Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
LÊ THỊ HUYỀN
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC
CHO SINH VIÊN NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC
Chuyên ngành: Lý luận và PPDH bộ môn Sinh học
Mã số: 62.14.01.11
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Nguyễn Đức Thành
2. PGS.TS. Trịnh Nguyên Giao
HÀ NỘI, 2017
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết
quả, số liệu trình bày trong luận án là trung thực và chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác.
Hà Nội, tháng 02 năm 2017
Lê Thị Huyền
LỜI CẢM ƠN
Luận án này được hoàn thành tại Bộ môn Lí luận và Phương pháp dạy
học Sinh học, Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc đến thầy giáo hướng
dẫn khoa học PGS.TS. Nguyễn Đức Thành, PGS.TS. Trịnh Nguyên Giao đã
tận tâm giúp đỡ, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, thực hiện
luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể Bộ môn Lí luận và Phương pháp dạy
học bộ môn Sinh học, Khoa Sinh học, Phòng sau đại học, Ban Giám hiệu
Trường Đại Sư phạm Hà Nội, đã tạo mọi điều kiện cho tôi học tập, nghiên
cứu và hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô, lãnh đạo Trường Đại Hồng
Đức Thanh Hóa; thầy cô, lãnh đạo khoa Khoa học tự nhiên Trường Đại Hồng
Đức Thanh Hóa; quý thầy cô trong bộ môn Động vật và bộ môn Thực vật,
Khoa Khoa học tự nhiên Trường Đại Hồng Đức Thanh Hóa đã giúp đỡ và tạo
mọi điều kiện để tôi hoàn thành luận án này.
Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô và các SV nơi tôi điều tra,
phỏng vấn, lấy số liệu và thực nghiệm sư phạm đã tạo mọi điều kiện cho tôi
hoàn thành luận án.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn các thành viên trong gia đình, bạn bè,
đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án.
Hà Nội, tháng 02 năm 2017
Lê Thị Huyền
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................3
3. Khách thể nghiên cứu, đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu.............3
4. Giả thuyết khoa học ..............................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................3
6. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................................4
7. Những đóng góp mới của luận án ........................................................................5
8. Cấu trúc của luận án .............................................................................................5
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ...............................6
1.1. TỔNG QUAN NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ TỰ HỌC VÀ TỔ CHỨC HOẠT
ĐỘNG TỰ HỌC.........................................................................................................6
1.1.1. Trên thế giới ....................................................................................................6
1.1.2. Ở Việt Nam .......................................................................................................9
1.2. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI .....................................................................15
1.2.1. Tự học và HĐTH............................................................................................15
1.2.2. Năng lực và năng lực tự học ........................................................................26
1.2.3. Tổ chức hoạt động tự học ..............................................................................29
1.2.4. Chủ đề học tập và dạy học theo chủ đề .........................................................33
1.2.5. Một số biện pháp sử dụng trong quá trình tổ chức HĐTH .........................37
1.3. THỰC TRẠNG TỰ HỌC, TỔ CHỨC HĐTH CỦA SV TRƢỜNG ĐH
HỒNG ĐỨC .............................................................................................................48
1.3.1. Đối tượng khảo sát .........................................................................................48
1.3.2. Thời gian, địa điểm khảo sát .........................................................................48
1.3.3. Nội dung khảo sát ..........................................................................................48
1.3.4. Phương pháp khảo sát ...................................................................................48
1.3.5. Kết quả khảo sát .............................................................................................49
Kết luận chƣơng 1 ...................................................................................................56
Chƣơng 2: TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN
HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC .................................57
2.1. LẬP KẾ HOẠCH TỔ CHỨC HĐTH THEO CHỦ ĐỀ HỌC PHẦN DI
TRUYỀN HỌC ........................................................................................................57
2.1.1. Cách tiếp cận và nguyên tắc lập kế hoạch tổ chức HĐTH theo chủ đề học
phần DTH cho SV ngành sư phạm Sinh học .........................................................57
2.1.2. Quy trình lập kế hoạch tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH cho SV
ngành sư phạm Sinh học .........................................................................................58
2.2. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC THEO CHỦ ĐỀ HỌC PHẦN DTH
CHO SINH VIÊN NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC ...........................................83
2.2.1. Các nguyên tắc cơ bản khi tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH cho
SV ngành sư phạm Sinh học ...................................................................................83
2.2.2. Quy trình tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH cho SV ngành sư
phạm Sinh học ..........................................................................................................87
2.3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP SỬ DỤNG TRONG QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC
HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC .................................99
2.3.1. Sử dụng bài tập tình huống ...........................................................................99
2.3.2. Sử dụng DHDA để tổ chức HĐTH các nhiệm vụ học tập thực hiện theo
nhóm .......................................................................................................................101
2.3.3. Sử dụng đề tài nghiên cứu để tổ chức HĐTH ............................................106
2.4. XÂY DỰNG CÔNG CỤ VÀ CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ SINH VIÊN TỰ
HỌC HỌC PHẦN DTH........................................................................................107
2.4.1. Xây dựng bộ công cụ đánh giá ....................................................................107
2.4.2. Tiêu chí đánh giá .........................................................................................108
Kết luận chƣơng 2 .................................................................................................111
Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ............................................................112
3.1. MỤC ĐÍCH THỰC NGHIỆM ......................................................................112
3.2. NỘI DUNG THỰC NGHIỆM ......................................................................112
3.3. PHƢƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM .............................................................112
3.3.1. GV dạy thực nghiệm: ...................................................................................112
nguon tai.lieu . vn
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
LÊ THỊ HUYỀN
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC
CHO SINH VIÊN NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC
Chuyên ngành: Lý luận và PPDH bộ môn Sinh học
Mã số: 62.14.01.11
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Nguyễn Đức Thành
2. PGS.TS. Trịnh Nguyên Giao
HÀ NỘI, 2017
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết
quả, số liệu trình bày trong luận án là trung thực và chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác.
