Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi ThS. Vò ThÞ Ph−¬ng Lan * B án phá giá là khái ni m trong kinh t qu c gia, khu v c và qu c t cũng ngày càng h c hi n i dùng ch hi n tư ng ư c s d ng như m t trong nh ng bi n g n li n v i quá trình công nghi p hoá ngày pháp ph bi n nh t b o h s n xu t trong càng r ng rãi và cu c cách m ng v giao nư c và ngày càng tr thành m i quan tâm thông v n t i c a ch nghĩa tư b n.(1) Các hàng u i v i các nư c có n n kinh t công trình nghiên c u v l ch s thương m i hư ng vào xu t kh u, trong ó có Vi t Nam. qu c t ã cho th y ngay t cu i th k XVI, 1. S ra i c a pháp lu t ch ng bán các nhà s n xu t gi y Anh ã phàn nàn v phá giá u tiên các qu c gia hi n tư ng nh ng ngư i nư c ngoài em bán Bán phá giá b t u xu t hi n t th k gi y v i m c giá ch u l nh m bóp ngh t XVII t i châu Âu và sau ó nhanh chóng tr n n công nghi p gi y c a Anh. n th k thành hi n tư ng ph bi n c a th gi i. Ngay XVII, các thương nhân Hà Lan cũng ti n t khi xu t hi n bán phá giá ã ư c xem hành nh ng ho t ng bán hàng hoá v i như m i e do i v i n n kinh t c a nư c m c giá r t th p nh m xoá s các thương nh p kh u. Vì v y, không ch các doanh nhân Pháp ra kh i vùng Baltic. Vào cu i th nghi p c a nư c nh p kh u tr c ti p b nh k XVIII, th m chí các nhà s n xu t Anh hư ng bày t s quan ng i i v i th c ti n qu c còn b khi u n i v vi c bán giá s n này mà ngay c chính ph các nư c nh p ph m quá th p nh m vùi d p n n công kh u cũng có chung m i quan ng i ó. Các nghi p s n xu t M .(2) nư c nh p kh u ngay l p t c ã có nh ng Dư i góc kinh t , bán phá giá là “vi c hình th c can thi p nh m ngăn ch n bán phá giá và gi m thi u tác ng c a bán phá giá bán hàng hoá nh ng m c giá khác nhau các th trư ng qu c gia” hay nói cách khác lên các i th c nh tranh n i a. Bi n pháp là “phân bi t v giá gi a các th trư ng qu c mà các qu c gia thư ng s d ng i phó gia”.(3) Dư i góc pháp lí, bán phá giá là v i bán phá giá trong th i gian u và kéo khái ni m ch nh ng hành vi bán phá giá dài cho t i t n th k XIX là tăng cao m c b pháp lu t các nư c ho c pháp lu t thương thu nh p kh u ho c c m nh p kh u i v i m i qu c t c m. s n ph m bán phá giá. Cùng v i xu th toàn c u hoá và h i T i u th k XX, khi vi c s d ng thu nh p kinh t qu c t , hi n tư ng bán phá giá nh p kh u ngăn ch n hàng hoá bán phá ã ngày càng tr thành ph bi n trong quan h kinh t qu c t . Cùng v i xu hư ng ó, * Gi ng viên Khoa lu t qu c t pháp lu t v ch ng bán phá giá ph m vi Trư ng i h c Lu t Hà N i t¹p chÝ luËt häc sè 11/2009 35
