Xem mẫu
- Islam gi¸o trong tiÕn tr×nh “C¸ch m¹ng ngµy 25 th¸ng 1” ë Ai CËp NguyÔn V¨n Dòng(*) N gµy 25/1/2011, lµn sãng bÊt b×nh cña quÇn chóng nh©n d©n bao däa thiªn h¹ hßng tranh thñ sù ñng hé cña Mü ®Ó cøu v·n t×nh thÕ bi ®¸t cña m×nh. VÒ phÇn m×nh, Tæng thèng Mü trïm toµn bé ®Êt n−íc Ai CËp. D−íi ¸p lùc m¹nh mÏ cña c¸c cuéc biÓu t×nh Barack Obama kh¼ng ®Þnh: “Phong trµo trong n−íc vµ ¸p lùc quèc tÕ, ngµy ‘Nh÷ng ng−êi anh em Islam gi¸o’ ®−îc 11/2/2011, Hosni Mubarak, sau 30 n¨m tæ chøc tèt vµ mét phÇn hÖ t− t−ëng cña cÇm quyÒn (1981-2011), ®· buéc ph¶i nã cã khuynh h−íng chèng Mü, nh−ng rêi khái chiÕc ghÕ tæng thèng Ai CËp ®Ó nã kh«ng nhËn ®−îc sù ñng hé réng r·i. l¹i quyÒn l·nh ®¹o ®Êt n−íc víi h¬n 80 ë Ai CËp cã ®ñ nh÷ng ng−êi −a thÝch lèi triÖu d©n cho Héi ®ång Tèi cao c¸c lùc sèng thÕ tôc h¬n vµ hiÓu ®−îc nh÷ng gi¸ l−îng vò trang Ai CËp (SCAF). Sù kiÖn trÞ cña x· héi d©n sù. Hä ®ang muèn nµy ®· ®i vµo lÞch sö ®Êt n−íc Kim Tù tham gia vµo viÖc th«ng qua nh÷ng Th¸p víi tªn gäi “C¸ch m¹ng ngµy 25 quyÕt ®Þnh” [Theo 4].(*) th¸ng 1”, mét trong sè nh÷ng sù kiÖn ChÝnh v× suy nghÜ nh− vËy nªn quan träng nhÊt ë nh÷ng n¨m ®Çu thÕ ng−êi Mü tõ chç ñng hé Hosni Mubarak kØ XXI. Tr−íc ®ã, ngµy 3/2/2011, trong trong suèt 30 n¨m qua, mçi n¨m chi mét cuéc tr¶ lêi pháng vÊn cña §µi hµng tØ USD ®Ó gi÷ cho Ai CËp kh«ng truyÒn h×nh ABC (Hoa Kú), Hosni r¬i vµo quü ®¹o cña Islam gi¸o cÊp tiÕn, Mubarak ®· buéc téi phong trµo “Nh÷ng ®· chuyÓn sang vÞ thÕ ®èi lËp víi nh©n ng−êi anh em Islam gi¸o” (Al-ikhwan vËt nµy, ®iÒu mµ vµo thêi ®iÓm ®ã Ýt ai al-muslimun, Muslim brotherhood) lµ ngê tíi. Mét sè nhµ nghiªn cøu khi nãi kÎ ®· g©y ra c¸c hµnh ®éng b¹o lùc trªn vÒ cuéc “C¸ch m¹ng” ë Ai CËp n¨m 2011 qu¶ng tr−êng At-Tahrir vµ tuyªn bè: còng ®−a ra nh÷ng nhËn xÐt nh− “NÕu t«i tõ chøc, ’Nh÷ng ng−êi anh em Barack Obama. ThÝ dô, Vitaly Islam gi¸o‘ sÏ chiÕm chÝnh quyÒn ë Ai Naymkin, ViÖn tr−ëng ViÖn nghiªn cøu CËp” [Theo 4]. Nh−ng lêi c¶nh b¸o cña Ph−¬ng §«ng thuéc ViÖn Hµn l©m khoa Hosni Mubarak lóc ®ã kh«ng ®−îc Mü häc Nga viÕt: “ë Ai CËp, cã thÓ cã mét vµ c¸c n−íc Ph−¬ng T©y ®¸nh gi¸ ®óng møc vµ coi ®ã chØ lµ con ng¸o ép mµ vÞ (*) TS.,ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o, ViÖn Khoa häc Tæng thèng s¾p thÊt sñng nµy ®em ra x· héi ViÖt Nam.
- Islam gi¸o… 29 phong trµo cã tæ chøc nhÊt, phong trµo giai ®o¹n ®Çu cña “c¸ch m¹ng” lµ: tham ‘Nh÷ng ng−êi anh em Islam gi¸o’, tham gia vµo qu¸ tr×nh chÝnh trÞ nh−ng kh«ng gia vµo cuéc c¸ch m¹ng nµy. Nh−ng ®øng ë vÞ trÝ tiªn phong, sÏ tham gia vµo kh«ng thÓ dùa vµo c¸c khÈu hiÖu mµ c¸c cuéc bÇu cö quèc héi nÕu nã diÔn ra quÇn chóng ®−a ra, kh«ng thÓ dùa vµo sau khi lËt ®æ Hosni Mubarak vµ nÕu cã thµnh phÇn cña phong trµo nµy mµ cã thÓ tham gia vµo chÝnh phñ qu¸ ®é ë Ai thÓ kÕt luËn r»ng, ë ®ã nh÷ng ng−êi CËp. T¹m thêi ch−a ®−a ra øng cö viªn theo chñ nghÜa Islam gi¸o (Islamism) cña m×nh ®Ó tham gia vµo cuéc bÇu cö ®ãng mét vai trß then chèt... Do vËy, lóc tæng thèng nÕu nã diÔn ra ngay sau khi nµy nãi vÒ nguy c¬ Islam gi¸o lµ hoµn chÝnh quyÒn cña Hosni Mubarak bÞ lËt toµn kh«ng cã tÝnh chÊt x©y dùng vµ ®æ. Mäi yªu s¸ch cña tæ chøc nµy ®èi víi kh«ng bæ Ých” [Theo 8]. chÝnh quyÒn míi ë Ai CËp sÏ ®−îc ®−a ra trong giai ®o¹n tiÕp theo cña “c¸ch Phong trµo “Nh÷ng ng−êi anh em m¹ng” nÕu c¸c cuéc c¶i c¸ch chÝnh trÞ, Islam gi¸o”, nh− chóng ta ®· biÕt, lµ kinh tÕ vµ x· héi mµ phe ®èi lËp lªn n¾m mét tæ chøc chÝnh trÞ cña nh÷ng ng−êi quyÒn gÆp thÊt b¹i. Chóng t«i t¹m gäi Islam gi¸o cÊp tiÕn ®−îc thµnh lËp tõ ®©y lµ “S¸ch l−îc chê thêi” cña “Nh÷ng n¨m 1928 vµ ho¹t ®éng kh«ng chØ ë Ai ng−êi anh em Islam gi¸o” vµ s¸ch l−îc CËp mµ cßn cã mÆt ë nhiÒu n−íc ArËp nµy ®· lµm mê ®i nh©n tè Islam gi¸o kh¸c. N¨m 1954, tæ chøc nµy bÞ cÊm chÝnh trÞ trong c¸c cuéc “c¸ch m¹ng ho¹t ®éng vµ ®i vµo ho¹t ®éng bÝ mËt. mµu” ë c¸c n−íc ArËp nãi chung vµ ë Ai Mét thêi gian sau phong trµo “Nh÷ng CËp nãi riªng, g©y bÊt ngê cho nhiÒu ng−êi anh em Islam gi¸o” trë l¹i ho¹t ng−êi trong giai ®o¹n tiÕp theo cña cuéc ®éng b¸n c«ng khai trong ®iÒu kiÖn ë Ai “c¸ch m¹ng” nµy [Xem thªm 2]. CËp thi hµnh t×nh tr¹ng khÈn cÊp tõ n¨m 1981. Nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o phong “S¸ch l−îc chê thêi” cña phong trµo trµo nµy hiÓu rÊt râ r»ng, tham gia cuéc “Nh÷ng ng−êi anh em Islam gi¸o” cã c¸i “C¸ch m¹ng ngµy 25 th¸ng 1” ë Ai CËp lÝ cña nã. Mét mÆt, hä cÇn ph¶i b¶o toµn kh«ng chØ cã lùc l−îng cña “Nh÷ng lùc l−îng trong giai ®o¹n ®Çu cña “c¸ch ng−êi anh em Islam gi¸o” víi khÈu hiÖu m¹ng”; mÆt kh¸c, hä cÇn cã thêi gian ®Ó “Islam gi¸o - ®ã lµ sù quyÕt ®Þnh” vµ hä tËp hîp thªm lùc l−îng khi võa míi ra kh«ng chØ ®èi ®Çu víi nh÷ng ng−êi ñng ho¹t ®éng c«ng khai. Trªn thùc tÕ, sau hé Hosni Mubarak mµ cßn ®èi mÆt víi khi Hosni Mubarak bÞ lËt ®æ, mäi cuéc chÝnh cuéc “c¸ch m¹ng” mµ trong ®ã bÇu cö ®Òu ch−a thÓ diÔn ra. ChÝnh ®éng lùc, khÈu hiÖu vµ môc ®Ých cña nã quyÒn Ai CËp, nh− ®· nªu ë trªn, t¹m hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ t«n gi¸o. Hä thêi do SCAF, ®øng ®Çu lµ Nguyªn so¸i hiÓu r»ng, Ai CËp lóc ®ã ®ang ®øng Hussein Tantawi ®iÒu hµnh. tr−íc mét thêi ®iÓm cùc k× khã kh¨n, dï Ngµy 28/11/2011, ng−êi d©n Ai CËp Hosni Mubarak ph¶i ra ®i, nh−ng vÉn chøng kiÕn mét b−íc ngoÆt míi trªn con ch−a thÓ gi¶i quyÕt ngay ®−îc mäi vÊn ®−êng tiÕn tíi mét nÒn d©n chñ mµ ®Ò phøc t¹p dÉn ®Õn sù bïng næ x· héi nhiÒu ng−êi ®ang mong ®îi. C¸c cuéc vµ chuyÓn hãa thµnh mét cuéc “c¸ch bÇu cö quèc héi ®· diÔn ra bÊt chÊp m¹ng” ë n−íc nµy. Do vËy, s¸ch l−îc cña nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®ang lan réng do “Nh÷ng ng−êi anh em Islam gi¸o” trong nh÷ng ng−êi muèn tr× ho·n cuéc bÇu cö
- 30 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2013 nµy tæ chøc v× lo sî r»ng SCAF sÏ chi §¶ng Tù do vµ C«ng lý (FJP) cña nh÷ng phèi vµ tiÕp tôc n¾m gi÷ quyÒn lùc. Hä ng−êi Islam gi¸o cÊp tiÕn mµ nßng cèt lµ muèn chÊm døt sù l·nh ®¹o cña giíi qu©n phong trµo “Nh÷ng ng−êi anh em Islam sù tr−íc khi tæ chøc c¸c cuéc bÇu cö quèc gi¸o” vµ «ng Ahmed Shafiq, cùu Thñ héi. Ngay tr−íc khi cuéc bÇu cö quèc héi ë t−íng Ai CËp d−íi thêi Hosni Mubarak, Ai CËp diÔn ra, ng−êi ®øng ®Çu SCAF, øng cö viªn cña chÝnh quyÒn thÕ tôc. Hai Nguyªn so¸i Hussein Tantawi ®· tuyªn nh©n vËt nµy chÝnh lµ nh÷ng ng−êi ®i bè: “HoÆc lµ chóng ta thµnh c«ng vÒ chÝnh tiÕp vµo vßng hai cña cuéc bÇu cö tæng trÞ, kinh tÕ vµ x· héi, hoÆc hËu qu¶ sÏ rÊt thèng Ai CËp. tåi tÖ vµ chóng ta kh«ng ®Ó ®iÒu ®ã x¶y Tr−íc cuéc bÇu cö tæng thèng vßng ra” [TrÝch theo 1]. hai, c¸c nhµ quan s¸t nhËn ®Þnh r»ng, Víi tiÕn tr×nh bÇu cö kh¸ phøc t¹p, trong cuéc tranh chÊp lÇn nµy c¶ hai øng b¾t ®Çu tõ th¸ng 11/2011 vµ kÕt thóc cö viªn ®Òu cã c¬ héi ngang nhau. ¤ng vµo th¸ng 3/2012, mét quèc héi míi thêi Yevgeny Satanovsky, ViÖn tr−ëng ViÖn hËu Hosni Mubarak ®· ®−îc bÇu ra víi nghiªn cøu Trung §«ng cña Liªn bang 508 thµnh viªn do lùc l−îng cña phong Nga, nhËn xÐt: “Qu©n ®éi duy tr× chÝnh trµo “Nh÷ng ng−êi anh em Islam gi¸o” quyÒn vµ quan träng h¬n, duy tr× ®−îc tµi kiÓm so¸t. KÕt qu¶ cña cuéc bÇu cö quèc s¶n mµ nã nhËn ®−îc trong khu«n khæ héi nµy kh«ng lµm cho giíi qu©n sù, c¸c s¸ng kiÕn hiÕn ph¸p cña Hosni nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa tù do, lùc Mubarak. Cho ®Õn nay c¸c t−íng lÜnh l−îng c¸nh t¶ vµ nh÷ng ng−êi Kit« gi¸o n¾m trong tay 25-30% GDP cña Ai CËp, hµi lßng. V× vËy, chÝnh tr−êng Ai CËp ®· gåm