Hà Nội, tháng 02 năm 2017
Lê Thị Huyền
LỜI CẢM ƠN
Luận án này được hoàn thành tại Bộ môn Lí luận và Phương pháp dạy
học Sinh học, Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc đến thầy giáo hướng
dẫn khoa học PGS.TS. Nguyễn Đức Thành, PGS.TS. Trịnh Nguyên Giao đã
tận tâm giúp đỡ, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, thực hiện
luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể Bộ môn Lí luận và Phương pháp dạy
học bộ môn Sinh học, Khoa Sinh học, Phòng sau đại học, Ban Giám hiệu
Trường Đại Sư phạm Hà Nội, đã tạo mọi điều kiện cho tôi học tập, nghiên
cứu và hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô, lãnh đạo Trường Đại Hồng
Đức Thanh Hóa; thầy cô, lãnh đạo khoa Khoa học tự nhiên Trường Đại Hồng
Đức Thanh Hóa; quý thầy cô trong bộ môn Động vật và bộ môn Thực vật,
Khoa Khoa học tự nhiên Trường Đại Hồng Đức Thanh Hóa đã giúp đỡ và tạo
mọi điều kiện để tôi hoàn thành luận án này.
Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô và các SV nơi tôi điều tra,
phỏng vấn, lấy số liệu và thực nghiệm sư phạm đã tạo mọi điều kiện cho tôi
hoàn thành luận án.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn các thành viên trong gia đình, bạn bè,
đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án.
Hà Nội, tháng 02 năm 2017
Lê Thị Huyền
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................3
3. Khách thể nghiên cứu, đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu.............3
4. Giả thuyết khoa học ..............................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................3
6. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................................4
7. Những đóng góp mới của luận án ........................................................................5
8. Cấu trúc của luận án .............................................................................................5
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ...............................6
1.1. TỔNG QUAN NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ TỰ HỌC VÀ TỔ CHỨC HOẠT
ĐỘNG TỰ HỌC.........................................................................................................6
1.1.1. Trên thế giới ....................................................................................................6
1.1.2. Ở Việt Nam .......................................................................................................9
1.2. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI .....................................................................15
1.2.1. Tự học và HĐTH............................................................................................15
1.2.2. Năng lực và năng lực tự học ........................................................................26
1.2.3. Tổ chức hoạt động tự học ..............................................................................29
1.2.4. Chủ đề học tập và dạy học theo chủ đề .........................................................33
1.2.5. Một số biện pháp sử dụng trong quá trình tổ chức HĐTH .........................37
1.3. THỰC TRẠNG TỰ HỌC, TỔ CHỨC HĐTH CỦA SV TRƢỜNG ĐH
HỒNG ĐỨC .............................................................................................................48
1.3.1. Đối tượng khảo sát .........................................................................................48
1.3.2. Thời gian, địa điểm khảo sát .........................................................................48
1.3.3. Nội dung khảo sát ..........................................................................................48
1.3.4. Phương pháp khảo sát ...................................................................................48
1.3.5. Kết quả khảo sát .............................................................................................49
Kết luận chƣơng 1 ...................................................................................................56
Chƣơng 2: TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN
HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC .................................57
2.1. LẬP KẾ HOẠCH TỔ CHỨC HĐTH THEO CHỦ ĐỀ HỌC PHẦN DI
TRUYỀN HỌC ........................................................................................................57
2.1.1. Cách tiếp cận và nguyên tắc lập kế hoạch tổ chức HĐTH theo chủ đề học
phần DTH cho SV ngành sư phạm Sinh học .........................................................57
2.1.2. Quy trình lập kế hoạch tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH cho SV
ngành sư phạm Sinh học .........................................................................................58
2.2. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC THEO CHỦ ĐỀ HỌC PHẦN DTH
CHO SINH VIÊN NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC ...........................................83
2.2.1. Các nguyên tắc cơ bản khi tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH cho
SV ngành sư phạm Sinh học ...................................................................................83
2.2.2. Quy trình tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH cho SV ngành sư
phạm Sinh học ..........................................................................................................87
2.3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP SỬ DỤNG TRONG QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC
HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC .................................99
2.3.1. Sử dụng bài tập tình huống ...........................................................................99
2.3.2. Sử dụng DHDA để tổ chức HĐTH các nhiệm vụ học tập thực hiện theo
nhóm .......................................................................................................................101
2.3.3. Sử dụng đề tài nghiên cứu để tổ chức HĐTH ............................................106
2.4. XÂY DỰNG CÔNG CỤ VÀ CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ SINH VIÊN TỰ
HỌC HỌC PHẦN DTH........................................................................................107
2.4.1. Xây dựng bộ công cụ đánh giá ....................................................................107
2.4.2. Tiêu chí đánh giá .........................................................................................108
Kết luận chƣơng 2 .................................................................................................111
Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ............................................................112
3.1. MỤC ĐÍCH THỰC NGHIỆM ......................................................................112
3.2. NỘI DUNG THỰC NGHIỆM ......................................................................112
3.3. PHƢƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM .............................................................112
3.3.1. GV dạy thực nghiệm: ...................................................................................112