- nghiªn cøu - trao ®æi giá có nhi u b t c p, các qu c gia b t u c a s n ph m nh p kh u th p hơn giá tr c a ban hành lu t riêng v ch ng bán phá giá. chính s n ph m ó th trư ng n i a. Th Canada là nư c u tiên s a i lu t thu hai là s n ph m nh p kh u ó ph i cùng lo i nh p kh u c a mình có m t ph n riêng ho c tương t như m t hay m t s s n ph m quy nh v thu ch ng bán phá giá vào năm cùng lo i nào ó ư c s n xu t nư c nh p 1904, qua ó tr thành nư c u tiên trên th kh u. i u ki n này cho th y rõ pháp lu t gi i ban hành pháp lu t ch ng bán phá giá.(4) ch ng bán phá giá ư c t ra b o h các Ý tư ng ban u c a lu t ch ng bán phá giá nhà s n xu t n i a ch không ph i bo này là n nh m c thu c bi t i v i các v ngư i tiêu dùng. Vì v y, n u như trong s n ph m nh p kh u bán phá giá. M c ích n n kinh t c a nư c nh p kh u không có c a nó là v a b o v ư c các doanh nghi p ngành công nghi p s n xu t m t hàng ó thì cùng ngành hàng trong nư c trư c hàng cho dù có hi n tư ng bán phá giá x y ra hoá b bán phá giá, v a không ph i thay i các nhà nh p kh u tri t tiêu l n nhau i khung thu nh p kh u. Lúc ó, vi c áp d ng chăng n a thì lu t ch ng bán phá giá cũng thu nh p kh u i phó v i bán phá giá v n không ư c áp d ng. ư c xem là không phù h p. B i l thu Sau khi ư c ban hành, pháp lu t ch ng nh p kh u là thu áp d ng chung i v i bán phá giá c a Canada ã t rõ tác d ng c a m i hàng hoá nh p kh u và có tính n nh nó trong vi c b o h các nhà s n xu t n i a tương i, trong khi ó các hàng hoá bán trư c lu ng hàng hoá r t r t nư c ngoài phá giá là nh ng v vi c c th ư c xem là tràn vào. Vì v y, pháp lu t ch ng bán phá nh ng trư ng h p ngo i l và t m th i c a giá c a nư c này ã nhanh chóng tr thành lu ng hàng hoá nh p kh u. i phó v i hình m u các nư c khác noi theo. Cho nh ng trư ng h p ngo i l này c n có n năm 1921, mô hình pháp lu t ch ng bán nh ng bi n pháp c th mang tính linh ho t phá giá c a Canada ã ư c du nh p vào cho t ng trư ng h p và ó chính là thu nhi u nư c như Nam Phi (1914), M (1916), ch ng bán phá giá.(5) Australia (1921), Vương qu c Anh (1921), Mô hình ch ng bán phá giá theo pháp New Zealand (1921). Tuy nhiên, các nư c lu t Canada trao th m quy n ki m soát này cũng không hoàn toàn ch du nh p m t ch ng bán phá giá cho m t vài cơ quan có cách nguyên v n mô hình c a Canada mà th m quy n c l p trong chính ph , thư ng có s s a i và phát tri n cho phù h p. Ví là các cơ quan cũng ng th i ch u trách d , khi Australia du nh p mô hình c a nhi m ki m soát thu nh p kh u và các lo i Canada, h ã l n u tiên ưa vào pháp thu c bi t khác. Các cơ quan này cũng lu t ch ng bán phá giá c a mình (Lu t b o ư c áp thu ch ng bán phá giá i v i hàng t n các ngành công nghi p Australia hoá nh p kh u khi có hai i u ki n x y ra. (Australian Industries Preservation Act) Th nh t là ph i có hi n tư ng bán phá giá, khái ni m “t n thương” (injury). Theo ó, t c là ch ng minh ư c r ng giá xu t kh u tr ng ph t hành vi bán phá giá, t c là áp 36 t¹p chÝ luËt häc sè 11/2009
