Xem mẫu

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   



NGUYӈN THӎ ÁNH NGÀ (*)

KHÁI QUÁT Vӄ CÁC GIAI ĈOҤN PHÁT TRIӆN
CӪA CAO ĈÀI ĈҤI ĈҤO CHIӂU MINH TAM THANH VÔ VI
Tóm tҳt: Cao Ĉài Ĉ̩i Ĉ̩o Chi͇u Minh Tam Thanh Vô Vi do ông Ngô
Văn Chiêu sáng l̵p cu͙i năm 1926, là phái Cao Ĉài duy nh̭t tu hành
theo dòng t͹ ÿ͡. Tín ÿ͛ cͯa phái Cao Ĉài này chuyên tâm th͹c hành nghi
l͍ cͯa pháp môn, chú tr͕ng trau d͛i ÿͱc h̩nh, ít quan tâm ÿ͇n lu̵n
thuy͇t. Sau nhi͉u năm ho̩t ÿ͡ng, ÿ͇n năm 2009, Cao Ĉài Ĉ̩i Ĉ̩o
Chi͇u Minh Tam Thanh Vô Vi ÿã ÿ˱ͫc Ban Tôn giáo Chính phͯ công
nh̵n t˱ cách pháp nhân. Bài vi͇t này góp ph̯n làm rõ h˯n v͉ s͹ hình
thành và các giai ÿo̩n phát tri͋n cͯa phái Cao Ĉài này.
Tӯ khóa: ÿ̩o Cao Ĉài, Cao Ĉài Ĉ̩i Ĉ̩o Chi͇u Minh Tam Thanh Vô
Vi, Ngô Văn Chiêu.
1. Vài nét vӅ sӵ ra ÿӡi cӫa Cao Ĉài
Ngày 30/7/1924, ông Ngô Văn Chiêu ÿѭӧc ÿiӅu vӅ Sài Gòn làm viӋc ӣ Phòng
Thѭѫng mҥi. Tҥi ÿây, ông Ngô Văn Chiêu ÿã cùng các ông Vѭѫng Quan KǤ,
NguyӉn Văn Hoài, Võ Văn Sang và Ĉoàn Văn Bҧn lұp ÿàn cѫ (hình thӭc Ĉҥi
Ngӑc cѫ xuҩt xӭ tӯ Trung Quӕc) ӣ nhà ông Vѭѫng Quan KǤ (thánh thҩt Cҫu
Kho). Ĉàn cѫ này có biӇu tѭӧng thӡ, có bàn thӡ riêng, không còn phө thuӝc các
ÿàn cѫ khác. Ĉây là sӵ kiӋn “ÿánh dҩu sӵ hoàn thành sӭ mӋnh tҥo dӵng ÿҥo Cao
Ĉài”(1). Ĉàn cѫ tҥi nhà ông Vѭѫng Quan KǤ sau ÿó ÿã thu hút thêm ÿѭӧc các ông
NguyӉn Thành Cѭѫng, NguyӉn Thành Diêu, NguyӉn Hӳu Ĉҳc, Lê Văn Bҧy và
Võ Văn Mân, nhѭng hoҥt ÿӝng còn ӣ phҥm vi mӝt nhóm tu, chӭ chѭa phát triӇn
thành mӝt tôn giáo.
Ngày 25/7/1925, ӣ Sài Gòn xuҩt hiӋn ÿàn cѫ mӟi bҵng tөc xây bàn tӯ trѭӡng
phái Thông Linh hӑc Phѭѫng Tây gӗm các ông Cao QuǤnh Cѭ, Phҥm Công Tҳc,
Cao Hoài Sang. Hình thӭc ÿàn cѫ này phát triӇn khá nhanh và mҥnh trong bӝ
phұn trí thӭc, công chӭc cӫa chính quyӅn Pháp.
Ĉêm Noel năm 1925, cѫ bút tuyên bӕ cho phép thành lұp mӝt tôn giáo mӟi có
tên gӑi ÿҫy ÿӫ là Cao Ĉài Ĉҥi Ĉҥo Tam KǤ Phә Ĉӝ (thѭӡng gӑi tҳt là ÿҥo Cao Ĉài).
Ĉêm 13/2/1926 (mùng mӝt TӃt Nguyên Ĉán năm Bính Dҫn), cѫ bút ÿã chӑn ông
Ngô Văn Chiêu làm chӫ tôn giáo mӟi này ÿӇ dìu dҳt các môn ÿӋ và phân công nhiӋm
*

. ThS., Trѭӡng Chính trӏ Thành phӕ Cҫn Thѫ.

