Hoạt động y tế của Phật giáo ở Bình Dương dưới góc nhìn dịch vụ xã hội

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑  ± 
DѬѪNG HOÀNG LӜC(*)

HOҤT ĈӜNG Y Tӂ CӪA PHҰT GIÁO Ӣ BÌNH DѬѪNG
DѬӞI GÓC NHÌN DӎCH VӨ XÃ HӜI
Tóm tҳt: Ph̵t giáo Vi͏t Nam nói chung, Ph̵t giáo ͧ Bình D˱˯ng
luôn nêu cao tinh th̯n tͳ bi, cͱu kh͝ thông qua nhi͉u ho̩t ÿ͡ng tͳ
thi͏n. Ĉ͋ th͹c hi͏n ÿi͉u này, Ph̵t giáo ͧ Bình D˱˯ng ÿã giúp ÿͩ
r̭t nhi͉u cho nhͷng ng˱ͥi có hoàn c̫nh khó khăn. M͡t trong
nhͷng vi͏c làm n͝i b̵t, thi͇t th͹c và ích lͫi cho c͡ng ÿ͛ng là ho̩t
ÿ͡ng y t͇. Th͹c hi͏n chͯ tr˱˯ng xã h͡i hóa lƭnh v͹c y t͇ cͯa Nhà
n˱ͣc, ho̩t ÿ͡ng y t͇ cͯa Ph̵t giáo ͧ Bình D˱˯ng g̯n ÿây ngày
càng mͧ r͡ng và phát tri͋n, ÿ˱ͫc nhi͉u ng˱ͥi h˱ͧng ͱng, góp
ph̯n nâng cao sͱc kh͗e cho c͡ng ÿ͛ng. Bài vi͇t này tìm hi͋u k͇t
qu̫ ho̩t ÿ͡ng y t͇ cͯa Ph̵t giáo ͧ Bình D˱˯ng thͥi gian qua, tͳ
ÿó ÿ͉ ra m͡t s͙ gi̫i pháp giúp cho giͣi Ph̵t giáo ͧ ÿ͓a ph˱˯ng
này ti͇p tͭc nâng cao vai trò trong ho̩t ÿ͡ng khám và chͷa b͏nh,
phͭc vͭ c͡ng ÿ͛ng ngày m͡t t͙t h˯n, góp ph̯n vì s͹ ti͇n b͡ và
công b̹ng xã h͡i.
Tӯ khóa: ho̩t ÿ͡ng y t͇ cͯa Ph̵t giáo, Ph̵t giáo ͧ Bình D˱˯ng,
d͓ch vͭ xã h͡i.
1. Hoҥt ÿӝng y tӃ cӫa Phұt giáo là mӝt loҥi hình dӏch vө xã hӝi
mang ý nghƭa thiӃt thӵc
Phұt giáo cho rҵng, bӋnh tұt là mӝt trong nhӳng nӛi khә lӟn nhҩt cӫa
ÿӡi ngѭӡi. Nó trӵc tiӃp giày vò thân tâm ngѭӡi mҳc bӋnh vӟi sӵ ÿau ÿӟn,
lo buӗn và sӧ hãi. Cho nên, muӕn cӭu ngѭӡi và thӇ hiӋn lòng tӯ bi, trѭӟc
tiên phҧi giúp hӑ thoát khӓi nӛi khә này. Trong quan niӋm cӫa Phұt giáo,
bӋnh tұt có mӕi quan chһt chӁ vӟi Tâm và NghiӋp cӫa mӛi ngѭӡi, nên
thông qua viӋc chӳa trӏ làm sao giúp cho ngѭӡi bӋnh ÿѭӧc an vui nѫi tâm
và dҫn xҧ bӓ nhӳng nghiӋp xҩu. ĈiӅu này sӁ giúp hӑ có ÿӡi sӕng nӝi tâm
an lҥc, thoҧi mái trong mӝt cѫ thӇ khӓe mҥnh. Mһt khác, thông qua viӋc

*

. ThS., Trѭӡng Ĉҥi hӑc Khoa hӑc xã hӝi và Nhân văn, Ĉҥi hӑc Quӕc gia Thành
phӕ Hӗ Chí Minh.