- nghiªn cøu - trao ®æi thu ch ng bán phá giá ch có hành vi bán 2. S ra i và phát tri n c a pháp phá giá không thôi thì chưa mà vi c bán lu t qu c t v ch ng bán phá giá phá giá ó ph i gây t n thương ho c e do Ho t ng bán phá giá t b n thân nó ã gây t n thương cho ngành công nghi p b n là ho t ng mang tính xuyên qu c gia. Các a.(6) Trên th c t có th có nh ng hành vi nư c ngay l p t c ã th y l i ích c a mình th c s là bán hàng hoá xu t kh u v i m c b tác ng b i các hành vi bán phá giá và giá th p hơn th trư ng xu t hàng i, tuy các bi n pháp ch ng bán phá giá, cho dù ó nhiên ngành công nghi p a phương thích là nư c có doanh nghi p bán phá giá ra nư c ng nhanh và t nâng cao kh năng c nh khác hay b n thân n n kinh t nư c ó ang tranh c a mình m t cách k p th i và trên b nh hư ng b i hàng hoá b bán phá giá. th c t không có t n thương nào x y ra. Khi Chính vì v y, cũng là i u d hi u khi không ó, vi c tr ng ph t hành vi bán phá giá lâu sau khi bán phá giá tr thành m i quan không còn c n thi t. tâm c a chính ph m t s nư c thì nó ã tr Khái ni m “t n thương” này sau ó ã thành m i quan tâm chung trên ph m vi ư c M ti p thu khi ban hành Lu t ch ng qu c t . Liên oàn các qu c gia (The League bán phá giá u tiên c a mình năm 1916 và of Nations), m t trong nh ng t ch c qu c t n năm 1921 khi Lu t này ư c M hoàn u tiên trên th gi i(8) ã liên chính ph thi n thêm thì khái ni m và cách th c xác ngay l p t c có s quan tâm t i bán phá giá nh giá tr th trư ng n i a (home market m c dù ây là v n không liên quan tr c value) c a s n ph m bán phá giá, v n ư c ti p t i m c ích mà t ch c này v n theo quy nh khá chung chung Lu t năm 1916 u i là chính tr và ngo i giao. Tuy v y, ư c quy nh rõ ràng hơn. C th , Lu t nh ng n l c c a t ch c này i v i v n ch ng bán phá giá c a M lúc này cho phép bán phá giá cũng ch d ng l i vi c ch trì s d ng chi phí s n xu t (cost of production) so n th o Biên b n ghi nh v bán phá giá ho c giá tr h p lí k t h p chi phí s n xu t (Memorandum on Dumping) không có giá (fair value and cost of production) i tr ràng bu c th c s v m t pháp lí i v i (7) chi u nh m xác nh bán phá giá. các qu c gia thành viên. T rong s t t c các o l u t c h n g bán Ngày 5/3/1946, H i ng kinh t -xã h i phá giá th i kì u tiên này, lu t c h n g c a Liên h p qu c thông qua ngh quy t bán phá giá năm 1921 c a M ư c gi i thành l p u ban chu n b H i ngh c a Liên h c gi cũ ng nh ư gi i q u n lí nhà nư c h p qu c v thương m i và phát tri n. xem là có n i dung ưu vi t nh t . Chính óng góp cho H i ngh này, M ã xu t lu t này trong vài th p k sau ó ã t r hi n chương thành l p t ch c thương m i t hành hình m u xây d n g nên n n t n g qu c t (International Trade Organization). c a các quy n h v ch n g bán phá giá Hi n chương này ưa ra nh ng i u kho n trong th ươ ng m i qu c t mà c t h là các cơ b n thành l p m t t ch c thương m i quy nh c a G ATT. t¹p chÝ luËt häc sè 11/2009 37
