Xem mẫu
- i
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u khoa h c
ñ c l p c a tôi. Các thông tin, s li u trong lu n án là trung
th c và có ngu n g c rõ ràng, c th . K t qu nghiên c u
trong lu n án chưa t ng ñư c công b trong b t kỳ công trình
nghiên c u nào khác.
Nghiên c u sinh
Ngô Quỳnh An
- ii
M CL C
L I CAM ðOAN ............................................................................................................... i
DANH M C B NG BI U ............................................................................................... v
DANH M C CÁC HÌNH................................................................................................. vi
M ð U............................................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1 : CƠ S LÝ LU N NGHIÊN C U KH NĂNG T T O VI C LÀM
C A THANH NIÊN.......................................................................................................... 9
1.1 Các khái ni m cơ b n v t t o vi c làm và kh năng t t o vi c làm .................... 9
1.1.1 Vi c làm và t t o vi c làm ............................................................................... 9
1.1.2 Kh năng t t o vi c làm ................................................................................. 15
1.2 Nh ng ñ c ñi m c a thanh niên liên quan t i kh năng t t o vi c làm ............... 20
1.2.1 Khái ni m v thanh niên .................................................................................. 20
1.2.2 ð c ñi m lao ñ ng, vi c làm và kh năng t t o vi c làm c a thanh niên...... 21
1.3 T ng quan các nghiên c u v kh năng t t o vi c làm và các y u t nh hư ng 25
1.3.1 Nh ng cách ti p c n khác nhau trong nghiên c u t t o vi c làm trong lý
thuy t kinh t ............................................................................................................ 25
1.3.2 Lý thuy t kinh t lao ñ ng v t t o vi c làm ................................................. 29
1.3.2.1. Cách ti p c n vĩ mô: L c hút hay L c ñ y.................................................. 29
1.3.2.2 Cách ti p c n vi mô: Lý thuy t l a ch n ngh nghi p ................................. 33
1.4 Khung lý thuy t nghiên c u kh năng t t o vi c làm c a thanh niên và các y u
t nh hư ng Vi t Nam ............................................................................................. 54
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U ............................................................. 61
2.1 Cách ti p c n vĩ mô ................................................................................................ 61
2.2 Cách ti p c n vi mô ................................................................................................ 71
2.3 Phương pháp ñ nh tính ........................................................................................... 81
CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH KH NĂNG T T O VI C LÀM C A THANH NIÊN
VI T NAM ...................................................................................................................... 85
3.1 Kh năng t t o vi c làm c a thanh niên Vi t Nam............................................... 85
3.1.1 Kh năng t t o vi c làm c a thanh niên – Phân tích theo quá trình t t o
vi c làm..................................................................................................................... 85
3.1.1.1 Các giai ño n c a quá trình t t o vi c làm ................................................ 85
3.1.1.2 “Tam giác kh năng” t t o vi c làm .......................................................... 89
3.1.2 Kh năng t t o vi c làm c a thanh niên – Phân tích theo k t qu t t o vi c
làm .......................................................................................................................... 108
3.1.2.1 Quy mô t t o vi c làm c a thanh niên ...................................................... 108
3.1.2.2 Cơ c u, ch t lư ng t t o vi c làm c a thanh niên.................................... 110
3.2 Các y u t nh hư ng ñ n kh năng t t o vi c làm c a thanh niên Vi t Nam .. 118
3.2.1 Nhóm y u t vĩ mô ............................................................................................ 118
3.2.1.1 Nhóm y u t tác ñ ng ñ n c u lao ñ ng .................................................... 119
- iii
3.2.1.2 ð c ñi m lao ñ ng vi c làm c a thanh niên .............................................. 119
3.2.1.3 ð c ñi m chung c a th trư ng lao ñ ng ................................................... 122
3.2.2 Nhóm y u t vi mô ............................................................................................ 122
3.2.2.1 V n con ngư i và v n xã h i c a thanh niên Vi t Nam. ............................ 122
A. V n con ngư i...............................................................................................122
B. V n xã h i .....................................................................................................129
3.2.2.2 ð c tính nhân kh u h c và gia ñình........................................................... 138
3.3 Ki m ñ nh các gi thuy t nghiên c u:.................................................................. 143
CHƯƠNG 4: GI I PHÁP CH Y U TĂNG CƯ NG KH NĂNG T T O VI C
LÀM C A THANH NIÊN VI T NAM ....................................................................... 150
4.1 Quan ñi m v khuy n khích t t o vi c làm trong thanh niên............................. 150
4.2 Các phát hi n ch y u là cơ s ñ xu t gi i pháp ................................................ 155
4.3 Gi i pháp tăng cư ng kh năng t t o vi c làm cho thanh niên Vi t Nam.......... 160
4.3.1 C p ñ vĩ mô.................................................................................................. 161
4.3.2 C p ñ vi mô.................................................................................................. 164
4.3.2.1 Các nhà cung c p d ch v h tr thanh niên t t o vi c làm ...............164
4.3.2.2 Thanh niên và c ng ñ ng ......................................................................170
K T LU N .................................................................................................................... 173
