Xem mẫu

  1. tÝch hîp, Lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«I trêng trong m«n tù nhiªn x· héi ---------------------- A. Mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ M«i trêng, gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr- êng I. M«i trêng: 1. ThÕ nµo lµ m«i trêng? M«i trêng bao gåm c¸c yÕu tè tù nhiªn vµ yÕu tè vËt chÊt nh©n t¹o cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, bao quanh con ngêi, cã ¶nh hëng tíi ®êi sèng, s¶n xuÊt, sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña con ngêi vµ thiªn nhiªn ( ®iÒu 1 LuËt b¶o vÖ m«i trêng cña ViÖt Nam n¨m 1993) M«i trêng sèng cña con ngêi theo chøc n¨ng ®îc chia thµnh c¸c lo¹i: - M«i trêng tù nhiªn, bao gåm c¸c nh©n tè thiªn nhiªn nh vËt lý, hãa häc, sinh häc tån t¹i ngoµi ý muèn cña con ngêi, nhng còng Ýt chÞu nhiÒu t¸c ®éng cña con ngêi. §ã lµ ¸nh s¸ng mÆt trêi, nói s«ng, biÓn c¶, kh«ng khÝ, ®éng, thùc vËt, ®Êt níc… M«i trêng tù nhiªn cho ta kh«ng khÝ ®Ó thë, ®Êt ®Ó x©y dùng nhµ cöa, trång cÊy, ch¨n nu«i, cung cÊp cho con ngêi c¸c lo¹i tµi nguyªn cÇn cho s¶n xuÊt, tiªu thu vµ lµ n¬i chøa ®ùng, ®ång hãa c¸c chÊt th¶i, cung cÊp cho ta c¶nh ®Ñp ®Ó gi¶i trÝ, lµm cho cuéc sèng con ngêi thªm phong phó. - M«i trêng x· héi lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi. §ã lµ nh÷ng luËt lÖ, thÓ chÕ, cam kÕt, quy ®Þnh, íc ®Þnh … ë c¸c cÊp kh¸c nhau nh: Liªn hîp quèc, HiÖp héi c¸c níc, quèc gia, tØnh, huyÖn, c¬ quan, lµng x·, hä téc, gia ®×nh, tæ nhãm, c¸c tæ chøc t«n gi¸o, tæ chøc ®oµn thÓ,… M«i trêng x· héi ®Þnh híng ho¹t ®éng cña con ngêi theo mét khu«n khæ nhÊt ®Þnh, t¹o nªn søc m¹nh tËp thÓ thuËn lîi 1
  2. cho sù ph¸t triÓn, lµm cho cuéc sèng cña con ngêi kh¸c víi sinh vËt kh¸c. - M«i trêng nh©n t¹o, bao gåm tÊt c¶ c¸c nh©n tè do con ngêi t¹o nªn, lµm thµnh nh÷ng tiÖn nghi trong cuéc sèng, nh « t«, m¸y bay, nhµ ë, c«ng së, c¸c khu vùc ®« thÞ, c«ng viªn nh©n t¹o… Nh vËy, m«i trêng theo nghÜa réng lµ tÊt c¶ c¸c nh©n tè tù nhiªn vµ x· héi cÇn thiÕt cho sù sinh sèng, s¶n xuÊt cña con ngêi nh tµi nguyªn thiªn nhiªn, kh«ng khÝ, ®Êt, níc, ¸nh s¸ng, c¶nh quan, quan hÖ x· héi… M«i trêng theo nghÜa hÑp bao gåm c¸c nh©n tè tù nhiªn vµ x· héi trùc tiÕp liªn quan tíi chÊt lîng cuéc sèng con ngêi. Tãm l¹i, m«i tr- êng lµ tÊt c¶ nh÷ng g× cã xung quanh ta, cho ta c¬ së ®Ó sèng vµ ph¸t triÓn. 2. Vai trß cña m«i trêng M«i trêng ®èi víi con ngêi kh«ng chØ lµ n¬i tån t¹i, sinh trëng vµ ph¸t triÓn mµ cßn lµ n¬i lao ®éng , nghØ ng¬i, hëng thô vµ trau dåi nh÷ng nÐt ®Ñp v¨n ho¸, thÈm mÜ… Nh vËy, m«i trêng cã 4 chøc n¨ng c¬ b¶n: Kh«ng gian sèng N¬i chøa ®ùng c¸c cña con ngêi vµ nguån tµi nguyªn c¸c loµi sinh vËt M«i trêng N¬i lu tr÷ vµ cung N¬i chøa ®ùng c¸c cÊp c¸c nguån phÕ th¶i do con ngêi th«ng tin t¹o ra trong cuéc sèng 2
  3. 2.1. M«i trêng cung cÊp kh«ng gian sèng cña con ngêi vµ c¸c loµi sinh vËt Kho¶ng kh«ng gian nhÊt ®Þnh do m«i trêng tù nhiªn ®em l¹i, phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng sèng con ngêi nh kh«ng khÝ ®Ó thë, níc ®Ó uèng, l¬ng thùc, thùc phÈm… Con ngêi trung b×nh mâi ngµy cÇn 4 m3 kh«ng khÝ s¹ch ®Ó thë, 2,5 lÝt níc ®Ó uèng, mét lîng l¬ng thùc thùc phÈm ®Ó s¶n sinh ra kho¶ng 2000 -2400 calo n¨ng lîng nu«i sèng con ngêi. Nh vËy, m«i trêng ph¶i cã kho¶ng kh«ng gian thÝch hîp cho mçi con ngêi ®îc tÝnh b»ng m2 hay hecta ®Êt ®Ó ë, sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt. 2.2. M«i trêng cung cÊp c¸c nguån tµi nguyªn cÇn thiÕt phôc vô cho ®êi sèng vµ s¶n xuÊt cña con ngêi. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, con ngêi cÇn c¸c nguån tµi nguyªn ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt, n¨ng lîng cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng sinh sèng, s¶n xuÊt vµ qu¶n lÝ. C¸c nguån tµi nguyªn gåm: - Rõng: cung cÊp gç, cñi, dîc liÖu vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sinh th¸i. - C¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp cung cÊp l¬ng thùc, thùc phÈm. - C¸c thñy vùc cung cÊp nguån níc, thuû h¶i s¶n, n¨ng lîng, giao th«ng thuû vµ ®Þa bµn vui ch¬i gi¶i trÝ… - Kh«ng khÝ, nhiÖt ®é, n¨ng lîng mÆt trêi, giã, ma… - C¸c lo¹i kho¸ng s¶n, dÇu má cung cÊp n¨ng lîng vµ nguyªn liÖu cho mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. 2.3. M«i trêng lµ n¬i lu tr÷ vµ cung cÊp c¸c nguån th«ng tin Con ngêi biÕt ®îc nhiÒu ®iÒu bÝ Èn trong qu¸ khø do c¸c hiÖn vËt, di chØ ph¸t hiÖn ®îc trong kh¶o cæ häc; liªn kÕt hiÖn t¹i vµ qu¸ khø, con ngêi ®· dù ®o¸n ®îc nh÷ng sù kiÖn trong t¬ng lai. Nh÷ng 3
