- Trang Chủ
- Y học thường thức
- Kiến thức, thái độ và thực hành của bà mẹ và một số yếu tố lên quan trong phòng, xử trí bệnh tiêu chảy ở trẻ em dưới 5 tuổi tại Huyện Dak Hà, Tỉnh Kon Tum
Xem mẫu
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh cuûa baø meï vaø
moät soá yeáu toá lieân quan trong phoøng, xöû trí
beänh tieâu chaûy ôû treû em döôùi 5 tuoåi taïi
huyeän Ñak Haø, tænh Kon Tum
ThS. Bs. Nguyeãn Quang Vinh(*)
Nghieân cöùu naøy ñöôïc thöïc hieän nhaèm muïc ñích ñaùnh giaù kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh veà coâng taùc
chaêm soùc, xöû trí treû beänh tieâu chaûy cuûa baø meï hoaëc ngöôøi thay meï nuoâi döôõng treû em döoùi 5 tuoåi taïi
moät huyeän mieàn nuùi ngheøo naøn ñieàu kieän kinh teá khoù khaên, vaø coøn toàn taïi nhieàu phong tuïc taäp quaùn
laïc haäu coù aûnh höôûng khoâng toát cho söùc khoûe coäng ñoàng. Keát thuùc nghieân cöùu cho ra böùc tranh veà
söùc khoeû cuûa treû em, hieåu bieát chaêm soùc treû cuûa nhöõng baø meï taïi ñia phöông naøy, ñeå töø ñoù caùc caùn
boä laøm coâng taùc chaêm soùc söùc khoeû ban ñaàu cuøng vôùi caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch coù moät chieán
löôïc can thieäp taùc ñoäng ñeå coäng ñoàng coù nhaän thöùc toát veà chaêm soùc treû beänh ñoàng thôøi laøm thay ñoåi
daàn nhöõng phong tuïc taäp quaùn laïc haäu nhaèm giaûm thieåu tyû leä maéc, cheát do beänh tieâu chaûy gaây ra.
Töø khoaù: KAP veà beänh tieâu chaûy (KAP: Kieán thöùc, thaùi ñoä thöïc haønh)
Knowledge, attitudes, pactices of mothers
toward diarrhea and relevant factors among
children under the 5 age in Dak Ha district,
Kon Tum province
This study was conducted to assess the knowledge, attitude and practice (KAP) on diarrhea among
mothers and care takers of under five -year - old children in a poor remote mountainous district where
bad habits for community health still exist. Upon the completion, the study will produce an overall
picture on child health, child care situation among local women and caregivers. Based on the study's
recommendations, public health workers and policy makers will implement strategic interventions
to improve awareness, change behaviors on diarrhea prevention and control, and therefore to reduce
the morbidity and mortality caused by diarrhea.
Key worlds: KAP, diarrhea
Taùc giaû:
ThS. Bs. Nguyeãn Quang Vinh - Khoa Kieåm soaùt vaø phoøng choáng beänh truyeàn nhieãm - Vieän VSDT Taây Nguyeân.