c¸c xÝ nghiÖp, kh¸ch s¹n, nhµ m¸y bÊt æn l¹i cµng lón s©u thªm vµo cuéc vµ ®ån ®iÒn. Râ rµng ®iÒu ®ã lµ qu¸ khñng ho¶ng. M©u thuÉn s©u s¾c diÔn nhiÒu ®Ó qu©n ®éi dÊn th©n vµo cuéc. ra gi÷a ba phe ph¸i chÝnh trÞ chÝnh: Qu©n ®éi hoµn toµn ch−a s½n sµng trao SCAF ®ang n¾m quyÒn, phong trµo cho nh÷ng ng−êi Islam gi¸o khèi tµi s¶n Islam gi¸o cÊp tiÕn võa giµnh th¾ng lîi nµy trong bÊt cø h×nh thøc d©n chñ nµo, trong cuéc bÇu cö quèc héi vµ lùc l−îng theo kiÓu Ph−¬ng T©y hay Trung §«ng, ®èi lËp gåm nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa nªn hä sÏ chiÕn ®Êu cho ®Õn ng−êi cuèi tù do, lùc l−îng c¸nh t¶ vµ nh÷ng ng−êi cïng” [TrÝch theo 3]. Tuy nhiªn, øng cö Kit« gi¸o. viªn Ahmed Shafif do ph¸i qu©n ®éi ®−a Trong t×nh h×nh bÊt æn ®ã, mét cuéc ra l¹i tõng lµ b¹n chiÕn ®Êu cña Hosni bÇu cö tiÕp theo l¹i diÔn ra, bÇu cö tæng Mubarak, ®iÒu nµy khiÕn nhiÒu ng−êi Ai thèng. H¬n mét n¨m sau ngµy Hosni CËp tá ra kh«ng hµi lßng v× lo ng¹i chÕ Mubarak bÞ lËt ®æ, ngµy 23-24/5/2012, ®é cò sÏ trë l¹i. Cßn ®èi víi phong trµo h¬n 50 triÖu cö tri Ai CËp ®· tham gia “Nh÷ng ng−êi anh em Islam gi¸o”, th× cuéc bÇu cö ®Ó chän ng−êi ®øng ®Çu nhµ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c, trong cuéc n−íc. C¸c nhµ quan s¸t nhËn xÐt r»ng, ®Êu tranh víi chÝnh quyÒn qu©n sù, hä ®©y lµ cuéc bÇu cö d©n chñ ®Çu tiªn trong ®ang cïng víi ®ång minh cña m×nh thao lÞch sö 5 ngh×n n¨m cña ®Êt n−íc Kim Tù tóng Quèc héi Ai CËp vµ c¬ quan lËp Th¸p. Tham gia tranh cö tæng thèng cã ph¸p tèi cao nµy ®ang lµ mét trong tíi 13 øng cö viªn, trong ®ã næi lªn 2 nh÷ng trung t©m chèng l¹i chÝnh quyÒn g−¬ng mÆt tiªu biÓu, ®ã lµ «ng qu©n sù cña Héi ®ång Tèi cao c¸c lùc Mohammed Morsi, øng cö viªn thuéc l−îng vò trang Ai CËp.
- Islam gi¸o… 31 Trong t×nh h×nh phøc t¹p cña chÝnh trong cuéc ®Êu tranh víi chÝnh quyÒn tr−êng Ai CËp tr−íc cuéc bÇu cö tæng qu©n sù ®ang thao tóng Quèc héi... T¹m thèng vßng hai, ngµy 15/6/2012, SCAF ®×nh chØ Quèc héi chÝnh lµ ®Ó tr−íc vµ ®· ra lÖnh gi¶i t¸n Quèc héi vµ bè trÝ lùc sau cuéc bÇu cö tæng thèng, Quèc héi sÏ l−îng vò trang phong táa trô së lµm kh«ng trë thµnh trung t©m chèng ChÝnh viÖc cña c¬ quan lËp ph¸p tèi cao nµy. phñ” [TrÝch theo 3]. LÖnh gi¶i t¸n Quèc héi ®−îc ban bè chØ Cuéc bÇu cö tæng thèng vßng hai ë mét ngµy tr−íc khi Ai CËp tiÕn hµnh Ai CËp thêi hËu Hosni Mubarak diÔn ra cuéc bÇu cö tæng thèng vßng hai trong ®óng thêi gian ®· ®Þnh vµ trong mét c¸c ngµy 16-17/6/2012. SCAF ®−a ra t×nh h×nh phøc t¹p ngoµi søc t−ëng lÖnh nµy dùa vµo ph¸n quyÕt cña Tßa t−îng cña nhiÒu ng−êi. Sù gi»ng co ¸n HiÕn ph¸p Ai CËp r»ng, 1/3 sè ghÕ quyÒn lùc gi÷a hai phe qu©n ®éi vµ trong Quèc héi Ai CËp ®· ®−îc bÇu ra Islam gi¸o ®· ®Èy t×nh h×nh n−íc nµy mét c¸ch vi hiÕn, do vËy sè ghÕ nµy ®Õn ®Ønh ®iÓm cña sù nguy hiÓm. Tr−íc kh«ng cßn hiÖu lùc kÓ tõ thêi ®iÓm Tßa t×nh thÕ c¶ hai øng cö viªn ®Òu tuyªn bè ¸n ra ph¸n quyÕt. th¾ng cö, cùu Thñ t−íng Ahmed Shafiq Chñ tÞch Quèc héi Saad El-Katatny tuyªn bè giµnh chiÕn th¾ng víi 51,5% ®· lªn tiÕng b¸c bá lÖnh gi¶i t¸n Quèc phiÕu bÇu, cßn Mohammed Morsi, øng héi vµ cho r»ng, ph¸n quyÕt cña Tßa ¸n cö viªn cña phong trµo “Nh÷ng ng−êi HiÕn ph¸p mang ®éng c¬ chÝnh trÞ. Tuy anh em Islam gi¸o” còng tuyªn bè giµnh nhiªn, SCAF ®· n¾m quyÒn lËp ph¸p vµ chiÕn th¾ng víi 52,5% phiÕu bÇu, SCAF kiÓm so¸t ng©n s¸ch nhµ n−íc cho tíi ®· ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng th©u tãm khi n−íc nµy bÇu ra mét quèc héi míi. quyÒn lùc vµ ®iÒu nµy g©y bÊt b×nh ë c¶ Theo ®iÒu 56 trong Tuyªn bè HiÕn ph¸p trong n−íc lÉn ngoµi n−íc. KÕt qu¶ bÇu ®−îc SCAF ®−a ra, c¬ quan nµy cã cö ph¶i ho·n c«ng bè vµ hµng tr¨m quyÒn réng r·i trong ®iÒu hµnh ®Êt ngh×n ng−êi xuèng ®−êng, th−¬ng vong n−íc thêi k× chuyÓn tiÕp. Trong sè 10 ®· x¶y ra. quyÒn mµ SCAF ®−îc phÐp thùc hiÖn, cã Theo kÕt qu¶ bÇu cö ®−îc c«ng bè quyÒn bæ nhiÖm thñ t−íng vµ c¸c bé sau ®ã Ýt ngµy, phÇn th¾ng ®· thuéc vÒ tr−ëng trong ChÝnh phñ Ai CËp; quyÒn «ng Mohammed Morsi cña phe Islam bæ nhiÖm c¸c quan chøc d©n sù vµ qu©n gi¸o cÊp tiÕn. §Ó trÊn an d− luËn vµ xoa sù, quyÒn lËp ph¸p vµ quyÕt ®Þnh c¸c dÞu dßng ng−êi biÓu t×nh, SCAF tuyªn vÊn ®Ò cña ng©n s¸ch quèc gia. C¸c nhµ bè chuyÓn giao quyÒn ®iÒu hµnh ®Êt l·nh ®¹o qu©n sù kh¼ng ®Þnh r»ng, ®iÒu n−íc cho t©n Tæng thèng, nh−ng viÖc nµy ®−îc thùc hiÖn ®Ó b¶o vÖ ®Êt n−íc, th©u tãm quyÒn lùc cña phe qu©n ®éi ®Ò phßng x¶y ra c¸c cuéc biÓu t×nh b¹o vÉn tiÕp tôc diÔn ra. Nh÷ng viÖc lµm lùc d−íi sù kiÓm so¸t cña phong trµo nh−: gi¶i t¸n Quèc héi vµ ban hµnh “Nh÷ng ng−êi anh em Islam gi¸o”. Theo HiÕn ph¸p l©m thêi theo h−íng trao nhËn xÐt cña nhµ ph©n tÝch ng−êi Nga nhiÒu quyÒn h¬n cho qu©n ®éi, trao t¹i Trung t©m nghiªn cøu Trung §«ng ë quyÒn b¾t bí ng−êi d©n cho qu©n c¶nh, thµnh phè St. Petersburg, Alexader thµnh lËp Héi ®ång Quèc phßng víi Cotrichenko, “Nh÷ng ng−êi anh em thµnh phÇn chñ yÕu lµ c¸c t−íng lÜnh Islam gi¸o vµ c¸c ®ång minh cña hä cao cÊp, chØ ®Þnh Héi ®ång LËp hiÕn ®Ó
- 32 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2013 biªn so¹n hiÕn ph¸p míi, v.v... ®Òu lµ Nh÷ng ng−êi Islam gi¸o trung nh÷ng b−íc dän ®−êng ®Ó thu hÑp thµnh víi Tæng thèng Mohammed Morsi quyÒn lùc cña vÞ t©n Tæng thèng cña t×m mäi c¸ch ®Ó nhanh chãng th«ng qua nh÷ng ng−êi Islam gi¸o cÊp tiÕn. §Õn b¶n Dù th¶o HiÕn ph¸p míi võa ®−îc thêi ®iÓm nµy “s¸ch l−îc chê thêi” cña so¹n ra mét c¸ch véi v· lÊy luËt Sharia “Nh÷ng ng−êi anh em Islam gi¸o” ®· cña Islam gi¸o lµm nÒn t¶ng c¬ b¶n cho kÕt thóc. T×nh h×nh míi buéc hä quyÕt luËt ph¸p Ai CËp. B¶n Dù th¶o HiÕn ®Þnh lao th¼ng vµo cuéc tranh giµnh ph¸p míi gåm 234 ®iÒu, trong ®ã, t¹i quyÒn lùc. §iÒu 2 quy ®Þnh: “ Islam gi¸o lµ t«n gi¸o nhµ n−íc. TiÕng ArËp lµ ng«n ng÷ chÝnh Theo hiÕn ®Þnh, cuéc bÇu cö quèc thøc cña nhµ n−íc. C¸c nguyªn t¾c cña héi míi ë Ai CËp chØ cã thÓ ®−îc thùc luËt Sharia cña Islam gi¸o lµ nguån gèc hiÖn sau khi HiÕn ph¸p míi ®−îc ban chñ yÕu cña luËt ph¸p”. TiÕp ®ã t¹i §iÒu hµnh. Do vËy, qu¸ tr×nh chuyÓn giao 3 viÕt: “C¸c nguyªn t¾c cña luËt (®óng quyÒn lùc nhanh hay chËm phô thuéc nguyªn v¨n: Sharia - Shara’i’) cña ng−êi vµo viÖc so¹n th¶o vµ ban hµnh HiÕn Ai CËp - ng−êi Kit« gi¸o vµ ng−êi Do ph¸p míi cña Héi ®ång LËp hiÕn gåm Th¸i gi¸o lµ nguån gèc c¬ b¶n cña luËt 100 thµnh viªn. Tuy Héi ®ång nµy do ph¸p (®óng nguyªn v¨n: Tashri’at). SCAF chØ ®Þnh nh−ng nã l¹i bÞ phe Islam LuËt ph¸p nµy x¸c ®Þnh t×nh tr¹ng c«ng gi¸o cÊp tiÕn khèng chÕ vµ chi phèi. Mét d©n cña hä (tøc c¸c quan hÖ gia ®×nh b¶n Dù th¶o HiÕn ph¸p míi ®· ®−îc gÊp cña hä - NGR), hµnh ®éng t«n gi¸o cña rót so¹n ra trªn c¬ së luËt Sharia cña hä vµ sù lùa chän ng−êi l·nh ®¹o tinh ng−êi Islam gi¸o, bÊt chÊp sù ph¶n ®èi thÇn cña hä” [5]. cña phe ®èi lËp gåm nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa tù do, chñ nghÜa thÕ tôc vµ §äc hai ®iÒu nµy trong Dù th¶o nh÷ng ng−êi Kit« gi¸o. CÇn ph¶i nãi HiÕn ph¸p míi cña Ai CËp do nh÷ng thªm r»ng, phe Islam gi¸o cÊp tiÕn ë Ai ng−êi Islam gi¸o cÊp tiÕn so¹n ra ta CËp chñ yÕu lµ nh÷ng ng−êi theo gi¸o thÊy râ ë ®©y cã sù ph©n biÖt ®èi xö víi ph¸i Salafism, mét gi¸o ph¸i cã t− t−ëng nh÷ng ng−êi kh«ng ph¶i lµ tÝn ®å Islam cùc ®oan trong Islam gi¸o. Nh÷ng ng−êi gi¸o. Tõ luËt cña mét céng ®ång t«n nµy tËp hîp trong phong trµo “Nh÷ng gi¸o, mµ ë ®©y lµ luËt Sharia cña céng ng−êi anh em Islam gi¸o” tõng bÞ cÊm ®ång Islam gi¸o ®· biÕn thµnh luËt ho¹t ®éng ë Ai CËp vµ nhiÒu n−íc ArËp ph¸p cña c¶ x· héi