- Trang Chủ
- Y học thường thức
- Kiến thức, thực hành phòng chống tàn tật do bệnh phong của bệnh nhân phong tỉnh Bạc Liêu năm 2011 và một số yếu tố liên quan
Xem mẫu
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Kieán thöùc, thöïc haønh phoøng choáng taøn taät do
beänh phong cuûa beänh nhaân phong tænh
Baïc Lieâu naêm 2011 vaø moät soá yeáu toá lieân quan
Traàn Tuaán Khí (*); Buøi Thò Tuù Quyeân (**)
Nghieân cöùu caét ngang ñöôïc tieán haønh treân 124 beänh nhaân maéc beänh phong ôû tænh Baïc Lieâu. Ñaõ tieán
haønh phoûng vaán töøng beänh nhaân veà kieán thöùc, thöïc haønh phoøng choáng taøn taät do beänh phong vaø khaùm
laâm saøng ñeå xaùc ñònh taøn taät cuûa beänh nhaân naøy. Caùc kyõ thuaät phaân tích moâ taû, vaø xaùc ñònh caùc moái
lieân quan giöõa hai bieán ñöôïc söû duïng. Keát quaû: Coù 61,3% beänh nhaân coù kieán thöùc toát veà phoøng choáng
taøn taät, tyû leä beänh nhaân coù thöïc haønh ñuùng laø 52%. Tyû leä thöïc haønh ñuùng trong phoøng ngöøa taøn taät
cho maét raát thaáp. Coù tôùi 80,6% beänh nhaân bò taøn taät ôû ñoä 1 hoaëc 2. Coù moái lieân quan giöõa soá naêm
maéc beänh phong, söï höôùng daãn phoøng ngöøa taøn taät cho beänh nhaân cuûa caùn boä y teá vôùi kieán thöùc
phoøng choáng taøn taät cuûa beänh nhaân. Coù moái lieân quan giöõa soá naêm maéc beänh vaø thöïc haønh phoøng
ngöøa taøn taät.
Töø khoùa: beänh phong, taøn taät, kieán thöùc, thöïc haønh, Baïc Lieâu
Knowledge, practice of leprosy patients in Bac
Lieu about leprosy disability prevention and
some related factors
Tran Tuan Khi (*); Bui Thi Tu Quyen (**)
A cross-sectional study was conducted on 124 leprosy patients in Bac Lieu province. The researchers
interviewed patients on knowledge and practice about prevention of leprosy disability as well as
provided clinical examination to determine the patient's disability. The descriptive and analytical
statistics was used for analyzing data. Results: 61.3% of patients had good knowledge on prevention
of leprosy disability while the proportion of patients with good practice was 52%. Good practices to
prevent eyes from disability was found at a very low rate. Up to 80% of patients with disabilities level
1 and 2 due to leprosy. There was a relationship between the number of years that patients having
leprosy and knowledge, practice about disability prevention.
Keywords: leprosy, disability, knowledge, practices, Bac Lieu
40 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23)
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Taùc giaû
(*) Bs. Traàn Tuaán Khí - Baùc syõ chuyeân khoa I: Caùn boä chöông trình phoøng choáng phong tænh Baïc Lieâu
Email: khi4491@yahoo.com.vn
(**) Ths. Buøi Thò Tuù Quyeân: Phoù tröôûng boä moân Dòch teã - Thoáng keâ tröôøng Ñaïi hoïc Y teá coâng coäng.
Email: btq@hsph.edu.vn. Ñieän thoaïi: 04 62732013
1. Ñaët vaán ñeà möùc ñoä taøn taät cuûa beänh nhaân vaø ñieàn caùc thoâng tin
Beänh phong laø beänh nhieãm khuaån maïn tính do leân phieáu khaùm.