Ñòa chæ: 59 Hai Baø Tröng, TP Buoân Ma Thuoät tænh Ñaêk Laêk; Email: nqv_ihe@yaoo.com
1. Ñaët vaán ñeà döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chaûy (TC) laø moät beänh nhieãm truøng Theo öôùc tính cuûa Toå chöùc Y teá theá giôùi (WHO)
ñöôøng tieâu hoùa, noù coù theå xaûy ra ôû moïi ñoái töôïng haøng naêm coù khoaûng 1,3 ngaøn trieäu löôït TC xaûy ra
vaø moïi löùa tuoåi ñaëc bieät chieám tyû leä cao ôû treû em ôû treû em döôùi 5 tuoåi treân toaøn caàu. Taïi caùc nöôùc
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2007, Soá 9 (9) 45
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
ñang phaùt trieån, tình traïng naøy coøn naëng neà hôn, moãi n: Laø soá maãu caàn ñieàu tra trong nghieân cöùu naøy
treû em trung bình maéc 3,3 löôït TC/naêm vaø haøng p: Tyû leä treû döôùi 5 tuoåi bò TC (Theo nghieân cöùu
naêm coù khoaûng 4 trieäu treû em cheát vì beänh naøy[3]. tröôùc)5 p= 0,109
Vieät Nam laø moät trong nhöõng nöôùc ñang phaùt d: laø sai soá öôùc löôïng ôû nghieân cöùu naøy laáy baèng
trieån, vì theá beänh TC vaãn coøn phoå bieán, trung bình 0,05
maéc 2,2 löôït / treû / naêm[4]. Nhieàu tröôøng hôïp töû Thay soá vaøo coâng thöùc ta ñöôïc 150
vong vì beänh TC do söï thieáu kieán thöùc cuûa baø meï
Do söû duïng phöông phaùp choïn maãu 2 giai ñoaïn,
trong vieäc phoøng cuõng nhö xöû lyù, nhö vaäy vieäc
côõ maãu phaûi ñöôïc ñieàu chænh ñeå haïn cheá taùc ñoäng
phoøng beänh TC vaãn coøn laø vaán ñeà caàn quan taâm vì
do thieát keá (Design effect) DE=2. Vaäy côõ maãu caàn
beänh coù quaù nhieàu yeáu toá nguy cô tröôùc maét vaø laâu
ñieàu tra laø: 150 x 2 = 300
daøi neáu khoâng kòp thôøi chaën ñöùng, ñaëc bieät laø trong
neàn kinh teá - xaõ hoäi ñang phaùt trieån nhö nöôùc ta hieän Caùc bieán soá chính trong nghieân cöùu vaø chæ soá
nay. Ñaêk Haø laø moät huyeän mieàn nuùi cuûa tænh Kon ñaùnh giaù :
Tum, coù nhieàu ñaëc tröng cuûa Taây Nguyeân, daân toäc ● Kieán thöùc: Caùch phoøng beänh tieâu chaûy ñuùng
ít ngöôøi coøn gaëp khoù khaên veà kinh teá vaên hoùa, xaõ cho treû em döôùi 5 tuoåi,baø meï bieát xaùc ñònh ñuùng theá
hoäi, ñaëc bieät laø coøn toàn taïi nhöõng phong tuïc taäp quaùn naøo laø tröôøng hôïp bò tieâu chaûy, bieát caùch chaêm soùc,
laïc haäu. Theo giaùm saùt cuûa toå dòch teã caùc beänh xöû trí ñuùng khi treû bò tieâu chaûy, bieát moät soá bieåu hieän
ñöôøng ruoät Vieän Veä sinh Dòch teã Taây Nguyeân cuûa tình traïng tieâu chaûy maát nöôùc
(VSDT-TN) thì ñaây laø moät trong 8 huyeän thò coøn toàn ● Thöïc haønh: Caùch giöõ gìn veä sinh aên uoáng cho
taïi phong tuïc taäp quaùn laïc haäu, ñieàu kieän kinh teá khoù treû, xaây döïng cheá ñoä aên hôïp cho treû khi bò tieâu chaûy
khaên, trình ñoä daân trí thaáp, coù theå ñoù laø lyù do laøm cuõng nhö khi khoeû maïnh, bieát caùch pha vaø cho uoáng
cho beänh TC dieãn bieán phöùc taïp[2]. Tröôùc ñaây cuõng dung dòch ORS, vaø moät soá dung dòch thay theá khaùc
coù nhieàu chöông trình Thoâng tin - Giaùo duïc - Truyeàn cho treû, phaùt hieän ñöôïc bieåu hieän tình traïng maát
thoâng mang tính khoa hoïc, ñôn giaûn, saùt thöïc cuûa nöôùc cuûa treû.