  4. ph¶n øng sinh lÝ cña c¬ thÓ c¸c sinh vËt ®· th«ng b¸o cho con ngêi nh÷ng sù cè nh b·o, ma, ®éng ®Êt, nói löa… M«i trêng cßn lu tr÷, cung cÊp cho con ngêi sù ®a d¹ng c¸c nguån gen, c¸c loµi ®éng vËt, c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn, c¶nh quan thiªn nhiªn… 2.4. M«i trêng lµ n¬i chøa ®ùng vµ ph©n huû c¸c phÕ th¶i do con ngêi t¹o ra trong cuéc sèng. Con ngêi ®· th¶i c¸c chÊt th¶i vµo m«i trêng. C¸c chÊt th¶i díi sù t¸c ®éng cña c¸c vi sinh vËt vµ c¸c yÕu tè m«i trêng kh¸c nh nhiÖt ®é, ®é Èm, kh«ng khÝ... sÏ bÞ ph©n huû, biÕn ®æi. Tõ chÊt th¶i bá ®i cã thÓ biÕn thµnh c¸c chÊt dnh dìng nu«i sèng c©y trång vµ nhiÒu sinh vËt kh¸c, lµm cho c¸c chÊt th¶i trë l¹i tr¹ng th¸i nguyªn liÖu cña tù nhiªn. Nhng sù gia t¨ng d©n sè, ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ lµm sè lîng chÊt th¶i t¨ng lªn kh«ng ngõng dÉn ®Õn nhiÒu n¬i, nhiÒu chç trë nªn qu¸ t¶i, g©y « nhiÔm m«i trêng. 3. Thµnh phÇn cña m«i trêng M«i trêng lµ mét ph¹m trï rÊt réng, nã bao gåm ®Êt, níc, kh«ng khÝ, ®éng vËt vµ thùc vËt, rõng, biÓn, con ngêi vµ cuéc sèng cña con ngêi. Mçi lÜnh vùc nµy ®îc coi lµ thµnh phÇn cña m«i trêng vµ mçi thµnh phÇn cña m«i trêng, chÝnh nã l¹i lµ m«i trêng víi ®Çy ®ñ ý nghÜa cña nã (®Êt lµ thµnh phÇn m«i trêng, nhng ®Êt lµ mét m«i tr- êng vµ ®îc gäi lµ m«i trêng ®Êt. T¬ng tù, cã m«i trêng níc, m«i trêng kh«ng khÝ, m«i trêng sinh häc…) Nh vËy, m«i trêng cã c¸c thµnh phÇn chñ yÕu sau: - Th¹ch quyÓn hay ®Þa quyÓn: Th¹ch quyÓn lµ líp vá ®Êt, ®¸ ngoµi cïng cøng nhÊt cña tr¸i ®Êt, víi ®é s©u 60-70 km trªn phÇn lôc ®Þa vµ 20-30 km díi ®¸y ®¹i d¬ng. Líp trªn cïng cña th¹ch quyÓn lµ ®Êt. C¸c thµnh phÇn chÝnh cña ®Êt gåm: chÊt kho¸ng, mïn, níc vµ c¸c lo¹i sinh vËt. 4
  5. - Thuû quyÓn: Lµ líp vá láng kh«ng liªn tôc bao quanh tr¸i ®Êt, lµ toµn bé ®¹i d¬ng, biÓn, s«ng, suèi, ao hå. Kho¶ng 71 % víi 360 triÖu km bÒ mÆt tr¸i ®Êt ®îc bao phñ bëi mÆt níc. Níc rÊt cÇn cho c¸c sinh vËt sèng trªn tr¸i ®Êt vµ lµ m«i trêng sèng cña nhiÒu loµi. Níc tån t¹i ë 3 d¹ng: thÓ r¾n ( b¨ng, tuyÕt), thÓ láng vµ thÓ khÝ ( h¬i níc) Víi tØ lÖ níc bao phñ gÇn kh¾p bÒ mÆt tr¸i ®Êt, nhng con ngêi vµ cá c©y vÉn “ kh¸t” gi÷ ®¹i d¬ng níc mªnh m«ng bëi trong tæng lîng níc th× níc ngät chiÕm rÊt Ýt, chØ chiÕm 2,5 % , mµ hÇu hÕt ë d¹ng r¾n( 2,24%), cßn lîng níc ngät mµ con ngêi cã thÓ sö dông chØ chiÕm 0,26%. Sù gia t¨ng d©n sè cïng qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸, c¸c thãi quen tiªu thô níc qu¸ møc ®ang g©y ra sù khñng ho¶ng níc trªn ph¹m vi toµn cÇu. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ ch¬ng tr×nh m«i tr- êng Liªn hîp quèc ®· chän chñ ®Ò cho ngµy m«i trêng thÕ giíi n¨m 2003 lµ “ Níc-2 tØ ngêi ®ang kh¸t” - KhÝ quyÓn: KhÝ quyÓn lµ líp kh«ng khÝ bao quanh tr¸i ®Êt. KhÝ quyÓn tr¸i ®Êt cã cÊu tróc ph©n líp víi c¸c tÇng ®Æc trng: tÇng ®èi lu, b×nh lu, trung quyÓn, nhiÖt quyÓn vµ ngo¹i quyÓn Kh«ng khÝ ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng con ngêi vµ thÕ giíi sinh vËt. C¸c khÝ chÝnh cña kh«ng khÝ bao gåm Nit¬, oxy, h¬i níc vµ mét sè lo¹i khÝ tr¬ ®Òu tham gia vµo mäi qu¸ tr×nh x¶y ra trªn tr¸i ®Êt. - Sinh quyÓn: Sinh quyÓn lµ kho¶ng kh«ng gian cã sinh vËt c tró , bao phñ bÒ mÆt tr¸i ®Êt, cïng tÇng khÝ quyÓn lµm thµnh m«i tr- êng b¶o ®¶m sù sèng cho sinh vËt. 4. VÊn ®Ò m«i trêng toµn cÇu hiÖn nay lµ g×? - Ma a xÝt ph¸ ho¹i dÇn th¶m thôc vËt. 5
