Xem mẫu
- “Kéo dài tuổi xuân” cho bằng
phát minh thuốc mới
Phát minh thuốc mới - cuộc chiến ngày càng cam go và đắt
đỏ
Sự phát triển của hóa học, các ngành khoa học khác, đặc biệt
sinh học, và gần đây ngành công nghệ thông tin cũng đã góp
phần quyết định vào những thắng lợi vang dội trên bước đường
phiêu lưu của các nhà khoa học trong việc phát minh ra thuốc
mới, để chữa những "bệnh cũ" đã từng có trong lịch sử nhân loại
và cả những "bệnh mới" xuất hiện trong quá trình phát triển loài
người. Thiên nhiên đã mất hàng triệu năm để hình thành nên
"kho thuốc" trong sinh quyển của trái đất, từ cây cỏ cho đến các
động vật và vi sinh vật. Các nhà khoa học hiện đại không muốn
lãng phí thời gian. Họ muốn tạo ra các thuốc mới trong vòng chỉ
trên dưới mười mùa xuân, nghĩa là chỉ một thập kỷ, hoặc ngắn
hơn càng tốt.
Động cơ lợi nhuận, và công bằng mà nói một phần cũng có cả
động cơ nhân đạo, đang là tiếng kèn xung trận thúc đẩy các tập
đoàn dược phẩm hàng đầu thế giới không tiếc tiền của, công sức
- đổ vào các công trình nghiên cứu phát minh thuốc mới. Tính
trung bình mỗi năm trên thế giới số tiền đầu tư vào nghiên cứu
phát minh thuốc mới lên đến hàng chục tỷ đôla.
Hàng vạn bộ óc khoa học sáng giá nhất của nhân loại, được hỗ
trợ bằng cũng không ít hơn những "trí tuệ nhân tạo" là các thiết
bị nghiên cứu tối tân và phần mềm máy tính thông minh hoạt
động hết công suất trong các phòng thí nghiệm hiện đại - công
khai và bí mật - suốt 24 giờ mỗi ngày, 365 ngày mỗi năm trong
hàng chục năm liền để hy vọng cái đích trước tiên của cuộc đua
maratông và nắm trong tay chiếc chìa khóa vàng "bằng phát
minh thuốc mới". Và để phục vụ cho cuộc chinh phục này,
không biết bao nhiêu động vật thí nghiệm (chuột, thỏ, chó, mèo,
các loài linh trưởng...) đã phải "hy sinh" vì công cuộc nghiên
cứu phát minh. Mà không phải chỉ động vật thôi đâu, với mỗi
thuốc cần thí nghiệm còn có cả hàng chục ngàn con người các
màu da từ da đen cho đến da vàng, cũng đã được huy động - tự
giác hay không tự giác - để thử lâm sàng tác dụng thuốc mới
trên người.
Nhưng ở đây, hình như đang tồn tại một nghịch lý: Sức mạnh
của trí tưởng tượng và sức mạnh khoa học ngày nay tưởng
- chừng như vô hạn, nhưng thành công trong phát minh thuốc mới
lại rất hữu hạn và ngày càng ít đi, không tỷ lệ thuận với tiền của,
công sức đã đầu tư. Người ta đã thống kê rằng, ngày nay xác
xuất thành công trong nghiên cứu phát minh thuốc mới là
1:10.000 nghĩa là phải nghiên cứu khoảng 10.000 chất thì mới
có được 1 dược phẩm được cấp phép đưa ra thị trường.
Và nhiều khi, thắng lợi lại không vững chắc. Có không ít trường
hợp, thuốc mới đưa ra thị trường được một vài năm, lợi nhuận
chưa kịp bù với số vốn đầu tư, đã phải thu hồi, cấm sử dụng do
gây hại cho người dùng. Thế nhưng, có một nỗi đau thường ít
khi được nhắc đến hoặc bị cố tình bỏ qua. Đó là nỗi đau của
hàng triệu bệnh nhân đã bỏ tiền - mà đôi khi đó là những đồng
tiền cuối cùng của họ - để mua và sử dụng các thuốc mới đó và
rước họa vào thân vì những hậu quả có hại khôn lường, đôi khi
không chỉ cho một thế hệ.