- nghiªn cøu - trao ®æi 1947 cũng không ph i là i u kho n duy qu c t . Tuy r ng t ch c này sau ó không nh t c a pháp lu t qu c t i u ch nh v bán ư c thành l p nhưng Chương 4 c a Hi n phá giá. o n u tiên c a i u kho n này chương thành l p này, (Ph n liên quan t i quy nh ho t ng bán hàng hoá khi xu t chính sách thương m i) sau ó ã ư c s a kh u sang nư c khác v i m c giá dư i giá i và ưa vào trong quy nh c a GATT tr thông thư ng c a nó s b coi là bán phá năm 1947. M t trong nh ng n i dung ư c giá khi nó gây ra ho c e do gây ra t n ưa vào ã tr thành i u VI n i ti ng c a thương l n t i ngành công nghi p ã ư c GATT năm 1947 v ch ng bán phá giá. M c thi t l p trên lãnh th c a nư c thành viên ích c a i u VI khi ó không ph i là GATT ho c kìm hãm áng k s hình thành ki m soát bán phá giá mà là quy nh v c a ngành công nghi p n i a. N i dung vi c thi hành các bi n pháp ch ng bán phá quy nh c a i u VI có nhi u i m không giá. Do ư c M ch trì so n th o nên i u rõ ràng và d d n t i vi c hi u và áp d ng VI có nhi u i m tương ng v i Lu t năm không th ng nh t i v i i u kho n này. 1921 c a M v ch ng bán phá giá, c th là Chính vì v y, trong nh ng vòng àm phán nó cũng quy nh m t trong nh ng i u ki n trong khuôn kh GATT ti p sau ó, r t tr ng ph t hành vi bán phá giá là hành vi nhi u quan ng i t ra xung quanh vi c th c ó ph i gây ra ho c e do gây ra t n h i thi i u VI này. Các nư c ã ph i bàn cho n n kinh t c a nư c nh p kh u. Tuy nhi u v vi c làm th nào kh c ph c v y, v th c ch t GATT năm 1947 không h như c i m c a nó và k t qu là ã có tho coi b n thân bán phá giá là th c ti n kinh thu n v vi c th c hi n i u VI c a GATT doanh áng lên án. Nó ch ơn gi n cho (Agreement on the Implementation of Article phép nư c nh p kh u, t c là nư c “n n VI), hay còn g i là B lu t ch ng bán phá nhân” c a bán phá giá ư c phép ph n ng giá (The Antidumping Code) ư c ra i l i i v i hàng hoá bán phá giá nh p kh u năm 1967 t i vòng ám phán Kenedy. B vào nư c mình. Nhưng nư c xu t kh u, t c lu t này ưa ra nh ng quy nh n i dung và là nư c “th ph m” thì không b lên án vì ã th t c chi ti t hơn làm cơ s pháp lí cho dung túng cho hành vi bán phá giá b i vì h vi c áp t các bi n pháp ch ng bán phá giá. không có nghĩa v ph i b o m không có C th , B lu t này quy nh ch ư c áp t vi c bán phá giá t nư c mình. Dù sao, i u thu ch ng bán phá giá t m tính khi có y VI c a GATT năm 1947 ã gi vai trò là b ng ch ng sơ b cho th y ã có hành vi xương s ng cho pháp lu t ch ng bán phá giá bán phá giá và t n thương. Nó cũng không qu c t trong su t th i gian sau ó, cho n cho phép áp t các m c thu ch ng bán phá khi nó ư c thay th b i i u kho n tương giá có giá tr h i t . B lu t cũng khuy n ng c a GAT năm 1994. khích vi c áp thu ch ng bán phá giá th p Trên th c t , trong su t giai o n t hơn m c biên bán phá giá (dumping năm 1947 n năm 1994, i u VI c a GATT margin) n u như b n thân m c ó ã 38 t¹p chÝ luËt häc sè 11/2009
- nghiªn cøu - trao ®æi bù p t n thương. V các quy nh n i ki n v quan h nhân qu ã ư c quy nh dung, B lu t năm 1967 nh nghĩa rõ hơn linh ho t hơn các nư c nh p kh u d áp v thu t ng “ngành công nghi p” cp d ng. B lu t này quy nh: “N u nh ng t n i u VI. Theo ó, ngành công nghi p bao thương ư c gây ra b i nh ng nhân t khác g m t ng th các nhà s n xu t n i a s n thì nh ng t n thương ó không th b quy cho hành vi bán phá giá”.