'ɉɇQJ +RjQJ /͙F +RɞW ÿ͙QJ \ Wɼ FͧD 3KɪW JLiR«



chӳa bӋnh sӁ góp phҫn phә cұp kiӃn thӭc y hӑc, vұn dөng y hӑc Phұt giáo
vào trong thӵc tiӉn cuӝc sӕng và ÿӇ truyӅn bá tѭ tѭӣng Phұt giáo ÿӃn
ÿông ÿҧo quҫn chúng tín ÿӗ. Vì vұy, Phұt giáo luôn chӫ trѭѫng, Phұt tӱ
phҧi thông thҥo y hӑc (Y phѭѫng minh) cӫa Phұt giáo ÿӇ chӳa trӏ hiӋu
quҧ cho ngѭӡi bӋnh. Y hӑc cӫa Phұt giáo là hӋ thӕng kiӃn thӭc y hӑc
dùng ÿӇ bҧo vӋ sӭc khӓe, chӳa bӋnh, nhҵm xoa dӏu nӛi ÿau vӅ thân tâm
con ngѭӡi.
Khi Phұt giáo ÿӃn ViӋt Nam, thông qua viӋc chӳa bӋnh, các nhà sѭ
xem ÿó là phѭѫng tiӋn hӳu hiӋu ÿӇ truyӅn ÿҥo. Muӕn vұy, hӑ bҳt buӝc
phҧi nҳm vӳng các kiӃn thӭc y hӑc cӫa Phұt giáo. VӅ sau, Phұt giáo ViӋt
Nam, lúc nào cNJng vұy, rҩt quan tâm ÿӃn viӋc chӳa bӋnh cӭu ÿӡi, ÿӕi
tѭӧng tӯ vua quan cho ÿӃn tҫng lӟp thӭ dân. Mӝt sӕ ngôi chùa làm nѫi
chӳa bӋnh cho dân, mӝt chӭc năng cӫa chùa ViӋt ӣ nông thôn truyӅn
thӕng. Ngôi chùa, trong nhiӅu trѭӡng hӧp, ÿã làm chӭc năng cӫa mӝt
bӋnh viӋn. Mӝt bia ký thӃ kӹ XIV trên vách núi Non Nѭӟc (tӍnh Ninh
Bình hiӋn nay) cho biӃt, ngôi chùa ӣ ÿây ÿã có mӝt loҥi ruӝng gӑi là
“bӋnh ÿiӅn” (ruӝng chӳa bӋnh), thu hoҥch ӣ loҥi ruӝng này hҷn là ÿѭӧc
chi dùng cho viӋc chӳa bӋnh cho dân. Trên núi Yên Tӱ, vүn còn nhӳng di
tích ÿѭӧc coi là nѫi chӃ biӃn dѭӧc liӋu cӫa các nhà sѭ xѭa kia. Trong
nhiӅu vѭӡn chùa, bên cҥnh cây ăn quҧ, cây cҧnh, ngѭӡi ta còn trӗng các
cây thuӕc. NhiӅu nhà sѭ là thҫy thuӕc giӓi. Nәi tiӃng nhҩt là nhà sѭ TuӋ
Tƭnh, tác giҧ sách Nam d˱ͫc th̯n di͏u, ghi lҥi nhӳng bài thuӕc hiӋu
nghiӋm, dùng dѭӧc liӋu cây cӓ ViӋt Nam. Ván in mӝt sӕ sách cӫa ông
cNJng ÿѭӧc cҩt giӳ trong các chùa(1).
Ngày nay, viӋc cung cҩp dӏch vө y tӃ cho ngѭӡi dân ÿѭӧc xem là mӝt
hình thӭc cӫa dӏch vө xã hӝi (social services). Dӏch vө xã hӝi là hoҥt
ÿӝng tӯ thiӋn có tә chӭc, là chѭѫng trình hay phѭѫng thӭc sӱ dөng nhân
viên xã hӝi và nhӳng chuyên viên liên quan ÿӇ thӵc hiӋn mөc tiêu an sinh
xã hӝi, tӭc duy trì và làm gia tăng hҥnh phúc cho con ngѭӡi trѭӟc nhӳng
hөt hүng do biӃn ÿәi vӅ kinh tӃ - xã hӝi, mҩt viӋc làm, ӕm ÿau, tuәi già,…
Ĉһc biӋt, các tә chӭc tôn giáo ÿѭӧc xem là thành phҫn quan trӑng cung
cҩp dӏch vө xã hӝi cho ngѭӡi dân. ViӋc cung cҩp các dӏch vө xã hӝi nhҵm
ÿáp ӭng nhu cҫu căn bҧn cӫa con ngѭӡi, ÿem ÿӃn hҥnh phúc cӫa quҫn
chúng nhân dân qua viӋc cung ӭng các dӏch vө sӭc khӓe, giáo dөc, nhà
ӣ,… và làm thăng tiӃn bӝ phұn yӃu thӃ, khӕn khә trong xã hӝi, ÿҧm bҧo
sӵ phát triӇn bӅn vӳng cӫa quӕc gia(2).