Và ngay lúc này, không loại trừ xu hướng bỏ qua tính an toàn
của thuốc cũng đang được lặp lại khi hàng chục công ty đang
chạy theo cuộc đua sản xuất vaccin chống H5N1, H1N1... những
- loại virus đang đe dọa bùng phát các đại dịch trên toàn cầu.
Bảo hộ bằng phát minh - mâu thuẫn giữa thế giới phát triển
và kém phát triển
(Trade Related Intllectual Rights Agreement) và đã được hơn
100 quốc gia ký kết tham gia. Có thể coi đây là một bộ luật về
ứng xử một cách "tương đối công bằng" đối với phát minh, sáng
chế. Với dược phẩm, Nhưng tại sao, cuối thập kỷ 90' thế kỷ
trước, trong một Hội nghị toàn cầu chống hàng ngàn người có
HIV/AIDS xông vào đập phá các gian hàng triển lãm các thành
tựu phát minh thuốc chống HIV/AIDS? Và các vòng đàm phán
của Tổ chức thương mại thế giới (WTO: World Trade
Organization) đổ vỡ hết năm này sang năm khác, từ địa điểm
này sang địa điểm Một trong những ngòi nổ của sự đổ vỡ chính
là vấn đề "bảo hộ sở hữu trí tuệ" của các thuốc ARV. Mối quan
hệ giữa "Khoa học và Phát triển" đã biến tướng sang mối quan
hệ giữa "Lợi nhuận và Nghèo đói, Bệnh tật" và thực sự đã trở
thành mâu thuẫn giữa các nước Bắc - Nam. Sự thật là, khi thuốc
ARV mới được phát minh một người có HIV/AIDS phải chi
khoảng sau khi thuốc mới hết hạn bảo hộ, tất cả các nhà sản xuất
dược phẩm trên thế giới đều được khai thác các bằng phát minh
- để sản xuất các phiên bản thuốc gốc (generic) mà không phải trả
tiền khai thác bản quyền. Nhờ đó, các thuốc gốc thường có giá
rẻ bằng khoảng 20-50% giá biệt dược, tạo điều kiện để người
bệnh có thể tiếp cận được thuốc, đặc biệt ở các quốc gia kém
phát triển.
Chiến lược “kéo dài tuổi xuân” cho bằng phát minh thuốc
mới của các công ty đa quốc gia
Bằng lực lượng nghiên cứu khoa học hùng hậu và lần này còn
được sự tiếp tay của các luật gia hàng đầu thế giới, các công ty
dược phẩm đa quốc gia đang tiến hành xây dựng chiến lược "tận
thu" lợi nhuận do các bằng phát minh đem lại. Trong công
nghiệp dược phẩm xuất hiện khái niệm "Strategies of Patent
Evergreening" (tạm dịch: Chiến lược kéo dài tuổi xuân của bằng
phát minh). Hiểu một cách thông thường, đây là chiến lược mà
các hãng phát minh áp dụng để cùng với việc đăng ký bảo hộ
hoạt chất mới họ sẽ đăng ký cả một "kho bằng phát minh" cho
từng đặc điểm khác nhau của thuốc. Các bằng phát minh này sẽ
bao trùm tất cả mọi khía cạnh từ quy trình sản xuất cho đến màu
sắc viên thuốc, và ngay cả các chất trung gian do quá trình
chuyển hóa thuốc trong cơ thể con người tạo ra. Vào thập kỷ 80'
- thế kỷ trước, bản danh sách này còn tương đối hạn chế, chỉ bao
gồm 4 khía cạnh: công dụng chữa bệnh ban đầu, quy trình sản
xuất và các sản phẩm trung gian, dạng đóng gói lớn, công thức
bào chế và thành phần được nuôi dưỡng bằng lợi nhuận khổng
lồ, theo thời gian sáng kiến cũng sinh sôi. sản phẩm, dãy liều
điều trị, đường dùng, cách phối hợp với các thuốc khác, phương
pháp sàng lọc (screening) hoạt chất từ cây thuốc, phương pháp
hóa học, mục tiêu sinh học và lĩnh vực sử dụng...
nguon tai.lieu . vn
