Xem mẫu
- TR NG I H C AN GIANG
D ÁN P.H.E
K N NG TÌM VI C LÀM
(Tài li"u ph&c v& chuyên ,- rèn luy"n k1 n2ng s5ng
cho sinh viên thi"t thòi tr9:ng HAG)
Biên so n: Th.S. Hu nh Phú Th nh
Tháng 01/ 2007
1
- M & c l& c
Ch9 nghi"p phù hAp vBi b n .............................................................................15
1.8. B n c(n chuDn b gì tr8Bc khi )i tìm vi"c? ........................................................................17
1.9. Rèn luy"n các phDm chIt t o nên thành công....................................................................17
Ch9
- Ch9
- Quá trình tìm vi"c làm thông th9:ng
Khi mu$n )i tìm vi"c làm, nhi>u b n c-m thIy b$i r$i, không bi t ph-i b\t )(u t] )âu vì
không hình dung ra )8Ac các công vi"c mình c(n làm. M t cách khái quát, quá trình tìm
vi"c cSa m t ng89i có thP )8Ac di`n t- nh8 trong hình 1:
T+ )ánh giá Xác ) nh m;c tiêu
b-n thân ngh> nghi"p
Ch8Lng 1
Xác ) nh ngh>
nghi"p yêu thích
Tìm thông tin v>
Ch8Lng 2
cL h i vi"c làm
ChuDn b b hR sL
d+ tuyPn
Ch8Lng 3
N p b hR sL d+
tuyPn
D+ thi vi t chuyên
môn (n u có)
D+ phXng vIn
Ch8Lng 4
tuyPn d;ng
dàm phán )i>u
Ch8Lng 5
ki"n làm vi"c
Ký hAp )Rng và
Ch8Lng 6
b\t )(u làm vi"c
Hình 1: Quá trình tìm vi c làm thông th ng
4
- Gi^i thích:
• d(u tiên, b n c(n t+ )ánh giá trình ) chuyên môn và các phDm chIt cá nhân )P có
thP xác ) nh )8Ac các )iPm m nh, )iPm y u cSa mình, t] )ó ch=n )8Ac ngh> nghi"p
phù hAp. Các n i dung này )8Ac trình bày N ch8Lng 1.
• Khi )ã xác ) nh )8Ac ngh> nghi"p yêu thích, b n c(n tìm ki m các cL h i vi"c làm
phù hAp vBi sN thích ngh> nghi"p cSa b n. N i dung này )8Ac trình bày N ch8Lng 2.
• Gi9 )ây, b n )ã xác ) nh c; thP công ty/t3 chTc mà b n mu$n d+ tuyPn nên b n c(n
chuDn b m t b hR sL )P t+ giBi thi"u mình vBi nhà tuyPn d;ng. Ch8Lng 3 sg cung
cIp cho b n nh1ng l9i khuyên c(n thi t )P có thP chuDn b )8Ac m t b hR sL d+
tuyPn t$t.
• h các công ty lBn, khi c(n tuyPn các v trí )òi hXi trình ) chuyên môn cao, sau khi
)ã l=c bBt các hR sL không ) t yêu c(u và tr8Bc khi phXng vIn, h= yêu c(u các Tng
viên d+ m t vòng thi vi t v> chuyên môn )P ch=n )8Ac nh1ng ng89i có chuyên môn
xuIt s\c nhIt. Trong bài thi, công ty có thP hXi v> các vIn )> lý thuy t cL b-n cSa
ngành h=c, hoic ki n thTc v> ngành kinh doanh mà doanh nghi"p )ang ho t ) ng,
hoic thVm chí v> các ho t ) ng cSa doanh nghi"p mà Tng viên )ang d+ tuyPn. Vòng
này g(n gi$ng nh8 m t bài thi h=c k trong tr89ng ) i h=c nên sg không )8Ac )> cVp
nhi>u N )ây.
• Các b n sg ph-i tham d+ t] m t ) n ba vòng phXng vIn: phXng vIn sàng l=c, phXng
vIn ch=n ng89i và phXng vIn xác nhVn. Khi )8Ac m9i )i d+ phXng vIn, nghka là b n
có cL h i rIt t$t )P thP hi"n rlng mình phù hAp vBi công ty và có thP )óng góp )áng
kP cho s+ phát triPn cSa công ty. dP làm )8Ac )i>u này, b n c(n có s+ chuDn b chu
)áo. Ch8Lng 4 sg giúp các b n bi t )8Ac c(n chuDn b nh1ng gì và tr- l9i các câu hXi
nh8 th nào trong các cu c phXng vIn tuyPn d;ng.
• N u b n )8Ac m9i d+ vòng phXng vIn xác nhVn, có ) n 99% kh- n*ng b n sg )8Ac
công ty tuyPn d;ng, vIn )> là b n và công ty có thXa thuVn )8Ac l8Lng b3ng, phúc lAi
và các )i>u ki"n làm vi"c hay không. Ch8Lng 5 cung cIp cho các b n m t vài l9i
khuyên h1u ích trong quá trình th8Lng l8Ang vBi công ty.
• Bây gi9, b n và công ty )ã th$ng nhIt tIt c- các )i>u ki"n vBi nhau. Công ty sg gUi
th8 m9i nhVn vi"c cho b n. Tr8Bc khi ký hAp )Rng làm vi"c chính thTc, b n c(n cân
nh\c thêm m t s$ vIn )> )P ch\c rlng b n th+c s+ mu$n làm vi"c cho công ty. N i
dung này )8Ac trình bày N ch8Lng 6.