Ai CËp. Nh÷ng ng−êi tr−íc ®©y. Cuèi th¸ng 7/2012, ngay sau Kit« gi¸o vµ Do Th¸i gi¸o lµ c«ng d©n Ai khi ®−îc bÇu lµm Tæng thèng Ai CËp, CËp bÞ buéc ph¶i theo luËt cña céng «ng Mohammed Morsi, ng−êi thuéc ®ång Islam gi¸o, nh− quy ®Þnh ë §iÒu 3 §¶ng Tù do vµ C«ng lý cña phong trµo cña dù th¶o HiÕn ph¸p. Ngoµi ra, nh÷ng “Nh÷ng ng−êi anh em Islam gi¸o” ®· ®Æc ng−êi theo c¸c t«n gi¸o, tÝn ng−ìng kh¸c x¸ cho 572 ph¹m nh©n ng−êi Islam gi¸o vµ nh÷ng ng−êi kh«ng t«n gi¸o, tÝn thuéc gi¸o ph¸i Salafism, mµ phÇn lín ng−ìng ë Ai CËp còng buéc ph¶i theo trong sè hä lµ nh÷ng ng−êi bÞ kÕt ¸n tö luËt cña ng−êi Islam gi¸o. H¬n thÕ n÷a, h×nh hay ¸n tï trung th©n v× téi danh ®¹i bé phËn nh÷ng ng−êi trung thµnh khñng bè vµ ®ang bÞ giam gi÷ trong c¸c víi Tæng thèng Mohammed Morsi lµ nhµ tï ë Ai CËp. nh÷ng ng−êi theo gi¸o ph¸i Salafism.
- Islam gi¸o… 33 VËy cßn nh÷ng ng−êi Islam gi¸o thuéc bè hay s¾c lÖnh nµo do Tæng thèng ban c¸c gi¸o ph¸i kh¸c th× sao? Hä còng hµnh kÓ tõ ngµy «ng nhËm chøc, ngµy buéc ph¶i theo luËt do nh÷ng ng−êi 30/6/2012, cho ®Õn khi HiÕn ph¸p míi Salafist so¹n ra hay sao? NhiÒu ng−êi ®−îc phª duyÖt vµ Quèc héi míi ®−îc thuéc phe ®èi lËp còng tè c¸o Dù th¶o bÇu ra. Trong khi ®ã, Héi ®ång LËp hiÕn HiÕn ph¸p míi khèng chÕ c¸c quyÒn Ai CËp, mµ ®¹i bé phËn lµ nh÷ng ng−êi dµnh cho phô n÷, tù do ng«n luËn vµ tù Islamist l¹i cè g¾ng ®¹t môc ®Ých nhanh do tÝn ng−ìng, t«n gi¸o. §©y chÝnh lµ chãng so¹n th¶o ®−îc mét b¶n hiÕn nguyªn nh©n g©y nªn lµn sãng biÓu t×nh ph¸p theo ®Þnh h−íng Islam gi¸o dùa m¹nh mÏ trong x· héi Ai CËp ph¶n ®èi trªn c¬ së luËt Sharia. Trong sè 100 b¶n Dù th¶o HiÕn ph¸p míi do nh÷ng thµnh viªn cña Héi ®ång LËp hiÕn chØ cã ng−êi Salafist thao tóng. 30 ng−êi thuéc phe ®èi lËp. Khi nh÷ng Nh− ®· dÉn ë trªn, trong §iÒu 2 cña ng−êi nµy tÈy chay viÖc th«ng qua Dù Dù th¶o HiÕn ph¸p míi quy ®Þnh: th¶o HiÕn ph¸p míi, th× ngay lËp tøc “Islam gi¸o lµ t«n gi¸o nhµ n−íc”. nh÷ng ng−êi Islamist ®· chép lÊy thêi Nh−ng vÊn ®Ò cÇn x¸c ®Þnh râ, Islam c¬ ®Ó th«ng qua b¶n Dù th¶o HiÕn ph¸p gi¸o nãi tíi ë ®©y ®−îc hiÓu lµ Islam ®Çy tranh c·i nµy. Héi ®ång LËp hiÕn gi¸o nµo, bëi v×, ë Ai CËp ngoµi gi¸o ®−îc triÖu tËp khÈn cÊp vµ 234 ®iÒu cña ph¸i Salafism chiÕm thiÓu sè, cßn cã c¸c Dù th¶o HiÕn ph¸p míi ®· ®−îc 85/100 gi¸o ph¸i Islam gi¸o kh¸c, trong ®ã tÝn thµnh viªn cña Héi ®ång LËp hiÕn th«ng ®å gi¸o ph¸i Sufism chiÕm ®a sè. Ng−êi qua tõng ®iÒu chØ trong vµi giê vµo ®ªm Sufist bÞ ng−êi Salafist coi lµ “nh÷ng kÎ ngµy 29 r¹ng s¸ng ngµy 30/11/2012. l¹c ®¹o”. Sau “C¸ch m¹ng ngµy 25 ¤ng Amr Moussa, cùu Tæng th− kÝ Liªn th¸ng 1”, nh÷ng ng−êi Salafist ®· nhiÒu ®oµn Arabia, cùu øng cö viªn tæng lÇn thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng thï ®Þch thèng Ai CËp coi viÖc th«ng qua b¶n Dù chèng l¹i ng−êi Sufist – tõ viÖc ph¸ hñy th¶o HiÕn ph¸p míi cña n−íc nµy lµ th¸nh ®−êng cña ng−êi Sufist ®Õn viÖc “mét th¶m häa”. chèng l¹i gi¸o chñ Ali Juma cña gi¸o C¸c sù kiÖn trªn nh− thªm dÇu vµo ph¸i Sufism ë Ai CËp. Ng−êi Salafist gäi löa, lµm cho cuéc khñng ho¶ng cµng vÞ gi¸o sÜ nµy lµ mét Sufist “ngu dèt” thªm trÇm träng. Tõ chç biÓu t×nh ph¶n trong c¸c vÊn ®Ò t«n gi¸o, mét kÎ nãi ®èi Dù th¶o HiÕn ph¸p míi, giê ®©y phe dèi, mét kÎ ph¹m téi v× «ng lµ ng−êi cã ®èi lËp ®ßi Tæng thèng Mohammed uy tÝn trong gi¸o ph¸i Sufism nh−ng l¹i Morsi ph¶i tõ chøc, hä gäi «ng lµ nhµ kh«ng lªn ¸n dßng Shiite (Shiism). ®éc tµi vµ ®ßi chÊm døt chÕ ®é cña Trong t×nh h×nh n−íc s«i löa báng nh÷ng ng−êi Islam gi¸o cÊp tiÕn. C¸c trªn chÝnh tr−êng Ai CËp, ngµy cuéc biÓu t×nh ®· biÕn thµnh c¸c cuéc 22/11/2012, Tæng thèng Mohammed b¹o ®éng vµ lan tõ thñ ®« Cairo ra Morsi ®· ban hµnh S¾c lÖnh HiÕn ph¸p, nhiÒu thµnh phè kh¸c, trong ®ã cã trong ®ã quy ®Þnh c¸c c¬ quan t− ph¸p thµnh phè Alexandria, thµnh phè lín kh«ng cã quyÒn gi¶i t¸n Héi ®ång LËp thø hai ë Ai CËp. Theo «ng Mohammed hiÕn hoÆc Th−îng viÖn (Héi ®ång El Baradei, cùu Gi¸m ®èc C¬ quan Shura), kh«ng cã quyÒn phñ quyÕt, b·i N¨ng l−îng nguyªn tö Quèc tÕ cña Liªn bá hoÆc söa ®æi bÊt cø ®iÒu luËt, tuyªn Hîp Quèc, ng−êi ®· tõng tham gia
