Xem mẫu
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
VIÖN KHOA HäC GI¸O DôC VIÖT NAM
-------------------
BïI TRäNG TR¢M
QU¶N Lý PH¸T TRIÓN
TRUNG T¢M HäC TËP CéNG §ång
theo ®Þnh h-íng x· héi häc tËp
LuËn ¸n tiÕn sÜ khoa häc gi¸o dôc
Chuyªn ngµnh: qu¶n lý gi¸o dôc
M· sè
: 62 .14. 01. 14
Ng-êi h-íng dÉn khoa häc:
PGS. TS. T« B¸ Tr-îng
TS. NguyÔn Hång ThuËn
hµ néi - 2015
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả
nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công
trình nào.
Tác giả luận án
Bùi Trọng Trâm
ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CB - GV
Cán bộ - Giáo viên
CBQL
Cán bộ quản lý
CĐ
Cộng đồng
CNH - HĐH
Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa
CSVC
Cơ sở vật chất
ĐCSVN
Đảng cộng sản Việt Nam
GDĐT
Giáo dục và Đào tạo
GDBĐ
Giáo dục ban đầu
GDCQ
Giáo dục chính quy
GDQD
Giáo dục quốc dân
GDKCQ
Giáo dục không chính quy
GDTT
Giáo dục tiếp tục
KH - CN
Khoa học và Công nghệ
KT - XH
Kinh tế - Xã hội
HTSĐ
Học tập suốt đời
NSNN
Ngân sách Nhà nước
QLTT
Quản lý trung tâm
PTCĐ
Phát triển cộng đồng
TNXH
Trách nhiệm xã hội
TT HTCĐ
Trung tâm học tập cộng đồng
XHHT
Xã hội học tập
XHHGD
Xã hội hóa giáo dục
UBND
Uỷ ban nhân dân
iii
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU .................................................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài .......................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................... 3
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu ................................................................................ 3
4. Giả thuyết khoa học ..................................................................................................... 3
5. Nội dung và phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 4
6. Phương pháp tiếp cận và các phương pháp nghiên cứu cụ thể ................................... 4
7. Luận điểm bảo vệ ........................................................................................................ 6
8. Đóng góp mới của luận án ........................................................................................... 7
9. Bố cục của luận án ....................................................................................................... 7
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN TRUNG TÂM
HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG THEO ĐỊNH HƢỚNG XÃ HỘI HỌC TẬP ................... 8
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................................ 8
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về học tập suốt đời và xã hội học tập ........................ 8
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý phát triển trung tâm HTCĐ .................... 11
1.2. Các khái niệm cơ bản ............................................................................................. 15
1.2.1. Học tập suốt đời và xã hội học tập ...................................................................... 15
1.2.2. Giáo dục cộng đồng và trung tâm học tập cộng đồng ........................................ 20
1.2.3. Phát triển trung tâm học tập cộng đồng .............................................................. 21
1.2.4. Quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng ................................................ 23
1.3. Trung tâm học tập cộng đồng với việc xây dựng xã hội học tập ........................... 26
1.3.1. Xã hội học tập - đòi hỏi tất yếu của nền kinh tế tri thức ..................................... 26
1.3.2. Các đặc trưng cơ bản của xã hội học tập ........................................................... 28
1.3.3. Trung tâm học tập cộng đồng - góp phần xây dựng xã hội học tập
và phát triển kinh tế - xã hội .......................................................................................... 30
1.4. Phát triển trung tâm học tập cộng đồng theo định hướng xã hội học tập ............... 35
1.4.1. Mục tiêu, nguyên lý và tiến trình phát triển trung tâm học tập cộng đồng ......... 35
1.4.2. Phương thức quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng ........................... 37
1.4.3. Nội dung quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng theo định hướng
xã hội học tập ................................................................................................................ 39
iv
1.5. Khung tiêu chuẩn đánh giá quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng
theo định hướng xã hội học tập ..................................................................................... 54
1.6. Phân tích môi trường trong quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng ........ 57
1.6.1. Phân tích môi trường bên ngoài .......................................................................... 57
1.6.2. Phân tích môi trường bên trong/ nội bộ .............................................................. 61
1.6.3. Các giải pháp quản lý bất trắc của yếu tố môi trường ....................................... 62
Kết luận chương 1 ......................................................................................................... 66
