Xem mẫu
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được sự hướng
dẫn khoa học của PGS.TS Đàm Thị Uyên và PGS.TS Nguyễn Cảnh Minh. Các nội
dung nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa công bố dưới bất kỳ hình thức
nào trước đây. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận
xét, đánh giá được tác giả sưu tầm và xử lý từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong
phần tài liệu tham khảo.
Trong luận án sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các
tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc.
Tác giả luận án
Đỗ Hằng Nga
MỤC LỤC
MỞ ĐẨU
3
1. Lí do chọn đề tài
3
2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
5
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
6
4. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu
7
5. Đóng góp của luận án
8
6. Bố cục của luận án
9
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ NGUỒN TƢ LIỆU VÀ TÌNH
HÌNH NGHIÊN CỨU
10
1.1. Tổng quan nguồn tƣ liệu
10
1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
15
1.2.1. Các công trình nghiên cứu trong nước
15
1.2.2. Các công trình nghiên cứu của người nước ngoài
24
1.2.3. Nhận xét
25
CHƢƠNG 2: KHÁI QUÁT VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU
28
2.1. Quá trình hình thành và những thay đổi diên cách
28
2.1.1. Trước thế kỷ XIX
28
2.1.2. Thế kỷ XIX
30
2.2. Điều kiện tự nhiên
33
2.2.1. Vị trí địa lý, địa hình
33
2.2.2. Khí hậu, tài nguyên, sông núi
36
2.3. Dân cƣ
40
2.4. Truyền thống lịch sử
44
Tiểu kết chƣơng 2
50
CHƢƠNG 3: KINH TẾ HUYỆN PHỔ YÊN THẾ KỶ XIX
51
3.1. Tình hình ruộng đất
51
3.1.1. Tình hình ruộng đất theo địa bạ Gia Long 4 (1805)
51
3.1.2. Tình hình ruộng đất theo địa bạ Minh Mệnh 21 (1840)
63
3.1.3. Nhận xét về tình hình ruộng đất huyện Phổ Yên thế kỷ XIX
73
3.2. Kinh tế nông nghiệp
79
3.2.1. Trồng trọt
79
3.2.2. Chăn nuôi
84
3.2.3. Khai thác lâm sản, thủy sản
86
3.2.4. Tô thuế
88
3.3. Kinh tế thủ công nghiệp
90
3.4. Kinh tế thƣơng nghiệp
98
3.4.1. Chợ làng
99
3.4.2. Bến cảng Đại Phùng
103
Tiểu kết chƣơng 3
106
CHƢƠNG 4: VĂN HÓA HUYỆN PHỔ YÊN THẾ KỶ XIX
108
4.1. Đời sống văn hóa vật chất
108
4.1.1. Nhà ở
108
4.1.2. Ẩm thực
110
4.1.3. Trang phục
113
4.2. Tín ngƣỡng và tôn giáo
115
4.2.1. Tín ngưỡng
115
4.2.2. Phật giáo
118
4.2.3. Nho giáo
121
4.3. Phong tục tập quán
127
4.3.1. Phong tục trong gia đình và dòng họ
127
4.3.2. Phong tục trong cộng đồng
132
4.4. Văn học dân gian
139
Tiểu kết chƣơng 4
145
KẾT LUẬN
146
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
151
TÀI LIỆU THAM KHẢO
152
PHỤ LỤC
166
1
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Phân bố khoáng sản ở tỉnh Thái Nguyên thế kỷ XIX
37
Bảng 2.2. So sánh tương quan giữa số nhân đinh và diện tích ruộng đất của
các địa phương trong phủ Phú Bình
41
Bảng 2.3. Số dân các tộc người thiểu số của phủ Phú Bình thế kỷ XIX
43