- 34 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2013 tranh cö tæng thèng Ai CËp, “Tæng ph¸p míi vÉn ®−îc ®em ra tr−ng cÇu thèng vµ ñy ban LËp hiÕn ®ang tiÕn d©n ý vµo thêi gian ®· ®Þnh. Tr−íc khi hµnh mét cuéc ®¶o chÝnh chèng l¹i d©n diÔn ra cuéc tr−ng cÇu d©n ý nµy, mét chñ. TÝnh hîp ph¸p cña ChÝnh phñ ®ang trong sè c¸c thñ lÜnh cña gi¸o ph¸i nhanh chãng biÕn mÊt” [TrÝch theo 6]. Salafism hi väng r»ng, sÏ cã tíi 80% Nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o c¸c cuéc biÓu ng−êi d©n Ai CËp t¸n thµnh b¶n Dù t×nh, trong ®ã cã c¸c cùu øng cö viªn th¶o HiÕn ph¸p míi cña hä v× ng−êi tæng thèng nh− c¸c «ng Amr Moussa, Islam gi¸o chiÕm ®a sè ë n−íc nµy vµ Hamdeen Sebahi vµ Mohammed El trong tr−êng hîp nÕu tÊt c¶ nh÷ng Baradei, gäi ®ît ph¶n ®èi nµy lµ “lêi ng−êi kh«ng ph¶i lµ tÝn ®å Islam gi¸o c¶nh b¸o cuèi cïng” göi tíi «ng tÈy chay cuéc tr−ng cÇu d©n ý th× con sè Mohammed Horsi ®Ó rót l¹i sù hËu t¸n thµnh cã thÓ lªn tíi gÇn 100%. Trªn thuÉn cña Tæng thèng dµnh cho b¶n Dù thùc tÕ, sù viÖc diÔn ra kh«ng hoµn toµn th¶o HiÕn ph¸p míi do phe Islam gi¸o nh− hy väng cña nh÷ng ng−êi Salafist. chÊp bót vµ ®· ®−îc ñy ban LËp hiÕn Ban ®Çu, phe ®èi lËp tuyªn bè tÈy chay, chÊp thuËn [TrÝch theo 10]. Tr−íc søc nh−ng sau ®ã l¹i quyÕt ®Þnh tham gia Ðp cña c¸c cuéc biÓu t×nh cña phe ®èi vµo tiÕn tr×nh nµy. Theo c¸c ph−¬ng lËp, Tæng thèng Mohammed Morsi ®· tiÖn truyÒn th«ng Ai CËp, trong ®ît 1 ph¶i rót l¹i S¾c lÖnh HiÕn ph¸p ngµy cña cuéc tr−ng cÇu d©n ý diÔn ra ngµy 22/11/2012 cña m×nh, nh−ng vÉn kiªn 15/12/2012, chØ cã 6 triÖu trong tæng sè tr× chñ tr−¬ng ®−a Dù th¶o HiÕn ph¸p 26 triÖu cö tri hîp lÖ t¹i 10 tØnh thµnh míi ra tr−ng cÇu d©n ý vµo c¸c ngµy 15 tham gia bá phiÕu, trong khi ®ã, phong vµ 22/12/2012. trµo “Nh÷ng ng−êi anh em Islam gi¸o” Sau khi Tæng thèng Mohammed l¹i cho r»ng cã kho¶ng 1/3 sè cö tri ®· Morsi tuyªn bè ®−a Dù th¶o HiÕn ph¸p tham gia bá phiÕu. Trong ®ît 2 cña cuéc míi võa ®−îc Héi ®ång LËp hiÕn th«ng tr−ng cÇu d©n ý diÔn ra ngµy 22/12/2012 qua ra tr−ng cÇu d©n ý, lµn sãng biÓu t¹i 17 tØnh thµnh cßn l¹i, sè cö tri tham t×nh cµng d©ng cao h¬n c¶ tõ hai phÝa – gia bá phiÕu còng chØ ®¹t 30%. Sau hai lùc l−îng Islam gi¸o vµ phe ®èi lËp. ®ît bá phiÕu, phong trµo “Nh÷ng ng−êi §iÒu nµy lµm ng−êi ta nhí l¹i sù kiÖn anh em Islam gi¸o” tuyªn bè Dù th¶o ®Çu n¨m 2011 ë n−íc nµy mµ kÕt qu¶ HiÕn ph¸p míi cña Ai CËp ®· ®−îc cña nã lµ sù ra ®i cña Hosni Mubarak th«ng qua víi tØ lÖ gÇn 64% ®ång thuËn, sau 30 n¨m cÇm quyÒn. Trong khi phe cßn phe ®èi lËp th× tè c¸o cuéc tr−ng cÇu ®èi lËp ph¶n ®èi Dù th¶o HiÕn ph¸p vµ d©n ý nµy cã nhiÒu gian lËn vµ phñ cuéc tr−ng cÇu d©n ý th× nh÷ng ng−êi nhËn kÕt qu¶ trªn. KÕt qu¶ chÝnh thøc Islam gi¸o ñng hé Tæng thèng l¹i ®ßi l¹i bÞ ho·n c«ng bè theo lÞch tr×nh ®· thùc thi ®iÒu mµ hä gäi lµ “luËt cña ®Þnh. Nh−ng cuèi cïng, theo c«ng bè Th−îng §Õ”. §ông ®é ®· x¶y ra g©y tæn chÝnh thøc cña Chñ tÞch ñy ban BÇu cö thÊt vÒ ng−êi vµ cña. C¸c thÈm ph¸n t− ph¸p tèi cao vµo tèi ngµy 25/12/2012, Tßa ¸n HiÕn ph¸p còng ®×nh c«ng ®Ó Dù th¶o HiÕn ph¸p míi ®· ®−îc chÝnh ph¶n ®èi tuyªn bè cña Tæng thèng thøc th«ng qua víi tØ lÖ ñng hé lµ 63,8%, Mohammed Morsi. BÊt chÊp sù ph¶n tØ lÖ ph¶n ®èi lµ 36,2%, tØ lÖ cö tri tham ®èi cña phe ®èi lËp, b¶n Dù th¶o HiÕn gia cuéc tr−ng cÇu d©n ý lµ 32,9%.