Mycobacterium Leprae gaây ra. Beänh gaây taøn taät veà Caùc soá lieäu nghieân cöùu ñaõ ñöôïc nhaäp, laøm saïch
theå chaát moät caùch tieán trieån vaø vónh vieãn [8]. Ñieàu baèng phaàn meàm EpiData 3.0 vaø phaân tích baèng
trò sôùm baèng ña hoùa trò lieäu laø bieän phaùp chính phaàn meàm SPSS 16.0. Caùc phöông phaùp ñôn bieán
phoøng ngöøa söï tieán trieån cuûa beänh. Ñoái vôùi beänh ñöôïc aùp duïng ñeå thöïc hieän caùc phaân tích thoáng keâ
nhaân phong vieäc phoøng choáng caùc bieán chöùng taøn moâ taû. Kieåm ñònh χ2 ñöôïc söû duïng ñeå xem xeùt caùc
taät do beänh phong laø raát quan troïng [3],[9]. moái lieân quan giöõa moät soá yeáu toá vôùi kieán thöùc, thöïc
haønh phoøng choáng taøn taät cuûa ngöôøi beänh.
Tænh Baïc Lieâu naèm ôû mieàn Taây Nam Boä, thuoäc
khu vöïc ñoàng baèng soâng Cöûu Long, chöông trình
3. Keát quaû nghieân cöùu
phoøng choáng beänh phong (CTPCBP) tænh Baïc Lieâu
ñang quaûn lyù 124 beänh nhaân. Ñeå coù thoâng tin cho 3.1. Thoâng tin chung
caùc hoaït ñoäng can thieäp nhaèm giaûm thieåu gaùnh Trong toång soá 124 beänh nhaân coù: 79 nam
naëng cuûa taøn taät cho beänh nhaân phong, chuùng toâi (63,7%), 45 nöõ (36,3%), tyû soá nam/nöõ laø 1,75. Tuoåi
tieán haønh nghieân cöùu ñeà taøi naøy vôùi caùc muïc tieâu trung bình cuûa caùc ñoái töôïng laø 49 tuoåi, ngöôøi treû
sau: 1) Moâ taû kieán thöùc, thöïc haønh phoøng choáng taøn
taät do beänh phong cuûa beänh nhaân phong tænh Baïc
Lieâu naêm 2011. 2) Xaùc ñònh moät soá yeáu toá lieân Baûng 1.Thoâng tin chung veà ñoái töôïng nghieân cöùu
quan ñeán kieán thöùc, thöïc haønh phoøng choáng taøn taät
do beänh phong.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Laø moät nghieân cöùu caét ngang coù phaân tích ñöôïc
tieán haønh trong naêm 2011 vôùi ñoái töôïng nghieân cöùu
laø toaøn boä 124 beänh nhaân phong treân ñòa baøn tænh
Baïc Lieâu ñang ñöôïc CTPCBP quaûn lyù. Ñaây laø
nhöõng beänh nhaân phong ñaõ ñieàu trò vaø caàn chaêm soùc
taøn taät suoát ñôøi.
Caùc ñieàu tra vieân (ÑTV) laø 7 caùn boä y, baùc syõ
phuï traùch chöông trình phoøng choáng phong cuûa 7
huyeän, thaønh phoá thuoäc tænh Baïc Lieâu. Caùc ÑTV söû
duïng phieáu phoûng vaán coù caáu truùc ñeå phoûng vaán caùc
beänh nhaân vaø tröïc tieáp khaùm laâm saøng ñeå ñaùnh giaù
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23) 41
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
tuoåi nhaát laø 21 vaø ngöôøi lôùn tuoåi nhaát laø 82. baøn tay, baøn chaân maát caûm giaùc. Trong toång soá 124
Nhoùm tuoåi chieám tyû leä cao nhaát laø 41-60 tuoåi beänh nhaân coù 58,9% beänh nhaân bieát caùch ñieàu trò
(46%). Coù 59,7% beänh nhaân coù trình ñoä hoïc vaán khi môùi bò thöông toån vaø ña soá (88%) ñeàu bieát thôøi
döôùi trung hoïc cô sôû, ña soá beänh nhaân phong ñang gian uoáng thuoác theo phaùc ñoà (Bieåu ñoà 1).
soáng ôû noâng thoân (84,7%). Tyû leä beänh nhaân laøm
ruoäng hoaëc troàng raãy chieám 52,4% coøn laïi laø caùc
ngheà khaùc. Soá beänh nhaân ñang soáng cuøng vôï/choàng
coù 75 ngöôøi (60,5%), coù 24,2% khoâng coù vôï/ choàng
coøn laïi laø goùa/ ly dò. Coù khoaûng 20% beänh nhaân coù
ngöôøi nhaø cuõng maéc beänh phong. Ña soá beänh nhaân
phong ñaõ maéc beänh laâu naêm, 55,6% beänh nhaân maéc
beänh töø 10 ñeán 19 naêm, 31,5% ñaõ maéc beänh töø 20
naêm trôû leân (Baûng 1).
