Xem mẫu
i
Đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc sự hƣớng dẫn tận tình về mặt
khoa học và sự giúp đỡ động viên tinh thần quý báu của PGS.TS Võ Văn Nhị,
trƣởng khoa Kế toán kiểm toán, trƣờng Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh
trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án tiến sĩ này từ năm
2010 cho đến nay.
Tôi cũng vô cùng cảm ơn sự chia sẻ kinh nghiệm, đóng góp ý kiến liên quan
đến những nội dung trong luận án của bà Hà Thị Ngọc Hà, Lê Thị Tuyết Nhung,
Phó vụ trƣởng Vụ chế độ Kế toán và kiểm toán; ông Bùi Văn Mai, Phó chủ tịch
thƣờng trực kiêm Tổng thƣ ký Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA);
bà Hà Thị Tƣờng Vy, Phó ban quản lý hành nghề kế toán, Hội kế toán và kiểm toán
Việt Nam (VAA); bà Trần Thị Thúy Ngọc, Phó tổng giám đốc công ty TNHH
Deloitte Việt Nam; ông Võ Hùng Tiến, Tổng giám đốc công ty TNHH kiểm toán
A&C kiêm phó chủ tịch VACPA khu vực phía Nam; ông Phạm Văn Vinh, Tổng
giám đốc công ty TNHH kiểm toán và dịch vụ tin học (AISC) cùng một số các
chuyên gia khác.
Cảm ơn sự đóng góp ý kiến, sự chỉ bảo tận tâm và sự hỗ trợ giúp đỡ trong
việc cung cấp các tài liệu nghiên cứu của PGS.TS Vũ Hữu Đức, đại học Mở thành
phố Hồ Chí Minh; PGS.TS Trần Thị Giang Tân, PGS.TS Mai Thị Ngọc Minh,
PGS.TS Nguyễn Xuân Hƣng, ThS Phạm Quang Huy, trƣờng Đại học Kinh tế Thành
phố Hồ Chí Minh.
Tôi cũng xin đồng thời cảm ơn sự hỗ trợ động viên tinh thần của các anh chị,
bạn bè đồng nghiệp tại trƣờng Đại học Duy Tân, thành phố Đà Nẵng. Cảm ơn bố
mẹ, vợ và các thành viên trong gia đình đã giúp đỡ tôi hoàn thành đƣợc nội dung
luận án này.
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng 11 năm 2013
PHAN THANH HẢI (tác giả)
ii
ThS Phan Thanh Hải
iii
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1
1. ĐẶT VẤN ĐỀ - Ý NGHĨA NGHIÊN CỨU .......................................................... 1
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ................................................................................... 2
3. QUY TRÌNH KHUNG NGHIÊN CỨU LUẬN ÁN .............................................. 3
4. NHỮNG ĐIỂM MỚI, PHẦN GIỚI HẠN VÀ CÁC ĐÓNG GÓP KHOA
HỌC CỦA LUẬN ÁN ................................................................................................ 3
5. KẾT CẤU CỦA LUẬN ÁN ................................................................................... 5
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN
ĐẾN CÁC KHÍA CẠNH KHÁC NHAU CỦA LUẬN ÁN ....................................... 6
1.1. CÁC NGHIÊN CỨU CÔNG BỐ Ở NƢỚC NGOÀI .......................................... 6
1.2. CÁC NGHIÊN CỨU CÔNG BỐ Ở TRONG NƢỚC ....................................... 13
1.3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CÕN TỒN TẠI TRONG CÁC NGHIÊN CỨU ................ 21
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ MÔ HÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG
KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP VÀ VI
............................................................................................. 25
2.1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT TỔNG QUAN VỀ MÔ HÌNH TỔ CHỨC HOẠT
ĐỘNG KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP TRÊN THẾ GIỚI ................................................ 25
2.1.1. Khái niệm mô hình ..................................................................................... 25
2.1.2. Khái niệm và các yếu tố cấu thành mô hình tổ chức hoạt động kiểm
toán độc lập ............................................................................................................... 26
2.1.2.1. Khái niệm về mô hình tổ chức hoạt động kiểm toán độc lập .......... 26
2.1.2.2. Các yếu tố cấu thành mô hình tổ chức hoạt động KTĐL ................ 27
2.1.3. Một số lý thuyết nền tảng cho mô hình tổ chức hoạt động KTĐL tại
mỗi quốc gia .............................................................................................................. 30
2.1.4. Phân loại mô hình tổ chức hoạt động kiểm toán độc lập ............................ 35
2.1.4.1. Phân loại mô hình tổ chức hoạt động KTĐL trên phƣơng diện mối
quan hệ giữa tổ chức lập quy, giám sát hoạt động KTĐL với DNKT ...................... 35
iv
2.1.4.2. Phân loại mô hình tổ chức hoạt động KTĐL trên phƣơng diện chủ
thể tiến hành hoạt động kiểm toán ..........................................................................488
2.1.4.3. Phân loại mô hình tổ chức hoạt động KTĐL trên phƣơng diện tổ
chức quản lý hoạt động của DNKT ...........................................................................54
2.2. TỔNG QUAN VỀ CHẤT LƢỢNG, HIỆU QUẢ KIỂM TOÁN VÀ ẢNH