Vi eän VSDT-TN cuøng Trung taâm y teá döï phoøng ● Thaùi ñoä: Nhaän thöùc ñöôïc beänh tieâu chaûy laø raát
(TTYT DP) tænh Kon Tum, nhöng thöïc teá kieán thöùc nguy hieåm, bieát ñöôïc aên uoáng maát veä sinh laø nguy
vaø thöïc haønh chaêm soùc xöû trí beänh TC treû cuûa caùc cô daãn ñeán beänh tieâu chaûy, uûng hoä coäng taùc khi coù
baø vaø ngöôøi nuoâi döôõng treû ñang ôû thang baäc naøo? söï kieåm tra veä sinh nhaø xí, nguoàn nöôùc ñang söû duïng
Vaø vì sao tình hình TC ôû treû em taïi ñòa phöông naøy
●Caùc yeáu toá lieân quan: Bao goàm ngheà nghieäp,
dieãn bieán phöùc taïp vaø khoâng giaûm. Hôn nöõa vaãn
daân toäc, trình ñoä vaên hoaù, kinh teá, söï tieáp caän thoâng
chöa coù moät nghieân cöùu naøo ñeå traû lôøi cho caâu hoûi
tin.
naøy. Xuaát phaùt töø thöïc teá treân chuùng toâi tieán haønh
nghieân cöùu naøy vôùi muïc tieâu: Tieâu chuaån ñaùnh giaù:
1.1. Moâ taû kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh veà caùch ● Xaùc ñònh ñuùng beänh tieâu chaûy
phoøng - xöû trí beänh TC cuûa baø meï hoaëc ngöôøi nuoâi ● Ñaùnh giaù ñuùng tình traïng maát nöôùc
döôõng treû döôùi 5 tuoåi taïi huyeän Ñaêk Haø - Kon Tum ● Hieåu ñuùng nguyeân nhaân gaây tieâu chaûy
1.2. Moâ taû moät soá yeáu toá lieân quan ñeán kieán ● Bieát ñöôïc caùch chaêm soùc treû khi bò tieâu chaûy
thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh veà caùch phoøng - xöû trí beänh ● Xöû lyù phaân treû ñuùng
TC cuûa baø meï hoaëc ngöôøi nuoâi döôõng treû döôùi 5 tuoåi
● Veä sinh phoøng beänh toát
taïi huyeän Ñaêk Haø - Kon Tum.
Xaùc ñònh caùc chæ tieâu trong nghieân cöùu
2. Phöông phaùp nghieân cöùu ● Tyû leä baø meï coù con bò tieâu chaûy trong soá ñoái töôïng
Ñieàu tra caét ngang tieán haønh töø thaùng 8 naêm ñieàu tra
2004 ñeán thaùng 8 naêm 2005. ● Tyû leä baø meï bieát veä sinh phoøng beänh TC ñuùng
Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang coù phaân ● Tyû leä baø meï hieåu ñuùng nguyeân nhaân tieâu chaûy
tích ● Tyû leä baø meï bieát pha ORS vaø caùc dung dòch thay
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho ñieàu tra theá khi treû bò tieâu chaûy
quaàn theå, xaùc ñònh moät tyû leä: ● Tyû leä baø meï cho con buù ngay sau ñeû, vaø cho aên
46 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2007, Soá 9 (9)
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
sam ñuùng cheânh leäch lôùn: thò traán Ñaêk Haø 72%, Ñaêk La 88%,
● Tyû leä baø meï bieát söû duïng khaùng sinh khi coù höôùng vaø Ñaêk Mar 79%.
daãn cuûa thaày thuoác Baûng 1. Keát quaû ñieàu tra veà caùch cho uoáng cuûa baø
● Tyû leä baø meï bieát phaùt hieän daáu hieäu maát nöôùc meï khi con bò tieâu chaûy
● Moái lieân quan ñeán KAP cuûa baø meï vôùi ; trình ñoä,
Chæ ñieåm nghieân cöùu Taàn suaát (n) Tyû leä (%)
ngheà nghieäp, daân toäc, kinh teá
Khoâng cho uoáng 7 3,1
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu
Cho uoáng ít ñi 12 5,2
● Ñònh löôïng: Phoûng vaán caùc ñoái töôïng baèng boä caâu
hoûi caáu truùc vaø baùn caáu truùc ñaõ chuaån bò saün Cho uoáng bình thöôøng 93 40
● Ñònh tính: Thaûo luaän nhoùm troïng taâm goàm caùn boä Cho uoáng nhieàu leân 120 51,7
y teá, baø meï coù con bò tieâu chaûy vaø khoâng tieâu chaûy Toång coäng 232 100
(ghi aâm, ghi hình)
Phaân tích vaø xöû lyù soá lieäu: Nhaän xeùt: khi phoûng vaán caùc baø meï ñaõ coù con
bò TC thì vaãn coøn 3,1% khoâng daùm cho uoáng vì sôï
- Ñoái vôùi ñònh löôïng: Nhaäp lieäu baèng M. Access,
æa chaûy nhieàu hôn, coù 5,2% traû lôøi phaûi haïn cheá cho
phaân tích baèng phaàn meàm EPI_ INFO 6.04
uoáng ñeå cho ñôõ ñi caàu hôn. chæ coù 51% cho raèng
- Ñoái vôùi ñònh tính: Gôõ baêng trích daãn uoáng nöôùc trong khi TC laø ñieàu caàn thieát.
