở đầu......................................................................................................
1
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý thuyết..........
4
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu.........................................................
4
1.1.1. Tình hình nghiên cứu câu nhân quả trên thế giới............................
4
1.1.2. Tình hình nghiên cứu câu nhân quả ở Việt Nam.............................
10
1.2. Cơ sở lý thuyết....................................................................................
17
1.2.1. Lý thuyết về các bình diện của câu..................................................
17
1.2.2. Quan điểm của luận án về câu nhân quả.........................................
52
1.3. Tiểu kết...............................................................................................
58
Chương 2: Câu có ý nghĩa nhân quả xét trên bình diện cú pháp........
59
2.1. Dẫn nhập.............................................................................................
59
2.2. Câu có ý nghĩa nhân quả được biểu hiện bằng quan hệ từ................
60
2.2.1. Vài nét về quan hệ từ.......................................................................
60
2.2.2. Khái niệm câu có ý nghĩa nhân quả được biểu hiện bằng quan hệ từ.
62
2.2.3. Đặc điểm ngữ pháp của thành tố nguyên nhân...............................
63
2.2.4. Đặc điểm ngữ pháp của thành tố kết quả.........................................
72
2.2.5. Tính chất mối quan hệ cú pháp giữa thành tố nguyên nhân và
thành tố kết quả.........................................................................................
79
2.2.6. Về việc xếp loại theo cấu trúc ngữ pháp câu nhân quả được biểu
hiện bằng quan hệ từ..................................................................................
88
2.3. Câu có ý nghĩa nhân quả được biểu hiện bằng động từ gây khiến.....
90
2.3.1. Dẫn nhập..........................................................................................
90
2.3.2. Đặc điểm của các động từ gây khiến làm, khiến.............................
91
v
nguon tai.lieu . vn
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
NGUYỄN THỊ THU HÀ
CÂU CÓ Ý NGHĨA NHÂN QUẢ
TRONG TIẾNG VIỆT
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC
HÀ NỘI – 2016
i
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
NGUYỄN THỊ THU HÀ
CÂU CÓ Ý NGHĨA NHÂN QUẢ
TRONG TIẾNG VIỆT
Chuyên ngành: Ngôn ngữ học
Mã số: 62.22.02.40
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC
Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS Nguyễn Văn Lộc
HÀ NỘI – 2016
ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được
công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận án
Nguyễn Thị Thu Hà
iii
LỜI CẢM ƠN
Luận án này được hoàn thành tại Học viện Khoa học Xã hội Việt Nam
với sự giúp đỡ của nhiều tập thể và cá nhân.
Trước tiên, tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc nhất tới PGS.TS Nguyễn Văn Lộc,
người đã luôn quan tâm, khích lệ, tận tình hướng dẫn, truyền nhiệt huyết cho
tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu; giúp tôi hình thành, hoàn thiện
luận án và sự trưởng thành trong khoa học.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Khoa Ngôn ngữ học
- Học viện Khoa học Xã hội, Viện Ngôn ngữ học, Viện Từ điển & Bách
khoa thư, Khoa Ngữ văn Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên và các nhà
khoa học đã trang bị kiến thức, chỉ bảo cho tôi trong quá trình học tập,
nâng cao chất lượng đề tài nghiên cứu.
Tôi đặc biệt biết ơn Ban Giám hiệu - Lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm
Thái Nguyên, Khoa Giáo dục Tiểu học, Bộ môn Khoa học Xã hội và đồng
nghiệp đã động viên, giúp đỡ và chia sẻ với tôi về mọi mặt trong suốt chương
trình học tập Nghiên cứu sinh.
Tôi ghi nhớ và trân trọng tình cảm, sự nhiệt tình của anh chị em
Nghiên cứu sinh, bạn bè đã cùng tôi vượt qua nhiều thử thách, góp ý cho tôi
để kết quả nghiên cứu được trọn vẹn.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới bố mẹ, chồng và các con,
cùng toàn thể gia đình - những người luôn yêu thương, ủng hộ, chia sẻ, gánh
vác, sát cánh bên tôi trong những năm tháng nghiên cứu và phấn đấu.
Trân trọng!
Hà Nội, tháng 7 năm 2016
Tác giả luận án
Nguyễn Thị Thu Hà
iv
MỤC LỤC
Trang phụ bìa.............................................................................................
i
Lời cam đoan.............................................................................................
ii
Lời cảm ơn.................................................................................................
iii
Mục lục......................................................................................................
iv
Danh mục các ký hiệu viết tắt...................................................................
vi
Danh mục các bảng....................................................................................
vii
Mở đầu......................................................................................................
1
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý thuyết..........
4
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu.........................................................
4
1.1.1. Tình hình nghiên cứu câu nhân quả trên thế giới............................
4
1.1.2. Tình hình nghiên cứu câu nhân quả ở Việt Nam.............................
10
1.2. Cơ sở lý thuyết....................................................................................
17
1.2.1. Lý thuyết về các bình diện của câu..................................................
17
1.2.2. Quan điểm của luận án về câu nhân quả.........................................
52
1.3. Tiểu kết...............................................................................................
58
Chương 2: Câu có ý nghĩa nhân quả xét trên bình diện cú pháp........
59
2.1. Dẫn nhập.............................................................................................
59
2.2. Câu có ý nghĩa nhân quả được biểu hiện bằng quan hệ từ................
60
2.2.1. Vài nét về quan hệ từ.......................................................................
60
2.2.2. Khái niệm câu có ý nghĩa nhân quả được biểu hiện bằng quan hệ từ.
62
2.2.3. Đặc điểm ngữ pháp của thành tố nguyên nhân...............................
63
2.2.4. Đặc điểm ngữ pháp của thành tố kết quả.........................................
72
2.2.5. Tính chất mối quan hệ cú pháp giữa thành tố nguyên nhân và
thành tố kết quả.........................................................................................
79
2.2.6. Về việc xếp loại theo cấu trúc ngữ pháp câu nhân quả được biểu
hiện bằng quan hệ từ..................................................................................
88
2.3. Câu có ý nghĩa nhân quả được biểu hiện bằng động từ gây khiến.....
90
2.3.1. Dẫn nhập..........................................................................................
90
2.3.2. Đặc điểm của các động từ gây khiến làm, khiến.............................
91
v