HƢỞNG CỦA MÔ HÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP
ĐẾN CHẤT LƢỢNG VÀ HIỆU QUẢ KIỂM TOÁN ............................................. 61
2.2.1. Khái niệm về chất lƣợng và hiệu quả hoạt động kiểm toán........................ 61
2.2.2. Mối quan hệ ảnh hƣởng giữa chất lƣợng, hiệu quả kiểm toán với tổ
chức hoạt động kiểm toán .......................................................................................677
2.2.2.1. Xét trên phƣơng diện cấu trúc tổ chức ..............................................677
2.2.2.2. Xét trên phƣơng diện cơ chế vận hành ................................................ 68
GIA .......................................................................................................................... 69
2
...................................................700
.....................................700
2.3.1.2. Đ
...............................700
....................................711
....................................................................722
.................................................733
.........................................................................744
CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ KHUNG NGHIÊN CỨU
CHUNG CỦA LUẬN ÁN ........................................................................................ 77
3.1. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN ....77
3.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu ................................................................................. 77
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 78
3.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG ................................................. 78
v
3.2.1. Phƣơng pháp chung .................................................................................... 78
3.2.2. Một số các phƣơng pháp cụ thể .................................................................. 79
3.2.2.1. Phƣơng pháp phân tích thống kê ......................................................... 79
3.2.2.2. Phƣơng pháp chuyên gia ..................................................................... 79
3.2.2.3. Phƣơng pháp điều tra ........................................................................... 80
3.2.2.4. Phƣơng pháp suy diễn quy nạp ........................................................... 80
3.3. DỮ LIỆU SỬ DỤNG NGHIÊN CỨU ............................................................... 81
3.3.1. Dữ liệu thứ cấp............................................................................................ 81
3.3.2. Dữ liệu sơ cấp ............................................................................................. 81
3.4. KHUNG NGHIÊN CỨU CHUNG CỦA LUẬN ÁN ...................................... 813
CHƢƠNG 4:
............................................................................. 83
4.1. MỘT SỐ TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG CỦA KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP
TRONG THỜI GIAN QUA VÀ CƠ HỘI THÁCH THỨC KHI HỘI NHẬP
KINH TẾ TOÀN CẦU ............................................................................................. 83
.. 83
4.1.1.1. Tình hình về số lƣợng và quy mô các tổ chức KTĐL ......................... 83
4.1.1.2. Tình hình về đội ngũ KTV và nhân viên ............................................. 85
4.1.1.3. Tình hình về đối tƣợng khách hàng ..................................................... 86
4.1.1.4. Tình hình về loại hình dịch vụ và doanh thu qua các năm .................. 88
..... 91
.................................................................................................. 91
........................................................................................ 923
4.2. THỰC TRẠNG VỀ MÔ HÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN
ĐỘC LẬP Ở VIỆT NAM NHỮNG NĂM QUA .................................................... 967
4.2.1. Nguồn dữ liệu và phƣơng pháp phân tích thực trạng ................................... 967
4.2.2. Thực trạng mô hình tổ chức hoạt động KTĐL xét dƣới góc độ vĩ mô (trên
phƣơng diện vai trò của tổ chức lập quy, giám sát nghề nghiệp kiểm toán tại Việt Nam) . 97
4.2.2.1. Về cơ cấu tổ chức .............................................................................. 978
nguon tai.lieu . vn
Đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc sự hƣớng dẫn tận tình về mặt
khoa học và sự giúp đỡ động viên tinh thần quý báu của PGS.TS Võ Văn Nhị,
trƣởng khoa Kế toán kiểm toán, trƣờng Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh
trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án tiến sĩ này từ năm
2010 cho đến nay.