(9) xu t ra s n ph m cùng lo i ho c nh ng nhà s n xu t n i a mà có u ra s n ph m khi Ngoài ra, B lu t ch ng bán phá giá năm k t h p v i nhau thì t o thành ph n l n trong 1979 còn m r ng thêm các quy nh v vi c t ng s n ph m ó. Khái ni m này giúp xác xác nh và qu n lí giá và s lư ng hàng nh m t cách d dàng hơn các y u t bán nh p kh u. Nó cũng gi i h n ch t ch hơn phá giá trong thương m i qu c t . các m c thu ch ng bán phá giá có hi u l c B lu t ch ng bán phá giá năm 1967 là h it ng th i yêu c u các th t c áp thu s b sung quan tr ng cho i u VI c a ch ng bán phá giá k t thúc trong vòng m t GATT năm 1947 i u ch nh v ch ng bán năm n u không có lí do c bi t. phá giá t góc pháp lu t qu c t . Nó ã K t khi ư c kí k t, các quy nh c a làm rõ m t cách áng k nhi u i m còn GATT năm 1947 v ch ng bán phá giá ã có m p m , chưa rõ nghĩa c a i u VI. Tuy ư c nh ng thành công áng k trong vi c nhiên, b n thân nó cũng có nh ng b t c p gi m b t các hàng rào thu quan và ki m nh t nh. B t c p l n nh t n m n i dung soát các rào c n phi thu quan. Các nghiên quy nh v liên h nhân qu gi a hành vi c u c a WTO cho th y các quy nh này ã bán phá giá và t n thương c a ngành công góp ph n làm cho môi trư ng kinh doanh và nghi p a phương. Theo ó, B lu t năm thương m i qu c t tr nên lành m nh và công b ng hơn.(10) Tuy nhiên, do y u t l ch 1967 quy nh c th r ng hành vi bán phá giá ph i rõ ràng là nguyên nhân chính gây ra s khi thành l p nên b n thân nó có nh ng t n thương. Quy nh này ã gây khó khăn như c i m không d dàng kh c ph c, ví d khá nhi u cho vi c áp d ng trên th c ti n b i như ph m vi i u ch nh h p, b n ch t lâm nó yêu c u m t cách quá c th r ng nư c th i và thi u v ng b khung thi t ch b n nh p kh u ph i ch ng minh ư c chính hành v ng và n nh. Khi thương m i qu c t vi bán phá giá ch không ph i hành vi nào ngày càng phát tri n òi h i t do hoá cao khác là nguyên nhân d n t i t n thương cho hơn vào nh ng th p k cu i c a th k XX, ngành công nghi p a phương. nhu c u s a i GATT năm 1947 ngày càng kh c ph c nh ng b t c p c a B lu t tr nên c p thi t, Vòng àm phán Urugoay ch ng bán phá giá năm 1967, các nư c ã ư c kh i ng k t năm 1986 và ã thành viên c a B lu t ã àm phán v i ưa n k t qu quan tr ng là Tho thu n nhau trong Vòng àm phán Tokyo năm Marrakesh năm 1994 thành l p T ch c 1979 và ban hành B lu t ch ng bán phá thương m i th gi i (The World Trade giá năm 1979. Trong b lu t m i này, i u Organization (WTO)). Tho thu n thành l p t¹p chÝ luËt häc sè 11/2009 39
- nghiªn cøu - trao ®æi WTO b t u có hi u l c t ngày 1/1/1995. issues in free trade areas), Jurisfölaget, 1994; Wenxi Tho thu n này bao g m 16 i u kho n và Li, Pháp lu t ch ng bán phá giá c a WTO/GATT và 29 tho thu n, quy ư c ngành (Agreements C ng ng châu Âu (Anti-dumping law of the and Undestandings), trong s ó có Tho WTO/GATT and the EC), Juristförlaget i Lund, 2003; thu n chung v thu quan và m u d ch và Michael Finger, Ngu n g c và s phát tri n c a quy nh v ch ng bán phá giá (The