Bảng 3.1. Diện tích các loại ruộng đất phân bố theo xã, thôn ở Phổ Yên
52
(theo địa bạ Gia Long 4)
Bảng 3.2. Quy mô sở hữu ruộng đất ở Phổ Yên (theo địa bạ Gia Long 4)
53
Bảng 3.3. So sánh bình quân ruộng đất của một số huyện trong tỉnh Thái
55
Nguyên (theo địa bạ Gia Long 4)
Bảng 3.4. Phân bố ruộng đất tư ở huyện Phổ Yên (theo địa bạ Gia Long 4)
55
Bảng 3.5. Quy mô sở hữu ruộng đất tư ở Phổ Yên (theo địa bạ Gia Long 4)
56
Bảng 3.6. Quy mô sở hữu ruộng đất tư theo giới tính (theo địa bạ Gia Long 4)
57
Bảng 3.7. Quy mô sở hữu ruộng đất tư ở Phổ Yên theo các nhóm họ (theo
58
địa bạ Gia Long 4)
Bảng 3.8. Sở hữu ruộng đất của quan viên làng xã ở huyện Phổ Yên (theo
61
địa bạ Gia Long 4)
Bảng 3.9. Quy mô sở hữu ruộng đất của quan viên làng xã ở huyện Phổ
62
Yên (theo địa bạ Gia Long 4)
Bảng 3.10. Diện tích các loại ruộng đất phân bố theo xã, thôn ở Phổ Yên
64
(theo địa bạ Minh Mệnh 21)
Bảng 3.11. Quy mô sở hữu ruộng đất ở Phổ Yên (theo địa bạ Minh Mệnh 21)
65
Bảng 3.12. Phân bố ruộng đất tư ở huyện Phổ Yên (theo địa bạ Minh Mệnh 21)
67
Bảng 3.13. Quy mô sở hữu ruộng đất tư ở Phổ Yên (theo địa bạ Minh
67
Mệnh 21)
Bảng 3.14. Quy mô sở hữu ruộng đất tư theo giới tính (theo địa bạ Minh
Mệnh 21)
68
2
Bảng 3.15. Quy mô sở hữu ruộng đất tư ở Phổ Yên theo các nhóm họ (theo
69
địa bạ Minh Mệnh 21)
Bảng 3.16. Sở hữu ruộng đất của quan viên làng xã ở huyện Phổ Yên (theo
71
địa bạ Minh Mệnh 21)
Bảng 3.17. Quy mô sở hữu ruộng đất của quan viên làng xã ở huyện Phổ
71
Yên (theo địa bạ Minh Mệnh 21)
Bảng 3.18. So sánh tỉ lệ các loại ruộng đất một số huyện ở Thái Nguyên
74
(theo địa bạ Minh Mệnh 21)
Bảng 3.19. So sánh số thuế nộp hàng năm của Phổ Yên với các huyện khác
77
trong phủ Phú Bình
Bảng 3.20. So sánh số nhân đinh, diện tích ruộng đất, ngạch thuế thóc ở
79
Thái Nguyên và Sơn Tây năm Gia Long 18 (1820)
Bảng 3.21. So sánh mức tô thuế ruộng công, tư ở Phổ Yên và đồng bằng
88
Bắc Bộ
Bảng 3.22. Số lượng mỏ và ngạch thuế khai mỏ ở phủ Phú Bình thế kỷ XIX
92
Bảng 3.23. So sánh lệ thuế vàng, sắt ở Phổ Yên với một số địa phương
93
trong tỉnh Thái Nguyên dưới triều Minh Mệnh (1820-1840)
Bảng 3.24. Chu kỳ họp một số chợ ở Phổ Yên thế kỷ XIX
101
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Tỉ lệ các loại ruộng đất ở Phổ Yên (theo địa bạ Gia Long 4 và
73
Minh Mệnh 21)
Biểu đồ 3.2. Quy mô sở hữu ruộng đất tư ở Phổ Yên (theo địa bạ Gia Long
4 và địa bạ Minh Mệnh 21)
76
nguon tai.lieu . vn
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được sự hướng
dẫn khoa học của PGS.TS Đàm Thị Uyên và PGS.TS Nguyễn Cảnh Minh. Các nội
dung nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa công bố dưới bất kỳ hình thức
nào trước đây. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận
xét, đánh giá được tác giả sưu tầm và xử lý từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong
phần tài liệu tham khảo.