3. Keát quaû nghieân cöùu Baûng 2. Keát quaû ñieàu tra veà caùch cho buù cuûa baø meï
khi con bò tieâu chaûy
3.1 Keát quaû veà ñieàu tra KAP (Nghieân cöùu
Chæ ñieåm nghieân cöùu Taàn suaát (n) Tyû leä (%)
ñònh löôïng)
Khoâng cho buù 3 1,3
- Keát quaû ñieàu tra veà thôøi gian cho con buù sau
Cho buù ít ñi 5 2,1
ñeû cuûa baø meï:
Cho buù bình thöôøng 125 54
cho buù ngay 152 (50,6%), trong voøng 12 giôø ñaàu
121 (40,4%), sau 12 giôø 27 (9%) Cho uoáng nhieàu leân 99 42,6
Toång coäng 232 100
- Thôøi gian cho con aên sam cuûa baø meï:
AÊn sôùm döôùi 4 thaùng 32 (11%), aên ñuùng 4-6 Nhaän xeùt: coù 1,3% khoâng daùm cho buù vì vì nghó
thaùng 208 (71,7%), aên muoän 50 (17,3%) beänh naëng theâm, ña phaàn caùc baø meï vaãn cho buù bình
- Tyû leä baø meï coù con bò TC trong naêm qua treân thöôøng chieám 54%, ñaëc bieät coù 42,6% cho buù nhieàu
toång soá ñoái töôïng ñöôïc phoûng vaán: hôn luùc bình thöôøng.
Qua ñieàu tra 300 baø meï thì coù 232 (77,3%) baø - Kieán thöùc cuûa baø meï veà nguyeân nhaân gaây TC
meï coù con bò TC. Vì ôû ñaây chuû yeáu laø kieåm tra ñaùnh Chæ coù 0,3% khoâng bieát nguyeân nhaân tieâu chaûy,
giaù kieán thöùc thaùi ñoä vaø thöïc haønh neân neân chuùng coù 70,7% laø bieát ñuùng 1 nguyeân nhaân gaây beänh tieâu
toâi khoâng hoûi tình hình tieâu chaûy trong hai tuaàn maø chaûy, nhöõng baø meï naøy chuû yeáu traû lôøi nguyeân nhaân
laø hoûi trong moät naêm qua, tuy nhieân so vôùi maët baèng gaây tieâu chaûy laø aên phaûi thöùc aên oâi thiu, coù 29% laø
chung trong caû tænh thi ñaây cuõng laø moät con soá ñaùng bieát ñuùng taát caûc caùc nguyeân nhaân gaây ra tieâu chaûy
quan taâm. theo caâu hoûi ñoùng cuûa chuùng toâi.
Nhìn chung tyû leä TC giöõa caùc xaõ khoâng coù söï - Caùch xöû lyù phaân cuûa baø meï
Trong quaù trình phoûng vaán chuùng toâi ñaõ gaëp
khoâng ít baø meï cho raèng phaân treû laø voâ haïi khoâng
72.2 80 79
80
60
40
27.8 22 21 coù khaû naêng gaây beänh, vì vaäy khi con treû ñi ngoaøi
20
hoï phoù maëc cho gaø choù aên chöù khoâng xöû lyù hoaëc xöû
0
Ñaêk Ha Ñaêk La Ñaêk Mar lyù khoâng ñuùng tyû leä naøy raát lôùn chieám 64%, xöû lyù
Coù tieâu chaûy Khoâng coù tieâu chaûy ñuùng ñaït 36%.