DANH M C CÔNG TRÌNH C A TÁC GI ..................................................................ii
TÀI LI U THAM KH O.................................................................................................iii
PH L C 1: K t qu h i quy Logisstic ñ y ñ .............................................................viii
PH L C 2: B công c thu th p và phân tích d li u ñ nh tính ................................... xx
PH L C 3: K t qu h i quy s li u m ng và các ki m ñ nh v i ðTLðVL 2006-2009xxi
PH L C 4: Phương pháp tính các xác su t d a trên h s ư c lư ng h i quy Logistic.xxv
PH L C 5: M u và k t qu phân tích ñ nh tính......................................................... xxix
- iv
DANH M C T VI T T T
T vi t t t C m t ti ng Vi t C m t ti ng Anh
CT, PCT Chính th c, Phi chính th c
CNXD Công nghi p xây d ng
DV D ch v
ðTLðVL ði u tra lao ñ ng vi c làm
ILO T ch c Lao ñ ng Qu c t International Labour Organization
MOLISA B Lao ñ ng, Thương binh và Ministry of Labour, Invalids and Social
Xã h i Affairs
Lð Lao ñ ng
LLLð L c lư ng lao ñ ng
NAFTA Hi p ñ nh Thương m i T do North America Free Trade Agreement
B cM
NN Nông nghi p, ngư nghi p, th y
s n
OECD T ch c h p tác và phát tri n Organization for Economic Co-operation and
kinh t Development
SXKD S n xu t kinh doanh
THPT Trung h c ph thông
TN Thanh niên
VHLSS Kh o sát m c s ng h gia ñình Vietnam Household Living Standard Survey
Vi t Nam
TH Ký hi u trư ng h p TN t t o
vi c làm ñi n hình trong b ng
1, Ph l c 5
YK Ký hi u ý ki n c a các doanh
nhân và các nhà qu n lý trong
b ng 2, Ph l c 5
- v
DANH M C B NG BI U
B ng 2.1: Các nhóm ch tiêu s d ng ñ phân tích h i qui tương quan v i s li u m ng. ...... 63
B ng 2.2: L c lư ng lao ñ ng thanh niên theo tình tr ng vi c làm, VHLSS 2006-2008. ....... 75
B ng 2.3 Xác su t t t o vi c làm c a thanh niên, VHLSS 2006 ............................................ 81
B ng 3.1: Mong mu n t t o vi c làm c a thanh niên (s ý ki n trong t ng s 65 ý ki n) ..... 93
B ng 3.2: ði u ki n còn thi u khi thanh niên mu n t t o vi c làm (s ý ki n trong t ng s 65
ý ki n) ....................................................................................................................................... 96
B ng 3.3: M c ñ thanh niên t t o vi c làm, ðLðVL 2006-2010....................................... 109
B ng 3.4: Lư ng lao ñ ng chung và l c lư ng lao ñ ng thanh niên theo tình tr ng vi c làm,
ðTLðVL 2006-2010. ............................................................................................................. 110
B ng 3.5: ð c ñi m l c lư ng lao ñ ng thanh niên và thanh niên t t o vi c làm, VHLSS
2006-2008. .............................................................................................................................. 111
B ng 3.6: Trình ñ h c v n và ñào t o c a l c lư ng lao ñ ng thanh niên và thanh niên t t o
vi c làm, VHLSS 2006-2008.................................................................................................. 113
B ng 3.7.1: Cơ c u nam-n thanh niên t t o vi c làm theo ngành/ lĩnh v c và trình ñ ngh ,
VHLSS 2006-2008. ................................................................................................................ 114
B ng 3.7.2: Cơ c u thanh niên t t o vi c làm theo nhóm tu i, ngành/ lĩnh v c, trình ñ h c
v n, trình ñ ñào t o và trình ñ ngh , VHLSS 2006-2008. .................................................. 115
B ng 3.8: T l t t o vi c làm c a thanh niên theo vùng, VHLSS 2006-2008.................... 117
B ng 3.9: H s ư c lư ng mô hình h i quy s li u m ng nghiên c u m t s y u t kinh t vĩ
mô nh hư ng ñ n m c ñ t t o vi c làm c a thanh niên Vi t Nam, 2006-2009. ............... 120
B ng 3.10: ð c ñi m v n con ngư i, v n xã h i c a thanh niên theo tình tr ng vi c làm,
VHLSS 2008........................................................................................................................... 124
B ng 3.11: Cơ c u vi c làm c a l c lư ng lao ñ ng thanh niên theo m t s ñ c ñi m cơ b n,
VHLSS 2008........................................................................................................................... 127
H p 1.1 Khái ni m “t t o vi c làm” ....................................................................................... 14
H p 1.2 Phân bi t gi a t o vi c làm và t t o vi c làm ........................................................... 15
H p 1.3 Khái ni m “Kh năng t t o vi c làm ” ...................................................................... 16
H p 1.4 “Kh năng t t o vi c làm-tam giác kh năng ” và các tiêu th c ñánh giá ............... 19
H p 1.5 Khái ni m “Tăng cư ng kh năng t t o vi c làm”.................................................... 19
- vi
DANH M C CÁC HÌNH
Hình 1.1: Các hình thái v n xã h i ........................................................................................... 41
Hình 1.2: Cơ ch nh hư ng c a v n xã h i ............................................................................ 44
Hình 1.3: T ng quan các lý thuy t kinh t v t t o vi c làm. ................................................. 55
Hình 1.4: T ng quan các y u t nh hư ng t i kh năng t t o vi c làm ................................ 56
Hình 1.5: Các y u t nh hư ng t i kh năng t t o vi c làm c a thanh niên. (Cách ti p c n vĩ
mô) ............................................................................................................................................ 56
Hình 1.6: Các y u t nh hư ng t i kh năng t t o vi c làm c a thanh niên (Cách ti p c n vi
mô) ............................................................................................................................................ 58
Hình 2.1: Khung phân tích l c lư ng lao ñ ng thanh niên, VHLSS 2006-2008...................... 74
Hình 3.1: Lý do mong mu n t t o vi c làm c a thanh niên (s ý ki n trong t ng s 65 ý
ki n). ......................................................................................................................................... 97
Hình 3.2: Các ngu n v n thanh niên có th ti p c n (s ý ki n trong t ng s 65 ý ki n). ..... 101