Chƣơng 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN TRUNG TÂM
HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG THEO ĐỊNH HƢỚNG XÃ HỘI HỌC TẬP ................. 68
2.1. Kinh nghiệm nước ngoài ........................................................................................ 68
2.1.1. Khái quát xu thế phát triển trung tâm học tập cộng đồng của các nước ............ 68
2.1.2. Quản lý trung tâm học tập cộng đồng ở một số nước Châu Á ............................ 69
2.1.3. Kinh nghiệm cho Việt Nam từ thực tiễn quản lý phát triển trung tâm
học tập cộng đồng của các nước Châu Á ...................................................................... 75
2.2. Khái quát nguồn nhân lực, hệ thống đào tạo và mạng lưới trung tâm học tập
cộng đồng ở Thái Bình .................................................................................................. 75
2.2.1. Nguồn nhân lực Thái Bình phân theo trình độ học vấn và chuyên môn kỹ thuật ....... 75
2.2.2. Khái quát hệ thống giáo dục và đào tạo ở Thái Bình ......................................... 79
2.2.3. Mạng lưới và quy mô học tập tại trung tâm học tập cộng đồng ở Thái Bình ..... 83
2.3. Thực trạng quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng ở Thái Bình .............. 87
2.3.1. Công tác lập kế hoạch phát triển trung tâm ........................................................ 87
2.3.2. Xây dựng mô hình tổ chức và bộ máy của trung tâm .......................................... 90
2.3.3. Phương thức tổ chức các chương trình phổ biến kiến thức và tập huấn ............ 92
2.3.4. Công tác huy động các nguồn lực cho phát triển học tập của cộng đồng .......... 95
2.3.5. Công tác đánh giá và củng cố sự phát triển của trung tâm ................................ 99
2.3.6. Việc hỗ trợ và giám sát của nhà nước đối với trung tâm học tập cộng đồng ... 103
2.4. Đánh giá chung việc quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng
theo định hướng xã hội học tập ở Thái Bình ............................................................... 106
2.4.1. Mục tiêu của đề án xây dựng xã hội học tập ở Thái Bình ................................. 106
2.4.2. Những thuận lợi và khó khăn trong quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng ... 108
2.4.3. Thành tựu và hạn chế của quản lý trung tâm học tập cộng đồng theo hướng
xây dựng xã hội học tập ............................................................................................... 109
Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 111
nguon tai.lieu . vn
VIÖN KHOA HäC GI¸O DôC VIÖT NAM
-------------------
BïI TRäNG TR¢M
QU¶N Lý PH¸T TRIÓN
TRUNG T¢M HäC TËP CéNG §ång
theo ®Þnh h-íng x· héi häc tËp
LuËn ¸n tiÕn sÜ khoa häc gi¸o dôc
Chuyªn ngµnh: qu¶n lý gi¸o dôc
M· sè
: 62 .14. 01. 14
Ng-êi h-íng dÉn khoa häc:
PGS. TS. T« B¸ Tr-îng
TS. NguyÔn Hång ThuËn
hµ néi - 2015
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả
nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công
trình nào.
Tác giả luận án
Bùi Trọng Trâm
ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CB - GV
Cán bộ - Giáo viên
CBQL
Cán bộ quản lý
CĐ
Cộng đồng
CNH - HĐH
Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa
CSVC
Cơ sở vật chất
ĐCSVN
Đảng cộng sản Việt Nam
GDĐT
Giáo dục và Đào tạo
GDBĐ
Giáo dục ban đầu
GDCQ
Giáo dục chính quy
GDQD
Giáo dục quốc dân
GDKCQ
Giáo dục không chính quy
GDTT
Giáo dục tiếp tục
KH - CN
Khoa học và Công nghệ
KT - XH
Kinh tế - Xã hội
HTSĐ
Học tập suốt đời
NSNN
Ngân sách Nhà nước
QLTT
Quản lý trung tâm
PTCĐ
Phát triển cộng đồng
TNXH
Trách nhiệm xã hội
TT HTCĐ
Trung tâm học tập cộng đồng
XHHT
Xã hội học tập
XHHGD
Xã hội hóa giáo dục
UBND
Uỷ ban nhân dân
iii
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU .................................................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài .......................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................... 3
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu ................................................................................ 3
4. Giả thuyết khoa học ..................................................................................................... 3
5. Nội dung và phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 4
6. Phương pháp tiếp cận và các phương pháp nghiên cứu cụ thể ................................... 4
7. Luận điểm bảo vệ ........................................................................................................ 6
8. Đóng góp mới của luận án ........................................................................................... 7
9. Bố cục của luận án ....................................................................................................... 7
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN TRUNG TÂM
HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG THEO ĐỊNH HƢỚNG XÃ HỘI HỌC TẬP ................... 8
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................................ 8