Nhaän xeùt: Qua phoûng vaán hoûi veà nguyeän voïng
Bieåu ñoà 1. Tyû leä TC phaân boá theo caùc xaõ ñieàu tra cuûa caùc baø meï ñeå thaêm doø keânh truyeàn thoâng naøo
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2007, Soá 9 (9) 47
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
TC thì coù tyû leä TC cao gaáp 6,92 laàn so vôùi baø meï coù
hieåu bieát nguyeân nhaân gaây beänh. P
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
sinh laø baát lôïi cho söùc khoeû, nhöng neáu xaây hoá xí doäi vì hai nghieân cöùu ôû thôøi ñieåm khaù xa nhau, caùc baø
nöôùc thì quaù toán keùm vì vaäy neân ñi caàu ngoaøi ñoàng, meï maø chuùng toâi nghieân cöùu coù leõ hoï ñaõ nhaän ñöôïc
nöông raãy. nhieàu keânh truyeàn thoâng giaùo duïc veà caùch nuoâi
+ Phaàn ñoâng cho raèng nuoâi gia suùc döôùi saøn nhaø döôõng vaø chaêm soùc con treû neân seõ khoâng coù gì ngaïc
laø oâ nhieãm moâi tröôøng, nhöng nuoâi nhö theá thì khoâng nhieân khi ñoàng baøo vuøng daân toäc laïi coù kieán thöùc
phaûi laøm nhaø cho suùc vaät nhö theá ñôõ toán keùm hôn. veà chaêm soùc vôùi tyû leä töông ñöông vôùi caùc baø meï ôû
- Vaán ñeà buù söõa meï: quaän Thanh Xuaân theo nghieân cöùu cuûa Buøi Thò
Thuyù AÙi naêm 2000.
Haàu heát ñeàu nghe hieåu veà tính öu vieät cuûa söõa
meï nhöng vì baän coâng vieäc nöông raãy, vaû laïi söï khoù Tyû leä baø meï cho con aên sam sôùm laø 11%, aên sam
khaên veà cuoäc soáng coäng vôùi beänh taät ñaõ laøm cho con muoän laø 17,3%.Vieäc cho treû aên sam sôùm seõ laøm treû
cuûa hoaëc khoâng coù söõa buù hoaëc phaûi nhòn buù trong buù ít ñi, hôn nöõa treû seõ khoâng haáp thu ñöôïc moät soá
thôøi gian daøi trong ngaøy. thöùc aên, vì men tieâu hoaù cuûa treû chöa ñöôïc hoaøn
thieän, nhöng cho aên sam muoän thì seõ laøm treû thieáu
- Vaán ñeà aên sam:
huït dinh döôõng vì giai ñoaïn ñoù treû caàn nhieàu dinh
Ña phaàn caùc baø meï ngöôøi daân toäc thieåu soá ñeàu döôõng hôn maø chæ coù söõa meï seõ khoâng cung caáp ñuû.
cho aên sam sôùm laø vì ngöôøi ñi tröôùc ñaõ laøm theá vaø AÊn sam ñaây laø giai ñoaïn khoù khaên, treû phaûi thích
hoï cuõng nghó raèng hoï khoâng coù thöùc aên boå döôõng nghi daàn daïng thöùc aên loûng sang ñaëc vì theá ngoaøi
neân söõa cuûa hoï laø keùm dinh döôõng neân ñeå ñaûm baûo vieäc tieáp tuïc cho treû buù coøn cho theâm nhöõng thöùc aên
con mau lôùn thì phaûi cho aên sôùm. Ñoái vôùi caùc baø meï meàm deã tieâu hoaù, ñaây laø ñieàu CBYT caàn löu yù khi
kinh thì moät soá baø meï phaûi cho aên sam sôùm vì aùp löïc ñi giaùo duïc truyeàn thoâng taäp trung vaøo ñoái töôïng daân
cuûa choàng vaø boá meï choàng (xöa baøy nay laøm) toäc thieåu soá nhaát laø phuï nöõ ñang ôû löùa tuoâæ sinh ñeû,
giuùp cho hoï coù kieán thöùc ñeå töø ñoù nhaän thöùc ñöôïc
4. Baøn luaän: lôïi ích cuûa vieäc aên sam ñuùng vaø buù söõa meï ñaëc bieät
laø söõa non muïc ñích taêng cöôøng khaùng theå phoøng
4.1. Tình hình tieâu chaûy ôû treû em döôùi 5 tuoåi
traùnh ñöôïc moät soá beänh.
