Xem mẫu

  1. Dù ¸n ph¸t triÓn céng ®ång lång ghÐp Do oxfam-quebec tµi trî Kü thuËt nu«i c¸ n−íc ngät (Tµi liÖu dïng cho H−íng dÉn viªn) Ng−êi biªn so¹n: Ph¹m C«ng Phin C¸n bé dù ¸n OXFAM-Quebec Th¸ng 3 n¨m 2000
  2. Môc lôc PhÇn I: Mèi quan hÖ gi÷a c¸c sinh vËt thøc ¨n trong vùc n−íc..........................................3 PhÇn II: §Æc ®iÓm sinh vËt cña c¸c loµi c¸ nu«i ...................................................................4 C¸ chÐp ..................................................................................................................................4 C¸ R« phi:..............................................................................................................................4 C¸ tr¾m cá .............................................................................................................................5 C¸ MÌ Tr¾ng..........................................................................................................................5 C¸ MÌ Hoa.............................................................................................................................6 C¸ Tr¾m ®en ..........................................................................................................................6 C¸ Tr«i:..................................................................................................................................7 C¸ Tr«i Ê n §é .......................................................................................................................7 C¸ Trª ....................................................................................................................................8 C¸ Migran..............................................................................................................................8 PhÇn III: Kü thuËt nu«i c¸ thÞt trong ao................................................................................9 I. C¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt khi nu«i c¸ ....................................................................................9 II. C¸c ®iÒu kiÖn cña mét cao nu«i c¸ tiªu chuÈn..................................................................9 III. ChuÈn bÞ ao nu«i c¸ .......................................................................................................10 IV. ChuÈn bÞ gièng c¸..........................................................................................................13 V. C¸ch cho c¸ ¨n................................................................................................................15 VI. Bèn c«ng thøc nu«i c¸: Tû lÖ nu«i ghÐp theo c«ng thøc ...............................................18 VII. Th¨m ao hµng ngµy......................................................................................................20 VIII. Thu ho¹ch c¸...............................................................................................................21 IX. Phßng vµ ch÷a bÖnh cho c¸ ...........................................................................................21
  3. 3
  4. PhÇn II: §Æc ®iÓm sinh vËt cña c¸c loµi c¸ nu«i Néi dung Ph−¬ng ph¸p Tªn c¸ TÇng sèng Thøc ¨n C©u hái: Trong ao, c¸ chÐp sèng ë tÇng C©u hái: C¸ chÐp ¨n nh÷ng thøc C¸ ChÐp n−íc nµo? ¨n g×? - Sèng ë tÇng ®¸y Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: - Thøc ¨n: Sinh vËt ®¸y nh− èc, giun, c«n trïng, mïn b· h÷u c¬, thùc vËt non, phô phÕ phÈm n«ng nghiÖp, c¸ ¨n t¹p vµ thiªn vÒ ®éng vËt. C©u hái: Trong ao, c¸ r« phi sèng ë tÇng C©u hái: C¸ r« phi ¨n nh÷ng thøc C¸ R« phi: n−íc nµo? ¨n g×? Cã 2 lo¹i c¸ r« phi: Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: 1. C¸ R« phi th−êng (kÐm lín h¬n c¸ r« phi R»n) 2. C¸ r« phi R»n C¸ r« phi v»n: - Sèng ë tÇng ®¸y - Thøc ¨n: Mïn b· h÷u c¬, t¶o l¾ng ë ®¸y ao, c«n trïng sèng trong n−íc, thùc vËt mÒm: rau, bÌo, sinh vËt phï du vµ phÕ phô phÈm n«ng nghiÖp. 4
  5. Néi dung Ph−¬ng ph¸p Tªn c¸ TÇng sèng Thøc ¨n C©u hái: Trong ao, c¸ tr¾m cá sèng ë tÇng C©u hái: C¸ tr¾m cá ¨n nh÷ng C¸ Tr¾m Cá n−íc nµo? thøc ¨n g×? - Sèng ë tÇng mÆt, tÇng gi÷a vµ ven bê cã thùc vËt Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: thñy sinh. - Thøc ¨n: Thùc vËt thñy sinh, rong rªu, cá mÒm, bÌo, rau xanh, bét, c¸m, thøc ¨n ®éng vËt. (ë nh÷ng ao cã nhiÒu cá n−íc, ng−êi ta th¶ tr¾m cá ®Ó vÖ sinh ao) C©u hái: Trong ao, c¸ mÌ tr¾ng sèng ë C©u hái: C¸ mÌ tr¾ng ¨n nh÷ng thøc ¨n C¸ MÌ Tr¾ng tÇng n−íc nµo? g×? - Sèng ë tÇng n−íc gi÷a vµ trªn, b¬i léi nhanh Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: nhÑn, sèng thµnh tõng ®µn. - Thøc ¨n: thùc vËt phï du lµ chÝnh. Ngoµi ra ¨n c¸m, b· ®Ëu, b· r−îu v.v 5
  6. Néi dung Ph−¬ng ph¸p Tªn c¸ TÇng sèng Thøc ¨n C©u hái: Trong ao, c¸ mÌ hoa sèng ë tÇng C©u hái: C¸ mÌ hoa ¨n nh÷ng C¸ MÌ Hoa n−íc nµo? thøc ¨n g×? - Sèng thµnh tõng ®µn ë tÇng n−íc gi÷a Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: - Thøc ¨n: Kh¸c víi mÌ tr¾ng, mÌ hoa ¨n ®éng vËt phï du lµ chñ yÕu, nªn thÝch hîp nu«i ghÐp víi c¸c loµi c¸ kh¸c. cßn ¨n c¸c thøc ¨n phô kh¸c nh− c¸m, bét mú, b· ®Ëu v.v... C©u hái: Trong ao, c¸ tr¾m ®en sèng ë C©u hái: C¸ tr¾m ®en ¨n nh÷ng thøc ¨n C¸ Tr¾m ®en tÇng n−íc nµo? g×? - Sèng ë tÇng ®¸y Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: - Thøc ¨n: èc, hÕn, cua, chÊt bét nh− b· ®Ëu, kh« dÇu trén víi bét c¸ kh¸c trong ao. 6