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về học tập suốt đời và xã hội học tập ........................ 8
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý phát triển trung tâm HTCĐ .................... 11
1.2. Các khái niệm cơ bản ............................................................................................. 15
1.2.1. Học tập suốt đời và xã hội học tập ...................................................................... 15
1.2.2. Giáo dục cộng đồng và trung tâm học tập cộng đồng ........................................ 20
1.2.3. Phát triển trung tâm học tập cộng đồng .............................................................. 21
1.2.4. Quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng ................................................ 23
1.3. Trung tâm học tập cộng đồng với việc xây dựng xã hội học tập ........................... 26
1.3.1. Xã hội học tập - đòi hỏi tất yếu của nền kinh tế tri thức ..................................... 26
1.3.2. Các đặc trưng cơ bản của xã hội học tập ........................................................... 28
1.3.3. Trung tâm học tập cộng đồng - góp phần xây dựng xã hội học tập
và phát triển kinh tế - xã hội .......................................................................................... 30
1.4. Phát triển trung tâm học tập cộng đồng theo định hướng xã hội học tập ............... 35
1.4.1. Mục tiêu, nguyên lý và tiến trình phát triển trung tâm học tập cộng đồng ......... 35
1.4.2. Phương thức quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng ........................... 37
1.4.3. Nội dung quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng theo định hướng
xã hội học tập ................................................................................................................ 39
iv
1.5. Khung tiêu chuẩn đánh giá quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng
theo định hướng xã hội học tập ..................................................................................... 54
1.6. Phân tích môi trường trong quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng ........ 57
1.6.1. Phân tích môi trường bên ngoài .......................................................................... 57
1.6.2. Phân tích môi trường bên trong/ nội bộ .............................................................. 61
1.6.3. Các giải pháp quản lý bất trắc của yếu tố môi trường ....................................... 62
Kết luận chương 1 ......................................................................................................... 66
Chƣơng 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN TRUNG TÂM
HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG THEO ĐỊNH HƢỚNG XÃ HỘI HỌC TẬP ................. 68
2.1. Kinh nghiệm nước ngoài ........................................................................................ 68
2.1.1. Khái quát xu thế phát triển trung tâm học tập cộng đồng của các nước ............ 68
2.1.2. Quản lý trung tâm học tập cộng đồng ở một số nước Châu Á ............................ 69
2.1.3. Kinh nghiệm cho Việt Nam từ thực tiễn quản lý phát triển trung tâm
học tập cộng đồng của các nước Châu Á ...................................................................... 75
2.2. Khái quát nguồn nhân lực, hệ thống đào tạo và mạng lưới trung tâm học tập
cộng đồng ở Thái Bình .................................................................................................. 75
2.2.1. Nguồn nhân lực Thái Bình phân theo trình độ học vấn và chuyên môn kỹ thuật ....... 75
2.2.2. Khái quát hệ thống giáo dục và đào tạo ở Thái Bình ......................................... 79
2.2.3. Mạng lưới và quy mô học tập tại trung tâm học tập cộng đồng ở Thái Bình ..... 83
2.3. Thực trạng quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng ở Thái Bình .............. 87
2.3.1. Công tác lập kế hoạch phát triển trung tâm ........................................................ 87
2.3.2. Xây dựng mô hình tổ chức và bộ máy của trung tâm .......................................... 90
2.3.3. Phương thức tổ chức các chương trình phổ biến kiến thức và tập huấn ............ 92
2.3.4. Công tác huy động các nguồn lực cho phát triển học tập của cộng đồng .......... 95
2.3.5. Công tác đánh giá và củng cố sự phát triển của trung tâm ................................ 99
2.3.6. Việc hỗ trợ và giám sát của nhà nước đối với trung tâm học tập cộng đồng ... 103
2.4. Đánh giá chung việc quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng
theo định hướng xã hội học tập ở Thái Bình ............................................................... 106
2.4.1. Mục tiêu của đề án xây dựng xã hội học tập ở Thái Bình ................................. 106
2.4.2. Những thuận lợi và khó khăn trong quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng ... 108
2.4.3. Thành tựu và hạn chế của quản lý trung tâm học tập cộng đồng theo hướng
xây dựng xã hội học tập ............................................................................................... 109
Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 111