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   



vө cho tӯng ngѭӡi. Ĉây ÿѭӧc xem là “Thánh giáo ÿҫu tiên và là ngày kӹ niӋm khai
ÿҥo Cao Ĉài vӅ cѫ phә hóa”(2). Ngày 21/2/1926, cѫ bút ÿã chӑn 13 ngѭӡi có sӭ mҥng
lұp ra ÿҥo Cao Ĉài(3).
Sau khi hӧp nhҩt hai nhóm cѫ bút, ÿҥo Cao Ĉài phát triӇn nhanh, thu hút
thêm ÿѭӧc nhiӅu công chӭc, trí thӭc, nghiӋp chӫ, ÿiӅn chӫ ӣ Nam Bӝ nhѭ
NguyӉn Ngӑc Tѭѫng, Lê Bá Trang, NguyӉn Ngӑc Thѫ, Lâm Thӏ Thanh, NguyӉn
Văn Ĉӏnh, NguyӉn Văn Tѭӡng; chӭc sҳc uy tín cӫa NgNJ Minh Chi Ĉҥo nhѭ Trҫn
Ĉҥo Quang, Lê Văn Lӏch.
ĈӇ có thӇ hoҥt ÿӝng công khai, ngày 7/10/1926, các nhà lãnh ÿҥo ÿҥo Cao
Ĉài ÿã gӱi Tuyên ngôn (28 ngѭӡi ký tên, trong ÿó có 18 công chӭc Pháp, 05 ÿiӅn
chӫ, 03 nhà sѭ, 02 hѭѫng chӭc, ÿӅu gһp gӥ nhau qua ÿàn cѫ) ÿӃn Thӕng ÿӕc
Nam KǤ Le Fol, ÿính kèm là Tͥ Khai T͓ch Ĉ̩o vӟi 247 chӳ ký cӫa tín ÿӗ. Mһc
dù chѭa nhұn ÿѭӧc sӵ chҩp thuұn cӫa chính quyӅn, nhӳng môn ÿӋ ÿҫu tiên ÿã tә
chӭc lӉ ra mҳt long trӑng tҥi chùa Gò Kén (Tӯ Lâm tӵ), tӍnh Tây Ninh, vào ngày
15 tháng 10 năm Bính Dҫn (1926) chính thӭc ra ÿӡi ÿҥo Cao Ĉài.
2. Các giai ÿoҥn phát triӇn cӫa Cao Ĉài Ĉҥi Ĉҥo ChiӃu Minh Tam Thanh
Vô Vi
Cuӕi năm 1926, ngay sau khi ÿҥo Cao Ĉài ra ÿӡi, do không muӕn truyӅn bá
ÿҥo pháp cho nhiӅu ngѭӡi (phә ÿӝ), nên ông Ngô Văn Chiêu ÿã vӅ Cҫn Thѫ tìm
ngѭӡi truyӅn trao bí pháp (tuyӇn ÿӝ/tӵ ÿӝ) lұp ra Cao Ĉài Ĉҥi Ĉҥo ChiӃu Minh
Tam Thanh Vô Vi (tӯ ÿây xin ÿѭӧc viӃt tҳt là ChiӃu Minh Tam Thanh). Ĉҫu
năm 1927, ông ÿәi tên tӯ Ngô Văn Chiêu thành Ngô Minh Chiêu.
Tӯ năm 1927 ÿӃn nay, lӏch sӱ ChiӃu Minh Tam Thanh trҧi qua ba giai ÿoҥn sau
ÿây:
Giai ÿo̩n 1927 - 1938: Ĉ̩o khai
Nhóm Cao Ĉài do ông Ngô Minh Chiêu khӣi xѭӟng hҥn chӃ thu nhұn tín ÿӗ.
Nhӳng ngѭӡi mà ông ÿӗng ý truyӅn pháp ÿѭӧc xem là ngѭӡi có “căn cѫ” tu hành
và phҧi ÿѭӧc sӵ chҩp thuұn qua hình thӭc xin keo; ÿa phҫn tұp trung ӣ Cҫn Thѫ;
sau này lұp nên mӝt ÿàn cѫ ӣ ÿӏa phѭѫng này có tên là ChiӃu Minh Tam Thanh
Vô Vi (gӑi tҳt là ChiӃu Minh ÿàn Cҫn Thѫ).
Ngày 17/5/1927, các tín ÿӗ cӫa ChiӃu Minh ÿàn Cҫn Thѫ là Võ Văn Thѫm,
Lê Công Phѭӧng, NguyӉn Văn HuǤnh cùng nhau mua hai mҧnh ÿҩt nҵm bên
ÿѭӡng tӯ Cҫn Thѫ ÿi Cái Răng, tәng diӋn tích là 4,5 mүu ÿӇ lұp nghƭa ÿӏa ChiӃu
Minh. Cuӕi năm 1934, mӝt sӕ tín ÿӗ cӫa ChiӃu Minh Tam Thanh ÿã ÿӭng ra xây
dӵng Tә ÿình Thánh Ĉӭc ӣ Cҫn Thѫ.
Các ÿàn cѫ ÿҫu tiên ÿѭӧc thành lұp khi ông Ngô Minh Chiêu (thѭӡng ÿѭӧc
tín ÿӗ ChiӃu Minh Tam Thanh gӑi là Ĉӭc Tôn sѭ) còn tҥi thӃ là: ÿàn ChiӃu Minh

