Xem mẫu

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI I

Trịnh Xuân Vũ

NHỮNG BIỆN PHÁP TÍCH CỰC HÓA
HOẠT ĐỘNG TIẾP NHẬN CỦA HỌC SINH
TRONG GIỜ HỌC TÁC PHẨM VĂN CHƢƠNG
Ở NHÀ TRƢỜNG PHỔ THÔNG TRUNG HỌC

Chuyên ngành: Phƣơng pháp giảng dạy văn học
Mã số : 5.07.02
Luận án phó tiến sĩ khoa học Sƣ phạm-Tâm lý
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: Giáo sƣ Phan Trọng Luận

Hà Nội - 1993

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

1. PT

Phổ thông

2. PTTH

Phổ thông trung học

3. Tpvc

Tác phẩm văn chƣơng

4. T

Thầy

5. tr

Trò

6. tp

Tác phẩm

7. PTCS

Phổ thông cơ sở

8. NXB GD

Nhà xuất bản Giáo dục

9. Sđd

Sách đã dẫn

10 Sgk

Sách giáo khoa

11. HN

Hà Nội

12. UBKHKT tp HCM

Ủy ban khoa học kỹ thuật thành phố
Hồ Chí Minh

13. TTHL

Trung tâm học liệu

14. XB

Xuất bản

15. KHVN

Khoa học Việt Nam

16. TLđd

Tài liệu đã dẫn

17. NXB ST

Nhà xuất bản Sự thật

18. Lhnb

Lƣu hành nội bộ

19. NXB VH

Nhà xuất bản Văn hóa

20. NXB Vh

Nhà xuất bản Văn học

21. NXB KHXH

Nhà xuất bản Khoa học xã hội

1

A- PHẦN MỞ ĐẦU
Tên đề tài : "Những biện pháp tích cực hóa hoạt động tiếp nhận của học sinh trong giờ
học tpvc ở nhà trƣờng PTTH"

I. Tính cấp thiết của đề tài
1. Cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật hiện nay đang đòi hỏi nhà trƣờng phải đổi mới
phƣơng pháp dạy học.
Nếu nhìn lại lịch sử phát triển của khoa học thì nhất là từ những năm 30 của thế kỷ
này, nhiều chuyên ngành khoa học, kể cả khoa học tự nhiên và xã hội đã tiến nhanh từ giai
đoạn mô tả lên giai đoạn mô tả - cấu trúc. Vì thế, ngay từ bấy giờ nhiều chuyên ngành khoa
học tự nhiên và xã hội đã đạt đƣợc những thành tựu đáng kể (1). Sự bùng nổ thông tin và các
cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật đã và đang diễn ra ngày một mạnh mẽ trên phạm vi toàn
cầu.
Tâm lý, nhận thức cũng nhƣ nhu cầu, năng lực, trí tuệ và thể chất con ngƣời v.v... đã
có nhiều thay đổi. Tất cả đang đòi hỏi một hệ quy chiếu mới, một thang giá trị mới đặc biệt là
một phƣơng pháp khoa học mới cho mỗi chuyên ngành. Nhà trƣờng, lí luận dạy học cũng
nhƣ phƣơng pháp giảng dạy văn học đã và đang đứng trƣớc một yêu cầu đổi mới về phƣơng
pháp.
2. Thực tiễn nhà trƣờng PTTH đang yêu cầu nâng cao chất lƣợng dạy học :
Đã nhiều năm nay tình trạng "thầy chán dạy, trò chán học" môn văn ở nhà trƣờng cấp
2 và cấp 3 PTTH vẫn đang kéo dài. Đã có nhiều cách giải thích hiện tƣợng này. Có ý kiến thì
cho rằng đó là do sự "xuống cấp" của đời sống xã hội về đời sống vật chất cũng nhƣ tinh
thần. Có ý kiến thì quy cho chƣơng trình và Sgk đã đƣa vào nhà trƣờng những tp non yếu về
văn

2
chƣơng, nghệ thuật và buộc ngƣời giáo viên phải truyền đạt những tri thức quá hạn hẹp, sơ
lƣợc;lỗi thời và xa lạ với học sinh. Những tri thức ấy đã trở nên nhàm chán vì nó đƣợc nói đi
nói lại nhiều lần suốt từ lớp 6 đến lớp 12 và giờ văn nhiều khi cũng na ná nhƣ giờ sử, giờ đạo
đức và giờ chính trị. Sự "xuống cấp" về chất lƣợng giảng dạy môn văn vẫn đang là một nỗi lo
lắng của nhà trƣờng PTTH và toàn xã hội.
Mặt khác, đã gần một thế kỷ nay, phƣơng pháp dạy học nói chung, phƣơng pháp dạy
học tpvc nói riêng ở nhà trƣờng PTTH nƣớc ta ít có gì thay đổi về cơ bản. Đến nay chƣơng
trình, sgk đã "cải cách" nhiều lần, nhƣng phƣơng pháp thì vẫn cũ, nhất là ở nhà trƣờng PTTH.
Sự đổi mới về phƣơng pháp giảng dạy văn chƣơng đi và đang trở thành một yêu cầu bức
bách.
3. Ý thức về hiệu năng của phƣơng pháp mới ở nhà trƣờng ngày nay :
Theo cách nhìn bao quát nhất, thì con ngƣời cũng là một "thực thể phƣơng pháp", một
"hữu thể đi tìm phƣơng pháp" để biến "vật tự nó" thành "vật cho ta". Sự tiến hóa từ "con
ngƣời tiền sử" đến "con ngƣời thánh triết" thực chất chỉ là sự tiến hóa của phƣơng pháp và
cách thức mà con ngƣời dùng để tác động vào giới tự nhiên, xã hội cũng nhƣ bản thân mình
(2). Trong tiến trình lịch sử, phƣơng pháp luôn luôn thay đổi để phù hợp với đối tƣợng mà nó
hƣớng tới. Vì vậy, muốn giảng dạy có phƣơng pháp, muốn đào tạo có hiệu quả, thì các nhà sƣ
phạm, các nhà giáo phải hiểu biết các qui luật của giới tự nhiên, của xã hội cũng nhƣ chính
bản thân con ngƣời. Đó là những cơ sở khoa học để ngƣời T có thể tìm ra những phƣơng
pháp thích hợp tác động vào chủ thể cũng nhƣ vào khách thể nhằm đem lại những hiệu

nguon tai.lieu . vn