5
- Ch9
- 1.1. ThK nào là mLt vi"c làm t5t?
M;c tiêu cSa b n khi )i tìm vi"c làm là gì? Dk nhiên câu tr- l9i sg là “có )8Ac m t vi"c
làm t$t”. Câu hXi ti p theo sg là “Th nào là vi"c làm t$t?”. Mqi ng89i có thP sg có m t
câu tr- l9i riêng, nh8ng t+u trung l i, h(u h t )>u )Rng ý rlng:
M t vi"c làm t$t là công vi"c:
• Phù hAp vBi n*ng l+c cá nhân cSa b n;
• Phù hAp vBi m;c tiêu phát triPn ngh> nghi"p cSa b n;
• Có thu nhVp )S trang tr-i cu c s$ng cSa b-n thân- gia )ình và v> lâu dài có d8 )P
tích lty;
• Có thP giúp b n th+c hi"n )8Ac 8Bc mL, hoài bão cSa mình.
Trong )ó, 2 ý )(u tiên là quan tr=ng nhIt, vì n u công vi"c không phù hAp vBi n*ng l+c
hay m;c tiêu phát triPn ngh> nghi"p cSa b n thì b n sg không thP phát huy t$t n*ng l+c sN
tr89ng ctng nh8 không th+c hi"n )8Ac 8Bc mL, hoài bão cSa mình, do )ó sBm mu n gì
b n ctng sg tìm m t công vi"c khác phù hAp hLn. Trong các ph(n ti p theo, ta sg tìm
hiPu cách )ánh giá n*ng l+c b-n thân và cách xác ) nh m;c tiêu ngh> nghi"p hAp lý.
1.2. THi sao ccn ,ánh giá n2ng lDc b^n thân?
Tr8Bc tiên, ph-i thIy rlng n u t+ )ánh giá n*ng l+c cSa b-n thân quá thIp, b n sg không
dám nhVn nh1ng cL h i mang tính thU thách, t] )ó h n ch kh- n*ng phát triPn ngh>
nghi"p cSa b-n thân. Ng8Ac l i, n u quá -o t8Nng v> n*ng l+c cSa mình, b n ctng sg d`
rLi vào tr89ng hAp “xây lâu )ài trên cát”, chu tìm ki m nh1ng cL h i v8At quá kh- n*ng
)P rRi thIt b i ning n>. Vi"c )ánh giá )úng n*ng l+c cSa b-n thân sg giúp b n có thP )it
ra m;c tiêu ngh> nghi"p thích hAp, t] )ó phát huy )8Ac các n*ng l+c, sN tr89ng cSa b-n
thân, )Rng th9i tránh )8Ac các thIt b i )áng ti c.
Bên c nh )ó, m t cu c tuyPn d;ng ctng gi$ng nh8 m t cu c mua bán: t3 chTc tuyPn
d;ng là bên mua, b n- trong vai trò cSa ng89i bán- c(n bán )8Ac m t lo i hàng hóa h t
sTc )ic bi"t, )ó chính là b-n thân b n. Công vi"c này không h> )Ln gi-n, vì trên th
tr89ng lao ) ng ngày nay có rIt nhi>u Tng viên )i tìm vi"c. dP )8Ac tuyPn d;ng, b n c(n
ph-i v8At qua rIt nhi>u )$i thS, vì các t3 chTc tuyPn d;ng chu mu$n tuyPn các Tng viên
xuIt s\c nhIt. Trong h(u h t các cu c phXng vIn tuyPn d;ng, ng89i ta th89ng hXi “B n
giXi hLn ng89i khác N )iPm nào?” hoic “B n có nh1ng kh- n*ng gì )ic bi"t khi n chúng
tôi nên tuyPn b n mà không ph-i là ng89i khác?”. N u b n không t+ )ánh giá n*ng l+c
b-n thân tr8Bc thì rIt khó có thP tr- l9i t$t các câu hXi )ó, và nh8 vVy nghka là b n )ã
)ánh mIt cL h i vô cùng quý giá )P t+ giBi thi"u mình vBi nhà tuyPn d;ng.
Tóm l i, )P có )8Ac vi"c làm nh8 mong mu$n, b n ph-i hiPu rõ chính b-n thân mình và
c$ g\ng thP hi"n )8Ac 8u )iPm v8At tr i so vBi ng89i khác, làm cho t3 chTc tuyPn d;ng
thIy rlng b n là ng89i t$t nhIt.
1.3. BHn có nhgng n2ng lDc gì nYi trLi?
7
- V> cL b-n, n*ng l+c cá nhân cSa m t ng89i có thP chia thành 2 nhóm:
1.3.1. CÁC PHmM CHnT CÁ NHÂN
Bao gRm các kh- n*ng mang tính bDm sinh cSa m t ng89i. Các phDm chIt mà các nhà
tuyPn d;ng )ánh giá cao gRm:
• Trung th c: luôn tôn tr=ng s+ thVt trong bIt cT hoàn c-nh nào.
• Th ng th n: dtng c-m )Iu tranh )P ) t )8Ac s+ hoàn thi"n.
• Tinh th n trách nhi m: nq l+c h t mình )P hoàn thành nhi"m v; )8Ac giao, kP c-
khi gip hoàn c-nh bIt lAi.