- Islam gi¸o… 35 Nh÷ng diÔn biÕn trªn chÝnh tr−êng Cuéc “C¸ch m¹ng ngµy 25 th¸ng 1” Ai CËp lµm cho d− luËn thÕ giíi quan lµ cuéc c¸ch m¹ng d©n téc, c¸ch m¹ng t©m vµ chÝnh quyÒn Mü tá ra lo ng¹i. thÕ tôc vµ chèng gi¸o quyÒn. Nh÷ng DÉn lêi Ngo¹i tr−ëng Mü Hillary ng−êi khëi x−íng vµ ®éng lùc c¸ch m¹ng Clinton, ng−êi ph¸t ng«n Bé Ngo¹i giao lµ nh÷ng ng−êi theo ®−êng lèi tù do, lùc Mü, bµ Victoria Nuland nãi: “Mü muèn l−îng c¸nh t¶, c¸c tæ chøc c«ng ®oµn thÊy mét tiÕn tr×nh x©y dùng hiÕn ph¸p cïng nh÷ng tÝn ®å Islam gi¸o vµ Kit« d©n chñ, kh«ng tËp trung qu¸ nhiÒu gi¸o, nghÜa lµ gåm tÊt c¶ nh÷ng ai muèn quyÒn lùc vµo tay mét ng−êi ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn mét khÈu hiÖu ®−îc nh÷ng chÕ ®é ph¸p trÞ, kiÓm so¸t vµ ®èi träng, ng−êi theo ®−êng lèi d©n téc chñ nghÜa ë ®ång thêi b¶o vÖ vµ t«n träng quyÒn lîi Ai CËp ®Ò ra tõ ®Çu thÕ kØ XX: “T«n cña tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn trong x· héi” gi¸o dµnh cho Chóa (Allah), cßn Tæ [TrÝch theo 9]. Nh−ng hiÖn nay, “nÒn quèc dµnh cho mäi ng−êi”. Môc ®Ých d©n chñ Ai CËp sau cuéc c¸ch m¹ng chÝnh cña cuéc c¸ch m¹ng nµy lµ biÕn Ai ®ang tiÕn diÔn trong mét m«i tr−êng CËp thµnh mét nhµ n−íc d©n chñ thÕ chÝnh trÞ kh«ng râ rµng, do ch−a cã mét tôc, ë ®ã mäi ng−êi ®Òu b×nh ®¼ng, hÖ thèng ph¸p lý ®óng chøc n¨ng” kh«ng phô thuéc vµo th¸i ®é cña hä ®èi [TrÝch theo 9]. Ngay sau khi Dù th¶o víi t«n gi¸o. Trong giai ®o¹n ®Çu cña HiÕn ph¸p míi ®−îc chÝnh thøc th«ng “c¸ch m¹ng” nh÷ng ng−êi theo chñ qua, ngµy 26/12/2012, ChÝnh phñ Mü ®· nghÜa Islam gi¸o kh«ng ®øng ë vÞ trÝ kªu gäi Tæng thèng Mohammed Morsi tiªn phong, nh− chóng t«i ®· ph©n tÝch g¸nh v¸c tr¸ch nhiÖm thóc ®Èy ®èi tho¹i ë phÇn trªn mµ thùc hiÖn “s¸ch l−îc chê d©n téc nh»m gi¶i quyÕt c¸c bÊt ®ång thêi” cña nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o phong gi÷a c¸c phe ph¸i chÝnh trÞ trong n−íc. trµo “Nh÷ng ng−êi anh em Islam gi¸o”. Ng−êi ph¸t ng«n Bé Ngo¹i giao Mü nãi Hä tõng b−íc sö dông c¸c thÓ thøc d©n r»ng, t−¬ng lai d©n chñ cña Ai CËp phô chñ, chép lÊy s¸ng kiÕn chÝnh trÞ vµ thuéc vµo viÖc c¸c phe ph¸i chÝnh trÞ ®¹t giµnh ®a sè ghÕ trong Quèc héi Ai CËp, ®−îc nhËn thøc chung vÒ c¸c nguyªn t¾c trong Héi ®ång LËp hiÕn vµ ®−a øng cö d©n chñ míi. Tæng thèng Mohammed viªn cña m×nh trong liªn minh víi Morsi cã mét tr¸ch nhiÖm “®Æc biÖt”, ®ã nh÷ng ng−êi Salafist tham gia tranh cö, lµ trong qu¸ tr×nh thóc ®Èy tiÕn tr×nh giµnh chøc tæng thèng. chÝnh trÞ, cÇn ph¶i giµnh ®−îc sù tÝn Dù th¶o m« h×nh Nhµ n−íc Ai CËp nhiÖm vµ ñng hé réng r·i cña mäi tÇng cña nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa Islam líp d©n chóng [Theo 7]. gi¸o “dùa trªn c¬ së luËt Sharia”, trªn thùc tÕ ®ã lµ mét nhµ n−íc do nh÷ng B¶n chÊt hiÖn nay cña cuéc khñng ng−êi Islamist kiÓm so¸t. Sau khi giµnh ho¶ng chÝnh trÞ s©u s¾c ë Ai CËp n»m ë th¾ng lîi trong cuéc bÇu cö tæng thèng chç HiÕn ph¸p míi cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®Çu tiªn thêi hËu Hosni Mubarak, Tæng tÝnh chÊt cña nhµ n−íc trong viÔn c¶nh thèng Mohammed Morsi kh«ng b¾t tay lÞch sö, chø hoµn toµn kh«ng ph¶i chØ cã ngay vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nh÷ng ng−êi Islam gi¸o cÊp tiÕn cã kinh tÕ - x· héi gay g¾t cña ®Êt n−íc mµ quyÒn s¸ng t¸c ra HiÕn ph¸p vµ ¸p ®Æt l¹i chó t©m vµo viÖc thùc hiÖn Islam nã cho toµn bé x· héi Ai CËp. gi¸o hãa (Ikhwanization) Nhµ n−íc Ai