54

1JX\ʂQ 7Kʈ ÈQK 1Jj .KiL TXiW Yɾ FiF JLDL ÿRɞQ«



Cҫn Thѫ, ÿàn Phú Lâm (nay là quұn 6, Thành phӕ Hӗ Chí Minh), ÿàn ChiӃu
Minh Chӧ Lӟn (nay là quұn 11, Thành phӕ Hӗ Chí Minh), ÿàn Minh Cҧnh (Tây
Ninh). Nhӳng ÿàn cѫ này ÿӅu âm thҫm hoҥt ÿӝng ÿӝc lұp và chѭa khai báo vӟi
chính quyӅn.
Ngày 18/4/1932 (ngày 13 tháng 3 năm Nhâm Thân), ông Ngô Minh Chiêu
viên tӏch. Ngày 3/8/1934, Hӝi Thanh Chiêu diӉn ra tҥi Thҧo Lѭ (Cҫn Thѫ), tín ÿӗ
ChiӃu Minh Tam Thanh ÿăng ÿàn mӯng ông Ngô Minh Chiêu ÿҳc vӏ Ngôi hai
Giáo chӫ. Các ÿàn cѫ cӫa ChiӃu Minh Tam Thanh thӡi gian này nhìn chung tiӃp
tөc phát triӇn. Trong khi mӝt vài ÿàn cѫ khép lҥi sau khi chӫ ÿàn mҩt ÿi, thì
nhiӅu ÿàn cѫ khác khai sinh nhѭ: ÿàn Long Ҭn và ÿàn Long Hoa (Thành phӕ Hӗ
Chí Minh), ÿàn Cҫn Ĉѭӟc (Long An), ÿàn Linh Bӱu (Cҫn Thѫ), ÿàn Thánh Ĉӭc
Quy Nguyên (Vƭnh Long), ÿàn ChiӃu Minh Giáo Tòa (Vƭnh Long), ÿàn HuyӅn
Quang (Ĉà Nҹng), ÿàn Suӕi Cát (Khánh Hòa),v.v…
ĈӃn năm 1932, ChiӃu Minh Tam Thanh có 13 ÿàn cѫ, trong ÿó có ChiӃu
Minh ÿàn Cái Vӗn cӫa Bùi Quang Huy, ChiӃu Minh ÿàn Rҥch Sӓi cӫa Lê Minh
Giác, ChiӃu Minh tӵ Ba Xe cӫa Võ Hӗng Sa, ChiӃu Minh tӵ Tân Lѭӧc cӫa Lê
Phú Hӳu, ChiӃu Minh ÿàn Mӻ Khánh cӫa Trҫn Văn Chҩt, ChiӃu Minh ÿàn Long
TuyӅn cӫa NguyӉn Văn Khá, ChiӃu Minh ÿàn Nhѫn Nghƭa cӫa NguyӉn Văn