  6. - Nång ®é CO2 t¨ng trong khÝ quyÓn, khiÕn nhiÖt ®é tr¸i ®Êt t¨ng, rèi lo¹n c©n b»ng sinh th¸i. - TÇng « r«n bÞ ph¸ ho¹i lµm cho sù sèng trªn tr¸i ®Êt bÞ ®e do¹ do tia tö ngo¹i bøc x¹ mÆt trêi. - Sù tæn h¹i do c¸c ho¸ chÊt. - Níc s¹ch bÞ « nhiÔm - §Êt ®ai bÞ sa m¹c ho¸ - DiÖn tÝch rõng nhiÖt ®íi kh«ng ngõng suy gi¶m - Uy hiÕp vÒ h¹t nh©n. 5. HiÖn tr¹ng m«i trêng viÖt Nam : Nh÷ng vÊn ®Ò m«i trêng ViÖt Nam bøc b¸ch hiÖn nay lµ: - Suy tho¸i m«i trêng ®Êt: diÖn tÝch ®Êt tho¸i ho¸ chiÕm trªn 50% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña c¶ níc. - Suy tho¸i rõng: n¨m 1943, ViÖt Nam cã kho¶ng 14, 3 triÖu ha rõng (43%), ®Çu n¨m 1999 chØ cßn 9,6 ha rõng (28,8%). Trong ®ã 8,2 triÖu ha rõng tù nhiªn , cßn 1,4 triÖu ha rõng trång. - Suy gi¶m hÖ thèng sinh häc: ViÖt Nam ®îc coi lµ 10 trung t©m ®a d¹ng sinh häc cao trªn thÕ giíi. Sù ®a d¹ng sinh häc thÓ hiÖn ë thµnh phÇn loµi sinh vËt, ®ång thêi cßn thÓ hiÖn ë sù ®a d¹ng c¸c kiÓu c¶nh quan, c¸c hÖ sinh th¸i. Nhng n¨m gÇn ®©y, ®a d¹ng sinh häc ®· bÞ suy gi¶m hoÆc mÊt n¬i sinh c do khai th¸c s¨n b¾n qu¸ møc vµ do « nhiÔm m«i trêng. - ¤ nhiÔm m«i trêng níc. - ¤ nhiÔm m«i trêng kh«ng khÝ: mét sè thµnh phè « nhiÔm bôi tíi møc trÇm träng, 6
  7. - Qu¶n lÝ ch¾t th¶i r¾n: HiÖu qu¶ thu gom thÊp, hiÖu qu¶ xö lÝ cha ®¹t yªu cÇu, cha cã ph¬ng tiÖn ®Çy ®ñ vµ thÝch hîp ®Ó xö lÝ chÊt th¶i nguy h¹i. II. Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng 1. Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng lµ g×? Gi¸o dôc m«i trêng lµ mét qu¸ tr×nh th«ng qua c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc nh»m gióp con ngêi cã ®îc sù hiÓu biÕt vÒ m«i trêng, kÜ n¨ng sèng vµ lµm viÖc trong m«i trêng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 3. T¹i sao ph¶i gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng? M«i trêng ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi ®ang bÞ « nhiÔm vµ bÞ suy tho¸i nghiªm träng ®· g©y ¶nh hëng tíi chÊt lîng cuéc sèng cña mét bé phËn lín c d©n trªn tr¸i ®Êt. B¶o vÖ m«i trêng sèng lµ b¶o vÖ ng«i nhµ chung cña nh©n lo¹i. B¶o vÖ m«i trêng ®ang lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch, nãng báng kh«ng chØ ë ViÖt Nam mµ c¶ trªn toµn thÕ giíi 3. Môc tiªu cña gi¸o dôc m«i trêng lµ g×? Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng lµm cho c¸c c¸ nh©n vµ c¸c céng ®ång: - HiÓu biÕt b¶n chÊt c¸c vÊn ®Ò m«i trêng: TÝnh phøc t¹p, quan hÖ nhiÒu mÆt, nhiÒu chiÒu, tÝnh h¹n chÕ cña tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ kh¶ n¨ng chÞu t¶i cña m«i trêng, quan hÖ chÆt chÏ gi÷a m«i trêng vµ ph¸t triÓn, gi÷a m«i trêng ®Þa ph¬ng, vïng, quèc gia víi m«i trêng khu vùc vµ toµn cÇu. Môc tiªu nµy thùc chÊt lµ trang bÞ cho c¸c ®èi t- îng ®îc gi¸o dôc c¸c kiÕn thøc vÒ m«i trêng. - NhËn thøc ®îc ý nghÜa, tÇm quan träng cña c¸c vÊn ®Ò m«i trêng nh mét nguån lùc ®Ó sinh sèng, lao ®éng vµ ph¸t triÓn ®èi víi b¶n th©n hä còng nh ®èi víi céng ®ång, quèc gia cña hä vµ quèc tÕ. Tõ ®ã, c¸c c¸ nh©n vµ céng ®ång cã th¸i ®é, c¸ch øng xö ®óng ®¾n 7
  8. truíc c¸c vÇn ®Ò m«i trêng, x©y dùng cho m×nh quan niÖm vÒ ý thøc tr¸ch nhiÖm, vÒ gi¸ trÞ nh©n c¸ch ®Ó dÇn h×nh thµnh c¸c kÜ n¨ng thu thËp sè liÖu vµ ph¸t triÓn sù ®¸nh gi¸ thÈm mÜ. Nh vËy, môc tiªu nµy x©y dùng th¸i ®é, c¸ch ®èi xö th©n thiÖn víi m«i trêng. - Tri thøc, kÜ n¨ng, ph¬ng ph¸p hµnh ®éng ®Ó n©ng cao n¨ng lùc trong viÖc lùa chän phong c¸ch sèng thÝch hîp víi viÖc sö dông mét c¸ch hîp lÝ vµ kh«n ngoan c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó hä cã thÓ tham gia cã hiÖu qu¶ vµo viÖc phßng ngõa vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i trêng cô thÓ n¬i hä ë vµ lµm viÖc. §©y lµ môc tiªu vÒ kh¶ n¨ng hµnh ®éng cô thÓ. B. lång ghÐp Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua m«n Tù nhiªn vµ x· héi ë cÊp tiÓu häc Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó b¶o vÖ m«i trêng. Nã lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, ph¶i ®îc thùc