Hình 3.3: Ch t lư ng công vi c t t o c a thanh niên (s ý ki n trong t ng s 65 ý ki n). .. 116
Hình 3.4: Trình ñ h c v n và ñào t o c a l c lư ng lao ñ ng thanh niên, VHLSS 2006-2008
................................................................................................................................................ 123
Hình 3.5: S năm kinh nghi m và s năm ñi h c bình quân c a l c lư ng lao ñ ng thanh niên,
VHLSS 2006-2008 ................................................................................................................. 126
Hình 3.6: Xác su t l a ch n vi c làm c a thanh niên ph n ánh nh hư ng c a v n con ngư i,
mô hình h i quy Logistic ña b c, VHLSS 2006-2008............................................................ 129
Hình 3.7: Xác su t l a ch n vi c làm c a thanh niên ph n ánh nh hư ng c a ñ c ñi m ngh
nghi p trong h gia ñình, mô hình h i quy Logistic ña b c, VHLSS 2006-2008 .................. 130
Hình 3.8: Xác su t l a ch n vi c làm c a thanh niên ph n ánh nh hư ng ngu n l c v t ch t
c a h gia ñình, mô hình h i quy Logistic ña b c, VHLSS 2006-2008 ................................. 132
Hình 3.9: Xác su t l a ch n làm công và t t o vi c làm c a thanh niên ph n ánh vai trò c a
ch h gia ñình, mô hình h i quy Logistic ña b c, VHLSS 2006-2008................................. 134
Hình 3.11: Xác su t l a ch n t t o vi c làm c a thanh niên ph n ánh nh hư ng c a ñ c ñi m
nhân kh u h c, mô hình h i quy Logistic ña b c, VHLSS 2006-2008 .................................. 141
Hình 3.12: Xác su t l a ch n vi c làm c a thanh niên ph n ánh nh hư ng c a t tr ng ph
thu c trong h gia ñình, mô hình h i quy Logistic ña b c, VHLSS 2006-2008 .................... 142
Hình 3.13: Các nhóm y u t nh hư ng ñ n xác su t l a ch n vi c làm c a thanh niên, mô
hình h i quy Logistic ña b c, VHLSS 2008 ........................................................................... 144
Hình 4.1: H th ng gi i pháp tăng cư ng kh năng t t o vi c làm c a thanh niên .............. 161
Hình 4.2: L ng ghép và tích h p các chính sách .................................................................... 162
- 1
M ð U
1. S c n thi t nghiên c u
T t o vi c làm, sau th i kỳ “ð i m i” năm 1986 ñã b t ñ u phát tri n Vi t
Nam. Xu hư ng khuy n khích t t o vi c làm v n s còn ti p t c trong m t vài th p k
t i khi vai trò c a nhà nư c ñang chuy n t t o vi c làm tr c ti p sang gián ti p thông
qua các chính sách, ngu n l c h tr , ñ c bi t thông qua các Chương trình m c tiêu
qu c gia v vi c làm. Các chương trình này nh m phát tri n th trư ng lao ñ ng trong
m i khu v c kinh t , t o s g n k t cung c u lao ñ ng, phát huy tính tích c c c a
ngư i lao ñ ng trong h c ngh , t t o và tìm vi c làm, khuy n khích s năng ñ ng và
ch ñ ng t t o vi c làm cho b n thân và ngư i khác, không th ñ ng trông ch vào
nhà nư c. Lúc này, c nh tranh vi c làm ngày càng tr nên gay g t Vi t Nam, ñ c bi t
là ñ i v i thanh niên, là nh ng ngư i m i tham gia th trư ng lao ñ ng v i kinh
nghi m và v th c nh tranh y u, t t o vi c làm có th ñư c coi là m t gi i pháp thi t
th c. Tuy nhiên, t t o vi c làm không nên ch ñư c coi là gi i pháp t m th i ñ i v i
ngư i lao ñ ng khi thi u vi c làm, góp ph n làm gi m b t tình tr ng th t nghi p mà
còn là xu hư ng l a ch n ngày càng gia tăng trong xã h i hi n ñ i và nên ñư c khuy n
khích, ñ c bi t là ñ i v i lao ñ ng tr nh m phát huy tính ñ c l p sáng t o, năng ñ ng
c a h và t o ñư c ñ ng l c phát tri n m nh m cho n n kinh t nư c nhà.
Có nhi u nghiên c u trong và ngoài nư c ñã ñ c p t i v n ñ l a ch n t t o
vi c làm c a ngư i lao ñ ng. Các nghiên c u này, v cơ b n theo hai hư ng ti p c n
khác nhau.
V i cách ti p c n vĩ mô, m c ñ t t o vi c làm c a ngư i lao ñ ng ch u nh
hư ng c a s thay ñ i trong t ng c u c a n n kinh t (suy thoái kinh t , chuy n d ch cơ
c u kinh t , t c ñ tăng vi c làm...) và nh ng bi n ñ ng trên th trư ng lao ñ ng (m c
lương, t c ñ tăng l c lư ng lao ñ ng, ch t lư ng c a l c lư ng lao ñ ng, vi c làm ..).
ð i di n cho cách ti p c n nghiên c u này có János Kollo, Mária Vincze (1999). Trong
nghiên c u này, s gia tăng ñáng k s ngư i t t o vi c làm trong nh ng giai ño n
- 2
kh ng ho ng ho c chuy n ñ i cơ c u kinh t ñư c gi i thích là ph n ng t m th i c a
th trư ng lao ñ ng ñ i phó v i tình tr ng th t nghi p và thi u vi c làm c a ngư i lao
ñ ng; có nghĩa là “l c ñ y” ñóng vai trò quan tr ng ñ i v i l a ch n t t o vi c làm
c a ngư i lao ñ ng. ðây cũng là m t trong hai nhóm y u t ñư c ñ c p trong nghiên
c u c a Lin, Yates and Picot (1999). Ngư c l i v i nhóm y u t th nh t, nhóm th
hai luôn cho r ng nh ng cá nhân ngư i lao ñ ng v i nh ng ph m ch t ñ c bi t s có
ñ ng l c kh i s doanh nghi p mà h thư ng xu t phát t t t o vi c làm. Trong
trư ng h p này, t t o vi c làm ñư c cho r ng có liên quan t i các y u t thúc ñ y
trong môi trư ng kinh t vĩ mô như quá trình công nghi p hóa-ñô th hóa, s phát tri n
các ngành công nghi p và d ch v tr giúp, chính sách khuy n khích phát tri n các
doanh nghi p nh và doanh nghi p vi mô....., nh ng y u t t o nên “s c hút” t t o
vi c làm ñ i v i ngư i lao ñ ng. Như v y, khi lý thuy t “l c hút” phát huy tác d ng thì
t t o vi c làm s không gia tăng v i tình tr ng th t nghi p, nhưng n u lý thuy t “l c
ñ y” chi m ưu th thì t t o vi c làm s có m i tương quan t l thu n v i m c th t
nghi p.
Bên c nh cách ti p c n vĩ mô, cách ti p c n vi mô gi i thích các ñ c tính cá
nhân và gia ñình s khuy n khích hay không khuy n khích ngư i lao ñ ng t t o vi c
làm, ñi n hình v i Ivan Light (1979) và “lý thuy t v s b t l i”; Messenger and
Stettner (2000) và mô hình phân tích hai nhóm: “y u t ñ y” và “y u t kéo” ñ i v i t
t o vi c làm; James (1998) và mô hình các “chi phí cơ h i th p” và “chi phí cơ h i
cao” c a t t o vi c làm ñ i v i ngư i lao ñ ng.
M i cách ti p c n nghiên c u v t t o vi c làm ñ u ch có th gi i thích m t s
các khía c nh liên quan t i t t o vi c làm mà chưa th ñem l i b c tranh t ng quát v
v n ñ này. Ngoài ra, th c ch t các nghiên c u trên ñ u ñ c p t i khái ni m v t làm
ch (self employed) ch chưa nghiên c u nào ñ c p t i t t o vi c làm, làm rõ th nào
là “t t o vi c làm”, và t t o vi c làm thanh niên có ñ c ñi m gì khác bi t. Lu n án
s b sung thêm các n i dung này.