- 36 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2013 CËp(*). ¤ng bè trÝ hoÆc lµ c¸c thµnh viªn Tµi liÖu tham kh¶o cña phong trµo “Nh÷ng ng−êi anh em 1. An B×nh (2011). Ai CËp b−íc vµo Islam gi¸o” hoÆc lµ nh÷ng ng−êi gÇn gòi cuéc bÇu cö lÞch sö. víi phong trµo nµy vµo c¸c vÞ trÝ then Http://www.dantri.com.vn (thø hai, chèt cña Nhµ n−íc Ai CËp, thÝ dô nh−: ngµy 28/11). Bé tr−ëng Bé Quèc phßng, ng−êi ®øng ®Çu C¬ quan T×nh b¸o Ai CËp, ng−êi 2. NguyÔn V¨n Dòng (2011). “Islam ®øng ®Çu Bé Tæng tham m−u, ViÖn gi¸o chÝnh trÞ trong cuéc ‘c¸ch m¹ng tr−ëng ViÖn KiÓm s¸t tèi cao, c¸c tØnh mµu’ ë c¸c n−íc Trung §«ng vµ B¾c tr−ëng cña c¸c tØnh, thµnh, v.v... Nh÷ng Phi”. T¹p chÝ Nghiªn cøu t«n gi¸o, sè ng−êi thuéc gi¸o ph¸i Salafism ®· thùc 4 vµ 5. hiÖn chiÕn dÞch Islam gi¸o hãa ®Êt n−íc 3. §µi tiÕng nãi n−íc Nga (ngµy Ai CËp tõ d−íi lªn b»ng c¸ch tæ chøc 15/06/2012). Ai CËp gi¶i t¸n Quèc chÝnh quyÒn trong c¸c lµng x· ë n«ng héi tr−íc bÇu cö tæng thèng. th«n vµ trong c¸c khu phè ë thµnh thÞ 4. Ignatenko A. Ngµy tµn cña Islam theo luËt Sharia. gi¸o chÝnh trÞ. Cuéc ®Êu tranh trªn chÝnh tr−êng http://religion.ng.ru/politic/2011-02- Ai CËp vÉn sÏ tiÕp diÔn mét c¸ch gay 16/1_islam.html. g¾t cho dï b¶n Dù th¶o HiÕn ph¸p míi 5. Ignatenko A. (2012). Tæ quèc dµnh ®−îc th«ng qua vµ cã hiÖu lùc ph¸p lý cho Allah. trong ®êi sèng x· héi. Bëi v×, kÕt qu¶ Http://religion.ng.ru/events/2012-12- cuéc tr−ng cÇu ý d©n vÒ b¶n Dù th¶o 05/3_egypt.html, B¸o §éc lËp-T«n HiÕn ph¸p míi nµy kh«ng nãi lªn sù gi¸o (NGR). ®ång thuËn trong x· héi Ai CËp. H¬n 6. TÊn Khoa (2012). “Ai CËp: biÓu t×nh thÕ n÷a, x· héi Ai CËp vÉn tiÕp tôc bÞ ph¶n ®èi dù th¶o hiÕn ph¸p”. Tuæi chia rÏ theo nhiÒu khuynh h−íng chÝnh trÎ online. Tuoitre.vn (ngµy 02/12). trÞ - x· héi kh¸c nhau vµ nÕu kh«ng t×m ®−îc lèi tho¸t cho cuéc khñng ho¶ng 7. Ngäc Kh−¬ng (2012). Mü ph¶n øng hiÕn ph¸p hiÖn nay, khi mµ ®Êt n−íc sau khi Ai CËp th«ng qua HiÕn nµy vÉn do nh÷ng ng−êi Salafist chÌo ph¸p. VOV.Vn ( thø t− ngµy 26/12). l¸i th× rÊt cã thÓ sÏ ®Èy nã ®Õn bê vùc 8. Orlova L.. TÊm g−¬ng cña ng−êi cña mét cuéc néi chiÕn “mäi ng−êi chèng kh¸c dÔ lan réng. l¹i mäi ng−êi” vµ kh«ng ai lµ ng−êi Http://religion.ng.ru/events/2011-03- chiÕn th¾ng. Theo thèng kª cña b¸o Al- 02/1_primer.html. Sharq al-Awsat, hiÖn nay cã tíi 15 triÖu 9. §øc Vò (2012). BiÓu t×nh rÇm ré t¹i ®¬n vÞ vò khÝ bÊt hîp ph¸p ®ang n»m Ai CËp ph¶n ®èi tuyªn bè HiÕn ph¸p trong tay c¸c c«ng d©n Ai CËp. Cuéc cña Tæng thèng. “C¸ch m¹ng ngµy 25 th¸ng 1” ë Ai CËp Http://www.dantri.com.vn (ngµy vÉn ch−a ®Õn håi kÕt 28/11). 10. Http://www.voatiengviet.com/conten (*) Ch÷ Ikhwanization ®−îc chóng t«i t¹m dÞch lµ t/ai-cap-bieu-tinh-phan-doi-du- “Islam gi¸o hãa”.Ch÷ nµy xuÊt ph¸t tõ tªn gäi phong trµo “Nh÷ng ng−êi anh em Islam gi¸o” thao-hien-phap-tong-thong-tiep- b»ng tiÕng ArËp Al-Ikhwan al-muslimun (NVD). dien/1558316.html.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học