Trong luận án sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các
tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc.
Tác giả luận án
Đỗ Hằng Nga
MỤC LỤC
MỞ ĐẨU
3
1. Lí do chọn đề tài
3
2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
5
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
6
4. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu
7
5. Đóng góp của luận án
8
6. Bố cục của luận án
9
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ NGUỒN TƢ LIỆU VÀ TÌNH
HÌNH NGHIÊN CỨU
10
1.1. Tổng quan nguồn tƣ liệu
10
1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
15
1.2.1. Các công trình nghiên cứu trong nước
15
1.2.2. Các công trình nghiên cứu của người nước ngoài
24
1.2.3. Nhận xét
25
CHƢƠNG 2: KHÁI QUÁT VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU
28
2.1. Quá trình hình thành và những thay đổi diên cách
28
2.1.1. Trước thế kỷ XIX
28
2.1.2. Thế kỷ XIX
30
2.2. Điều kiện tự nhiên
33
2.2.1. Vị trí địa lý, địa hình
33
2.2.2. Khí hậu, tài nguyên, sông núi
36
2.3. Dân cƣ
40
2.4. Truyền thống lịch sử
44
Tiểu kết chƣơng 2
50
CHƢƠNG 3: KINH TẾ HUYỆN PHỔ YÊN THẾ KỶ XIX
51
3.1. Tình hình ruộng đất
51
3.1.1. Tình hình ruộng đất theo địa bạ Gia Long 4 (1805)
51
3.1.2. Tình hình ruộng đất theo địa bạ Minh Mệnh 21 (1840)
63
3.1.3. Nhận xét về tình hình ruộng đất huyện Phổ Yên thế kỷ XIX
73
3.2. Kinh tế nông nghiệp
79
3.2.1. Trồng trọt
79
3.2.2. Chăn nuôi
84
3.2.3. Khai thác lâm sản, thủy sản
86
3.2.4. Tô thuế
88
3.3. Kinh tế thủ công nghiệp
90
3.4. Kinh tế thƣơng nghiệp
98
3.4.1. Chợ làng
99
3.4.2. Bến cảng Đại Phùng
103
Tiểu kết chƣơng 3
106
CHƢƠNG 4: VĂN HÓA HUYỆN PHỔ YÊN THẾ KỶ XIX
108
4.1. Đời sống văn hóa vật chất
108
4.1.1. Nhà ở
108
4.1.2. Ẩm thực
110
4.1.3. Trang phục
113
4.2. Tín ngƣỡng và tôn giáo
115
4.2.1. Tín ngưỡng
115
4.2.2. Phật giáo
118
4.2.3. Nho giáo
121
4.3. Phong tục tập quán
127
4.3.1. Phong tục trong gia đình và dòng họ
127
4.3.2. Phong tục trong cộng đồng
132
4.4. Văn học dân gian
139
Tiểu kết chƣơng 4
145
KẾT LUẬN
146
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
151
TÀI LIỆU THAM KHẢO
152
PHỤ LỤC
166
1
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Phân bố khoáng sản ở tỉnh Thái Nguyên thế kỷ XIX
37
Bảng 2.2. So sánh tương quan giữa số nhân đinh và diện tích ruộng đất của
các địa phương trong phủ Phú Bình
41
Bảng 2.3. Số dân các tộc người thiểu số của phủ Phú Bình thế kỷ XIX
43