Trѭӧng, ChiӃu Minh ÿàn Phong Hòa cӫa Trҫn Hӳu Phú, ChiӃu Minh ÿàn Vƭnh
Hòa Hѭng cӫa HuǤnh Văn Bӱu. Lê Nghƭa Phѭѫng và NguyӉn Ĉăng Dinh lұp hai
nhà ÿàn ChiӃu Minh tҥi làng Thành Lӧi. NguyӉn Quang DiӋu lұp ChiӃu Minh
ÿàn Tân Qѭӟi, NguyӉn Hӳu Vҽn lұp Bӱu Cҧnh ÿàn tҥi làng Tân Quӟi(4).
Ĉҫu năm 1935, các tín ÿӗ ÿàn Long Ҭn ӣ Sài Gòn chuyӇn vӅ Tә ÿình thө
pháp. Năm 1936, nhà ÿàn Trѭӟc TiӃt Tàng Thѫ ÿѭӧc tҥo lұp trên mӝt gò ÿҩt giӳa
thӱa ruӝng rӝng 5 mүu tҥi Thӫ Thiêm cӫa ông NguyӉn Háo Vinh, chӫ Nhà in
Xѭa Nay. Chính nѫi ÿây ÿã hҫu cѫ tiӃp ÿѭӧc trӑn bӝ Kinh Ĉ̩i Thͳa ch˯n giáo.
Vào năm 1937, khi hӧp tác vӟi Cao Ĉài Liên Hòa Tәng Hӝi, ChiӃu Minh Tam
Thanh có 27 ÿàn cѫ(5).
Nhѭ vұy, trong giai ÿoҥn này, ChiӃu Minh Tam Thanh thu nhұn tín ÿӗ, mӣ
nhà ÿàn, không thành lұp tә chӭc giáo hӝi, không có chӭc sҳc nhѭ các chi phái
Cao Ĉài phә ÿӝ, cNJng không thu nhұn tiӅn bҥc, lӉ vұt cӫa thұp phѭѫng bá tính.
Các tín ÿӗ tӵ tu hành theo phѭѫng châm “chánh kӍ, hóa nhân” ÿӇ vҽn toàn ÿӡi và
ÿҥo, theo gѭѫng cӫa ông Ngô Minh Chiêu khi còn tҥi thӃ “sáng lo viӋc nѭӟc,
chiӅu trình công phu”.
Giai ÿo̩n 1939 - 1950: Ĉ̩o chuy͋n
Ngày 14 tháng 3 năm Kӹ Mão (1939), Huynh trѭӣng Minh Huҩn qua ÿӡi.
Sau tang lӉ, các nam tín ÿӗ ChiӃu Minh Tam Thanh ÿã rӡi Tә ÿình. Tình hình
này kéo dài ÿӃn năm 1945. Sau khi thӵc dân Pháp tái chiӃm, trong ÿiӅu kiӋn

