Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
VŨ TIẾN TÌNH
Sö DôNG PH¦¥NG TIÖN TRùC QUAN trong D¹Y HäC mét sè
kh¸i niÖm hãa häc c¬ b¶n ë tr-êng trung häc c¬ së
nh»m PH¸T TRIÓN N¡NG LùC THùC nghiÖm cho häc sinh
Chuyên ngành: Lí luận và PPDH bộ môn Hóa học
Mã số: 62 14 01 11
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: 1. GS. TSKH. Nguyễn Cƣơng
2. TS. Nguyễn Đức Dũng
HÀ NỘI - 2017
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các
số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, khách quan và chƣa từng đƣợc ai
công bố trong bất kì công trình khoa học nào khác.
Hà Nội, ngày
tháng
Tác giả
Vũ Tiến Tình
năm 2017
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình hoàn thành luận án này, tôi đã nhận đƣợc rất nhiều sự giúp
đỡ quý báu của nhiều tập thể và cá nhân.
Tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến hai ngƣời thầy hƣớng dẫn khoa
học của tôi: GS. TSKH Nguyễn Cƣơng, TS Nguyễn Đức Dũng, những ngƣời thầy
giáo nhiệt tình, tận tâm hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu, thực
hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể Bộ môn Phƣơng pháp dạy học hóa học,
Khoa Hóa học, Phòng Sau đại học, Ban Giám hiệu trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà
Nội; Ban Giám hiệu trƣờng Đại học Hạ Long, đồng nghiệp trong khoa Sƣ Phạm
Trung học, Đại học Hạ Long đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi học tập, nghiên
cứu, công tác và hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, các bạn đồng môn, gia đình, bạn
bè đã động viên, khuyến khích, giúp đỡ tôi rất nhiều trong suốt thời gian học tập,
nghiên cứu và hoàn thành luận án này.
Hà Nội, ngày
tháng
Tác giả
Vũ Tiến Tình
năm 2017
iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DH
Dạy học
ĐG
Đánh giá
ĐC
Đối chứng
ĐHSP
Đại học Sƣ phạm
GD
Giáo dục
GV
Giáo viên
HS
Học sinh
KN
Khái niệm
NL
Năng lực
NXB
Nhà xuất bản
PP
Phƣơng pháp
PPDH
Phƣơng pháp dạy học
PTHH
Phƣơng trình hóa học
PTKTDH
Phƣơng tiện kĩ thuật dạy học
PTTQ
Phƣơng tiện trực quan
PƢHH
Phản ứng hóa học
SGK
Sách giáo khoa
THCS
Trung học cơ sở
ThN
Thí nghiệm
TN
Thực nghiệm
TNSP
Thực nghiệm sƣ phạm
iv
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 2
4. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu ............................................................................ 3
5. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 3
6. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................................... 3
7. Giới hạn đề tài ......................................................................................................... 4
8. Những đóng góp của luận án .................................................................................. 4
9. Cấu trúc của luận án ................................................................................................ 5
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC SỬ DỤNG
PHƢƠNG TIỆN TRỰC QUAN TRONG DẠY HỌC KHÁI NIỆM HÓA
HỌC CƠ BẢN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ NHẰM PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC THỰC NGHIỆM HÓA HỌC CHO HỌC SINH ............................. 6
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................. 6
1.1.1. Tình hình nghiên cứu về việc sử dụng phương tiện trực quan và
phương tiện kĩ thuật dạy học .................................................................................. 6
1.1.2. Tình hình nghiên cứu về hình thành, phát triển khái niệm hóa học cơ
bản và năng lực thực nghiệm hóa học ở trường phổ thông.................................... 7
1.2. Phƣơng tiện trực quan và phƣơng tiện kĩ thuật dạy học ............................... 8
1.2.1. Khái niệm ...................................................................................................... 8
1.2.2. Vai trò của phương tiện trực quan trong dạy học hóa học ở trường
phổ thông ................................................................................................................ 9
1.2.3. Sử dụng phương tiện trực quan theo hướng tích cực hóa hoạt động
nhận thức của học sinh ......................................................................................... 10
1.3. Hình thành và phát triển khái niệm trong dạy học hóa học ........................ 13
1.3.1. Ý nghĩa của việc hình thành và phát triển khái niệm cơ bản nhất trong dạy
học hóa học............................................................................................................ 13
nguon tai.lieu . vn
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
VŨ TIẾN TÌNH
Sö DôNG PH¦¥NG TIÖN TRùC QUAN trong D¹Y HäC mét sè
kh¸i niÖm hãa häc c¬ b¶n ë tr-êng trung häc c¬ së
nh»m PH¸T TRIÓN N¡NG LùC THùC nghiÖm cho häc sinh
Chuyên ngành: Lí luận và PPDH bộ môn Hóa học
Mã số: 62 14 01 11
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: 1. GS. TSKH. Nguyễn Cƣơng
2. TS. Nguyễn Đức Dũng
HÀ NỘI - 2017
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các
số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, khách quan và chƣa từng đƣợc ai
công bố trong bất kì công trình khoa học nào khác.