• Say mê v!i công vi c: luôn làm vi"c vBi tIt c- s+ say mê, thích thú.
• T tin: luôn tin t8Nng vào n*ng l+c cSa b-n thân.
• T tr"ng: tôn tr=ng nhân cách cSa b-n thân, không làm nh1ng vi"c khi n ng89i khác
)ánh giá thIp nhân phDm cSa mình.
• Có hoài bão, ý chí v +n lên: bi t )it m;c tiêu phIn )Iu ngày m t cao hLn, t$t )wp
hLn và luôn nq l+c )P ) t )8Ac m;c tiêu )ó.
• Ch,u - ng áp l c: có sTc khXe và ý chí dxo dai, có thP )Tng v1ng tr8Bc các áp l+c
và thU thách trong công vi"c.
• C u th,, ham h"c h/i: tôn tr=ng ý ki n cSa ng89i khác và có ý thTc h=c hXi t] nh1ng
ng89i xung quanh.
• Khiêm t1n: )ánh giá )úng n*ng l+c b-n thân và tôn tr=ng n*ng l+c cSa ng89i khác;
không thP hi"n “ta )ây là ng89i giXi”.
1.3.2. CÁC K N NG
Bao gRm: các ky n*ng chung và các ky n*ng chuyên bi"t.
• Các k1 n2ng chung
Bao gRm 3 nhóm: ky n*ng cL b-n, ky n*ng t8 duy và ky n*ng s$ng trong c ng )Rng.
K1 n2ng c< b^n
- Nghe (l ng nghe):
ThP hi"n N: mTc ) n\m b\t thông tin và hiPu nh1ng vIn )> ng89i khác nói; tr-
l9i chính xác nh1ng gì ng89i khác hXi. Ky n*ng l\ng nghe giúp ta: thu )8Ac
nhi>u thông tin b3 ích; h=c hXi )8Ac nhi>u )i>u hay; hiPu )8Ac ng89i khác; t o
)8Ac c-m tình vBi m=i ng89i; và giúp n-y sinh các ý t8Nng sáng t o.
Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) Nghe m t phóng s+ hay m t câu chuy"n trên )ài phát thanh hoic
truy>n hình, sau )ó kP l i tóm t\t n i dung chính.
(2) M t b n )=c m t mDu chuy"n/m t tin tTc trên báo rRi )it m t s$ câu
hXi có liên quan cho ng89i b n )óng vai trò ng89i nghe.
(3) Nghe qua m t bài gi-ng N bVc ) i h=c rRi trình bày tóm t\t l i các n i
8
dung chính.
- - Nói (thuy6t trình/trình bày v8n -9):
ThP hi"n N: mTc ) rõ ràng, d` hiPu khi nói; ch=n l+a ngôn ng1, ng1 )i"u và cU
chu phù hAp vBi ng89i nghe và tình hu$ng; bi t )it câu hXi khi c(n thi t.
Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) d=c to m t bài báo, m t mDu chuy"n hàng ngày;
(2) KP m t câu chuy"n hay nói v> m t )> tài mà b n 8a thích
(3) Ghi âm l i bài nói chuy"n cSa mình )P rút kinh nghi"m;
(4) Th+c tVp )óng k ch hay thuy t trình mqi khi có cL h i.
- :"c
ThP hi"n N kh- n*ng xác ) nh nh1ng thông tin c(n thi t/quan tr=ng trong các
bài vi t (sách, báo, t p chí, bài báo cáo…), )ánh giá mTc ) chính xác cSa các
báo cáo và dùng máy tính )P tìm thông tin.
M=i công vi"c )>u )òi hXi kh- n*ng này. Hàng ngày, mqi ng89i ph-i )=c th8
t], hR sL, b-ng th$ng kê, biPu )R, báo cáo… )P lIy thông tin cho công vi"c.
Yêu c(u )it ra là ph-i lIy thông tin nhanh và chính xác.
Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) Theo dõi m t tin mà b n quan tâm trên tivi và báo; so sánh cách )8a tin
cSa tivi và báo: cách )8a tin có gi$ng nhau?
(2) Tìm thông tin: tìm ch8Lng trình tivi 8a thích, xem giá c3 phi u.
- Vi6t
ThP hi"n N kh- n*ng di`n ) t ý t8Nng m t cách tr=n vwn, chính xác v> v*n
ph m và chính t- trong các bTc th8, công v*n, bài vi t, báo cáo… và N kh-
n*ng dùng máy tính )P trao )3i thông tin.
Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) Vi t v> m t cu$n sách/b phim mà b n thích nhIt.
(2) Vi t m t )o n v*n giBi thi"u m t kh- n*ng )ic bi"t nhIt cSa b n
(3) Vi t 1 )o n v*n t- 1 b n trong lBp (không ghi tên). Các b n khác )oán
- Tính xem ai là ng89i )8Ac t-.
toán
SU d;ng các phép toán, hàm s$ và gi-i các ph8Lng trình/bIt ph8Lng trình thông
d;ng; tính toán xác suIt và th$ng kê; dùng biPu )R, )R th ; nhVp, truy cVp và sU
d;ng các cL sN d1 li"u.