trong naêm cuûa huyeän Ñaêk Haø tænh Kon Tum
Qua ñieàu tra caét ngang thì tyû leä bò tieâu chaûy 4.3. Caùc yeáu toá lieân quan ñeán kieán thöùc,
trong voøng 1 naêm keát quaû coù 232/300 (77,3%) soá baø thaùi ñoä, thöïc haønh
meï coù con bò TC. Tyû leä naøy cao hôn nghieân cöùu cuûa Trong gia ñình baø meï luoân gaén boù gaàn guõi vaø
taùc giaû Buøi Thò Thuyù AÙi taïi 2 phöôøng cuûa quaän che chôû cho con treû töø luùc mang thai vaø trong suoát
Thanh Xuaân Haø Noäi 2000[1], ñieàu naøy hoaøn toaøn quaù trình sinh ñeû, nuoâi döôõng treû. Do vaäy moïi thay
phuø hôïp vì ôû ñòa ñieåm nghieân cöùu naøy vuøng daân toäc ñoåi baát thöôøng cuûa treû, baø meï laø ngöôøi nhaïy caûm
coøn toàn taïi nhieàu phong tuïc taäp quaùn nhö: nuoâi gia nhaát vaø laø ngöôøi ñaàu tieân phaùt hieän söï thay ñoåi ñoù.
suùc döôùi saøn nhaø, söû duïng nöôùc suoái, aên thòt taùi soáng Vì theá hieåu bieát cuûa baø meï coù yù nghóa ñaëc bieät quan
vaø caùc thöïc phaåm khoâng ñaûm baûo an toaøn veä sinh, troïng ñoái vôùi vieäc chaêm soùc söùc khoûe cho treû, muoán
laïm duïng thuoác, ngoaøi ra ngöôøi phuï nöõ phaûi chòu chaêm soùc treû toát thì baøø meï phaûi coù kieán thöùc thaùi ñoä
nhieàu thieät thoøi, TÑHV thaáp, laáy choàng sôùm, laïi coøn thöïc haønh toát, ñieàu naøy lieân quan raát nhieàâu yeáu toá:
chaêm lo coâng vieäc nöông raãy, vì vaäy caùc baø meï ít coù + Trình ñoä hoïc vaán:
ñieàu kieän ñeå chaêm soùc con mình vì vaäy con hoï seõ
Thaät ra ñaây laø vaán ñeà raát deã hieåu baø meï coù trình
coù nhieàu nguy cô maéc beänh TC.
ñoä hoïc vaán cao hoï seõ coù caøi nhìn saâu saéc, hoï hieåu ñöôïc
4.2. Kieán thöùc thöïc haønh cuûa baø meï veà vaán nguyeân nhaân gaây beänh hôn töø ñoù bieát caùch phoøng
ñeà phoøng beänh TC beänh toát hôn. Ñieàu naøy khieán chuùng toâi löu yù trong
quaù trình truyeàn thoâng giaùo duïc söùc khoûe caàn coù söï
Töø nhöõng quan ñieåm veà vieäc veä sinh phoøng
öu tieân chuù yù ñeán caùc ñoái töôïng coù trình ñoä thaáp.
beänh ñeán vieäc cho buù, cho aên sam chuùng toâi thaáy
+ Ngheà nghieäp cuûa meï:
raèng söï hieåu bieát cuûa baø meï chöa thaät söï toát. Tyû leä
baø meï cho con buù sau sinh trong voøng 12 giôø ñaàu laø Coù 22/439 chieám 56,4% soá baø meï laø CBCC hieåu
50,6% con soá naøy töông ñöông vôùi nghieân cöùu cuûa toát veà nguyeân nhaân gaây beänh TC vaø 43,6% soá baø meï
Buøi Thò Thuyù AÙi naêm 2000 taïi quaän Thanh Xuaân laø CBCC hieåu bieát keùm veà nguyeân nhaân gaây TC.