  7. Néi dung Ph−¬ng ph¸p Tªn c¸ TÇng sèng Thøc ¨n C©u hái: Trong ao, c¸ tr«i sèng ë tÇng C©u hái: C¸ tr«i ¨n nh÷ng C¸ Tr«i: n−íc nµo? thøc ¨n g×? - Sèng ë tÇng ®¸y, tÇng gi÷a Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: - Thøc ¨n: mïn b· h÷u c¬ lµ chÝnh. Ngoµi ra ¨n ph©n h÷u c¬, c¸m, b· ®Ëu vµ thøc ¨n chÊt bét d− thõa ch×m xuèng ®¸y ao. C¸ Tr«i Ên §é - Sèng ë tÇng ®¸y - Thøc ¨n: t¹p ¨n nh− c¸ tr«i ViÖt Nam. 7
  8. Néi dung Ph−¬ng ph¸p Tªn c¸ TÇng sèng Thøc ¨n C©u hái: Trong ao, c¸ trª sèng ë tÇng C©u hái: C¸ trª ¨n nh÷ng thøc ¨n g×? C¸ Trª n−íc nµo? Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: ®Ó (Gåm c¸c loµi c¸ trª tr¾ng, trª vµng miÒn Nam, c¸ trª Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: gîi ý vµng miÒn B¾c, c¸ trª Phi) - Sèng ë tÇng ®¸y - Thøc ¨n: Cua, t«m, èc, hÕn, ®éng vËt thèi r÷a. Phô phÈm n«ng nghiÖp vµ c¸c s¶n phÈm d− thõa trong sinh ho¹t gia ®×nh. C©u hái: Trong ao, c¸ Migran sèng ë tÇng C©u hái: C¸ Migran ¨n nh÷ng C¸ Migran n−íc nµo? thøc ¨n g×? - Sèng ë tÇng ®¸y Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: Sau ®ã dïng tranh minh ho¹ d−íi ®©y: - Thøc ¨n: chÊt h÷u c¬ vôn n¸t, c¸t bïn, rong t¶o, thùc vËt v.v.. 8
  9. PhÇn III: Kü thuËt nu«i c¸ thÞt trong ao Néi dung Ph−¬ng ph¸p Dïng tranh vÏ vµ ®Æt c¸c c©u hái: B¸c hiÓu bøc tranh nµy thÕ nµo? I. C¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt khi nu«i c¸ 1) Ao: 2) C¸ gièng: 3) Con ng−êi: CÇn cï lao ®éng, cã kü thuËt: 4) Thøc ¨n cho c¸: II. C¸c ®iÒu kiÖn cña mét cao nu«i c¸ tiªu chuÈn 1) Ao nu«i nguån n−íc dÔ dµng trong viÖc cÊp vµ tho¸t n−íc 2) §Êt thÞt hoÆc thÞt pha c¸t ®Ó dÔ gi¶i ®éc n−íc 3) Ao ph¶i quang ®·ng ®Ó tiÖn ®i l¹i ch¨m sãc. 4) Ao h×nh ch÷ nhËt réng 300 ®Õn 500 m2, n−íc s©u 1 - 1.5 m. 5) Cã cèng cÊp vµ tho¸t n−íc d−íi ®Æt so le nhau, ®¸y ao nghiªng vÒ cèng tho¸t n−íc. 9
  10. Néi dung Ph−¬ng ph¸p III. ChuÈn bÞ ao nu«i c¸ 1) Tu bæ vµ tÈy dän ao nu«i c¸ Tu bæ vµ tÈy dän tr−íc khi th¶ c¸ lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc ph¶i lµm a) §èi víi ao míi ®µo ch−a nu«i - DÉn n−íc vµo ao vµi ba lÇn ®Ó röa ao - Bãn 10 - 20 kg v«i cho 100m2 ®Ó diÖt trïng, khö chua - Bãn lãt 50 kg ph©n chuång cho 100 m2 ao. b) §èi víi ao ®· nu«i - Th¸o c¹n n−íc cò ®Ó thu ho¹ch c¸. * VÐt bïn: §Ó lµm s¹ch ®¸y ao, gi¶i phãng khÝ ®éc T¨ng dung tÝch ao (th× nu«i ®−îc nhiÒu c¸ h¬n) ®Ó l¹i ®¸y mét líp kho¶ng 10 - 15 cm lµ ®ñ. NÕu ao Ýt bïn th× chØ cÇn t¸t c¹n n−íc. 10