Bảng 3.1. Diện tích các loại ruộng đất phân bố theo xã, thôn ở Phổ Yên
52
(theo địa bạ Gia Long 4)
Bảng 3.2. Quy mô sở hữu ruộng đất ở Phổ Yên (theo địa bạ Gia Long 4)
53
Bảng 3.3. So sánh bình quân ruộng đất của một số huyện trong tỉnh Thái
55
Nguyên (theo địa bạ Gia Long 4)
Bảng 3.4. Phân bố ruộng đất tư ở huyện Phổ Yên (theo địa bạ Gia Long 4)
55
Bảng 3.5. Quy mô sở hữu ruộng đất tư ở Phổ Yên (theo địa bạ Gia Long 4)
56
Bảng 3.6. Quy mô sở hữu ruộng đất tư theo giới tính (theo địa bạ Gia Long 4)
57
Bảng 3.7. Quy mô sở hữu ruộng đất tư ở Phổ Yên theo các nhóm họ (theo
58
địa bạ Gia Long 4)
Bảng 3.8. Sở hữu ruộng đất của quan viên làng xã ở huyện Phổ Yên (theo
61
địa bạ Gia Long 4)
Bảng 3.9. Quy mô sở hữu ruộng đất của quan viên làng xã ở huyện Phổ
62
Yên (theo địa bạ Gia Long 4)
Bảng 3.10. Diện tích các loại ruộng đất phân bố theo xã, thôn ở Phổ Yên
64
(theo địa bạ Minh Mệnh 21)
Bảng 3.11. Quy mô sở hữu ruộng đất ở Phổ Yên (theo địa bạ Minh Mệnh 21)
65
Bảng 3.12. Phân bố ruộng đất tư ở huyện Phổ Yên (theo địa bạ Minh Mệnh 21)
67
Bảng 3.13. Quy mô sở hữu ruộng đất tư ở Phổ Yên (theo địa bạ Minh
67
Mệnh 21)
Bảng 3.14. Quy mô sở hữu ruộng đất tư theo giới tính (theo địa bạ Minh
Mệnh 21)
68
2
Bảng 3.15. Quy mô sở hữu ruộng đất tư ở Phổ Yên theo các nhóm họ (theo
69
địa bạ Minh Mệnh 21)
Bảng 3.16. Sở hữu ruộng đất của quan viên làng xã ở huyện Phổ Yên (theo
71
địa bạ Minh Mệnh 21)
Bảng 3.17. Quy mô sở hữu ruộng đất của quan viên làng xã ở huyện Phổ
71
Yên (theo địa bạ Minh Mệnh 21)
Bảng 3.18. So sánh tỉ lệ các loại ruộng đất một số huyện ở Thái Nguyên
74
(theo địa bạ Minh Mệnh 21)
Bảng 3.19. So sánh số thuế nộp hàng năm của Phổ Yên với các huyện khác
77
trong phủ Phú Bình
Bảng 3.20. So sánh số nhân đinh, diện tích ruộng đất, ngạch thuế thóc ở
79
Thái Nguyên và Sơn Tây năm Gia Long 18 (1820)
Bảng 3.21. So sánh mức tô thuế ruộng công, tư ở Phổ Yên và đồng bằng
88
Bắc Bộ
Bảng 3.22. Số lượng mỏ và ngạch thuế khai mỏ ở phủ Phú Bình thế kỷ XIX
92
Bảng 3.23. So sánh lệ thuế vàng, sắt ở Phổ Yên với một số địa phương
93
trong tỉnh Thái Nguyên dưới triều Minh Mệnh (1820-1840)
Bảng 3.24. Chu kỳ họp một số chợ ở Phổ Yên thế kỷ XIX
101
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Tỉ lệ các loại ruộng đất ở Phổ Yên (theo địa bạ Gia Long 4 và
73
Minh Mệnh 21)
Biểu đồ 3.2. Quy mô sở hữu ruộng đất tư ở Phổ Yên (theo địa bạ Gia Long
4 và địa bạ Minh Mệnh 21)
76