55

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   



chiӃn sӵ bùng nә, loҥn lҥc khҳp nѫi, bà Minh Hӗng phҧi rӡi Tә ÿình tҧn cѭ ra
chӧ Cҫn Thѫ. Tә ÿình, thҧo lѭ, vѭӡn tѭӧc bӏ hoang tàn ÿә nát. Bàn thӡ, ÿӗ thӡ
cúng bӏ quân Pháp chӣ ÿi hӃt. Sau này, bà Võ Hҥnh TiӃt (con gái ông bà Hӝi
ÿӗng Thѫm) ÿi tìm ÿòi lҥi. Lúc ÿҫu quân Pháp không chӏu trҧ, nhѭng vӟi thái ÿӝ
cѭѫng quyӃt cӫa bà, chúng phҧi cho xe chӣ trҧ lҥi.
Khi còn tҥi thӃ, ông Ngô Minh Chiêu dҥy tín ÿӗ ChiӃu Minh Tam Thanh tùy
theo thӡi cѫ cӫa ÿҥo và duyên phұn cӫa mӛi ngѭӡi mà hóa ÿӝ. Vҧ lҥi, theo chi
phái Cao Ĉài này, trong viӋc tu hành chӍ trӑng phҫn vô vi ÿҥo pháp, còn phҫn
hӳu hình cҫn có nhѭng chӍ là phҫn nhӓ. Nhѭng do nhұn thӭc khác nhau, mӛi nѫi
hành ÿҥo theo cách hiӇu riêng, nên có nhӳng ÿiӇm không hӧp nhau vӅ hình thӭc
bên ngoài (cúng bái, thӡ phөng, lӉ phөc,…). Mһt khác, vì ÿiӅu kiӋn nhұp ÿҥo rҩt
khҳt khe, phҧi chҩp nhұn ba khә (quy y, công phu, khҧo khә), phҧi ÿѭӧc chҩp
thuұn qua thӫ tөc xin keo, nên sӕ ngѭӡi ÿӃn vӟi ChiӃu Minh Tam Thanh
không nhiӅu.
Trong giai ÿoҥn này, tuy hoҥt ÿӝng trong ÿiӅu kiӋn khó khăn do chiӃn tranh
loҥn lҥc, thiӃu sӵ thӕng nhҩt vӅ cách hành ÿҥo, nhѭng tín ÿӗ ChiӃu Minh Tam
Thanh vүn kiên trì công phu tӏnh luyӋn. Bӣi, hӑ quan niӋm, tu theo ChiӃu Minh
Tam Thanh là cách giҧi thoát tinh thҫn, vì ÿây là phái ÿҥo dân chӫ và thӵc tӃ.
Giai ÿo̩n 1951- nay: Ĉ̩o thành
Giai ÿo̩n 1951 - 1990: Ngày 15 tháng 8 năm Canh Dҫn (1950), tҥi ÿàn Phú
Lâm, Giáo chӫ Cao Ĉài ban Thánh l͏nh, kӇ tӯ Trung thu năm Tân Mão (1951),
ChiӃu Minh Tam Thanh sӁ bѭӟc vào thӡi kǤ chӍnh nguyên lұp giáo, lұp “Quy
ÿiӅu nӝi lӋ” (Nӝi quy), xem ÿây là luұt ÿҥo thӕng nhҩt trong toàn phái ÿӇ các ÿàn
cѫ căn cӭ tu hành.
Năm 1951, Tә ÿình Thánh Ĉӭc ÿã ÿѭӧc hai bà Minh Hӗng và Minh Ĉҥi xây
cҩt lҫn thӭ hai trên nӅn ÿҩt cNJ, diӋn tích nhӓ hѫn vì tài chính eo hҽp sau chiӃn
tranh. Thӡi ÿiӇm này, nӝi bӝ ChiӃu Minh Tam Thanh cNJng nhѭ ngoài thӃ sӵ có
nhiӅu thay ÿәi, ÿúng nhѭ Thánh ngôn ÿã dҥy, “bên trong rӕi rҳm, bên ngoài
loҥn li”.
Sau tang lӉ cӫa ông Ngô Minh Chiêu, ông Phán Quý không thӡ Tam Thanh
nӳa, mà chuyӇn qua thӡ Tam giáo, tӯ ÿó có danh hiӋu “ChiӃu Minh Tam giáo”,
lұp ÿàn cѫ riêng tҥi Xóm Chài (Cҫn Thѫ). Là nhà Nho hӑc rӝng, Tây hӑc cao, lҥi
luұn ÿҥo hoҥt bát, nên ông Quý lôi kéo qua Tam giáo gҫn 300 tín ÿӗ, nghƭa là
gҫn hӃt tín ÿӗ ChiӃu Minh Tam Thanh ӣ Cҫn Thѫ. Tuy nhiên, sӵ phân hóa trong
nӝi bӝ ChiӃu Minh Tam Thanh rõ nhҩt tӯ sau năm 1954. Mӝt sӕ tín ÿӗ phái Cao
Ĉài này muӕn phát triӇn phѭѫng thӭc tu hành cӫa ông Ngô Minh Chiêu bҵng
cách mӣ rӝng thu nhұn tín ÿӗ và cҧi cách thӡ tӵ cNJng nhѭ tә chӭc, nên ÿã thành
lұp nhánh riêng, lҩy tên là ChiӃu Minh Long Châu, ÿһt Tә ÿình tҥi xã Tân Phú