Haø Noäi[1]. Nhöng theo toâi tyû leä naøy vaãn coøn thaáp Coù 58/224 chieám 25,8% soá baø meï coù ngheà noâng
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2007, Soá 9 (9) 49
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
hieåu bieát toát veà nguyeân nhaân gaây beänh TC, vaø thoâng tin ñaïi chuùng coù theå chuyeån taûi thoâng tin
74,2% soá baø meï laøm ngheà noâng hieåu bieát keùm veà nhanh vaø tôùi ñöôïc ñoâng ñaûo quaàn chuùng, nhöng
nguyeân nhaân gaây TC. Ñieàu naøy khieán caùc nhaø chuùng ta khoâng theå hy voïng nhieàu vaøo vieäc thoâng
hoaïch ñònh chính saùch cuõng nhö ngöôøi laøm coâng taùc tin ñaïi chuùng coù theå laøm cho moïi ngöôøi thay ñoåi
truyeàn thoâng giaùo duïc söùc khoûe caàn coù söï quan taâm haønh vi. Thoâng tin ñaïi chuùng nhìn chung coù theå ñöôïc
ñoái vôùi vuøng noâng thoân hôn thaønh thò. xem nhö laø nguoàn thoâng tin coâng coäng cô baûn
+ Yeáu toá daân toäc : nhöng bò haïn cheá bôûi thôøi gian, ñòa ñieåm chaát löôïng
thoâng tin, vaø caùc yeáu toá khaùc, neân keânh truyeàn
Daân toäc kinh vaø daân toäc thieåu soá coù moái quan heä
thoâng naøy khoù coù theå giaûi thích ñaày ñuû vaø kòp thôøi
gaén boù, coù söï giao löu vaø giuùp ñôõ laãn nhau. Tuy
caùc thoâng tin phöùc taïp. Ñoù laø lyù do giaûi thích vì sao
nhieân vaên hoaù, xaõ hoäi moãi daân toäc cuõng coù nhöõng neùt
phaàn ñoâng caùc baø meï thích tieáp caän CBYT ñeå naâng
khaùc bieät nhau bieåu hieän ôû phong tuïc taäp quaùn, tín
cao kieán thöùc kyõ naêng chaêm soùc con treû cuûa mình.
ngöôõng, hoân nhaân gia ñình, nhöõng neùt sinh hoaït
trong ñôøi soáng thöïc haøng ngaøy. Vaø chính nhöõng ñieàu
5. Chuùng toâi ñeà nghò
naøy cuõng moät phaàn naøo taïo neân söï khaùc bieät ôû treân,
Xuaát phaùt töø ñoù caùc nhaø tuyeân truyeàn giaùo duïc söùc Taêng cöôøng Thoâng tin - Giaùo duïc - Truyeàn thoâng
khoeû caàn quan taâm hôn nöõa veà vaán ñeà giaùo duïc naâng vôùi ngöôøi daân caùc huyeän vuøng saâu vuøng xa vaø ñaëc
cao kieán thöùc chaêm soùc beänh taät noùi chung vaø treû TC bieät taäp trung vaøo caùc ñoái töôïng ñích laø daân toäc thieåu
noùi rieâng ñoái vôùi baø meï laø ngöôøi ñoàng baøo daân toäc soá, nhöõng ngöôøi daân coù trình ñoä hoïc vaán thaáp. phaûi
thieåu soá. Vôùi kyø voïng laø thu heïp khoaûng caùch ñeå nghieân cöùu caùc keânh truyeàn thoâng vaø noäi dung
cuøng toát hôn trong vaán ñeà chaêm soùc söùc khoeû. truyeàn thoâng phuø hôïp deã tieáp thu nhaát cho töøng loaïi
+ Söï tieáp caän caùc nguoàn thoâng tin: ñoái töôïng.