Veà ñoä taøn taät, nhìn chung ñoä taøn taät cuûa beänh
nhaân taêng daàn theo soá naêm maéc beänh. Hôn 50%
beänh nhaân coù taøn taät baøn tay ôû ñoä 2, tyû leä naøy ôû taøn Bieåu ñoà 1. Phaân boá tyû leä kieán thöùc ñuùng veà phoøng,
taät baøn chaân laø 46,8% vaø maét laø 7,3%. Tyû leä möùc ñoä ñieàu trò taøn taät do beänh phong
taøn taät chung cuûa beänh nhaân laø ñoä 0: 19,4%; ñoä 1:
12,1% vaø ñoä 2 laø 68,5% (Baûng 2)
Baûng 2. Ñoä taøn taät cuûa beänh nhaân phong theo thôøi
gian maéc beänh
Bieåu ñoà 2. Phaân boá tyû leä thöïc haønh ñuùng veà phoøng,
ñieàu trò taøn taät do beänh phong
Baûng 3. Moät soá yeáu toá lieân quan ñeán kieán thöùc
phoøng, ñieàu trò taøn taät
3.2. Kieán thöùc, thöïc haønh veà phoøng choáng
taøn taät do beänh phong
3.2.1. Kieán thöùc
Tyû leä beänh nhaân coù kieán thöùc toát veà phoøng
choáng taøn taät do beänh phong noùi chung laø 61,3%.
Tyû leä beänh nhaân bieát caùch phoøng khi nhaém maét
khoâng kín laø 41,9%. Coù 59,7% beänh nhaân bieát haäu
quaû cuûa vieäc nhaém maét khoâng kín keùo daøi, 54,8%
bieát caùch phuïc hoài chöùc naêng cho baøn tay, baøn chaân
ñaõ taøn taät vaø 43,5% bieát phoøng traùnh thöông toån khi
42 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23)
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
3.3.2. Thöïc haønh Baûng 4. Moät soá yeáu toá lieân quan ñeán thöïc haønh
Coù 52,4% beänh nhaân coù thöïc haønh phoøng choáng phoøng, ñieàu trò taøn taät
taøn taät do beänh phong ñuùng (bieåu ñoà 2). Tyû leä beänh
nhaân chaêm soùc baøn tay, chaân khi bò thöông tích ñuùng
laø 60,5%; coù 46% beänh nhaân luoân mang giaøy ñeå
phoøng ngöøa thöông tích khi baøn chaân maát caûm giaùc.
Chæ coù 6,5% beänh phaân coù thöïc haønh phoøng ñuùng
khi maét nhaém khoâng kín vaø 8,9% ñaõ ñieàu trò ñuùng
khi maét bò vieâm ñoû do nhaém khoâng kín. Tyû leä beänh
nhaân uoáng thuoác ñieàu trò ñuùng phaùc ñoà töông ñoái cao
(76,6%).
3.3. Moät soá yeáu toá lieân quan ñeán kieán thöùc,
thöïc haønh phoøng choáng taøn taät do
beänh phong
Khoâng coù moái lieân quan giöõa söï quan taâm cuûa
ngöôøi nhaø, nôi cö truù, trình ñoä hoïc vaán cuûa beänh
nhaân phong vôùi kieán thöùc phoøng choáng taøn taät cuûa
beänh nhaân phong (p>0,05).
khoaûng 60% beänh nhaân coù kieán thöùc ñuùng veà phoøng
Coù moái lieân quan giöõa soá naêm maéc beänh phong
ngöøa taøn taät cho duø caùc beänh nhaân ñaõ coù khoaûng thôøi
vôùi kieán thöùc veà phoøng, ñieàu trò taøn taät do beänh
gian maéc beänh vaø ñieàu trò töông ñoái daøi. Nghieân cöùu
phong (p0,05). döôùi 50% beänh nhaân traû lôøi ñuùng. Tyû leä taøn taät cuûa
Coù moái lieân quan giöõa soá naêm maéc beänh phong beänh nhaân phong ôû Baïc Lieâu cao (ñoä 2 leân tôùi
vaø thöïc haønh phoøng ngöøa taøn taät cuûa beänh nhaân 68,5%) coù theå laø do kieán thöùc phoøng ngöøa taøn taät cuûa
phong (p
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
nhaân phong veà phoøng ngöøa taøn taät cho maét raát nguy ngöøa taøn taät do beänh phong noùi rieâng toát hôn tröôùc.