hiÖn trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n vµ trong céng ®ång. §Ò ¸n gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng ë c¸c trêng häc níc ta ®îc ChÝnh phñ phª duyÖt ngµy 17 th¸ng 10 n¨m 2001, nªu râ: “ §a néi dung gi¸o dôc m«i trêng vµo hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n”. Trêng häc lµ n¬i tËp trung nguån nh©n lùc c¬ b¶n, réng lín cho t- ¬ng lai, lµ m«i trêng gi¸o dôc tèt nhÊt cho mäi néi dung theo ch¬ng tr×nh, hÖ thèng gi¸o dôc nghiªm ngÆt víi mäi h×nh thøc ®a d¹ng. Tr- êng häc lµ n¬i t¹o nguån tuyªn truyÒn viªn phong phó, hiÖu qu¶ cho céng ®ång. Mçi häc sinh ®îc gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng còng cã nghÜa gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng ®· ®Õn ®îc víi mçi gia ®×nh. Trêng häc lµ n¬i chóng ta cã thÓ göi th«ng ®iÖp b¶o vÖ m«i trêng tèt nhÊt ®Õn thanh, thiÕu niªn. Gi¸o dôc tiÓu häc lµ cÊp häc nÒn t¶ng, lµ c¬ së ban ®Çu hÕt søc quan träng cho viÖc ®µo t¹o trÎ em trë thµnh c«ng d©n tèt cho ®Êt níc. ë løa tuæi ®ang ph¸t triÓn vµ ®Þnh h×nh vÒ nh©n c¸ch, häc sinh 8
  9. tiÓu häc dÔ tiÕp thu nh÷ng gi¸ trÞ míi. §éi ngò häc sinh tiÓu häc nÕu ®îc gi¸o dôc tèt sÏ lµ lùc lîng hïng m¹nh nhÊt trong ho¹t ®éng c¶i t¹o, b¶o vÖ m«i trêng vµ ph¸t triÓn x· héi. ViÖc ®a gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr- êng vµo cÊp tiÓu häc gióp cho c¸c em häc sinh b¾t ®Çu cã ý thøc b¶o vÖ m«i sinh cña céng ®ång ngay tõ nhá. I. Môc tiªu gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng ë cÊp tiÓu häc - VÒ kiÕn thøc: Gióp cho häc sinh biÕt vµ bíc ®Çu hiÓu: + C¸c thµnh phÇn m«i trêng vµ quan hÖ gi÷a chóng: ®Êt, níc, kh«ng khÝ, ¸nh s¸ng, ®éng thùc vËt. + Mèi quan hÖ gi÷a con ngêi vµ c¸c thµnh phÇn cña m«i trêng. + ¤ nhiÔm m«i trêng. + BiÖn ph¸p b¶o vÖ m«i trêng xung quanh: m«i trêng nhµ ë, líp, trêng häc, th«n xãm, b¶n lµng, phè phêng. - Th¸i ®é- t×nh c¶m: + Cã t×nh c¶m yªu quý, t«n träng thiªn nhiªn, yªu quý gia ®×nh, trêng líp, quª h¬ng, ®Êt níc. + Cã th¸i ®é th©n thiÖn víi m«i trêng. + Cã ý thøc: quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò m«i trêng ; gi÷ g×n vÖ sinh th©n thÓ, vÖ sinh m«i trêng xung quanh. - KÜ n¨ng- hµnh vi: + Sèng hßa hîp, gÇn gòi víi thiªn nhiªn. + Sèng ng¨n n¾p, vÖ sinh. + Tham gia c¸c ho¹t ®éng trång vµ ch¨m sãc c©y xanh, lµm cho m«i trêng xanh, s¹ch, ®Ñp. + Sèng tiÕt kiÖm, chia sÎ vµ hîp t¸c. II. TÝch hîp, lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng trong m«n tù nhiªn vµ x· héi. 1. Môc tiªu gi¸o dôc m«n Tù nhiªn vµ X· héi ë cÊp tiÓu häc: 9
  10. D¹y häc m«n Tù nhiªn vµ x· héi ë cÊp tiÓu häc nh»m gióp cho häc sinh: - Mét sè kiÕn thøc ban ®Çu vÒ: + Con ngêi vµ søc khoÎ (c¬ thÓ ngêi, c¸ch gi÷ vÖ sinh c¬ thÓ vµ phßng tr¸nh mét sè bÖnh tËt, tai n¹n thêng gÆp) + Mét sè sù vËt, hiÖn tîng ®¬n gi¶n trong tù nhiªn vµ x· héi. - Mét sè kÜ n¨ng ban ®Çu: + Ch¨m sãc søc khoÎ b¶n th©n vµ phßng tr¸nh mét sè bÖnh tËt, tai n¹n. + Quan s¸t, nhËn xÐt, nªu th¾c m¾c, ®Æt c©u hái vµ diÔn ®¹t nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ sù vËt, hiÖn tîng ®¬n gi¶n trong tù nhiªn vµ x· héi. - Mét sè th¸i ®é vµ hµnh vi: + Tù gi¸c thùc hiÖn c¸c quy t¾c gi÷ vÖ sinh, an toµn cho b¶n th©n, gia ®×nh vµ céng ®ång. + Yªu thiªn nhiªn, gia ®×nh, trêng häc, quª h¬ng. 2. Môc tiªu gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua m«n Tù nhiªn vµ X· héi: * KiÕn thøc: - Cã biÓu tîng ban ®Çu vÒ m«i trêng tù nhiªn ( c©y cèi, c¸c con vËt, mÆt trêi, tr¸i ®Êt…) vµ m«i trêng nh©n t¹o ( nhµ ë, trêng häc, lµng m¹c, phè phêng…). - BiÕt mét sè ho¹t ®éng cña con ngêi lµm m«i trêng bÞ « nhiÔm. - BiÕt m«i trêng sèng xung quanh cã ¶nh hëng ®Õn søc kháe cña con ngêi. - BiÕt ®îc mét sè biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i trêng. * Th¸i ®é - T×nh c¶m: 10