- 3
Ngoài ra, các nghiên c u và mô hình h i qui Logistic v l a ch n t làm truy n
th ng thư ng d a trên 2 gi ñ nh cơ b n, m t là: các l a ch n vi c làm là c a m t l c
lư ng lao ñ ng ñ ng nh t (homogeneous population); hai là: không có nh ng rào c n
v phía c u lao ñ ng trên th trư ng và d dàng ti p c n v n v t ch t, và l a ch n c a
ngư i lao ñ ng là hoàn toàn t do d a trên năng l c, mong mu n và s thích c a b n
thân h . Tuy nhiên, th c t l i không ñúng như v y. Trên th trư ng lao ñ ng có th có
nhi u nhóm lao ñ ng không hoàn toàn ñ ng nh t ch ng h n như nhóm lao ñ ng n , lao
ñ ng thanh niên, lao ñ ng nông thôn, lao ñ ng nh p cư, ngư i dân t c thi u s ...khi
nh ng l a ch n c a các nhóm này ch u tác ñ ng c a th trư ng lao ñ ng là hoàn toàn
khác nhau, v i nh ng rào c n và cơ h i l a ch n hoàn toàn khác nhau cho dù h có
cùng năng l c và cùng s thích. S kỳ th và phân bi t ñ i x ñ i v i m t s nhóm lao
ñ ng như ph n , thanh niên... là ví d ñi n hình cho nh ng s khác bi t này
(individual heterogeneity) có th bu c h ph i l a ch n t t o vi c làm. Bên c nh ñó,
ngư i lao ñ ng cũng có th t t o vi c làm vì nh ng nguyên nhân thu c v phía c u,
ñư c t o nên b i nh ng ñ c tính khác bi t c a t ng lo i hình công vi c, làm công hay
t t o vi c làm (employment heterogeneity). Nh ng y u t này có th là tính ch t công
vi c làm công hay t làm, th hi n trên các khía c nh như m c ñ n ñ nh v công
vi c, thu nh p, th i gian làm vi c, ñ a ñi m làm vi c, v th công vi c... ð có th ñưa
các y u t này vào nghiên c u, k thu t s d ng mô hình hôi qui Logistic truy n th ng
c n ñư c c i ti n.
Thanh niên là ngu n l c quan tr ng trong quá trình phát tri n Vi t Nam th i
kỳ h i nh p, ñ ng th i th h thanh niên này ñang và ti p t c s là l c lư ng ñông ñ o
nh t trong vài th p k t i. Vì v y, không có lúc nào thích h p hơn lúc này ñ ñ u tư
vào gi i tr Vi t Nam, trư c khi “cơ h i dân s vàng” khép l i. T t o vi c ñ i v i lao
ñ ng tr Vi t Nam cho dù ch là ñ mưu sinh trong lúc khó ki m vi c làm hay là kh i
s m t doanh nghi p li u có tr thành ngu n t o vi c làm d i dào cho qu c gia? Làm
th nào ñ t t o vi c làm tr thành m t l a ch n b t ñ u s nghi p c a th h tr , giúp
- 4
h kh c ph c nh ng b t l i trên th trư ng lao ñ ng khi n h thư ng g p nhi u rào c n
khi kh i s m t công vi c t t o, và d rơi vào khu v c t t o vi c làm phi chính th c
v i công vi c k năng th p, thu nh p th p, năng su t và ch t lư ng d ch v s n ph m
th p, gây ô nhi m môi trư ng?
ð tr l i ñư c các câu h i này, ph i bi t rõ kh năng t t o vi c làm c a thanh
niên, nh ng ñ c tính nào c a thanh niên khi n h l a ch n t t o vi c làm thay vì làm
công, h ch u tác ñ ng c a “l c kéo” hay “l c ñ y”, chi phí cơ h i c a t t o vi c làm
ñ i v i h cao hay th p, và xem xét các ñ c tính này trong quá trình xây d ng và th c
hi n các chính sách và chương trình khuy n khích thanh niên t t o vi c làm và ñóng
góp nhi u nh t cho s phát tri n kinh t xã h i c a ñ t nư c. Vì v y, ñ tài “Tăng
cư ng kh năng t t o vi c làm cho thanh niên Vi t Nam” c n ñư c nghiên c u.
2. M c tiêu nghiên c u
N u “tăng cư ng kh năng t t o vi c làm cho thanh niên” ñư c hi u là tăng s
l a ch n m t cách nghiêm túc cơ h i t t o vi c làm c a h , cũng như tăng s ñóng
góp c a khu v c này vào s tăng trư ng và phát tri n kinh t ñ a phương và qu c gia,
lu n án s ñư c nghiên c u nh m t i các m c tiêu c th như sau:
- Phát hi n nh ng y u t thúc ñ y ho c c n tr kh năng t t o vi c làm c a
thanh niên trong trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t .
- Xác ñ nh vai trò c a v n con ngư i và v n xã h i ñ i v i kh năng t t o vi c
làm c a thanh niên.
3. Cơ s lý lu n và gi thuy t nghiên c u
Lu n án áp d ng k t h p cách ti p c n vĩ mô và vi mô trong lý thuy t Kinh t
lao ñ ng, xem xét ñ ng th i các y u t thu c v phía cung và c u lao ñ ng và các k
thu t kinh t lư ng cũng như phân tích ñ nh tính phù h p ñ ki m ñ nh các gi thuy t
nghiên c u sau ñây:
- 5
Gi thuy t 1: Thanh niên Vi t Nam t t o vi c làm do tác ñ ng t “l c ñ y“
nhi u hơn “l c hút“.
Gi thuy t 2:V n con ngư i ñư c hình thành t ho t ñ ng th c t phát huy tác
d ng nhi u hơn so v i t ñào t o chính th c ñ i v i kh năng t t o vi c làm c a
thanh niên Vi t Nam.
Gi thuy t 3: V n xã h i liên k t thay th v n xã h i quan h và v n xã h i giao
ti p trong vi c tăng cư ng kh năng thanh niên Vi t Nam t t o vi c làm th i kỳ h i
nh p kinh t qu c t .
Các gi thuy t trên ñư c xây d ng d a trên t ng quan các nghiên c u v t t o
vi c làm cũng như ñ c ñi m lao ñ ng vi c làm c a thanh niên Vi t Nam.