47



1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   

Bѭӟc vào thӡi kǤ ÿәi mӟi, nѭӟc ta chuyӇn sang nӅn kinh tӃ thӏ trѭӡng
ÿӏnh hѭӟng xã hӝi chӫ nghƭa, các hoҥt ÿӝng dӏch vө xã hӝi ngày mӝt mӣ
rӝng khi Nhà nѭӟc nhұn ra vai trò cӫa toàn dân trong sӵ hiӋp lӵc cùng
giҧi quyӃt các vҩn nҥn xã hӝi và chăm lo cho cӝng ÿӗng. Vì thӃ, các tә
chӭc xã hӝi khác nhau, trong ÿó có Phұt giáo, tham gia cùng Nhà nѭӟc
cung cҩp các dӏch vө cҫn thiӃt cho xã hӝi vӟi chӫ trѭѫng Nhà nѭӟc và
nhân dân cùng làm và ÿһt dѭӟi sӵ quҧn lý cӫa Nhà nѭӟc(3).
Hoҥt ÿӝng y tӃ cӫa Phұt giáo là mӝt hình thӭc cung cҩp dӏch vө xã
hӝi, ÿó là dӏch vө xã hӝi trong lƭnh vӵc sӭc khӓe. ViӋc cung cҩp dӏch vө
xã hӝi này có ý nghƭa quan trӑng ÿӕi vӟi ngѭӡi dân, nhҩt là vӟi các thành
phҫn xã hӝi, các nhóm xã hӝi dӉ bӏ tәn thѭѫng. Sӭc khӓe là nӅn tҧng cӫa
hҥnh phúc. Sӭc khӓe và giáo dөc là hai tiêu chí cѫ bҧn ÿánh giá nguӗn
vӕn cӫa con ngѭӡi. Sӭc khӓe có vҩn ÿӅ khi ngѭӡi ta bӏ bӋnh, khuyӃt tұt
hay thoái hóa. Con ngѭӡi, vӟi tѭ cách là mӝt thành viên xã hӝi, có nhu
cҫu ÿѭӧc tiӃp cұn nhӳng nguӗn tài nguyên vұt chҩt và xã hӝi ÿӇ giӳ gìn
sӭc khӓe, ÿӇ ÿiӅu trӏ bӋnh tұt và vѭӧt qua tұt nguyӅn. HӉ mӝt thành viên
cӫa xã hӝi không ÿѭӧc hay thiӃu chăm sóc sӭc khӓe sӁ dүn ÿӃn hұu quҧ
là bӏ bӋnh tұt, góp phҫn tҥo nên mӝt sӕ vҩn ÿӅ xã hӝi khác nhѭ nghèo ÿói,
thҩt nghiӋp, căng thҷng, bӏ cô lұp,…
Ӣ ViӋt Nam, do ngân sách nhà nѭӟc eo hҽp và viӋc dân sӕ gia tăng
nhanh, nên viӋc duy trì và cҧi thiӋn cung cҩp dӏch vө y tӃ cho ngѭӡi dân
tӯ phía Nhà nѭӟc là mӝt thách thӭc lӟn. ĈiӅu này tҥo ra gánh nһng cho
ngѭӡi sӱ dөng dӏch vө y tӃ nhà nѭӟc: “Mӝt tác ÿӝng tiӅm ҭn cӫa các
chính sách trao quyӅn tӵ chӫ và xã hӝi hóa là sӵ gia tăng gánh nһng tài
chính cho ngѭӡi sӱ dөng dӏch vө, và ÿiӅu này có thӇ làm hҥn chӃ khҧ
năng tiӃp cұn dӏch vө cӫa ngѭӡi dân, ÿһc biӋt là các hӝ gia ÿình có thu
nhұp thҩp. Vӟi tình trҥng các ÿѫn vӏ sӵ nghiӋp công ngày càng phҧi phө
thuӝc vào nguӗn thu cӫa chính mình tӯ các hoҥt ÿӝng dӏch vө vӏ lӧi
nhuұn, sӵ căng thҷng vӅ tài chánh ngày càng trӣ nên gay gҳt cho ngѭӡi sӱ
dөng dӏch vө”(4). Vì vұy, sӵ có mһt cӫa các tә chӭc tѭ nhân tham gia cung
cҩp dӏch vө y tӃ ÿã tҥo nên mӝt bѭӟc chuyӇn lӟn, có thӇ mang lҥi nhӳng
kӃt quҧ tích cӵc nhѭ ÿa dҥng hóa loҥi hình dӏch vө và nâng cao khҧ năng
tiӃp cұn dӏch vө cӫa ngѭӡi dân. Tuy nhiên, loҥi dӏch vө này có mӝt hҥn
chӃ lӟn: “VӅ bҧn chҩt, các cѫ sӣ cung cҩp dӏch vө phi nhà nѭӟc thѭӡng
theo ÿuәi lӧi nhuұn. Mһc dù viӋc chҥy theo lӧi nhuұn sӁ góp phҫn thúc
ÿҭy tăng trѭӣng kinh tӃ, song ÿiӅu này không phҧi lúc nào cNJng ÿem lҥi