  11. - Yªu quý thiªn nhiªn, mong muèn b¶o vÖ m«i trêng sèng cho c¸c c©y cèi, con vËt vµ con ngêi. - Cã th¸i ®é tÝch cùc ®èi víi viÖc b¶o vÖ m«i trêng; chèng c¸c hµnh ®éng ph¸ ho¹i m«i trêng, lµm « nhiÔm m«i trêng . * KÜ n¨ng – Hµnh vi: - Ph¸t hiÖn ra mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè cña m«i trêng. - Tham gia mét sè ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i trêng phï hîp víi løa tuæi. - ThuyÕt phôc ngêi th©n, bÑn bÌ cã ý thøc vµ hµnh vi b¶o vÖ m«i trêng. Tõ môc tiªu trªn, viÖc tÝch hîp, lång ghÐp néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng vµo c¸c bµi häc m«n Tù nhiªn vµ x· héi mét c¸ch nhÑ nhµng kh«ng nh÷ng gióp häc sinh lÜnh héi tèt nh÷ng tri thøc vÒ tù nhiªn x· héi, mµ cßn h×nh thµnh cho c¸c em nhËn thøc, th¸i ®é, hµnh vi ®óng ®¾n ®èi víi m«i trêng tù nhiªn xung quanh. 3. Néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng trong m«n Tù nhiªn vµ X· héi Ch¬ng tr×nh m«n Tù nhiªn vµ x· héi ®îc cÊu tróc thµnh 3 chñ ®Ò lín: Con ngêi vµ søc khoÎ, X· héi, Tù nhiªn. Mçi chñ ®Ò ®Òu cã thÓ tÝch hîp néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng : - Con ngêi vµ søc kháe: gióp häc sinh hiÓu ®îc mèi quan hÖ gi÷a m«i trêng vµ søc kháe, h×nh thµnh ý thøc vµ thãi quen gi÷ vÖ sinh th©n thÓ, vÖ sinh ¨n uèng, vÖ sinh m«i trêng xung quanh. - X· héi: gia ®×nh, nhµ trêng, lµng quª vµ ®« thÞ trang bÞ cho häc sinh nh÷ng hiÓu biÕt vÒ quª h¬ng, ®Êt níc; t×m hiÓu vÒ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi vµ m«i trêng, sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c yÕu tè m«i trêng gÇn gòi víi cuéc sèng cña häc sinh. Trªn c¬ së ®ã båi d- 11
  12. ìng t×nh yªu lµng, b¶n, phè phêng vµ cã ý thøc víi hµnh vi m«i trêng cña m×nh. - Tù nhiªn: gióp häc sinh nhËn biÕt sù phong phó cña c¸c loµi c©y, con vµ c¸c ®iÒu kiÖn sèng cña chóng. Sù cÇn thiÕt ph¶i b¶o vÖ vµ c¸ch b¶o vÖ chóng. Néi dung cô thÓ cô thÓ lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua tõng líp nh sau: Líp Néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng 1 - Con ngêi vµ søc kháe: VÖ sinh c¬ thÓ vµ c¸c gi¸c quan, vÖ sinh r¨ng miÖng, chÕ ®é ¨n uèng hîp lÝ. -X· héi: + Nhµ ë: gi÷ g×n s¹ch sÏ nhµ ë vµ ®å dïng. + M«i trêng líp häc: gi÷ vÖ sinh líp häc. + M«i trêng céng ®ång: Phè phêng, th«n xãm, b¶n. - Tù nhiªn: + T×m hiÓu mét sè lo¹i c©y, con quen thuéc. + M«i trêng thiªn nhiªn ®èi víi con ngêi: ma, n¾ng, rÐt… 2 - Con ngêi vµ søc kháe: ¡n s¹ch, uèng s¹ch, phßng nhiÔm giun. -X· héi: + Gia ®×nh: B¶o qu¶n vµ sö dông ®å dïng trong nhµ, vÖ sinh nhµ ë, chuång gia sóc. + Trêng häc: gi÷ vÖ sinh trêng häc. + QuËn (huyÖn) n¬i ®ang sèng: M«i trêng céng ®ång: C¶nh quan tù nhiªn, c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng vµ vÊn ®Ò m«i trêng. - Tù nhiªn: + Thùc vËt vfa ®éng vËt: Mét sè c©y cèi vµ mét sè con vËt sèng trªn mÆt ®Êt, díi níc, trªn kh«ng vµ viÖc b¶o vÖ chóng. 12
  13. + MÆt trêi, mÆt tr¨ng, c¸c v× sao vµ ¶nh hëng cña chóng ®èi víi cuéc sèng cña con ngêi. 3 - Con ngêi vµ søc kháe: + C¬ quan h« hÊp vµ mét sè bÖnh l©y qua ®êng h« hÊp. + C¬ quan tuÇn hoµn: b¶o vÖ c¬ quan tuÇn hoµn. + Gi÷ vÖ sinh c¬ quan bµi tiÕt níc tiÓu. + C¬ quan thÇn kinh: NghØ ng¬i vµ häc tËp ®iÒu ®é. -X· héi: + Quan hÖ trong gia ®×nh. + An toµn khi ë trêng häc. + Lµng quª, ®« thÞ; gi÷ vÖ sinh n¬i c«ng céng; liªn hÖ ®Õn thùc tr¹ng m«i trêng ®Þa ph¬ng. - Tù nhiªn: + Thùc vËt, ®éng vËt vµ c¸c ®iÒu kiÖn sèng cña chóng. + MÆt trêi vµ tr¸i ®Êt. ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng mÆt trêi ®èi víi sù sèng. §Ó tÝch hîp néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng trong m«n Tù nhiªn vµ X· héi cã hiÖu qu¶, gi¸o viªn cÇn lu ý: - Chän lùa c¸c bµi häc cã kh¶ n¨ng lång ghÐp, tÝch hîp néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. - X¸c ®Þnh møc ®é, néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng trong bµi häc, tr¸nh ¸p ®Æt, gß bã vµ qu¸ t¶i ®èi víi häc sinh. - §¶m b¶o môc tiªu bµi häc cña m«n Tù nhiªn vµ X· héi ®ång thêi ®¶m b¶o môc tiªu gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. - §¶m b¶o tÝnh sinh ®éng, hÊp dÉn cña néi dung, ph¬ng ph¸p gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. 13