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
ð i tư ng nghiên c u
V n ñ t t o vi c làm c a thanh niên có th nghiên c u nhi u khía c nh như
lo i hình và ch t lư ng vi c làm t t o, kh năng duy trì vi c làm t t o c a thanh niên,
m c ñ thành công và hi u qu ñem l i c a t t o vi c làm ñ i v i thanh niên… Tuy
nhiên, trư c h t, thanh niên c n ñư c khuy n khích ch ñ ng và tích c c l a ch n t
t o vi c làm và coi ñó như là m t trong nh ng hư ng phát tri n s nghi p c a b n thân
và ñóng góp nhi u hơn vào s phát tri n kinh t xã h i. ð i tư ng c a lu n án ñư c
xác ñ nh là kh năng t t o vi c làm c a thanh niên (t 15 ñ n tròn 29 tu i).
Ph m vi nghiên c u
Lu n án nghiên c u kh năng t t o vi c làm c a thanh niên Vi t Nam t năm
2006 ñ n năm 2010.
5. Nh ng ñóng góp chính c a lu n án
Lu n án h th ng hóa và b sung cơ s lý lu n nghiên c u v t t o vi c làm nói
chung, t t o vi c làm c a thanh niên nói riêng và các y u t nh hư ng thông qua xây
d ng l n ñ u tiên khái ni m sâu và ñ y ñ v “t t o vi c làm”, “kh năng t t o vi c
làm” và “tăng cư ng kh năng t t o vi c làm”. V m t phương pháp nghiên c u, lu n
- 6
án b sung các bi n gi i thích mà nh ñó ph n ánh ñư c v th c a thanh niên trên th
trư ng lao ñ ng nh hư ng t i kh năng t t o vi c làm c a h .
So v i các nghiên c u trư c ñây v t làm ch Vi t Nam (James Fetzer 1998;
D.T.Quynh Trang 2008, Nguy n ð c Hùng 2010), lu n án ñ c p riêng t i hai nhóm
thanh niên t t o vi c làm: (i) Làm ch SXKD, (ii) T làm cho b n thân và gia ñình, và
ch rõ, các y u t như v n con ngư i, v n xã h i, v n tài chính ñã có tác ñ ng khá
khác nhau t i các nhóm này. Bên c nh ñó, mô hình h i qui Logisstic nhi u l a ch n
v i r i ro th t nghi p cũng ñư c ñưa vào mô hình nghiên c u v i gi thi t m i l a
ch n vi c làm c a thanh niên trên th trư ng lao ñ ng ñ u ph i tính t i r i ro này. M c
dù ñã kh c ph c ñư c m t s như c ñi m c a mô hình hai l a ch n, nhưng mô hình
h i quy Logistic ña b c v i nhi u l a ch n ñơn thu n ñư c s d ng trong nghiên c u
này v n chưa th ph n ánh ñư c nh hư ng v phía c u như ñ c ñi m công vi c, lĩnh
v c ngành ngh , trình ñ ngh theo yêu c u công vi c, th i gian làm vi c... t i vi c l a
ch n vi c làm c a thanh niên.
Các k t qu nghiên c u cho th y, khu v c t t o vi c làm ch y u thu hút nh ng
lao ñ ng thanh niên chưa qua ñào t o, trong lĩnh v c nông nghi p và dư i hình th c t
làm cho b n thân, ch có m t s r t ít có th “kh i s doanh nghi p”. V th th p trên
th trư ng lao ñ ng (ch y u do h n ch v k năng và trình ñ ) là nguyên nhân chính
khi n khu v c thanh niên t t o vi c làm khó có th ñóng góp hi u qu vào s tăng
trư ng, phát tri n kinh t vùng và qu c gia. Nh ng phát hi n ban ñ u ñã giúp ñưa ñ n
các khuy n ngh , mu n khu v c t t o vi c làm c a thanh niên th c s tr thành ñ ng
l c c a phát tri n và tăng trư ng kinh t , c n thi t ph i thay ñ i quan ni m cho r ng
“t t o vi c làm” ch là c u cánh cho tình tr ng th t nghi p và thi u vi c làm. Tăng
cư ng khuy n khích l a ch n t t o vi c làm cho thanh niên ph i ñư c ti n hành ñ ng
b v i vi c ñào t o chuyên môn k thu t cho các em, h tr ki n th c, k năng, v n,
th trư ng... nh m giúp thanh niên duy trì và phát tri n công vi c t t o.
- 7
Hai quan ñi m hi n nay ñang là rào c n l n ñ i v i thanh niên khi ñ n v i cơ
h i t t o vi c làm và c n ph i thay ñ i ñó là: (i) ch coi t t o vi c làm là c u cánh lúc
th t nghi p và thi u vi c làm ch chưa ph i là m t cơ h i s nghi p, (ii) thay vì c n có
“ý tư ng” và “ñam mê”, thanh niên v n cho r ng không có v n h không th t t o
vi c làm.
K t qu nghiên c u còn cho th y m c dù hi n nay gia ñình v n ñóng vai trò
quan tr ng trong h tr khuy n khích thanh niên t t o vi c làm, t ti m năng tài
chính, truy n th ng t t o vi c làm c a h , cho ñ n vai trò c a ch h gia ñình và các
thành viên n trong h , song ñã có b ng ch ng cho th y, bên c nh gia ñình, ngư i
thân, m ng lư i v n xã h i giao ti p r ng hơn ñư c hình thành thông qua tham gia các
câu l c b , hi p h i ngh , h i th o, t o ñàm, di n ñàn... cũng như v n xã h i liên k t có
ñư c t s h tr c a Chính ph , các t ch c trong ngoài nư c, các ban ngành ñoàn
th , ñ c bi t là c a ñoàn thanh niên ñã phát huy tác d ng ñ i v i thanh niên t t o vi c
làm trong giai ño n h i nh p hi n nay và c n ñư c phát huy hơn n a.
Mô t quá trình t t o vi c làm c a thanh niên theo b n giai ño n khác nhau, v i
ñ ng l c, thách th c khó khăn, nhu c u h tr trong t ng giai ño n, có th ñư c s
d ng làm cơ s ban ñ u ñ hoàn thi n các chính sách và chương trình khuy n khích h
tr thanh niên t t o vi c làm b ng cách ñáp ng nhu c u và giúp các em vư t qua rào
c n trong t ng giai ño n t t o vi c làm khác nhau. Vi c thi t k các chương trình h
tr thanh niên t t o vi c làm ph i theo ñúng trình t quá trình này, n u ch t p trung
vào 1 ho c 2 trong 4 giai ño n này ñ u có th d n t i t t o vi c làm không b n v ng.