Qua ñieàu tra 300 baø meï veà söï choïn löïa keânh Ngaønh y teá phoái hôïp vôùi caùc ban ngaønh ñoaøn theå
truyeàn thoâng naøo ngöôøi daân deã tieáp thu nhaát thì coù toå chöùc xaõ hoäi taïi ñòa phöông ñeå tuyeân truyeàn vaän
51% cho laø caùn boä y teá (CBYT), tivi-ñaøi laø 14,4%, ñoäng höôùng daãn ngöôøi daân cuøng tham gia thöïc hieän
saùch baùo 13,3%, loa phaùt thanh laø 10%, caùn boä neáp soáng vaên minh giöõ gìn moâi tröôøng trong xanh
chính quyeàn laø 4%, baïn beø haøng xoùm laø 3,3%., saïch ñeïp, giöõ gìn baûn saéc daân toäc cuøng vôùi vieäc töøng
ngöôøi trong gia ñình laø 2,4%, vaø thaáp nhaát laø giaø böôùc loaïi boû daàn nhöõng phong tuïc taäp quaùn laïc haäu
laøng 1,6%. Nhö vaäy moïi vaán ñeà coù lieân quan ñeán coù lieân quan xaáu ñeán söùc khoûe nhaân daân.
beänh taät thì ngöôøi daân ôû ñaây tin töôûng CBYT, hôn Môû roäng trieån khai caùc nghieân cöùu tieáp theo
nöõa vì ñieàu kieän thöïc teá khoù khaên neân hoï khoâng nhöõng vuøng daân toäc thieåu soá vaø vuøng daân cö coù
choïn keânh tuyeân truyeàn thoâng tin ñaïi chuùng nhö loa ñieàu kieän kinh teá khoù khaên nhö huyeän Ñaêk Haø tænh
phaùt thanh ti vi... khaùc vôùi nghieân cöùu cuûa Buøi Thò Kon Tum ñeå naâng cao kieán thöùc chaêm soùc söùc
Thuyù AÙi[1]. Cuõng caàn löu yù raèng caùc phöông tieän khoûe cho treû.
Taøi lieäu tham khaûo: 4. Traàn Vaên Daàn, Ñaøo Ngoïc Phong, Traàn Haûi Vaân vaø coäng
söï (1997), Moät soá neùt tình hình söùc khoûe, beänh taät cuûa nhaân
daân 2 xaõ Nhaät Taây, Hoaøng Sôn, huyeän Kim Baûng Nam Haø
1. Buøi Thò Thuùy AÙi (2000), "Ñaùnh giaù kieán thöùc thöïc haønh qua hoài cöùu moät soá ñòa phöông naêm 1994, Kyû yeáu coâng trình
veà caùch phoøng vaø xöû trí beänh tieâu chaûy cuûa baø meï coù con nghieân cöùu khoa hoïc Tröôøng ñaïi hoïc Y Haø Noäi, 1997. Taäp
döôùi 5 tuoåi taïi quaän Thanh Xuaân Haø noäi naêm 2000, luaän vaên II Tr. 99-102.
thaïc syõ y hoïc, Ñaïi hoïc Y teá Coâng Coäng.
5. Phaïm Thoï Döôïc (2004), "Nghieân cöùu moät soá ñaëc ñieåm
2. Baùo caùo toång keát cuûa TTYTDP tænh Kon Tum naêm 2002; dòch teã hoïc beänh tieâu chaûy treû em döôùi 5 tuoåi ôû huyeän Mdrak,
Baùo caùo toång keát cuûa TTYDP tænh Kon Tum naêm 2003; tænh Ñaêk Laêk naêm 2004, luaän vaên thaïc syõ y teá coâng coäng,
Baùo caùo toång keát cuûa TTYT DP tænh Kon Tum naêm 2004 Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi.
3. Boä Y teá - Coâng trình phoøng choáng beänh tieâu chaûy quoác gia 6. Tröôøng ñai hoïc Y Haø Noäi - Döï aùn Vieät Nam - Haø Lan II
(1992), "Nhöõng hieåu bieát veà beänh tieâu chaûy, Taøi lieäu daønh (2002), Söùc khoeû löùa tuoåi (Saùch daønh cho ñoái töôïng cao hoïc
cho sinh vieân ñaïi hoïc Y khoa. YTCC).
50 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2007, Soá 9 (9)
nguon tai.lieu . vn