hieåm vì moät trong nhöõng haäu quaû cuûa maét laø daãn Ngoaøi ra, nhöõng ngöôøi maéc beänh phong treân 10 naêm
ñeán muø loøa vónh vieãn. Veà thöïc haønh chung, chæ coù thöôøng laø lôùn tuoåi vieäc tieáp thu nhöõng kieán thöùc môùi
52,4% beänh nhaân phong coù thöïc haønh toát veà phoøng veà phoøng ngöøa taøn taät do beänh coøn haïn cheá.
choáng taøn taät do beänh phong. Keát quaû nghieân cöùu coøn cho thaáy coù moái lieân
Tyû leä beänh nhaân phong uoáng thuoác ñeàu/ ñuùng quan giöõa soá naêm maéc beänh vôùi thöïc haønh phoøng
töông ñoái cao (76,6%); vieäc uoáng thuoác ñeàu cuûa ngöøa taøn taät cuûa beänh nhaân (p
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Taøi lieäu tham khaûo nhaân phong tænh Khaùnh Hoøa, Sinh hoaït khoa hoïc kyõ thuaät da
lieãu, khu vöïc phía Nam, kyø I, tr 4.
Tieáng Vieät 6. Traàn Thò Tuyeát Nga, Lyù Vaên Xuaân (2008), Kieán thöùc vaø
thaùi ñoä veà beänh phong cuûa hoïc sinh THCS taïi thò traán Lieân
1. Mai Thu Ñöôøng, Phan Hoàng Haûi (2003), Naâng cao nhaän Höông, Tuy Phong, Bình Thuaän, naêm 2008
thöùc veà Beänh Phong vaø Beänh Laây Qua Ñöôøng Tình Duïc
trong hoïc sinh lôùp 11, Sinh hoaït khoa hoïc kyõ thuaät da lieãu, 7. Vuõ Hoàng Thaùi (2009), Ngöôøi bò taøn taät do beänh phong
khu vöïc phía Nam, kyø II, tr 12. ñöôïc hoã trôï nhö theá naøo ôû caùc tænh phía Nam? Sinh hoaït khoa
hoïc kyõ thuaät da lieãu, khu vöïc phía Nam, kyø II.
2. Phaïm Xuaân Khoa, Ngoâ Minh Vinh, Phaïm Ñaêng Troïng
Töôøng (2008), Khaûo saùt kieán thöùc beänh phong trong heä
thoáng tröôøng THCS cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh Tieáng Anh
3. Phaïm Ñaêng Troïng Töôøng (2009), Khaûo saùt kieán thöùc, thaùi 8. Dennis Daumerie (2004), Tình hình beänh phong toaøn caàu:
ñoä, haønh vi cuûa beänh nhaân Phong coù loã ñaùo cö nguï taïi hieän taïi vaø nhöõng thöû thaùch phía tröôùc, Sinh hoaït khoa hoïc
TP.HCM, Sinh hoaït khoa hoïc kyõ thuaät da lieãu, khu vöïc phía kyõ thuaät da lieãu, khu vöïc phía Nam, kyø I, tr1.
Nam, kyø IV, tr 10.
9. World Health Organization, Regional Office for South-
4. Phan Hoàng Haûi (2007), Loã ñaùo taùi phaùt taïi Khu Ñieàu Trò East Asia (2009), Chieán löôïc toaøn caàu ñöôïc naâng cao nhaèm
Phong Beán Saén naêm 2004- 2006, Sinh hoaït khoa hoïc kyõ laøm giaûm hôn nöõa gaùnh naëng beänh phong (keá hoaïch giai
thuaät da lieãu, khu vöïc phía Nam, kyø IV, tr 35. ñoaïn: 2011-2015), Xuaát baûn tieáng Vieät: Hieäp hoäi cöùu trôï
5. Traàn Thò Song Thanh (2001), Tình hình taøn pheá cuûa beänh beänh phong Haø Lan (NLR), Haø Noäi.
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23) 45
nguon tai.lieu . vn