Tôi cũng vô cùng cảm ơn sự chia sẻ kinh nghiệm, đóng góp ý kiến liên quan
đến những nội dung trong luận án của bà Hà Thị Ngọc Hà, Lê Thị Tuyết Nhung,
Phó vụ trƣởng Vụ chế độ Kế toán và kiểm toán; ông Bùi Văn Mai, Phó chủ tịch
thƣờng trực kiêm Tổng thƣ ký Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA);
bà Hà Thị Tƣờng Vy, Phó ban quản lý hành nghề kế toán, Hội kế toán và kiểm toán
Việt Nam (VAA); bà Trần Thị Thúy Ngọc, Phó tổng giám đốc công ty TNHH
Deloitte Việt Nam; ông Võ Hùng Tiến, Tổng giám đốc công ty TNHH kiểm toán
A&C kiêm phó chủ tịch VACPA khu vực phía Nam; ông Phạm Văn Vinh, Tổng
giám đốc công ty TNHH kiểm toán và dịch vụ tin học (AISC) cùng một số các
chuyên gia khác.
Cảm ơn sự đóng góp ý kiến, sự chỉ bảo tận tâm và sự hỗ trợ giúp đỡ trong
việc cung cấp các tài liệu nghiên cứu của PGS.TS Vũ Hữu Đức, đại học Mở thành
phố Hồ Chí Minh; PGS.TS Trần Thị Giang Tân, PGS.TS Mai Thị Ngọc Minh,
PGS.TS Nguyễn Xuân Hƣng, ThS Phạm Quang Huy, trƣờng Đại học Kinh tế Thành
phố Hồ Chí Minh.
Tôi cũng xin đồng thời cảm ơn sự hỗ trợ động viên tinh thần của các anh chị,
bạn bè đồng nghiệp tại trƣờng Đại học Duy Tân, thành phố Đà Nẵng. Cảm ơn bố
mẹ, vợ và các thành viên trong gia đình đã giúp đỡ tôi hoàn thành đƣợc nội dung
luận án này.
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng 11 năm 2013
PHAN THANH HẢI (tác giả)
ii
ThS Phan Thanh Hải
iii
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1
1. ĐẶT VẤN ĐỀ - Ý NGHĨA NGHIÊN CỨU .......................................................... 1
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ................................................................................... 2
3. QUY TRÌNH KHUNG NGHIÊN CỨU LUẬN ÁN .............................................. 3
4. NHỮNG ĐIỂM MỚI, PHẦN GIỚI HẠN VÀ CÁC ĐÓNG GÓP KHOA
HỌC CỦA LUẬN ÁN ................................................................................................ 3
5. KẾT CẤU CỦA LUẬN ÁN ................................................................................... 5
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN
ĐẾN CÁC KHÍA CẠNH KHÁC NHAU CỦA LUẬN ÁN ....................................... 6
1.1. CÁC NGHIÊN CỨU CÔNG BỐ Ở NƢỚC NGOÀI .......................................... 6
1.2. CÁC NGHIÊN CỨU CÔNG BỐ Ở TRONG NƢỚC ....................................... 13
1.3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CÕN TỒN TẠI TRONG CÁC NGHIÊN CỨU ................ 21
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ MÔ HÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG
KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP VÀ VI
............................................................................................. 25
2.1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT TỔNG QUAN VỀ MÔ HÌNH TỔ CHỨC HOẠT
ĐỘNG KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP TRÊN THẾ GIỚI ................................................ 25
2.1.1. Khái niệm mô hình ..................................................................................... 25
2.1.2. Khái niệm và các yếu tố cấu thành mô hình tổ chức hoạt động kiểm
toán độc lập ............................................................................................................... 26
2.1.2.1. Khái niệm về mô hình tổ chức hoạt động kiểm toán độc lập .......... 26
2.1.2.2. Các yếu tố cấu thành mô hình tổ chức hoạt động KTĐL ................ 27
2.1.3. Một số lý thuyết nền tảng cho mô hình tổ chức hoạt động KTĐL tại
mỗi quốc gia .............................................................................................................. 30
2.1.4. Phân loại mô hình tổ chức hoạt động kiểm toán độc lập ............................ 35
2.1.4.1. Phân loại mô hình tổ chức hoạt động KTĐL trên phƣơng diện mối
quan hệ giữa tổ chức lập quy, giám sát hoạt động KTĐL với DNKT ...................... 35
iv
2.1.4.2. Phân loại mô hình tổ chức hoạt động KTĐL trên phƣơng diện chủ
thể tiến hành hoạt động kiểm toán ..........................................................................488
2.1.4.3. Phân loại mô hình tổ chức hoạt động KTĐL trên phƣơng diện tổ
chức quản lý hoạt động của DNKT ...........................................................................54
2.2. TỔNG QUAN VỀ CHẤT LƢỢNG, HIỆU QUẢ KIỂM TOÁN VÀ ẢNH