ϰϴ

'ɉɇQJ +RjQJ /͙F +RɞW ÿ͙QJ \ Wɼ FͧD 3KɪW JLiR«



kӃt quҧ tӕi ѭu. Hҫu hӃt các cѫ sӣ y tӃ tѭ nhân ӣ ViӋt Nam chӍ cung cҩp
dӏch vө mà hӑ dӉ dàng thu hӗi vӕn, các xét nghiӋm ÿҳt tiӅn và các dӏch
vө hình ҧnh nhѭ siêu âm,v.v… NhiӅu cѫ sӣ y tӃ tѭ nhân lҥm dөng các
công nghӋ cҩp cao và các loҥi thuӕc ÿҳt tiӅn. Nhӳng cѫ sӣ này thѭӡng ÿһt
ӣ các khu dân cѭ giàu có, nhѭ các thành phӕ lӟn hoһc các ÿô thӏ có thu
nhұp cao”(5). Trѭӟc thӵc trҥng ҩy, viӋc xây dӵng và mӣ rӝng hӋ thӕng
dӏch vө y tӃ mang tính phi lӧi nhuұn rҩt cҫn thiӃt, mang ý nghƭa nhân văn
sâu sҳc, nhҩt là vӟi các ÿӕi tѭӧng xã hӝi ӣ vùng sâu, vùng xa, vùng ÿӗng
bào dân tӝc thiӇu sӕ còn khó khăn hay ÿang trong tình trҥng nghèo ÿói.
Vӟi tình hình thӵc tiӉn ÿó, nhӳng hoҥt ÿӝng y tӃ cӫa Phұt giáo ӣ ViӋt
Nam mang ý nghƭa rҩt lӟn, là mӝt nguӗn lӵc xã hӝi tham gia hӳu hiӋu
vào viӋc cung cҩp dӏch vө y tӃ mang tính phi lӧi nhuұn cho cӝng ÿӗng
dân cѭ. HiӋn nay, trong cҧ nѭӟc, Phұt giáo ViӋt Nam có 65 TuӋ Tƭnh
Ĉѭӡng và hàng trăm phòng thuӕc nam, châm cӭu(6). Không dӯng lҥi ӣ
ÿó, ÿӕi vӟi căn bӋnh HIV/AIDS, mӝt sӕ ngôi chùa nhѭ: chùa Pháp Vân
(Hà Nӝi), chùa KǤ Quang 2, chùa DiӋu Giác (Thành phӕ Hӗ Chí
Minh),v.v… ÿã cung cҩp dӏch vө tham vҩn cho ngѭӡi bӋnh. Thông qua