Ky n*ng tính toán c(n thi t cho m=i công vi"c, ví d;: tính ti>n khách hàng, tính
chi phí )P quy t ) nh giá bán, tính toán mTc lãi suIt hAp lý )P gUi ti t ki"m
hoic )i vay ngân hàng…
9
- Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) Tính toán chi tiêu trong 1 tu(n cSa b n;
(2) So sánh mTc giá bán hàng tr- góp và mTc giá bán hàng tr- ngay
K1 n2ng t9 duy
- T duy sáng t>o
ThP hi"n N kh- n*ng liên k t các ý và thông tin theo nh1ng cách mBi; tìm ra các
gi-i pháp mBi l , ) c )áo )P gi-i quy t các vIn )> bIt k .
Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) Trong vòng 5 phút, hãy suy nghk v> m t ý t8Nng mBi l nào )ó và gi-i
thích cách thTc triPn khai ý t8Nng Iy.
(2) Hãy “phát minh” ra m t s-n phDm/d ch v; ch8a t]ng có và c$ g\ng
thuy t ph;c các b n cSa b n ch=n mua s-n phDm/d ch v; )ó.
- Gi@i quy6t v8n -9
ThP hi"n N kh- n*ng nhVn ra vIn )>; xác ) nh chính xác các nguyên nhân gây
ra vIn )>; tìm ra và th+c thi các gi-i pháp t$i 8u )P gi-i quy t vIn )>.
Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) Quan sát ho t ) ng cSa Tr89ng d i h=c nLi b n )ang h=c và tìm ra
m t vIn )> c(n gi-i quy t. Hãy )> ra gi-i pháp cho vIn )> )ó.
(2) M t nhà sách lBn g(n )ây trN nên Dm, doanh thu s;t gi-m. VIn )> cSa
h= có thP là gì? B n hãy )> ngh m t s$ gi-i pháp giúp chS nhà sách c-i
thi"n tình hình?
- Ra quy6t -,nh
ThP hi"n N kh- n*ng xác ) nh m;c tiêu; v ch ra tIt c- con )89ng )i ) n m;c
tiêu; l+a ch=n )8Ac con )89ng t$i 8u; và lên k ho ch )P th+c thi.
Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) B n ) nh )i du l ch trong d p L` s\p ) n. Hãy xác ) nh m;c tiêu cSa
mình và ch=n m t ) a )iPm )i thích hAp.
(2) Ghi nhVt ký v> tIt c- nh1ng quy t ) nh mà b n )ã th+c hi"n trong ngày
hôm nay và suy nghk cSa b n v> nh1ng quy t ) nh )ó. Tr- l9i các câu
hXi sau: các quy t ) nh )ó d•n ) n k t qu- gì? B n )ã có s+ l+a ch=n
t$t nhIt ch8a? Làm th nào )P b n có )8Ac s+ l+a ch=n t$t hLn trong
t8Lng lai?
10
- K1 n2ng s5ng trong cLng ,Qng
- Giao ti6p
ThP hi"n N kh- n*ng trao )3i thông tin và thi t lVp m$i quan h" vBi nh1ng
ng89i khác trong c ng )Rng và xã h i.
Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) Làm quen và trò chuy"n vBi m t b n mBi, sau )ó kP l i k€ ni"m )áng
nhB nhIt cSa b n Iy.
(2) Hãy làm quen vBi m t ng89i )ang làm công vi"c mà b n yêu thích và
d+ ) nh làm trong t8Lng lai. Trò chuy"n v> công vi"c cSa anh/ch Iy.
- Th +ng l Cng
ThP hi"n N kh- n*ng xác ) nh m;c tiêu chung gi1a các bên trong khi tham gia
)àm phán vBi nhau; thP hi"n )8Ac ý ki n cSa mình và hiPu )8Ac ý ki n cSa )$i
ph8Lng; ch=n )8Ac gi-i pháp t$i 8u )P ) t )8Ac lAi ích cho tIt c- các bên tham
gia )àm phán.
Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) NhB l i m t mâu thu•n trong gia )ình/lBp/nhóm b n bè cSa b n mà b n
c-m thIy mình gi-i quy t ch8a 3n thXa. Vi t l i nh1ng gì )ã x-y ra và
gi-i thích t i sao s+ vi"c ch8a )8Ac gi-i quy t t$t )wp. N u có thP
“quay ng8Ac th9i gian”, b n sg làm gì khi gip mâu thu•n )ó?
(2) Hãy t8Nng t8Ang tình hu$ng: s\p ) n )At C\m Tr i nhân ngày thành
lVp doàn, b n (bí th8 Chi doàn) và lBp tr8Nng là 2 ng89i ch u trách
nhi"m chính )P giúp các b n trong lBp chuDn b cho ho t ) ng này.
Tuy nhiên, b n l i bVn vi"c gia )ình. Hãy th8Lng l8Ang )P b n lBp
tr8Nng vui lòng ph; trách công vi"c m t mình.
- Lãnh ->o
ThP hi"n N kh- n*ng khuy n khích, ) ng viên ng89i khác làm vi"c )P hoàn
thành m;c tiêu chung cSa tVp thP.
Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) B n hãy xung phong làm làm nhóm tr8Nng m t nhóm môn h=c và t3
chTc ho t ) ng cSa các b n trong nhóm )P hoàn thành t$t nhIt các bài
tVp/tiPu luVn mà nhóm )8Ac giao.
(2) dTng ra t3 chTc m t cu c )i chLi cho các b n trong nhóm hoic trong
lBp (có phân công công vi"c cho các b n trong nhóm/lBp).
- Ho>ch -,nh
ThP hi"n N kh- n*ng lên k ho ch th+c hi"n cho m t ho t ) ng nào )ó cSa b-n
thân hay cSa tVp thP. K ho ch )> ra ph-i mang tính kh- thi cao, phù hAp vBi
các )i>u ki"n ràng bu c và c; thP ) n mTc có thP hiPu và làm )8Ac.