6. K t c u c a lu n án
Lu n án ñư c chia thành 4 chương. Sau ph n m ñ u, cơ s lý lu n v kh năng
t t o vi c làm và các y u t nh hư ng s ñư c trình bày Chương I. Trong ph n này,
khái ni m v “t t o vi c làm”, “kh năng t t o vi c làm” ñư c xây d ng cùng v i các
tiêu chí ñánh giá c th . Bên c nh ñó, thông qua vi c t ng quan các h th ng các lý
thuy t kinh t nghiên c u v t t o vi c làm, chuyên ñ xây d ng khung lý thuy t
- 8
nghiên c u các y u t nh hư ng t i kh năng t t o vi c làm v i hai cách ti p c n vĩ
mô và vi mô cùng các gi thuy t nghiên c u.
Chương II gi i thi u các ngu n s li u, và phương pháp phân tích v t t o vi c
làm trong t ng cách ti p c n. Các phương pháp và các k thu t nghiên c u c th cũng
ñư c gi i thích chi ti t trong ph n này.
Chương III, d a trên cơ s lý lu n, k t h p v i th c t Vi t Nam, v i ñ c
ñi m các ngu n s li u có th có, lu n án ñánh giá kh năng t t o vi c làm c a thanh
niên Vi t Nam và các y u t thúc ñ y hay c n tr h t t o vi c làm. ðây chính là căn
c ñ ñưa ra các k t lu n và ki n ngh c th nh m tăng cư ng kh năng t t o vi c
làm c a thanh niên Vi t Nam trong Chương IV.
- 9
CHƯƠNG 1 : CƠ S LÝ LU N NGHIÊN C U KH NĂNG T T O
VI C LÀM C A THANH NIÊN
1.1 Các khái ni m cơ b n v t t o vi c làm và kh năng t t o vi c làm
1.1.1 Vi c làm và t t o vi c làm
Khái ni m vi c làm
V m t lý lu n, b n ch t c a vi c làm ñư c ch rõ trong khái ni m sau: “Vi c
làm là ph m trù ch tr ng thái k t h p gi a s c lao ñ ng và nh ng ñi u ki n c n thi t
(v n, tư li u s n xu t, công ngh ...) ñ s d ng s c lao ñ ng ñó”1. Như v y, vi c làm
ñư c c u thành b i ba y u t : (i) s c lao ñ ng (v); (ii) nh ng ñi u ki n c n thi t (v n,
tư li u s n xu t, công ngh ...) ñ s d ng s c lao ñ ng (C); và (iii) môi trư ng k t h p
chúng.
Các lo i hình vi c làm, ngoài vi c phân chia theo lĩnh v c, ngành ngh , trình ñ ,
còn ñư c phân chia theo m t s ñ c tính c n quan tâm khác n a. N u trình ñ c a (v)
và trình ñ t ch c s n xu t kinh doanh có th khai thác hi u qu và tri t ñ ti m năng
c a (C) thì chúng ta có “vi c làm h p lý”, còn n u ch s d ng h t th i gian lao ñ ng
c n thi t thì chúng ta có “vi c làm ñ y ñ ” và ngư c l i. Ngoài ra, n u (v) c ñ nh và
(C) nh thì vi c k t h p này s t o nên “vi c làm t m th i”, nhưng n u t c ñ c a (C)
tăng nhanh hơn t c ñ tăng c a (v) s t o ñư c “vi c làm n ñ nh”. Hi n nay, m t tiêu
th c vi c làm ñư c s d ng khá r ng rãi ñó là “vi c làm b n v ng”. Theo T ch c Lao
ñ ng qu c t (ILO), vi c làm b n v ng là cơ h i vi c làm có năng su t, có m c thu
nh p công b ng, b o ñ m an toàn nơi làm vi c và b o tr xã h i v m t gia ñình.2
1
Ph m ð c Thành và Mai Qu c Chánh (1998). Giáo trình Kinh t lao ñ ng. NXB Giáo d c, tr. 262.
2
Ngài T ng giám ñ c ILO l n ñ u tiên ñ xu t khái ni m “vi c làm b n v ng-decent work” trong báo
cáo c a mình t i H i ngh l n th 87 c a ILO vào tháng 6 năm 1999. T ñó, khái ni m này ít thay ñ i,
mà s quan tâm ch y u hư ng t i phát tri n các ch tiêu ñánh giá “vi c làm b n v ng” phù h p v i
các qu c gia và khu v c vi c làm. Các tài li u có th tham kh o thêm bao g m: Decent work: Report of
the Director-General (Geneva, 1999); Decent work in a modern welfare state: The case of Denmark,
mimeographed document (Geneva, 2001a); Decent work and the informal economy (Geneva, 2002).
- 10
Trong th c t , khái ni m v vi c làm thư ng nh n m nh t i 2 tiêu th c cơ b n,
ñó là thu nh p và tính h p pháp c a các ho t ñ ng lao ñ ng. T i Vi t Nam, ñi u 13,
chương II “Vi c làm” c a B lu t Lao ñ ng có nêu: “M i ho t ñ ng lao ñ ng t o ra
ngu n thu nh p, không b pháp lu t c m ñ u ñư c th a nh n là vi c làm”, như v y,
n i dung ñi u này cho th y hai tiêu th c b t bu c ñ xác ñ nh ho t ñ ng lao ñ ng ñư c
th a nh n là vi c làm Vi t Nam bao g m tiêu th c v thu nh p và pháp lý.
Trong công tác th ng kê, ñi u tra kh o sát v lao ñ ng vi c làm Vi t Nam, các
tiêu th c xác ñ nh vi c làm có c th hơn, vi c làm c a các thành viên h gia ñình ñư c
ñ nh nghĩa là m t trong ba lo i ñư c pháp lu t c a Vi t Nam công nh n, bao g m:
Lo i 1-Làm công: Làm các công vi c ñ nh n ti n công, ti n lương b ng ti n
m t ho c hi n v t cho công vi c ñó. Ngư i làm lo i công vi c này mang s c lao ñ ng
(chân tay ho c trí óc) c a mình ñ ñ i l y ti n công, ti n lương, không t quy t ñ nh
ñư c nh ng v n ñ liên quan ñ n công vi c mình làm như m c lương, s gi làm vi c,
th i gian ngh phép...
Lo i 2- T làm: Làm các công vi c ñ thu l i nhu n cho b n thân, bao g m s n
xu t nông nghi p, lâm nghi p, th y s n trên ñ t so chính thành viên ñó s h u, qu n lý
hay có quy n s d ng, ho c ho t ñ ng kinh t ngoài nông nghi p, lâm nghi p, th y s n
do chính thành viên ñó làm ch hay qu n lý toàn b ho c m t ph n; thành viên ñó chi
toàn b chi phí và thu toàn b l i nhu n trong lo i công vi c này.
