Xem mẫu
- Hiểm họa do áp-xe gan
Áp-xe gan là một bệnh nặng, có thể gây tử vong với tỷ lệ
cao. Tác nhân gây bệnh có thể là vi khuẩn, amíp, nấm.
Đường lây bệnh có thể theo đường máu hay đường mật
hoặc lây lan trực tiếp bởi các ổ nhiễm khuẩn lân cận
trong ổ bụng.
Áp-xe gan thường do vi khuẩn
đi theo đường máu tới gan hay
do các ổ nhiễm khuẩn bên
cạnh trong khoang phúc mạc.
Áp-xe gan có thể chỉ là một ổ
đơn độc, hoặc cũng có thể là
Nấm Candida một nguyên
nhiều ổ áp-xe. Trước đây,
nhân gây áp-xe gan.
viêm ruột thừa vỡ là nguyên
nhân gây áp-xe gan nhiều nhất, còn hiện nay bệnh đường
mật phối hợp lại là căn nguyên gây áp-xe gan phổ biến hơn.
Viêm mủ tĩnh mạch cửa thường do nhiễm khuẩn ở tiểu
khung, nhưng đôi khi ổ nhiễm khuẩn ở nơi khác trong
khoang phúc mạc cũng là nguyên nhân hay gặp gây áp-xe
gan.
- Biểu hiện áp-xe gan như thế nào?
Sốt là dấu hiệu hay gặp nhất trong áp-xe gan. Những bệnh
nhân có thêm bệnh đường mật phối hợp thường có các triệu
chứng khu trú ở góc hạ sườn phải, bao gồm: đau, phản ứng
thành bụng và cảm ứng thành bụng; các triệu chứng không
đặc biệt như ớn lạnh, chán ăn, sụt cân, buồn nôn, nôn có thể
xuất hiện. Thực tế lâm sàng cho thấy có khoảng 50% số
bệnh nhân áp-xe gan có gan to, mềm ở góc phần tư trên;
hoặc có vàng da. Như vậy còn lại khoảng một nửa số bệnh
nhân sẽ không có triệu chứng hay dấu hiệu gì liên quan tới
bệnh gan. Sốt không rõ nguyên nhân có thể là dấu hiệu duy
nhất của áp-xe gan, đặc biệt ở người cao tuổi. Vì vậy bệnh
lý ở bụng, đặc biệt ở vùng hạ sườn phải được xem là một
phần của sốt không rõ nguyên nhân. Triệu chứng xét
nghiệm đáng tin cậy nhất là tăng alkalin phosphatase trong
huyết thanh ở 70% số bệnh nhân bị áp-xe gan. Các xét
nghiệm chức năng gan khác như: tăng bilirubin thấy ở 50%
bệnh nhân; 48% ca có tăng aspartat aminotransferase AST
trong huyết thanh; tăng bạch cầu gặp trong 77%; thiếu máu
(thường là đẳng sắc) gặp 50%; giảm albumin máu gặp
33%; vãng khuẩn huyết đồng thời gặp trong 30-35% số ca
- bệnh. Chẩn đoán hình ảnh là những phương pháp đáng tin
cậy trong chẩn đoán áp-xe gan, như chụp Xquang, siêu âm,
chụp cắt lớp bằng máy tính CT, quét dò tìm bạch cầu gắn
indium và gallium, cộng hưởng từ hạt nhân MRI. Chụp
Xquang phổi, đặc biệt khi thấy nửa cơ hoành bị nâng lên
cao, hoặc có hiện tượng thâm nhiễm đáy hay tràn dịch
màng phổi phải có thể phát hiện áp-xe gan.
Những loại vi khuẩn gây áp-xe gan là gì?
Mầm bệnh gây áp-xe thay đổi tùy vào bệnh căn. Những
loại hay gặp là: trực khuẩn gram âm hiếu khí và cầu khuẩn
đường ruột trong áp-xe gan do đường mật. Trong áp-xe gan
do đường mật, ít gặp vi khuẩn kỵ khí. Nhưng trái lại, các ca
áp-xe gan có nguồn gốc từ nhiễm khuẩn trong phúc mạc
hay vùng tiểu khung, thì tác nhân gây bệnh thường gồm cả
vi khuẩn kỵ khí lẫn hiếu khí, nhất là B.fragilis. Tuy nhiên
đối với trường hợp bệnh nhiễm khuẩn lan theo đường máu
gây áp-xe gan, thường chỉ gặp một loại vi khuẩn duy nhất
chẳng hạn S.aureus hoặc Streptpcoccus milleri.
Tuy ít gặp nhưng cũng cần phải chú ý rằng áp-xe gan còn
có thể do nấm Candida gây ra; thường xảy ra ở những bệnh
- nhân đang dùng thuốc điều trị ung thư. Tác nhân nữa gây
áp-xe gan là amíp tuy không phổ biến lắm. Để chẩn đoán
trường hợp này cần xét nghiệm huyết thanh học tìm amíp
thường cho kết quả dương tính ở trên 95% các trường hợp.
Vì vậy nếu xét nghiệm âm tính giúp loại trừ amíp gây bệnh.
Các phương pháp điều trị
Điều trị áp-xe gan chủ yếu
dùng hai phương pháp nội
khoa và phẫu thuật.
Tuy cho đến nay, việc điều trị
bằng cách chọc dẫn lưu qua da
hoặc phẫu thuật vẫn còn là phổ Tổn thương do ổ áp-xe
biến để điều trị áp-xe ổ bụng, gan.
kể cả áp-xe gan, nhưng việc
điều trị nội khoa cho áp-xe gan mủ cũng đã được quan tâm
thỏa đáng. Với việc sử dụng các thuốc kháng sinh phổ rộng
để điều trị áp-xe gan giống như các thuốc dùng trong nhiễm
khuẩn máu do nhiễm khuẩn ổ bụng. Thông thường người ta
hay phối hợp việc chọc hút ổ áp-xe trước khi điều trị nội
khoa. Nhờ kết quả nuôi cấy bệnh phẩm, nên việc dùng
- thuốc theo kháng sinh đồ có kết quả tốt giúp bệnh nhân
mau khỏi và tiết kiệm kinh phí chữa bệnh. Ngược lại các
trường hợp điều trị mà không có chọc dẫn lưu qua da
thường phải dùng kháng sinh kéo dài hơn. Tỷ lệ tử vong do
áp-xe gan hiện nay vẫn còn khá cao, khoảng 15% các
trường hợp mắc bệnh. Do phương pháp dẫn lưu qua da có
những hạn chế như khó áp dụng trong các ca có ổ áp-xe
lớn, có nhiều ổ; áp-xe chứa chất nhầy, nhớt dễ làm tắc ống
dẫn lưu; các bệnh kết hợp, chẳng hạn bệnh đường mật cần
phẫu thuật... nên người ta có xu hướng sử dụng phẫu thuật
hơn. Trường hợp điều trị áp-xe gan do nấm Candida thường
phải sử dụng amphotericin B dài ngày.
Theo một nghiên cứu đã khảo sát 540 trường hợp áp-xe ổ
bụng, trong đó có 26% là áp-xe tạng; áp-xe gan chiếm tới
13% trong tổng số áp-xe và 48% trong số áp-xe tạng.
ThS. Trần Ngọc Hương
nguon tai.lieu . vn