11
- Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) Lên k ho ch t3 chTc m t chuy n )i chLi cho các b n trong nhóm hoic
trong lBp.
(2) Lên k ho ch t3 chTc m t gi-i thi )Iu thP thao giao h1u trong sinh viên
(các lBp tham gia góp ti>n t3 chTc và gi-i th8Nng).
- HCp tác/làm vi c nhóm
ThP hi"n N kh- n*ng cùng làm vi"c vBi nh1ng ng89i khác trong cùng m t tVp
thP ()ic bi"t là nh1ng ng89i có cá tính khác bi"t/)$i lVp vBi b n) )P hoàn thành
m;c tiêu chung cSa tVp thP; gi-i quy t nh1ng khác bi"t/xung ) t vì lAi ích cSa
tVp thP; mang l i không khí )oàn k t, thân thi"n trong tVp thP.
Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) Cùng các b n trong nhóm th+c hi"n các công vi"c chuDn b cho bài
thuy t trình tr8Bc lBp cSa nhóm.
(2) B n và 4 ng89i b n thân d+ ) nh mN 1 quán café dành cho sinh viên.
Hãy ph$i hAp vBi các b n )P th+c hi"n d+ ) nh này.
- Thích nghi v!i s thay -Ei
ThP hi"n N kh- n*ng t+ thay )3i b-n thân )P phù hAp vBi s+ thay )3i cSa môi
tr89ng bên ngoài.
Bài tpp phát triUn k1 n2ng:
(1) (Ti p theo tài m quán café) Gi9 )ây, có 2 ng89i b n cSa b n thay
)3i ý ) nh, mu$n mN phòng game online cho sinh viên, trong khi b n
và 2 ng89i b n còn l i v•n mu$n mN quán café. B n gi-i quy t tình
hu$ng này nh8 th nào?
(2) Làm quen vBi m t ng89i b n có thành ph(n dân t c khác mình hoic
không cùng quê h8Lng vBi b n. Tìm hiPu v> nh1ng phong t;c, tVp
quán, l` h i và thTc *n )ic tr8ng cSa vùng )It/dân t c )ó.
• Các k1 n2ng chuyên bi"t
Mqi ngh> nghi"p )òi hXi nh1ng ky n*ng riêng bi"t và mu$n thành công b n nhIt thi t
ph-i giXi các ky n*ng )ó. Ví d;: n u là m t doanh nhân, b n c(n có các ky n*ng:
truy>n ) t vIn )> rõ ràng, d` hiPu; ) ng viên ng89i khác; lVp k ho ch )P ) t )8Ac
m;c tiêu; th8Lng l8Ang vBi )$i tác…
Hãy tD ,ánh giá xem bHn ,ã có nhgng phOm chTt nào
1 và ch9a có nhgng phOm chTt nào? Có Ch9a
ánh chéo (X) vào ô thích h p
Trung th+c
Các
phOm chTt Th•ng th\n
Tinh th(n trách nhi"m
Say mê vBi công vi"c
T+ tin
12
- T+ tr=ng
Có hoài bão, ý chí v8Ln lên
Ch u )+ng áp l+c
C(u th , ham h=c hXi
Khiêm t$n
Nghe
Nói
K1 n2ng
d=c
c< b^n
Vi t
Tính toán
T8 duy sáng t o
K1 n2ng Gi-i quy t vIn )>
t9 duy
Ra quy t ) nh
Giao ti p
Th8Lng l8Ang
K1 n2ng Lãnh ) o
s5ng trong
Ho ch ) nh
cLng ,Qng
HAp tác/làm vi"c nhóm
Thích nghi vBi s+ thay )3i
1.3.3. TRÌNH s H C VnN
M t cách d` dàng, b n có thP bi t trình ) h=c vIn cSa mình, vì nó )8Ac thP hi"n qua
)iPm s$ trung bình cSa b n trong b-ng )iPm. B n ctng có thP so sánh )iPm s$ cSa mình
vBi các b n cùng lBp hoic cùng khóa )P bi t mình )ang )Tng N )âu. Tuy nhiên, c(n chú
ý ) n nh1ng )iPm chuyên ngành hLn là toàn b )iPm s$, vì )iPm toàn b có chTa nh1ng
h=c ph(n không liên quan ) n chuyên môn cSa b n. Qua so sánh các )iPm chuyên ngành,
b n có thP nhVn ra )âu là nh1ng môn th m nh cSa mình. Ngoài ra, có thP có m t s$ môn
tuy )iPm s$ cSa b n không cao nh8ng b n l i yêu thích chúng.
Sau này, khi l+a ch=n ngh> nghi"p, b n nên 8u tiên ch=n nh1ng ngh> mà mình h=c t$t
hoic yêu thích, )i>u này sg giúp b n d` dàng phát huy )8Ac kh- n*ng cSa mình hLn.
1.4. BHn thuLc loHi cá tính nào?
Cá tính có -nh h8Nng lBn ) n hi"u qu- làm vi"c cSa mqi ng89i. Có 4 lo i cá tính:
1.4.1. CÁ TÍNH SÔI NwI
u ,iUm: sTc m nh tinh th(n dRi dào; làm vi"c nhi"t tình, dtng c-m và háo th\ng;
có kh- n*ng tác ) ng, thúc )Dy m=i ng89i ti n lên.