HƢỞNG CỦA MÔ HÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP
ĐẾN CHẤT LƢỢNG VÀ HIỆU QUẢ KIỂM TOÁN ............................................. 61
2.2.1. Khái niệm về chất lƣợng và hiệu quả hoạt động kiểm toán........................ 61
2.2.2. Mối quan hệ ảnh hƣởng giữa chất lƣợng, hiệu quả kiểm toán với tổ
chức hoạt động kiểm toán .......................................................................................677
2.2.2.1. Xét trên phƣơng diện cấu trúc tổ chức ..............................................677
2.2.2.2. Xét trên phƣơng diện cơ chế vận hành ................................................ 68
GIA .......................................................................................................................... 69
2
...................................................700
.....................................700
2.3.1.2. Đ
...............................700
....................................711
....................................................................722
.................................................733
.........................................................................744
CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ KHUNG NGHIÊN CỨU
CHUNG CỦA LUẬN ÁN ........................................................................................ 77
3.1. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN ....77
3.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu ................................................................................. 77
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 78
3.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG ................................................. 78
v
3.2.1. Phƣơng pháp chung .................................................................................... 78
3.2.2. Một số các phƣơng pháp cụ thể .................................................................. 79
3.2.2.1. Phƣơng pháp phân tích thống kê ......................................................... 79
3.2.2.2. Phƣơng pháp chuyên gia ..................................................................... 79
3.2.2.3. Phƣơng pháp điều tra ........................................................................... 80
3.2.2.4. Phƣơng pháp suy diễn quy nạp ........................................................... 80
3.3. DỮ LIỆU SỬ DỤNG NGHIÊN CỨU ............................................................... 81
3.3.1. Dữ liệu thứ cấp............................................................................................ 81
3.3.2. Dữ liệu sơ cấp ............................................................................................. 81
3.4. KHUNG NGHIÊN CỨU CHUNG CỦA LUẬN ÁN ...................................... 813
CHƢƠNG 4:
............................................................................. 83
4.1. MỘT SỐ TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG CỦA KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP
TRONG THỜI GIAN QUA VÀ CƠ HỘI THÁCH THỨC KHI HỘI NHẬP
KINH TẾ TOÀN CẦU ............................................................................................. 83
.. 83
4.1.1.1. Tình hình về số lƣợng và quy mô các tổ chức KTĐL ......................... 83
4.1.1.2. Tình hình về đội ngũ KTV và nhân viên ............................................. 85
4.1.1.3. Tình hình về đối tƣợng khách hàng ..................................................... 86
4.1.1.4. Tình hình về loại hình dịch vụ và doanh thu qua các năm .................. 88
..... 91
.................................................................................................. 91
........................................................................................ 923
4.2. THỰC TRẠNG VỀ MÔ HÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN
ĐỘC LẬP Ở VIỆT NAM NHỮNG NĂM QUA .................................................... 967
4.2.1. Nguồn dữ liệu và phƣơng pháp phân tích thực trạng ................................... 967
4.2.2. Thực trạng mô hình tổ chức hoạt động KTĐL xét dƣới góc độ vĩ mô (trên
phƣơng diện vai trò của tổ chức lập quy, giám sát nghề nghiệp kiểm toán tại Việt Nam) . 97
4.2.2.1. Về cơ cấu tổ chức .............................................................................. 978