Lo i 3- T làm: Làm các công vi c cho h gia ñình mình nhưng không ñư c tr
thù lao dư i hình th c ti n công ti n lương cho công vi c ñó. Các công vi c g m s n
xu t nông nghi p, lâm nghi p, th y s n trên ñ t do ch h ho c m t thành viên trong
h s h u, qu n lý hay có quy n s d ng; ho c ho t ñ ng kinh t ngoài nông nghi p,
lâm nghi p, th y s n do ch h ho c m t thành viên trong h làm ch ho c qu n lý.
Khái ni m v t o vi c làm và t t o vi c làm
- 11
Trên lý thuy t, t o vi c làm là quá trình t o ra s lư ng, ch t lư ng tư li u s n
xu t, s lư ng và ch t lư ng s c lao ñ ng và các ñi u ki n kinh t xã h i khác ñ k t
h p tư li u s n xu t và s c lao ñ ng, ñem l i thu nh p cho ngư i lao ñ ng.3
Bên c nh “t o vi c làm”, thu t ng “t t o vi c làm” c a ngư i lao ñ ng ñư c
nh c t i nhi u trong các văn b n chính sách v lao ñ ng và vi c làm, th hi n ñư ng
l i ch trương c a ð ng và nhà nư c trong nh ng năm g n ñây. Ngh quy t ð i h i
ð ng toàn qu c l n th X xác ñ nh rõ: “Phát tri n th trư ng lao ñ ng trong m i khu
v c kinh t , t o s g n k t cung-c u lao ñ ng, phát huy tính tích c c c a ngư i lao
ñ ng trong h c ngh , t t o và tìm vi c làm”. Các chương trình h tr tín d ng, chuy n
giao công ngh và d y ngh giúp ngư i lao ñ ng nói chung và thanh niên nói riêng ñ u
tư s n xu t kinh doanh, t t o vi c làm là m t trong nh ng n i dung ho t ñ ng c a các
Chương trình m c tiêu qu c gia v vi c làm, gi m nghèo và d y ngh ñ n năm 2010 và
2015. Thu t ng này cũng xu t hi n trong giáo trình Kinh t Ngu n nhân l c xu t b n
năm 2008, và t t o vi c làm ñư c coi như là m t trong nh ng phương hư ng t o vi c
làm cho ngư i lao ñ ng nư c ta hi n nay. Tuy nhiên, chưa có m t tài li u nào chính
th c ñưa ra khái ni m v “t t o vi c làm” c a ngư i lao ñ ng.
Trư c khi ñ xu t m t khái ni m ph n ánh b n ch t c a “t t o vi c làm”, tác
gi li t kê m t s trư ng h p mà thu t ng “t t o vi c làm” ñư c s d ng ho c có
nhi u s tương ñ ng. Trên th gi i, có hai khái ni m r t g n v i “t t o vi c làm” là
khái ni m “t làm ch ” và khái ni m “làm vi c t do”. Còn Vi t Nam, thu t ng “t
t o vi c làm” thư ng ñư c s d ng nh m t i hi n tư ng kh i s doanh nghi p tư nhân,
hay công vi c kinh doanh nh , doanh nghi p vi mô, kinh t h gia ñình, và trang tr i
gia ñình.
T làm (self-employed): là quá trình m t ngư i t làm vi c cho b n thân mình
(không làm công cho ai và không ñư c ai thuê mư n hay tr công) v i nh ng công
vi c kinh doanh hay chuyên môn h làm ch ho c nh ng công vi c theo h p ñ ng ñ c
3
PGS. TS Tr n Xuân C u, PGS. TS Mai Qu c Chánh ch biên, Giáo trình Kinh t Ngu n nhân l c,
NXB ðH KTQD 2008, tr 261.
- 12
l p mà h ki m soát toàn b quá trình t ch c th c hi n và có ñư c thu nh p t nh ng
công vi c này4.
“T làm” là m t hình th c làm vi c ñ phân bi t v i “làm công ăn lương”.
Vi t Nam, “t làm” trong các cu c Kh o sát m c s ng h gia ñình và ði u tra Lao
ñ ng-vi c làm l i bao g m m t trong 2 d ng sau5:
(i) Nhóm làm ch cơ s s n xu t kinh doanh, ho c t làm cho b n thân và gia
ñình: Làm các công vi c ñ thu l i nhu n cho b n thân, bao g m s n xu t nông nghi p,
lâm nghi p, th y s n trên ñ t do chính thành viên ñó s h u, qu n lý hay có quy n s
d ng; ho c ho t ñ ng kinh t ngoài nông nghi p, lâm nghi p, th y s n do chính thành
viên ñó làm ch hay qu n lý; thành viên ñó chi toàn b chi phí và thu toàn b l i nhu n
trong lo i công vi c này.
(ii) Nhóm lao ñ ng gia ñình: Làm các công vi c cho h gia ñình mình nhưng
không ñư c tr thù lao dư i hình th c ti n công, ti n lương hay l i nhu n cho công
vi c ñó, g m s n xu t nông-lâm nghi p, th y s n trên ñ t do ch h ho c m t thành
viên trong h s h u, qu n lý hay có quy n s d ng; ho c ho t ñ ng kinh t ngoài nông
nghi p, lâm nghi p, th y s n do chính thành viên ñó làm ch hay qu n lý.
Làm vi c t do (freelance)6: là quá trình mà ngư i lao ñ ng làm vi c ñ c l p
không có ñơn v qu n lý trong nh ng lĩnh v c ngành ngh mà ngư i ñó làm vi c v i
m t lư ng th i gian nh t ñ nh (thư ng là bán th i gian) và ñem l i thu nh p h p pháp.
Nh ng công vi c phù h p v i hình th c làm vi c t do là nh ng công vi c có
th ñòi h i tính sáng t o, k năng linh ho t, trình ñ chuyên môn cao như thi t k , sáng
tác, qu n lý, nghiên c u, tư v n c p cao…. Tuy nhiên, Vi t Nam, làm vi c t do
cũng còn ph bi n nh ng công vi c gi n ñơn không ñòi h i k năng cao, công vi c
4
http://en.wikipedia.org/wiki/Self-employed.
5
S tay Kh o sát m c s ng h gia ñình 2006, trang 85.