Nh9Xc ,iUm: khi c n ki"t sTc l+c, h= sg mIt lòng tin vBi chính n*ng l+c cSa mình và
tinh th(n b suy s;p.
1.4.2. CÁ TÍNH LINH HO T
13
- u ,iUm: giXi giao ti p, linh ho t trong công vi"c, d` thích nghi vBi s+ thay )3i, d`
v8At qua các rào c-n, d` hòa nhVp vào môi tr89ng mBi.
Nh9Xc ,iUm: kém kiên ) nh; khi s+ nghi"p không thuVn lAi hay gip thU thách lBn thì
mIt ph8Lng h8Bng.
1.4.3. CÁ TÍNH TRyM TzNH
u ,iUm: tr(m tknh, thVn tr=ng, kiên ) nh, giXi t+ k>m ch b-n thân, luôn nghiêm
chunh chIp hành các luVt l" và quy ) nh.
Nh9Xc ,iUm: kém linh ) ng, )ôi khi quá cTng nh\c; có thP bX lƒ th9i cL; gip khó kh*n
khi môi tr89ng thay )3i nhanh và nhi>u.
1.4.4. CÁ TÍNH A C{M
u ,iUm: nh y c-m, hiPu rõ tâm t8, tình c-m ng89i khác.
Nh9Xc ,iUm: r;t rè, )a s(u, )a c-m; thi u quy t )oán, hay do d+ tr8Bc m=i vi"c; hoang
mang khi gip khó kh*n, nguy hiPm.
1.5. BHn thuLc nhóm con ng9:i nào? 1
Theo nhà tâm lý h=c John Holland, có 6 kiPu con ng89i cL b-n: (1) th+c t ; (2) thích
quan h" xã h i; (3) thích )i>u tra, nghiên cTu; (4) có tinh th(n khNi nghi"p; (5) ngh" sk;
(6) tuân theo các quy 8Bc xã h i.
Xác ) nh b n thu c nhóm ng89i nào sg giúp b n ch=n )8Ac m t ngh> thích hAp, vì có
m t s$ ngh> tX ra )ic bi"t phù hAp vBi m t nhóm ng89i nhIt ) nh.
Xác ,Pnh kiUu nhóm ng9:i cEa bHn
Nhgng câu nói d9]i ,ây mô t^ bHn chính xác ,Kn m|c nào?
2
Cho i m t! 1 n 5 theo quy %&c sau:
iUm
1 2 3 4 5
`
Hoàn toàn Hoàn toàn
không úng v&i tôi úng v&i tôi
Tôi thích làm nh1ng vi"c có thP nhìn ng\m, );ng ch m các )R vVt,
ThDc tK
) ng vVt, d;ng c; hay máy móc
Tôi có thP làm t$t nh1ng vi"c vBi )R vVt, ) ng vVt hay máy móc
Tôi tránh các ho t ) ng nh8 gi-ng d y, cung cIp l9i khuyên hay
thông tin cho ng89i khác
Tôi không giXi trong vi"c gi-ng d y, t8 vIn hay ch1a tr
1
Lawrence K. Jones. Nh1ng ky n*ng ngh> nghi"p b8Bc vào th k€ 21. NXB Tp.HCM. 2000. Trang 45-48
14
- Ti>n và quy>n l+c quan tr=ng )$i vBi tôi
Tôi thIy mình th+c t , th•ng th\n và b8Bng bunh
TYng cLng
Tôi thích các ho t ) ng có thP giúp cho ng89i khác nh8 gi-ng d y,
cIp cTu, cung cIp l9i khuyên hay thông tin
Tôi không thích làm vi"c N nLi chu có ) ng vVt, d;ng c;, máy móc
Tôi có nhi>u kh- n*ng trong vi"c gi-ng d y, t8 vIn, ch1a tr hay
Thích thông tin
quan h" Tôi không có nhi>u kh- n*ng trong vi"c sU d;ng d;ng c;, máy móc
xã hLi hay làm vi"c vBi ) ng vVt
Các vIn )> xã h i là quan tr=ng )$i vBi tôi
Tôi thIy mình thân thi"n, có trách nhi"m và hay giúp )ƒ
TYng cLng
Tôi thích nh1ng ho t ) ng liên quan ) n s+ quan sát, t8 duy, nghiên
cTu chính xác )P gi-i quy t các vIn )> khoa h=c và toán h=c
Tôi không có khuynh h8Bng lãnh ) o, buôn bán hay thuy t ph;c
Thích ng89i khác
,i-u tra, Tôi không có kh- n*ng trong vi"c t3 chTc và thuy t ph;c ng89i khác
nghiên mà có kh- n*ng gi-i quy t các vIn )> toán, khoa h=c và xã h i
c| u
B3 sung ki n thTc mBi v> cu c s$ng là quan tr=ng vBi tôi
Tôi thIy mình có óc phân tích, bình luVn và s+ thông minh
TYng cLng
Tôi thích lãnh ) o, buôn bán hay thuy t ph;c ng89i khác ki m ti>n
hay )áp Tng nh1ng m;c tiêu cSa m t t3 chTc