56

1JX\ʂQ 7Kʈ ÈQK 1Jj .KiL TXiW Yɾ FiF JLDL ÿRɞQ«



Thҥnh, huyӋn Châu Thành, tӍnh Hұu Giang. Mӝt sӕ ÿàn cѫ ӣ Cҫn Thѫ nhѭ ChiӃu
Minh Tӵ, ChiӃu Minh Giáo Tòa, ChiӃu Minh Ҭn Giáo…, nay trӣ thành thánh
thҩt, thánh tӏnh cӫa các nhóm Cao Ĉài phә ÿӝ. Tӯ ÿó cho ÿӃn ngày nay, ChiӃu
Minh Long Châu vӯa tu tұp theo tuyӇn/tӵ ÿӝ, vӯa theo phә ÿӝ.
Năm 1960, ÿӇ ghi dҩu nѫi phát nguyên ÿҥo Cao Ĉài, ông Minh TruyӋn
xuӕng Cҫn Thѫ gһp bà Minh Trình (bà Hӝi ÿӗng Thѫm) trình bày dӵ ÿӏnh xây
mӝt ngôi chùa trên nӅn cNJ cӫa Quan Âm Tӵ ӣ Phú Quӕc có cùng kích thѭӟc,
hình thӇ vӟi tên gӑi chùa Cao Ĉài Hӝi Thánh. Năm 1965, tҥi Cҫn Thѫ, ông Minh
Huyên ÿӭng ra lo viӋc xây cҩt Tә ÿình lҫn thӭ ba, vӟi sӵ trӧ giúp cӫa các ông
Minh TiӅng, Minh Lӝc.
Trong các ngày 22-24/4/1967 (các ngày 13-15 tháng Ba năm Ĉinh Mùi),
chùa Cao Ĉài Hӝi Thánh (Phú Quӕc) cӱ hành LӉ vía Ngôi hai Giáo chӫ Cao Ĉài
vӟi sӵ tham dӵ cӫa các phái ÿoàn: Giáo hӝi Trung ѭѫng Cao Ĉài Thӕng nhҩt
(Minh Tân), Giáo hӝi TiӅn Giang (Liên chi Cao Ĉài duy nhҩt), Cѫ quan Phә
thông Giáo lý Cao Ĉài giáo ViӋt Nam, Tòa Thánh Bҥch Y Chѫn Lý Kiên Giang,
Thánh thҩt Bình Hòa Gia Ĉӏnh, Thanh An Tӵ Bình Dѭѫng (Minh ThiӋn), Cѫ
quan Siêu hình (ÿàn ThiӋn Ĉӭc, Sài Gòn), Trúc Lâm Thánh Ĉӭc ThiӅn ĈiӋn
(Vƭnh Long), Linh Tiêu Cӵc (Phú Quӕc).
Ngày 14 tháng 5 năm Ĉinh Mùi (1967), ông Minh Huyên mӡi các chӫ ÿàn
ChiӃu Minh Tam Thanh vӅ hҫu ÿàn riêng biӋt vӅ cѫ Quy Nguyên, tҩt cҧ 93 vӏ vӅ
dӵ. Trong kì ÿàn này, cѫ bút ban Thánh l͏nh quy tông. Theo ÿó, tín ÿӗ cӫa ChiӃu
Minh Tam Thanh phҧi trӣ lҥi ÿӝi khăn ÿen và thӡ Thiên bàn. Mӝt sӕ vӏ không
tuân theo thánh lӋnh và không vӅ Tә ÿình.
Ngày 14/01/1968 (rҵm tháng Chҥp năm Ĉinh Mùi), ÿàn hӝi Phú Quӕc ÿѭӧc
tә chӭc gӗm: ÿàn Long Hoa, ÿàn Chӧ Lӟn, ÿàn Tә Ĉình, ÿàn Long Ҭn, ÿàn
Minh Cҧnh, ÿàn Phú Quӕc. Trong ÿàn hӝi này, cѫ bút ban cho ÿàn ChiӃu Minh
Dѭѫng Ĉông hai chӳ “Khai Nguyên”.
Nhѭ vұy, sau khi N͡i quy (1951) ÿѭӧc xây dӵng và Hoàn chӍnh, Ban ChӍnh giáo
ÿѭӧc lұp ra ÿӇ ÿiӅu hành thì lӉ ÿҥo ChiӃu Minh Tam Thanh ÿѭӧc tә chӭc thӕng nhҩt
và nӅn nӃp; giӳa các ÿàn cѫ cӫa phái Cao Ĉài này không còn ÿӅ cұp ÿӃn viӋc quy
tông hay viӋc cҧi cách, mӛi nѫi tӵ lo viӋc tu hành trong ÿàn cѫ cӫa mình và giӳ mӕi
liên giao vӟi nhau.
Trong giai ÿoҥn này, do hұu quҧ cӫa chiӃn tranh, nên các tín ÿӗ cӫa ChiӃu
Minh Tam Thanh tu tҥi gia là chӫ yӃu, ít có dӏp ÿӇ thӵc hành các lӉ ÿҥo tҥi các
ÿàn cѫ. Do kinh tӃ kiӋt quӋ, phái Cao Ĉài này cNJng không có ÿiӅu kiӋn in ҩn
kinh sách ÿӇ tөng niӋm trong các buәi cúng tӭ thӡi, nên các tín ÿӗ phҧi hӑc thuӝc
lòng sau khi nghe nhӳng ngѭӡi chӍ dүn.

57

nguon tai.lieu . vn