  11. Néi dung Ph−¬ng ph¸p Tr−êng hîp ®¸y ao lµ ®Êt c¸t: - LÊy ®Êt thÞt phñ lªn mÆt ®¸y ao líp dµy 20 cm. Bãn ph©n h÷u c¬ ®Òu kh¾p mÆt ao råi cho n−íc x¨m x¾p vµo ng©m. Bê ao còng cÇn ®¾p thªm ®Êt thÞt ®Ó khái bÞ s¹t lë. - San b»ng ®¸y ao Ph¬i n¾ng 7 - 10 ngµy cho ®Õn khi ®¸y ao nøt r¹n ch©n chim. (§èi víi ®Êt chua phÌn: chØ võa se kh« lµ ®−îc ®Ó chèng ''x× phÌn") - Bãn v«i bét cho ®¸y ao. (10 - 15 kg cho 100 m2) nh»m môc ®Ých: Dïng tranh hái: C¸c b¸c hiÓu bøc tranh nµy thÕ nµo? - Khö chua - Phßng trõ ®Þch h¹i c¸ nh−: r¾n, Õch, cãc, c¸ d÷, c¸ t¹p.... - Trõ vi khuÈn vµ ký sinh trïng g©y bÖnh cho c¸ - Lµm cho líp bïn ®¸y xèp, tho¸ng khÝ, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn hãa chÊt h÷u c¬ thµnh muèi dinh d−ìng. 11
  12. Néi dung Ph−¬ng ph¸p - Bãn lãt ®¸y ao: B»ng ph©n chuång ®Ó t¨ng nguån thñy sinh ®¸y ao (50 kg cho 100 m2 ®¸y ao.) - Th¸o n−íc vµo ao (Sau khi tÈy ao xong): - N−íc lÊy vµo läc qua ®Ëp ch¾n ®Ó ng¨n r¸c vµ vµ c¸c lo¹i c¸ t¹p, c¸ d÷ vµo, møc n−íc läc vµo chØ cÇn 0,5 - 0,7 m s©u - Ng©m n−íc ao tõ 5 - 7 ngµy ®Ó n−íc ao ng¶ mµu xanh lôc (nghÜa lµ c¸c loµi thøc ¨n tù nhiªn ®· ph¸t triÓn phong phó) råi míi ®−îc th¶ c¸. - Ph¸t quang nh÷ng bôi rËm chung quanh ao: - §Ó ao kh«ng bÞ cím n¾ng - §Ó ®i l¹i dÔ dµng h¬n trong viÖc ch¨m sãc qu¶n lý ao §çi víi ao ®µo míi: Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tu bæ hµng n¨m. 12
  13. Néi dung Ph−¬ng ph¸p - Söa ch÷a bê ao, lÊp kÝn c¸c hang hèc nÕu cã - Söa ch÷a cèng cÊp vµ tho¸t n−íc IV. ChuÈn bÞ gièng c¸ 1/ ChÊt l−îng con gièng: CÇn cã gièng c¸ tèt b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn sau: - C¸ gièng ph¶i ®Òu con, quy cì tiªu chuÈn dµi 8 - 12 cm. - B¬i léi ho¹t b¸t, kh«ng dÞ h×nh. - V©y vÈy phñ kÝn, kh«ng mÊt nhít, kh«ng x©y x¸t kh«ng bÖnh tËt. - Cã mµu s¾c t−¬i t¾n tù nhiªn. (Ph¶i chó ý kh«ng bÞ lõa do c¸c hiÖn t−îng tiªu cùc ë kh©u giao nhËn.) 2/ VËn chuyÓn c¸ vÒ ao nu«i: NÕu kho¶ng c¸ch gÇn cho vµo thïng x« , chËu, hoÆc sät lãt ni l«ng VËn chuyÓn tõ xa ph¶i dïng tói nil«ng vµ b¬m « xy. 13
  14. Néi dung Ph−¬ng ph¸p Ðp c¸ tr−íc khi vËn chuyÓn: Môc ®Ých: §Ó cho c¸ ®−îc luyÖn quen víi ®iÒu kiÖn chËt chéi, chÞu ®−îc ng−ìng « xy thÊp (th−êng c¸ gièng ®−îc luyÖn tr−íc khi chuyÓn ®i xa). Dï vËn chuyÓn b»ng c¸ch nµo, c¸ còng ph¶i ®−îc Ðp kü tr−íc khi vËn chuyÓn. C¸ch Ðp c¸: Nhèt c¸ gièng vµo mét c¸i lång b»ng l−íi ni l«ng (gäi lµ giai) víi mËt ®é 1,200 con/m3 n−íc, ®Æt trong n−íc s¹ch cã dßng n−íc s¹ch ch¶y nhÑ liªn tôc. LuyÖn c¸: - Môc ®Ých luyÖn c¸: §Ó cho c¸ quen víi m«i tr−êng chËt chéi tr−íc khi vËn chuyÓn ®i xa. - C¸ch luyÖn: S¸ng sím hoÆc chiÒu dïng l−íi kÐo dån l¹i trong vßng tõ 15 ®Õn 20. Råi bu«ng ra, mçi ngµy 2 lÇn, lµm liÒn trong 3 ®Õn 4 ngµy 3/ Th¶ c¸ gièng: Tr−íc khi th¶ c¸ gièng cÇn t¾m n−íc tiÖt trïng phßng bÖnh cho c¸ Thao t¸c th¶ c¸ cÇn nhÑ nhµng ®Ó c¸ quen dÇn víi n−íc ao Kh«ng ®øng trªn bê vøt c¸ xuèng ao ®Ó c¸ khái bÞ cho¸ng. 14