hình thӭc này, bӋnh nhân ÿѭӧc tiӃp thêm sӭc sӕng, ÿѭӧc an ӫi và chia
sҿ vӟi tinh thҫn không kǤ thӏ, tҥo ÿiӅu kiӋn ÿӇ hӑ tiӃp tөc tái hòa nhұp
cӝng ÿӗng. Tӯ năm 2002, chѭѫng trình “Sáng kiӃn lãnh ÿҥo Phұt giáo”
triӇn khai rӝng rãi, tҥo ÿѭӧc nhӳng hiӋu ӭng xã hӝi rҩt tích cӵc. ĈӃn
nay, hoҥt ÿӝng cӫa dӵ án ÿã diӉn ra khҳp các tӍnh thành trên cҧ nѭӟc
nhѭ: Hà Nӝi, HuӃ, Ĉà Nҹng, Thành phӕ Hӗ Chí Minh, Trà Vinh. Vӟi
ngѭӡi bӏ nhiӉm HIV/AIDS, các Tăng ni, Phұt tӱ giúp hӑ thông qua viӋc
chăm sóc tҥi nhà riêng và bӋnh viӋn khi hӑ bӏ ӕm hoһc bӏ thѭѫng. Hӑ
còn ÿѭӧc dҥy các phѭѫng pháp thiӅn trӏ liӋu, thӵc hiӋn các nghi lӉ tôn
giáo, tә chӭc các khóa tu ÿӇ vѭӧt qua khӫng hoҧng và bҩt an, hѭӟng
ÿӃn viӋc sӕng vui, sӕng khӓe, thұm chí còn cung cҩp thӭc ăn, thuӕc
ÿiӅu trӏ khi căn bӋnh bѭӟc vào giai ÿoҥn cuӕi. ĈiӅu này cho thҩy vai trò
ngày càng lӟn cӫa Phұt giáo trong viӋc hӛ trӧ y tӃ ÿӕi vӟi cӝng ÿӗng. Vì
thӃ, Phұt giáo ViӋt Nam ÿã tiӃp tөc thӇ hiӋn ÿѭӧc chӭc năng xã hӝi cӫa
mình ÿúng theo tinh thҫn “Hӝ quӕc an dân”, là mӝt nguӗn vӕn xã hӝi
trong viӋc xây dӵng hӋ thӕng an sinh và phúc lӧi xã hӝi quӕc gia. Mһt
khác, phҫn lӟn nhӳng hoҥt ÿӝng khám và chӳa bӋnh cӫa Phұt giáo dùng
phѭѫng thӭc Ĉông y, nên góp phҫn rҩt lӟn trong viӋc bҧo tӗn và phát
huy nӅn tri thӭc y hӑc dân tӝc.