  14. 4. Ph¬ng thøc tÝch hîp, lång ghÐp C¨n cø vµo môc tiªu vµ néi dung tõng bµi häc trong ch¬ng tr×nh m«n häc, cã thÓ tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng vµo m«n Tù nhiªn vµ X· héi líp 1 ë c¸c møc ®é sau: - Møc ®é 1: Néi dung chñ yÕu cña bµi häc trïng víi néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. - Møc ®é 2: Mét sè phÇn cña bµi häc cã néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. - Møc ®é 3: Mét sè néi dung cña bµi häc cã ®iÒu kiÖn liªn hÖ víi néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. 5. Ph¬ng ph¸p tÝch hîp, lång ghÐp 5.1. Ph¬ng ph¸p chung: C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm m«n Tù nhiªn vµ X· héi vµ nhËn thøc cña häc sinh, gi¸o viªn cã thÓ sö dông phèi víi ph¬ng ph¸p d¹y häc Tù nhiªn vµ X· héi vµ mét sè ph¬ng ph¸p sau ®Ó lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng: 5.1.1. Ph¬ng ph¸p th¶o luËn: §©y lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc, häc sinh ®îc bµy tá quan ®iÓm, ý kiÕn, th¸i ®é cña m×nh vµ l¾ng nghe ý kiÕn cña ngêi kh¸c vÒ c¸c vÊn ®Ò m«i trêng cã liªn quan ®Õn néi dung cña bµi häc. Qua ®ã gióp häc sinh nhËn thøc, cã hµnh vi, th¸i ®é ®óng ®¾n ®èi víi m«i trêng. Cã thÓ th¶o luËn c¶ líp vµ th¶o luËn nhãm. - Th¶o luËn c¶ líp: c¨n cø vµo néi dung cña bµi häc vµ néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng, gi¸o viªn chän lùa vÊn ®Ò cÇn cho häc sinh th¶o luËn c¶ líp. VÝ dô Khi d¹y bµi “ Gi÷ g×n líp häc s¹ch, ®Ñp”, gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh c¶ líp cïng th¶o luËn vÇn ®Ò: + Gi÷ g×n líp häc s¹ch, ®Ñp cã lîi g×? 14
  15. + B¹n ®· lµm g× ®Ó líp m×nh s¹ch, ®Ñp? - Th¶o luËn nhãm: §©y lµ ph¬ng ph¸p gi¸o dôc cã nhiÒu u ®iÓm. Khi tæ chøc th¶o luËn nhãm, gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ néi dung c©u hái th¶o luËn, phiÕu häc tËp vµ c¸c ®å dïng cÇn thiÕt. Khi tæ chøc cho häc sinh th¶o luËn nhãm, gi¸o viªn cÇn vËn dông ph¬ng ph¸p ho¹t ®éng nhãm (Chia nhãm, giao nhiÖm vô cho c¸c nhãm qua hÖ thèng c©u hái, bµi tËp trong phiÕu häc tËp; c¸c nhãm th¶o luËn; b¸o c¸o kÕt qu¶ th¶o luËn nhãm; tæng kÕt cña gi¸o viªn). VÝ dô : Khi d¹y bµi “ VÖ sinh m«i trêng” m«n Tù nhiªn vµ X· héi líp 3,g i¸o viªn cã thÓ tæ chøc cho häc sinh th¶o luËn 3 nhãm qua c¸c c©u hái sau: + H·y nªu c¶m gi¸c cña em khi ®i qua bµi r¸c. + Nh÷ng sinh vËt nµo thêng sèng ë b·i r¸c? + R¸c cã h¹i nh thÕ nµo ®èi víi søc kháe con ngêi? Sau khi tæ chøc cho häc sinh th¶o luËn, gi¸o viªn tæ chøc cho ®¹i diÖn cña c¸c nhãm b¸o c¸o, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. Cuèi cïng, gi¸o viªn kÕt luËn: R¸c th¶i vøt kh«ng ®óng n¬i lµm mÊt vÎ ®Ñp cña lµng xãm, phè phêng. Trong c¸c lo¹i r¸c do con ngêi th¶i ra, cã nh÷ng lo¹i dÔ thèi r÷a, chøa nhiÒu vi khuÈn g©y bÖnh, chuét, ruåi, muçi thêng sèng ë n¬i cã r¸c. Chóng lµ nh÷ng sinh vËt trung gian truyÒn bÖnh cho con ngêi. 5.1.2. Ph¬ng ph¸p quan s¸t: §©y lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc ®Æc tr- ng cña m«n Tù nhiªn vµ X· héi vµ còng lµ ph¬ng ph¸p quan träng trong gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng cho häc sinh tiÓu häc. Qua quan s¸t tranh ¶nh, thùc tÕ m«i trêng xung quanh vµ sù híng dÉn cña gi¸o viªn, häc sinh sÏ lÜnh héi nh÷ng tri thøc cÇn thiÕt vÒ m«i trêng. Khi híng dÉn cho häc sinh quan s¸t, gi¸o viªn lu ý thùc hiÖn theo quy tr×nh (x¸c 15
