Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
------------------ ------------------
VŨ ĐÌNH CHINH
BỒI DƢỠNG CHO HỌC SINH NĂNG LỰC PHÁN ĐOÁN
VÀ LẬP LUẬN CÓ CĂN CỨ TRONG DẠY HỌC HÌNH HỌC
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
------------------ ------------------
VŨ ĐÌNH CHINH
BỒI DƢỠNG CHO HỌC SINH NĂNG LỰC PHÁN ĐOÁN
VÀ LẬP LUẬN CÓ CĂN CỨ TRONG DẠY HỌC HÌNH HỌC
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Chuyên ngành: Lý luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Toán
Mã số:
62 14 01 11
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. GS. TS. ĐÀO TAM
2. PGS.TS. HOÀNG LÊ MINH
HÀ NỘI - 2016
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, đƣợc hoàn
thành với sự hƣớng dẫn và giúp đỡ tận tình của nhiều nhà khoa học. Các số liệu,
kết quả đƣợc trình bày trong Luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của
Luận án chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả Luận án
Vũ Đình Chinh
NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT CHỦ YẾU TRONG LUẬN ÁN
Viết tắt
STT
Viết đầy đủ
1.
CM
Chứng minh
2.
DH
Dạy học
3.
GQVĐ
Giải quyết vấn đề
4.
GV
Giáo viên
5.
HH
Hình học
6.
HS
Học sinh
7.
LLCCC
Lập luận có căn cứ
8.
NL
Năng lực
9.
NLPĐ
Năng lực phán đoán
10.
PĐ
Phán đoán
11.
PPDH
Phƣơng pháp dạy học
12.
QTSL
Quy tắc suy luận
13.
SL
Suy luận
14.
SGK
Sách giáo khoa
15.
THPT
Trung học phổ thông
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................. 1
2. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu.................................................................................... 3
3. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................................... 7
4. Đối tƣợng nghiên cứu, khách thể nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ............................ 7
5. Giả thuyết khoa học .......................................................................................................... 8
6. Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................................... 8
7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................................. 8
8. Những đóng góp của Luận án .......................................................................................... 8
9. Những vấn đề đƣa ra bảo vệ ............................................................................................ 9
10. Cấu trúc Luận án ............................................................................................................ 9
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN..................................................................................... 10
1.1. Một số khái niệm liên quan đến phán đoán ................................................................ 10
1.1.1. Phán đoán ................................................................................................................ 10
1.1.2. Dự đoán ................................................................................................................... 10
1.1.3. Giả thuyết ................................................................................................................. 11
1.1.4. Năng lực phán đoán ................................................................................................. 12
1.1.5. Phân biệt giữa phán đoán – dự đoán – giả thuyết ................................................... 13
1.1.6. Mối liên hệ giữa phán đoán và giải quyết vấn đề .................................................... 14
1.2. Các khái niệm liên quan đến lập luận có căn cứ ......................................................... 14
1.2.1. Suy luận.................................................................................................................... 14
1.2.2. Lập luận có căn cứ................................................................................................... 15
1.2.3. Suy diễn .................................................................................................................... 15
1.2.4. Suy luận có lý và suy luận “nghe có lý” .................................................................. 16
1.2.5. Quy tắc suy luận ...................................................................................................... 21
1.2.6. Chứng minh.............................................................................................................. 22
1.2.7. Suy luận trong hình học ........................................................................................... 24
1.3. Các biểu hiện cơ bản của năng lực phán đoán ............................................................ 25
1.3.1. Năng lực xem xét các đối tượng Toán học, các mối quan hệ Toán học trong
mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng ........................................................................... 26
1.3.2. Năng lực sử dụng các hoạt động trí tuệ để phán đoán giả thuyết hoặc lời giải
cho bài toán ....................................................................................................................... 28
1.3.3. Năng lực liên tưởng các đối tượng, quan hệ đã biết với các đối tượng tương tự,
quan hệ tương tự ................................................................................................................ 33