6
http://en.wikipedia.org/wiki/Freelancer
- 13
theo mùa v nên không thích h p thuê lao ñ ng toàn b th i gian như: v n chuy n
hàng hóa, gi i ñáp th c m c qua ñi n tho i, nhân viên tư v n, ph c v …
N u xét khía c nh không ch u s qu n lý c a ai ho c t ch c nào thì ñây cũng
là m t hình th c t làm. Nh ng ngư i làm vi c t do cũng có th k t h p v i nhau ñ
th c hi n nh ng công vi c ñòi h i lao ñ ng nhóm, ho c ký k t v i m t công ty trung
gian ho c tr c ti p v i khách hàng ñ cung c p s n ph m và d ch v , là nh ng h p
ñ ng ñư c ký k t theo t ng công vi c và nh n thù lao v i công vi c ñó. Tuy nhiên,
trong nh ng trư ng h p, nh ng ngư i làm vi c t do này ch có s c lao ñ ng và k
năng c a mình ñ ñ m nh n công vi c và nh n thù lao thì th c ch t cũng ch là làm
công mà thôi. Ch có nh ng trư ng h p ngư i làm vi c t do th c s ñ u tư vào quá
trình t ch c k t h p các ngu n l c (v n, công ngh , nhân l c) ñ hoàn thành h p
ñ ng m i ñư c coi là t làm (ch ng h n như làm th u khoán).
Kh i s doanh nghi p tư nhân, công vi c kinh doanh nh , doanh nghi p vi mô,
kinh t h gia ñình, trang tr i gia ñình:
Vi t Nam, thu t ng “t t o vi c làm” thư ng xu t hi n khi ñ c p t i khuy n
khích kh i s các doanh nghi p tư nhân7 hay ñơn gi n ch là m t ho t ñ ng s n xu t
kinh doanh buôn bán nh nh m ki m s ng-doanh nghi p vi mô8, ho c t o l p các ho t
ñ ng kinh t c a h gia ñình9, trang tr i gia ñình10. Các ñ i tư ng ñư c khuy n khích
ho c h tr “t t o vi c làm” trong các chính sách c a nhà nư c hi n nay ph n nhi u là
thanh niên, ph n , ngư i nghèo, ngư i m t vi c làm, ngư i tàn t t…
7
Doanh nghi p tư nhân là ñơn v kinh doanh có m c v n không th p hơn v n ñăng ký, do 1 cá nhân làm ch và
t ch u trách nhi m b ng toàn b tài s n c a mình v m i ho t ñ ng c a doanh nghi p
8
Doanh nghi p vi mô: th c ch t là nh ng công vi c s n xu t kinh doanh nh c a nh ng ngư i nghèo t o thu
nh p cho gia ñình và c ng ñ ng như tr ng rau màu, nuôi cá hay buôn bán nh … (các s n ph m d ch v ñư c trao
ñ i trên th trư ng)
9
Kinh t h gia ñình là lo i hình kinh t trong ñó các ho t ñ ng s n xu t ch y u d a vào lao ñ ng gia ñình
(không thuê lao ñ ng bên ngoài h gia ñình), trư c h t ñáp ng nhu c u tiêu dùng c a h và có th trao ñ i trên
th trư ng.
10
Kinh t tr ng tr i gia ñình: là m t hình th c c a kinh t h gia ñình, nhưng khác v qui mô và tính ch t s n
xu t v i s n xu t hàng hóa là ch y u, t c là s n xu t nh m m c ñích ñ ñáp ng nhu c u c a th trư ng và qui
mô l n hơn
- 14
T các phân tích th c t và các khái ni m liên quan trên ñây, có th ñi t i khái ni m t t o
vi c làm như sau:
V m t lý lu n, t t o vi c làm là quá trình ngư i lao ñ ng t t ch c k t h p s c lao ñ ng
c a b n thân và nh ng ngư i khác v i tư li u s n xu t mà h s h u hay t b chi phí ñ u tư
nh m ñem l i thu nh p h p pháp.
Trong th c t , t t o vi c làm c a ngư i lao ñ ng là quá trình h t t o ra, ch u trách nhi m
t ch c và th c hi n các ho t ñ ng lao ñ ng ñem l i ngu n thu nh p h p pháp, mà v i nh ng
ho t ñ ng này ngư i lao ñ ng t ñ u tư chi phí và hư ng toàn b l i nhu n thu ñư c ng v i
chi phí h ñ u tư.
M t s căn c ñ xác ñ nh công vi c c a ngư i nào ñó là t t o vi c làm:
- ði u hành và ch u trách nhi m v s thành công hay th t b i c a cơ s /ho t ñ ng s n xu t
kinh doanh c a mình. Có quy n t quy t ñ nh cách th c t ch c, ho t ñ ng c a công vi c ñó
(làm như th nào, khi nào và ñâu)
- Có nhi u khách hàng m t lúc và nh n thù lao tr c ti p t khách hàng.
- T quy t ñ nh l a ch n và thuê nhân công làm vi c cho mình.
- T quy t ñ nh vi c s d ng ti n/tài s n c a b n thân ñ ñ u tư và chi phí cho cơ s /ho t ñ ng
s n xu t kinh doanh c a mình.
H p 1.1 Khái ni m “t t o vi c làm”
V i khái ni m này, trong s li u ði u tra lao ñ ng - vi c làm, và Kh o sát m c
s ng dân cư, ngư i “t t o vi c làm” bao g m hai nhóm: (i) làm ch cơ s s n xu t
kinh doanh có thuê lao ñ ng; và (ii) t làm cho b n thân và gia ñình. Nhóm ngư i “t
t o vi c làm” là m t nhóm ñ c bi t trong nhóm lao ñ ng “t làm”, t c là không tính t i
nh ng lao ñ ng trong h gia ñình không ñư c tr công. Khái ni m “t o vi c làm” và
“t t o vi c làm” cũng ñư c so sánh m t s ñ c ñi m như sau:
Các ñ c ñi m T o vi c làm T t o vi c làm
T o vi c làm= (t ch c k t h p) {(C) và (v)} T t o vi c làm= (s h u+t ch c
k t h p) {(C) và (v)}
- Ch th tham - Nhà nư c, ngư i s d ng lao ñ ng, ngư i lao ñ ng. - Nhà nư c, ngư i s d ng lao ñ ng,
gia? ngư i lao ñ ng
- Ai t o vi c - Nhà nư c, ngư i s d ng lao ñ ng - Ngư i s d ng lao ñ ng= ngư i lao
làm? ñ ng.
- T o vi c làm - Ngư i lao ñ ng - Ngư i lao ñ ng t o vi c làm cho
cho ai? mình và ngư i khác.
M i ho t ñ ng lao ñ ng t o ra ngu n thu nh p, M i ho t ñ ng lao ñ ng t o ra ngu n
- T o cái gì?
không b pháp lu t c m thu nh p, không b pháp lu t c m
nguon tai.lieu . vn