  16. ®Þnh môc tiªu quan s¸t; lùa chän ®èi tîng quan s¸t; tæ chøc vµ híng dÉn häc sinh quan s¸t; tr×nh bµy kÕt qu¶ quan s¸t). VÝ dô: Khi d¹y bµi “VÖ sinh m«i trêng” m«n Tù nhiªn vµ X· héi líp 3, gi¸o viªn cã thÓ lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua viÖc gi¸o dôc häc sinh biÕt ®îc viÖc lµm nµo ®óng, viÖc lµm nµo sai trong viÖc xö lÝ r¸c th¶i. Gi¸o viªn cho häc sinh quan s¸t c¸c h×nh 3,4,5,6,7 trong SGK vµ nªu ý kiÕn cña m×nh vÒ c¸c viÖc lµm ®óng, c¸c viÖc lµm sai trong tõng h×nh. Sau khi gi¸o viªn tæ chøc vµ híng dÉn häc sinh quan s¸t, häc sinh cã nhËn thøc vµ hµnh vi ®óng ®¾n lµ kh«ng nªn vøt r¸c bõa b·i ë nh÷ng n¬i c«ng céng; c¸ch xö lÝ r¸c th¶i: ch«n, ®èt, ñ, t¸i chÕ. 5.1.3. Ph¬ng ph¸p trß ch¬i: §èi víi häc sinh tiÓu häc, sö dông c¸c trß ch¬i trong d¹y häc m«n Tù nhiªn vµ X· héi vµ gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng cã ý nghÜa quan träng. Trß ch¬i g©y høng thó häc tËp cho häc sinh, gióp c¸c em lÜnh héi kiÕn thøc vÒ tù nhiªn, x· héi vµ m«i tr- êng nhÑ nhµng, tù nhiªn vµ hiÖu qu¶. Khi sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i, gi¸o viªn lu ý (chuÈn bÞ trß ch¬i; giíi thiÖu tªn trß ch¬i, híng dÉn c¸ch ch¬i, thêi gian ch¬i vµ luËt ch¬i; cho häc sinh ch¬i; nhËn xÐt kÕt qu¶ cña trß ch¬i; rót ra bµi häc qua trß ch¬i). Tuú néi dung cña tõng bµi, gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc trß ch¬i phï hîp. Gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc trß ch¬i ®ãng vai ®Ó gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. Trß ch¬i ®ãng vai gióp häc sinh thÓ hiÖn nhËn thøc, th¸i ®é cña m×nh trong c¸c t×nh huèng cô thÓ vµ thÓ hiÖn c¸ch øng xö phï hîp víi t×nh huèng. VÝ dô: Khi d¹y bµi “Gi÷ g×n líp häc s¹ch ®Ñp”, gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc cho häc sinh ®ãng vai víi t×nh huèng nh sau: Cã mét nhãm häc sinh (3-4 em) tríc khi vµo häc ¨n quµ vµ vøt giÊy bõa b·i ra líp. Mét häc sinh kh¸c tr«ng thÊy vµ häc sinh nµy ®· xö lÝ nh thÕ nµo? Khi häc sinh ch¬i ®ãng vai, c¸c em thÓ hiÖn nhËn thøc, th¸i ®é cña m×nh qua vai ch¬i. Tõ ®ã, gi¸o viªn cã thÓ ®iÒu chØnh, bæ sung 16
  17. cho häc sinh vÒ nhËn thøc, hµnh vi gi÷ g×n vÖ sinh trêng, líp häc s¹ch, ®Ñp. 5.1.4. Ph¬ng ph¸p t×m hiÓu, ®iÒu tra: §©y lµ ph¬ng ph¸p tæ chøc cho häc sinh tham gia vµo qu¸ tr×nh t×m hiÓu c¸c vÊn ®Ò m«i tr- êng ë ®Þa ph¬ng. Qua t×m hiÓu, häc sinh nhËn thøc ®îc thùc tr¹ng m«i trêng, gi¸o dôc häc sinh t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc, ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. Sö dông ph¬ng ph¸p nµy, gi¸o viªn lu ý: ThiÕt kÕ c¸c c©u hái, bµi tËp cho häc sinh (c¸ nh©n hoÆc nhãm) tiÕn hµnh ®iÒu tra, t×m hiÓu c¸c vÊn ®Ò vÒ gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. Ph¬ng ph¸p nµy cÇn tæ chøc cho häc sinh lín (líp 3,4, 5). VÝ dô: * Khi d¹y bµi “VÖ sinh m«i trêng” m«n Tù nhiªn vµ X· héi líp 3, gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh t×m hiÓu: - C¸ch xö lÝ r¸c th¶i cña ®Þa ph¬ng n¬i em sèng. - C¸c lo¹i nhµ tiªu thêng sö dông ë ®Þa ph¬ng. - ë ®Þa ph¬ng b¹n, c¸c gia ®×nh, bÖnh viÖn vµ nhµ m¸y (nÕu cã) thêng cho níc th¶i ch¶y ®i ®©u? *Khi d¹y bµi “Th©n c©y”, gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh t×m hiÓu: - §Þa ph¬ng em cã nh÷ng lo¹i c©y g×? - §Þa ph¬ng cña em ngêi ta sö dông th©n c©y ®Ó lµm g×? 5.2. Híng dÉn d¹y häc lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng theo tõng møc ®é cô thÓ: 5.2. 1. Møc ®é 1 (lång ghÐp toµn phÇn) Nh÷ng bµi häc cã néi dung cña m«n Tù nhiªn vµ X· còng lµ néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng sÏ lång ghÐp gi¸o dôc møc ®é toµn phÇn. §èi víi bµi häc lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng møc ®é nµy, gi¸o viªn gióp häc sinh hiÓu, c¶m nhËn ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c néi dung bµi häc chÝnh lµ gãp phÇn gi¸o dôc trÎ mét c¸ch tù nhiªn vÒ ý thøc b¶o 17
  18. vÖ m«i trêng. C¸c bµi häc nµy lµ ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng ph¸t huy t¸c dông ®èi víi häc sinh th«ng qua m«n häc. 5.2.2. Møc ®é 2 ( lång ghÐp bé phËn) Nh÷ng bµi häc chØ cã mét phÇn néi dung g¾n víi gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng, cã thÓ tÝch hîp ë møc ®é 2 ( lång ghÐp bé phËn). Khi d¹y häc c¸c bµi häc tÝch hîp ë møc ®é nµy, gi¸o viªn cÇn lu ý: - Nghiªn cøu kÜ néi dung bµi häc. - X¸c ®Þnh néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng tÝch hîp vµo bµi häc lµ g×? - Néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng tÝch hîp vµo néi dung nµo cña bµi? TÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng vµo ho¹t ®éng d¹y häc nµo trong qu¸ tr×nh tæ chøc d¹y häc? - CÇn chuÈn bÞ thªm ®å dïng d¹y häc g×? - Khi tæ chøc d¹y häc, gi¸o viªn tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc b×nh thêng, phï hîp víi h×nh thøc tæ chøc vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc cña bé m«n. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc, gi¸o viªn gióp häc sinh hiÓu, c¶m nhËn ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c phÇn néi dung bµi häc liªn quan ®Õn gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng (bé phËn kiÕn thøc cã néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng) chÝnh lµ gãp phÇn gi¸o dôc trÎ mét c¸ch tù nhiªn vÒ ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. Gi¸o viªn cÇn lu ý khi lång ghÐp, tÝch hîp ph¶i thËt nhÑ nhµng, phï hîp, vµ ph¶i ®¹t môc tiªu cña bµi häc theo ®óng yªu cÇu cña bé m«n . 5.2.3. Møc ®é 3 ( møc ®é liªn hÖ): HÇu hÕt c¸c bµi häc m«n Tù nhiªn vµ x· héi cã thÓ liªn hÖ gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. Bëi lÏ, tù nhiªn vµ x· héi lµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan mËt thiÕt ®Õn m«i trêng tù nhiªn, m«i trêng sèng cña con ngêi. Khi chuÈn bÞ bµi d¹y, gi¸o viªn cÇn cã ý thøc tÝch hîp, chuÈn bÞ nh÷ng vÊn ®Ò gîi më, liªn hÖ nh»m gi¸o dôc cho häc sinh hiÓu biÕt 18
  19. vÒ m«i trêng, cã kÜ n¨ng sèng vµ häc tËp trong m«i trêng ph¸t triÓn bÒn vòng. Khi tæ chøc d¹y häc, gi¸o viªn tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc b×nh thêng, phï hîp víi h×nh thøc tæ chøc vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc cña bé m«n. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc, gi¸o viªn tæ chøc, híng dÉn häc sinh liªn hÖ, më réng thËt tù nhiªn, hµi hßa, ®óng møc, tr¸nh lan man, sa ®µ, gîng Ðp, kh«ng phï hîp víi ®Æc trng bé m«n. 6. H×nh thøc tæ chøc Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng kh«ng chØ ®îc tiÕn hµnh th«ng qua c¸c tiÕt häc trªn líp mµ cßn thùc hiÖn th«ng qua c¸c tiÕt häc ngoµi thiªn nhiªn , ë m«i trêng bªn ngoµi trêng líp nh m«i trêng ë ®Þa ph¬ng; gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua viÖc thùc hµnh dän m«i trêng líp häc s¹ch, ®Ñp (Tù nhiªn vµ X· héi líp 1); thùc hµnh gi÷ trêng, líp häc s¹ch, ®Ñp (Tù nhiªn vµ X· héi líp 2) Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng cã thÓ tiÕn hµnh víi c¶ líp hoÆc nhãm häc sinh. C. Thùc hµnh so¹n gi¸o ¸n: Môc tiªu: 1. Häc viªn vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ m«i trêng, gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua m«n Tù nhiªn vµ X· héi ®Ó x¸c ®Þnh ®îc môc tiªu lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua mét sè bµi cô thÓ. 2. BiÕt so¹n gi¸o ¸n lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng vµo c¸c bµi thuéc møc ®é 2 vµ 3. c¸ch tiÕn hµnh: 1. B¸o c¸o viªn nªu yªu cÇu vµ híng dÉn häc viªn ho¹t ®éng. 19
  20. - Dùa vµo b¶ng mÉu sau, häc viªn chän lùa vµ x¸c ®Þnh môc tiªu, ph¬ng thøc lång ghÐp 3 bµi theo 3 møc ®é cña m«n Tù nhiªn vµ X· héi vµ so¹n mçi nhãm 1 gi¸o ¸n. + Chän lùa vµ x¸c ®Þnh môc tiªu, ph¬ng thøc lång ghÐp theo mÉu sau: Môc tiªu KiÕn thøc Th¸i kÜ Bµi Møc ®é LG ®é/t×nh n¨ng/hµnh c¶m vi + So¹n 1 gi¸o ¸n lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. - Chia líp thµnh 3 tæ ( tæ líp 1, tæ líp 2, tæ líp 3), mçi tæ chia 3 nhãm theo 3 møc ®é ( toµn phÇn, bé phËn, liªn hÖ). Mçi tæ: cö tæ trëng, nhãm trëng, th kÝ nhãm. Häc viªn th¶o luËn theo nhãm. KÕt qu¶ th¶o luËn cña nhãm ®îc tr×nh bµy trªn giÊy A0. §¹i diÖn cña c¸c nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ . Gi¸o ¸n minh häa Líp 1: Bµi 30: Trêi n¾ng, trêi ma (Møc ®é: Liªn hÖ) Môc tiªu: Gióp häc sinh biÕt: - Nh÷ng dÊu hiÖu chÝnh cña trêi n¾ng vµ trêi ma. (§©y lµ dÊu hiÖu cña thêi tiÕt ). - Sö dông vèn tõ riªng cña m×nh ®Ó m« t¶ bÇu trêi vµ nh÷ng ®¸m m©y khi trêi n¾ng, trêi ma. 20
nguon tai.lieu . vn