Có tinh Tôi có kh- n*ng lãnh ) o và thuy t ph;c m=i ng89i
thcn Tôi không có nhi>u kh- n*ng v> toán và khoa h=c
kh~i
Thành công trong vi"c qu-n lý và buôn bán là quan tr=ng )$i vBi tôi
nghi"p
Tôi thIy mình n*ng ) ng, giàu tham v=ng và thích quan h" xã h i
TYng cLng
Tôi thích các ho t ) ng cho phép tôi bày tX ý t8Nng và c-m xúc m t
cách sáng t o nh8 ngh" thuVt, k ch, my ngh", múa, nh c và v*n thL
Tôi th89ng tránh nh1ng ho t ) ng mang tính lip l i hay )òi hXi tính
k€ luVt cao
Tôi có kh- n*ng sáng t o ngh" thuVt mà tôi sU d;ng trong các lknh
Ngh" s• v+c nh8 k ch, nh c và ngh" thuVt
Tôi không có nhi>u kh- n*ng trong công vi"c th8 ký và k toán
Ngh" thuVt sáng t o là quan tr=ng )$i vBi tôi
Tôi thIy mình có kh- n*ng biPu c-m, ) c )áo và ) c lVp
TYng cLng
Tuân Tôi thích làm vi"c vBi các con s$ hay máy móc theo trVt t+ c$ ) nh
15
- theo các Tôi không thích nh1ng ho t ) ng mL hR, không có cIu trúc c$ ) nh
quy 9]c Tôi có kh- n*ng kinh doanh, th8 ký, tính toán. Tôi có thP sU d;ng
xã hLi chúng )P vi t báo cáo, làm vi"c vBi con s$ m t cách trVt t+, h" th$ng
Tôi không có nhi>u kh- n*ng sáng t o ngh" thuVt
Tôi )ánh giá cao s+ thành công trong kinh doanh
Tôi thIy mình tVn tâm, cDn thVn và có trVt t+
TYng cLng
KiPu nhóm ng89i nào mà b n có nhi>u )iPm nhIt?
3 Có 2 lo i )iPm cao ngang nhau không? N u có, )=c l i ph(n mô t- )ic
)iPm các kiPu nhóm ng89i và quy t ) nh kiPu nào “gi$ng” b n hLn.
1.6. Xác ,Pnh m&c tiêu và ki vjng ngh- nghi"p
dP xác ) nh m;c tiêu và k v=ng ngh> nghi"p cSa mình, b n hãy tr- l9i các câu hXi sau:
• Nh1ng lo i công vi"c nào rIt hIp d•n b n?
• Nh1ng lo i công vi"c nào hoàn toàn không hIp d•n b n?
• Trong các )At th+c tVp, tìm hiPu th+c t )ã tham d+ tr8Bc )ây, công vi"c hay ho t
) ng nào b n thích nhIt? di>u này có gAi ra m t s+ l+a ch=n ngh> nghi"p nào
không?
• B n ng8ƒng m hay mu$n )8Ac thành công gi$ng ai?
• Gia )ình, b n bè và nh1ng ng89i thân khác )ánh giá b n phù hAp vBi ngh> nào?
H= có nhìn nhVn ra sao v> triPn v=ng thành công cSa b n trong ngh> nghi"p?
• †Bc mL ngh> nghi"p cSa b n là gì?
• Theo b n, b n c(n làm gì )P hoàn thành )8Ac 8Bc mL ngh> nghi"p cSa mình?
Nhìn vào câu tr- l9i cho các câu hXi trên và tìm ra chS )> nào lip )i lip l i. Ví d;: trong
)At th+c tVp tr8Bc )ây, b n rIt thích thú khi nói chuy"n kinh doanh vBi giám )$c cSa
công ty; các bài vi t, phóng s+ v> khNi s+ kinh doanh và cách thành công trong kinh
doanh ctng th89ng thu hút s+ chú ý cSa b n; ng89i thân thì )ánh giá rlng b n có )(u óc
nhanh nh y, rIt có n*ng khi u kinh doanh; b n ctng th89ng 8Bc mL sg trN thành m t Bill
Gates cSa Vi"t Nam… TIt c- nh1ng d1 ki"n trên cho thIy b n thích làm trong lknh v+c
kinh doanh và m;c tiêu cSa b n là trN thành m t giám )$c thành ) t.
1.7. Xác ,Pnh ngh- nghi"p phù hXp v]i bHn
Khi )ã xác ) nh )8Ac b n thu c kiPu cá tính và kiPu con ng89i nào, b n sg xác ) nh )8Ac
m t s$ lo i ngh> nghi"p phù hAp vBi b n. B-ng bên d8Bi trình bày m t s$ ngh> phù hAp
vBi các kiPu con ng89i2:
2
di>u chunh t] Lawrence K. Jones. Nh1ng ky n*ng ngh> nghi"p b8Bc vào th k€ 21. NXB Tp.HCM. 2000.