  15. Néi dung Ph−¬ng ph¸p V. C¸ch cho c¸ ¨n 1) Cho ¨n theo 4 tiªu chuÈn quy ®Þnh: §Þnh l−îng: Môc ®Ých kh«ng ®Ó thiÕu thøc ¨n lµm c¸ chËm lín vµ còng kh«ng ®Ó thõa thøc ¨n g©y l·ng phÝ, « nhiÔm m«i tr−êng n−íc ao. §Þnh chÊt: Phèi hîp c¸c thµnh phÇn thøc ¨n §¹m - L©n - Ka li (NPK), thøc ¨n th« vµ thøc ¨n tinh bét. §Þnh thêi gian: §Ó c¸ dÔ t×m måi, t×m nhanh h¬n. ¨n ®−îc hÕt thøc ¨n h¬n Cho c¸ thøc ¨n xanh vµo buæi chiÒu. Cho c¸ ¨n thøc ¨n tinh vµo buæi s¸ng §Þnh ®Þa ®iÓm: §Ó c¸ dÔ t×m måi, t×m nhanh h¬n. ¨n ®−îc hÕt thøc ¨n h¬n 15
  16. Néi dung Ph−¬ng ph¸p 2) Cho ¨n b»ng khung tre næi: ®Ó thøc ¨n xanh: (Cø 100 m2 ao th× lµm 1m2 khung tre). - Th¶ cá rau, bÌo vµo khung tre næi cè ®Þnh ®Ó c¸ ¨n tËp trung, dÔ lµm vÖ sinh vµ vít b· cò thõa. - Khung tre cho c¸ ¨n cÇn ®Æt c¸ch bê ao 1 - 2 m. - Tr−íc khi cho ¨n thøc ¨n míi ph¶i vít thøc ¨n cò thõa lªn bê råi cho thøc ¨n míi vµo khung. 3) Cho ¨n b»ng giµn m¸ng: (®èi víi thøc ¨n tinh) Giµn chØ c¸ch ®¸y ao kho¶ng 50 cm c¸ch bê 1 mÐt. Cø 100 m2 ao cÇn 1 m2 giµn. 16
  17. Khi cho c¸ ¨n, thøc ¨n tinh ph¶i nhµo n−íc cho dÎo, viªn thµnh viªn cho vµo giµn ch×m vµo trong giµn ®Ó tiÖn theo dâi xem møc thøc ¨n cho c¸ ngµy h«m tr−íc thõa hay thiÕu vµ lµm vÖ sinh giµn cho tiÖn. M¸ng th−êng xuyªn ®−îc vÖ sinh s¹ch sÏ vµ ®Ó cè ®Þnh. 17
  18. Néi dung Ph−¬ng ph¸p VI. Bèn c«ng thøc nu«i c¸: Tû lÖ nu«i ghÐp theo c«ng thøc a) Nu«i tr«i vµ Migran lµ chÝnh: mËt ®é th¶ 1 con/1m2 Gåm: R« phi 60% Migran 20% MÌ tr¾ng 10% Tr¾m cá 5% ChÐp 4% MÌ hoa 1% (1 sµo 360 con) b) Nu«i tr¾m cá lµ chÝnh: 0,7 - 0,8 con/m2. Gåm: Tr¾m cá 50% MÌ tr¾ng 20% Tr«i 18% R« phi 6% ChÐp 4% MÌ hoa 2% 18
  19. Néi dung Ph−¬ng ph¸p c) Nu«i r« phi lµ chÝnh: MËt ®é th¶ 0,4 con/1m2. Gåm: R« phi 45% MÌ tr¾ng 20% Tr«i 20% ChÐp 6% MÌ hoa 5% Tr¾m cá 4% d) Nu«i c¸ mÌ tr¾ng lµ chÝnh: MËt ®é th¶ 1,4 - 1,5 con/m2. Gåm: MÌ tr¾ng 60% Tr«i 25% ChÐp 7% MÌ hoa 5% Tr¾m cá 3% Mét ao kh«ng thuËn tiÖn cho viÖc nu«i mÌ, tr«i, tr¾m, chÐp: Nªn c¶i t¹o l¹i nu«i c¸ phi lai hoÆc nu«i Õch, l−¬n. 19
  20. Néi dung Ph−¬ng ph¸p VII. Th¨m ao hµng ngµy Môc ®Ých cña th¨m hµng ngµy: - §Ó kiÓm tra bê ao, ®¨ng cèng ®Ó kÞp thêi tu bæ khi háng, nhÊt lµ vµo mïa m−a lò, møc n−íc ao §Æc biÖt vµo nh÷ng th¸ng chuyÓn mïa vµ chuyÓn trêi: - Theo dâi mµu n−íc ao, ®Ó kÞp thêi ®iÒu chØnh l−îng thøc ¨n. - CÇn th−êng xuyªn quan s¸t t×nh tr¹ng c¸: C¸ gÇy yÕu lµ c¸ ®ãi. CÇn t¨ng l−îng thøc ¨n vµ ph©n bãn trong ngµy. - C¸ b¬i yÕu, t¶n m¹n, dùa s¸t vµo bê lµ c¸ yÕu, bÞ bÖnh. CÇn kiÓm tra kü t×m nguyªn nh©n g©y bÖnh. NÕu c¸ m¾c bÖnh cÇn thay n−íc ao vµ ch÷a bÖnh cho c¸ b»ng thuèc. - C¸ næi ®Çu l©u, lê ®ê, t¶n m¹n lµ c¸ thiÕu « xy trÇm träng. CÇn cÊp n−íc cho ao ®Õn khi c¸ trë l¹i ho¹t ®éng b×nh th−êng hoÆc chuyÓn nhanh c¸ sang ao cã n−íc míi s¹ch. Thêi gian th¨m ao: nªn th¨m vµo buæi s¸ng 20
nguon tai.lieu . vn