Hà Nội, ngày
tháng
Tác giả
Vũ Tiến Tình
năm 2017
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình hoàn thành luận án này, tôi đã nhận đƣợc rất nhiều sự giúp
đỡ quý báu của nhiều tập thể và cá nhân.
Tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến hai ngƣời thầy hƣớng dẫn khoa
học của tôi: GS. TSKH Nguyễn Cƣơng, TS Nguyễn Đức Dũng, những ngƣời thầy
giáo nhiệt tình, tận tâm hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu, thực
hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể Bộ môn Phƣơng pháp dạy học hóa học,
Khoa Hóa học, Phòng Sau đại học, Ban Giám hiệu trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà
Nội; Ban Giám hiệu trƣờng Đại học Hạ Long, đồng nghiệp trong khoa Sƣ Phạm
Trung học, Đại học Hạ Long đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi học tập, nghiên
cứu, công tác và hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, các bạn đồng môn, gia đình, bạn
bè đã động viên, khuyến khích, giúp đỡ tôi rất nhiều trong suốt thời gian học tập,
nghiên cứu và hoàn thành luận án này.
Hà Nội, ngày
tháng
Tác giả
Vũ Tiến Tình
năm 2017
iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DH
Dạy học
ĐG
Đánh giá
ĐC
Đối chứng
ĐHSP
Đại học Sƣ phạm
GD
Giáo dục
GV
Giáo viên
HS
Học sinh
KN
Khái niệm
NL
Năng lực
NXB
Nhà xuất bản
PP
Phƣơng pháp
PPDH
Phƣơng pháp dạy học
PTHH
Phƣơng trình hóa học
PTKTDH
Phƣơng tiện kĩ thuật dạy học
PTTQ
Phƣơng tiện trực quan
PƢHH
Phản ứng hóa học
SGK
Sách giáo khoa
THCS
Trung học cơ sở
ThN
Thí nghiệm
TN
Thực nghiệm
TNSP
Thực nghiệm sƣ phạm
iv
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 2
4. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu ............................................................................ 3
5. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 3
6. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................................... 3
7. Giới hạn đề tài ......................................................................................................... 4
8. Những đóng góp của luận án .................................................................................. 4
9. Cấu trúc của luận án ................................................................................................ 5
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC SỬ DỤNG
PHƢƠNG TIỆN TRỰC QUAN TRONG DẠY HỌC KHÁI NIỆM HÓA
HỌC CƠ BẢN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ NHẰM PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC THỰC NGHIỆM HÓA HỌC CHO HỌC SINH ............................. 6
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................. 6
1.1.1. Tình hình nghiên cứu về việc sử dụng phương tiện trực quan và
phương tiện kĩ thuật dạy học .................................................................................. 6
1.1.2. Tình hình nghiên cứu về hình thành, phát triển khái niệm hóa học cơ
bản và năng lực thực nghiệm hóa học ở trường phổ thông.................................... 7
1.2. Phƣơng tiện trực quan và phƣơng tiện kĩ thuật dạy học ............................... 8
1.2.1. Khái niệm ...................................................................................................... 8
1.2.2. Vai trò của phương tiện trực quan trong dạy học hóa học ở trường
phổ thông ................................................................................................................ 9
1.2.3. Sử dụng phương tiện trực quan theo hướng tích cực hóa hoạt động
nhận thức của học sinh ......................................................................................... 10
1.3. Hình thành và phát triển khái niệm trong dạy học hóa học ........................ 13
1.3.1. Ý nghĩa của việc hình thành và phát triển khái niệm cơ bản nhất trong dạy
học hóa học............................................................................................................ 13