nguon tai.lieu . vn
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
------------------ ------------------
VŨ ĐÌNH CHINH
BỒI DƢỠNG CHO HỌC SINH NĂNG LỰC PHÁN ĐOÁN
VÀ LẬP LUẬN CÓ CĂN CỨ TRONG DẠY HỌC HÌNH HỌC
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
------------------ ------------------
VŨ ĐÌNH CHINH
BỒI DƢỠNG CHO HỌC SINH NĂNG LỰC PHÁN ĐOÁN
VÀ LẬP LUẬN CÓ CĂN CỨ TRONG DẠY HỌC HÌNH HỌC
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Chuyên ngành: Lý luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Toán
Mã số:
62 14 01 11
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. GS. TS. ĐÀO TAM
2. PGS.TS. HOÀNG LÊ MINH
HÀ NỘI - 2016
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, đƣợc hoàn
thành với sự hƣớng dẫn và giúp đỡ tận tình của nhiều nhà khoa học. Các số liệu,
kết quả đƣợc trình bày trong Luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của
Luận án chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả Luận án
Vũ Đình Chinh
NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT CHỦ YẾU TRONG LUẬN ÁN
Viết tắt
STT
Viết đầy đủ
1.
CM
Chứng minh
2.
DH
Dạy học
3.
GQVĐ
Giải quyết vấn đề
4.
GV
Giáo viên
5.
HH
Hình học
6.
HS
Học sinh
7.
LLCCC
Lập luận có căn cứ
8.
NL
Năng lực
9.
NLPĐ
Năng lực phán đoán
10.
PĐ
Phán đoán
11.
PPDH
Phƣơng pháp dạy học
12.
QTSL
Quy tắc suy luận
13.
SL
Suy luận
14.
SGK
Sách giáo khoa
15.
THPT
Trung học phổ thông
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................. 1
2. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu.................................................................................... 3
3. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................................... 7
4. Đối tƣợng nghiên cứu, khách thể nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ............................ 7
5. Giả thuyết khoa học .......................................................................................................... 8
6. Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................................... 8
7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................................. 8
8. Những đóng góp của Luận án .......................................................................................... 8
9. Những vấn đề đƣa ra bảo vệ ............................................................................................ 9
10. Cấu trúc Luận án ............................................................................................................ 9
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN..................................................................................... 10
1.1. Một số khái niệm liên quan đến phán đoán ................................................................ 10
1.1.1. Phán đoán ................................................................................................................ 10
1.1.2. Dự đoán ................................................................................................................... 10
1.1.3. Giả thuyết ................................................................................................................. 11
1.1.4. Năng lực phán đoán ................................................................................................. 12
1.1.5. Phân biệt giữa phán đoán – dự đoán – giả thuyết ................................................... 13
1.1.6. Mối liên hệ giữa phán đoán và giải quyết vấn đề .................................................... 14
1.2. Các khái niệm liên quan đến lập luận có căn cứ ......................................................... 14
1.2.1. Suy luận.................................................................................................................... 14
1.2.2. Lập luận có căn cứ................................................................................................... 15
1.2.3. Suy diễn .................................................................................................................... 15
1.2.4. Suy luận có lý và suy luận “nghe có lý” .................................................................. 16
1.2.5. Quy tắc suy luận ...................................................................................................... 21
1.2.6. Chứng minh.............................................................................................................. 22
1.2.7. Suy luận trong hình học ........................................................................................... 24
1.3. Các biểu hiện cơ bản của năng lực phán đoán ............................................................ 25
1.3.1. Năng lực xem xét các đối tượng Toán học, các mối quan hệ Toán học trong
mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng ........................................................................... 26
1.3.2. Năng lực sử dụng các hoạt động trí tuệ để phán đoán giả thuyết hoặc lời giải
cho bài toán ....................................................................................................................... 28
1.3.3. Năng lực liên tưởng các đối tượng, quan hệ đã biết với các đối tượng tương tự,
quan hệ tương tự ................................................................................................................ 33