origins and (GATT ngày 1994) và Tho thu n v vi c evolution of antidumping regulation), World Bank, th c hi n i u VI c a GATT năm 1994 (g i WPS 783, 1991. t t là B lu t v ch ng bán phá giá năm (2).Xem: Alexander Hamilton, Báo cáo v các ngành 1994). Sau khi các văn ki n thành l p WTO s n xu t (Report on Manufactures), 1971; Michael Finger, S d. ư c kí k t và chính th c có hi u l c, i u (3).Xem: Jacob Viner, Phá giá: m t v n c a thương VI c a GATT năm 1994 và B lu t ch ng m i qu c t (Dumping: a problem in International bán phá giá năm 1994 ã thay th i u VI Trade), Chicago 1923, tr. 3, Wenxi Li, Gabrielle Marceau, c a GATT năm 1947 và B lu t năm 1979 Michael Finger, S d. trong vi c i u ch nh vi c áp d ng các bi n (4).Xem: Michael Finger, The origins and evolution pháp ch ng bán phá giá trong thương m i of antidumping regulation (Ngu n g c và s ti n hóa c a quy nh v ch ng bán phá giá), Ngân hàng th qu c t . ó cũng chính là b khung quy gi i, 1991. ph m pháp lu t hi n hành c a WTO i u (5).Xem: Wenxi Li, s d, tr. 30, 31; Michael J. Trebilcock ch nh v ch ng bán phá giá trong thương và Robert Howse, Quy nh v thương m i qu c t m i qu c t . (The regulation of international trade), tái b n l n 3, Qua l ch s c a pháp lu t qu c gia và Nxb. Routledge, London, 2005, tr. 245 - 246. (6).Xem: Wenxi Li, S d, tr. 31; Trebilcock và Howse, qu c t v ch ng bán phá giá phân tích trên Quy nh v thương m i qu c t (The regulation of ây có th th y gi a chúng có s tư ng international trade), s d, tr. 245, 246. ng r t l n. Pháp lu t qu c t v ch ng (7). Michael Trebilcock và Robert Howse, Quy nh v bán phá giá trên th c t b t ngu n và ch u thương m i qu c t (The regulation of international nh hư ng r t l n t các h th ng pháp lu t trade), Nxb. Routledge, 2005, Chương 8. ch ng bán phá giá c a các qu c gia l n (8) Liên oàn các qu c gia (the League of Nations) ư c thành l p năm 1919 theo Hi p nh Versailles, trong thương m i qu c t . i u này cũng có 58 thành viên bao g m c các cư ng qu c hàng gi i thích ư c s th ng nh t và tính h i u trong th i kì ó như Anh, Pháp, Tây Ban Nha. nh p cao trong các quy nh c a pháp lu t M c ích c a Liên oàn là gi i giáp vũ trang, ngăn qu c gia và qu c t hi n hành trong lĩnh ng a chi n tranh, hoá gi i các tranh ch p gi a các v c này. ó cũng có th ư c xem như m t nư c thành viên thông qua àm phán, ngo i giao và ví d i n hình c a xu hư ng h i nh p nâng cao ch t lư ng s ng toàn c u. Năm 1946, t ch c này ch m d t s t n t i c a mình, m ư ng trong thương m i qu c t ./. cho vi c thành l p Liên h p qu c. (9).Xem: i u 3 .5 B l u t c h n g bán phá giá (1). i u này ư c c p trong nhi u công trình n ă m 1967. nghiên c u, tiêu bi u là Gabrielle Marceau, Các v n (10).Xem: Các nghiên c u c a WTO t i www.wto. v c nh tranh và ch ng bán phá giá trong các khu org/archives v c thương m i t do (Antidumping and antitrust 40 t¹p chÝ luËt häc sè 11/2009
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học