49



1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   

2. Mӝt sӕ kӃt quҧ hoҥt ÿӝng y tӃ cӫa Phұt giáo ӣ Bình Dѭѫng
Thҩm nhuҫn tinh thҫn “Phөng sӵ chúng sinh là cúng dѭӡng chѭ Phұt”,
giӟi Tăng ni và Phұt tӱ ӣ Bình Dѭѫng ÿã thҩy rõ ý nghƭa cӫa các hoҥt
ÿӝng tӯ thiӋn, nhҩt là viӋc khám chӳa bӋnh cho ÿӕi tѭӧng xã hӝi. Vì vұy,
nӝi dung Báo cáo Ĉ̩i h͡i Ĉ̩i bi͋u T͑nh h͡i Ph̵t giáo Bình D˱˯ng
nhi͏m kǤ VII (2007 - 2012) ÿã nhҩn mҥnh ÿӃn nhiӋm vө này: “Ĉӝng viên
các tӵ viӋn trong tӍnh mӣ phòng thuӕc tӯ thiӋn, phát huy nhiӅu hѫn nӳa
ÿӇ góp phҫn chӳa trӏ, giúp ÿӥ bӋnh nhân nghèo”(7). Trѭӟc ÿó, trong nhiӋm
kǤ VI (2002 - 2007), thành quҧ hoҥt ÿӝng y tӃ cӫa Phұt giáo ӣ Bình
Dѭѫng ÿҥt ÿѭӧc: “7 TuӋ Tƭnh Ĉѭӡng ÿã khám và ÿiӅu trӏ trên 50 ngàn
bӋnh nhân, hӕt trên 700 ngàn thang thuӕc, 1 phòng khám ÿa khoa tӯ thiӋn
và xây dӵng ÿѭӧc 2 nӗi súp tình thѭѫng do Phұt tӱ tình nguyӋn phөc vө
cho bӋnh nhân nghèo nҵm ÿiӅu trӏ tҥi BӋnh viӋn Ĉa khoa tӍnh mӛi tuҫn
hai ngày. Ĉһc biӋt, TӍnh hӝi ÿã ÿӝng viên Phòng khám ÿa khoa tӯ thiӋn
tҥi Long Bӱu, huyӋn Thuұn An, tӍnh Bình Dѭѫng ÿiӅu trӏ cho bӋnh nhân
nghèo”(8).
Ĉi sâu hѫn nӳa, hoҥt ÿӝng y tӃ cӫa Phұt giáo ӣ Bình Dѭѫng ÿҥt ÿѭӧc
mӝt sӕ kӃt quҧ nәi bұt sau:
Thͱ nh̭t, ngày càng có nhiӅu phòng khám chӳa bӋnh ÿѭӧc mӣ ra và
bѭӟc ÿҫu ÿã hình thành mӝt mҥng lѭӟi cung cҩp dӏch vө khám chӳa bӋnh
miӉn phí cӫa Phұt giáo cho ngѭӡi dân trong và ngoài tӍnh Bình Dѭѫng.
Theo khҧo sát sѫ bӝ cӫa chúng tôi, hҫu hӃt các huyӋn, thӏ trong tӍnh Bình
Dѭѫng ÿӅu có cѫ sӣ hoҥt ÿӝng y tӃ cӫa Phұt giáo: thӏ xã Thӫ Dҫu Mӝt
(chùa Hӝi Khánh, chùa Thuұn Thiên, chùa Hѭng Ĉӭc, chùa Tây Tҥng,
chùa Bӱu Nghiêm, chùa Long Minh), huyӋn Thuұn An (chùa Thiên
Phѭӟc, chùa Thiên Chѫn, chùa Phә Minh, chùa Long Bӱu, chùa Phұt
Ân), huyӋn Tân Uyên (chùa Hѭng Khánh, chùa Quan Âm), huyӋn BӃn
Cát (chùa Hѭng Mӻ), huyӋn Dƭ An (chùa Núi Châu Thӟi), huyӋn Dҫu
TiӃng (chùa Pháp Hoa, chùa Thai Sѫn). Nhӳng cѫ sӣ y tӃ này, trong thӡi
gian qua, ÿã rҩt tích cӵc chӳa bӋnh, bӕc phát thuӕc miӉn phí cho ngѭӡi
nghèo. ĈӇ hoҥt ÿӝng y tӃ ÿҥt kӃt quҧ tӕt hѫn, mӝt sӕ vӏ tăng ni ӣ Bình
Dѭѫng ÿã không ngӯng hӑc tұp, trau dӗi thêm chuyên môn y hӑc ÿӇ trӵc
tiӃp chӳa bӋnh nhѭ: Thѭӧng tӑa Thích Thѭӡng Quang, Ni sѭ - Bác sƭ
Thích Nӳ Liên Thanh, Sѭ cô Thích Nӳ HiӃu Ngӑc, Ĉҥi ÿӭc Thích ThiӋn
Chӭc, Ĉҥi ÿӭc Thích ThiӋn Ĉҥo,v.v…

ϱϬ