Trang 50-62
16
- KiUu con
Ngh- phù hXp
ng9:i
B-o )-m an toàn & th+c thi pháp luVt
Ví d;: c-nh sát, thám tU, nhân viên b-o v"…
Qu-n lý ky thuVt - Chuyên viên ky thuVt - Nhân viên ky thuVt
Ví d;: giám )$c nhà máy, giám )$c ky thuVt, qu-n )$c, t3 tr8Nng; ky s8 nông
nghi"p/)i"n tU, ky thuVt viên ph(n m>m/)R h=a; thA )i"n/sUa ô tô…
Qu-n lý chIt l8Ang
ThDc tK
Ví d;: nhân viên KCS, kiPm tra máy, nhân viên )-m b-o chIt l8Ang (QA)
di>u khiPn thi t b , ph8Lng ti"n giao thông
Ví d;: tài x , ng89i lái xe Si, ng89i lái máy cày, phi công, thuy>n tr8Nng…
KiPm soát nguyên vVt li"u, hàng hóa
Ví d;: nhân viên giao nhVn, nhân viên phòng thí nghi"m, thS kho…
D ch v; xã h i
Ví d;: nhà tâm lý h=c/ho t ) ng xã h i, t8 vIn ngh> nghi"p, hi"u tr8Nng…
Ch*m sóc sTc khXe, vVt lý tr li"u, huIn luy"n )ic bi"t
Thích
Ví d;: tâm lý tr li"u, vVt lý tr li"u, giáo viên m(m non…
quan h"
Giáo d;c và d ch v; th8 vi"n
xã hLi
Ví d;: thS th8, giáo viên ph3 thông, giáo viên d y ngh>…
ThP thao
Ví d;: huy n luy"n viên, vVn ) ng viên chuyên nghi"p, tr=ng tài…
Khoa h=c t+ nhiên
Ví d;: nhà thiên v*n, nhà toán/lý/hóa h=c, giáo viên khoa h=c t+ nhiên…
Khoa h=c )9i s$ng
Ví d;: nhà sinh h=c, nhà nghiên cTu th+c phDm, giáo viên khoa h=c )9i s$ng…
Thích
,i-u tra, Khoa h=c xã h i
nghiên Ví d;: nhà tâm lý, nhà kinh t , nhà xã h i h=c…
c| u Y khoa - Phòng thí nghi"m
Ví d;: chuyên gia gây mê/dinh d8ƒng/thí nghi"m, bác sk, nha sk, d8Ac sk…
Toán - Th$ng kê
Ví d;: chuyên viên th$ng kê, lVp trình viên tin h=c, nhà phân tích tài chính…
Bán hàng
Ví d;: ng89i thu mua, nhân viên bán hàng, môi giBi, ) i lý…
Ti p tân, d ch v; khách hàng, d ch v; làm )wp
Ví d;: ti p viên nhà hàng, ông b(u d ch v; gi-i trí, chuyên viên trang )iPm…
LuVt
Có tinh Ví d;: LuVt s8, thDm phán, trA lý pháp luVt…
thcn kh~i
nghi"p Qu-n tr kinh doanh
Ví d;: giám )$c, chS t ch h i )Rng qu-n tr , chS cL sN s-n xuIt- kinh doanh…
Tài chính
Ví d;: chuyên viên tài chính, chuyên viên chTng khoán, nhân viên tín d;ng …
Truy>n thông- qu-ng cáo
Ví d;: phóng viên, biên tVp viên, giám )$c qu-ng cáo, nhân viên PR…
Ngh" s•
Ngh" thuVt, v*n ch8Lng
17
- Ví d;: ng89i vi t qu-ng cáo, bình luVn viên, nhà biên tVp, nhà v*n…
My thuVt
Ví d;: ki n trúc s8, thi t k th9i trang, )R h=a, nhi p -nh gia…
Múa- Nh c- k ch
Ví d;: di`n viên, vt s8, ng89i m•u; nh c sk, gi-ng viên âm nh c, ca sk; phát
thanh viên, ) o di`n…
Hành chính- XU lý hR sL
Tuân
Ví d;: th8 ký, chuyên viên hR sL, ng89i )8a th8…
theo các
quy 9]c Tài chính- k toán chi ti t
xã hLi Ví d;: k toán, thS quy, nhân viên thu , kiPm toán viên, giám ) nh b-o hiPm…
1.8. BHn ccn chuOn bP gì tr9]c khi ,i tìm vi"c?
Tóm l i, tr8Bc khi )i tìm vi"c, b n ph-i xác ) nh m t công vi"c phù hAp thông qua các
b8Bc sau:
18
- T+ )ánh giá n*ng l+c: T+ )ánh giá
- PhDm chIt
b n thu c kiPu
- Ky n*ng
cá tính nào
- H=c vIn
Công vi"c
phù hXp
T+ )ánh giá
Xác ) nh m;c tiêu
b n thu c kiPu
phát triPn ngh> nghi"p
nhóm ng89i nào
cSa b n
Hình 2: Các b !c xác -,nh mHt công vi c phù hCp
1.9. Rèn luy"n các phOm chTt tHo nên thành công
Hãy phSng vTn nhgng ng9:i ,ang làm công vi"c mà bHn dD
,Pnh làm xem nhgng phOm chTt nào ,ã góp phcn làm nên sD
thành công trong công vi"c cEa hj.
Công vi"c mà b n yêu thích là gì?
B n có quen bi t ai làm ngh> )ó không? N u không thì ai có thP
4 giBi thi"u vBi b n?
B n liên h" vBi ng89i c(n phXng vIn nh8 th nào?
B n sg phXng vIn nh8 th nào?
d a )iPm phXng vIn N )âu?
Cu c phXng vIn kéo dài bao lâu?
N i dung phXng vIn là gì?
5 Trong s5 các phOm chTt ,ó, bHn còn thiKu phOm chTt nào? BHn
có thU có ,9Xc nhgng phOm chTt không?
6 Lên kK hoHch tpp luy"n c& thU ,U ,Ht ,9Xc nhgng phOm chTt
thành công quan trjng mà bHn còn thiKu. Ai có thU giúp bHn?
19
- Ch9
nguon tai.lieu . vn
