Xem mẫu
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
M« t¶ M« t¶
Xe ph¶i cã c¸c tÝnh n¨ng vËn hµnh æn ®Þnh trªn
®êng th¼ng, ch¹y theo ®êng vßng vµ kh¶
n¨ng phôc håi ®Ó ch¹y trªn ®êng th¼ng, kh¶
n¨ng lµm mÒm c¸c chÊn ®éng truyÒn tõ b¸nh
xe ®Õn hÖ thèng treo...
V× vËy, b¸nh xe ®îc l¾p ®Æt víi nh÷ng gãc ®é
nhÊt ®Þnh so víi mÆt ®Êt vµ víi nh÷ng hÖ thèng
treo riªng. Nh÷ng gãc nµy ®îc gäi chung lµ
gãc ®Æt b¸nh xe.
Gãc ®Æt b¸nh xe cã 5 yÕu tè sau ®©y:
· Gãc camber
· Gãc caster
· Gãc nghiªng cña trôc l¸i (gãc kingpin)
· §é chôm cña b¸nh xe (Gãc chôm, §é
chôm, §é cho·i)
· B¸n kÝnh quay vßng (Gãc b¸nh xe, gãc quay
vßng)
NÕu mét trong nh÷ng yÕu tè nµy kh«ng thÝch
hîp th× cã thÓ xuÊt hiÖn c¸c vÊn ®Ò sau ®©y:
· Khã l¸i
· L¸i kh«ng æn ®Þnh
· Tr¶ l¸i trªn ®êng vßng kÐm
· Tuæi thä cña lèp xe gi¶m
(1/1)
-1-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
Gãc camber M« t¶
C¸c b¸nh xe tríc ®îc l¾p víi phÝa trªn
nghiªng vµo trong hoÆc ra ngoµi. Gãc nµy
®îc gäi lµ “gãc camber”, vµ ®îc x¸c ®Þnh
b»ng gãc nghiªng so víi ph¬ng th¼ng ®øng.
Khi phÇn trªn cña b¸nh xe nghiªng ra phÝa
ngoµi th× gäi lµ “Camber d¬ng”. Ngîc l¹i, khi
b¸nh xe nghiªng vµo trong th× gäi lµ “Camber
©m”.
Trong c¸c kiÓu xe tríc ®©y, c¸c b¸nh xe
thêng cã Camber d¬ng ®Ó t¨ng ®é bÒn cña
trôc tríc, vµ ®Ó cho lèp xe tiÕp xóc th¼ng gãc
víi mÆt ®êng nh»m ng¨n ngõa hiÖn tîng
mßn kh«ng ®Òu v× phÇn t©m ®êng thêng cao
h¬n phÇn r×a ®êng.
Trong c¸c kiÓu xe hiÖn ®¹i, hÖ thèng treo vµ
trôc cã ®é bÒn cao h¬n tríc ®©y, vµ mÆt
®êng l¹i b»ng ph¼ng nªn b¸nh xe kh«ng cÇn
nghiªng d¬ng nhiÒu nh tríc n÷a. V× vËy gãc
camber ®îc gi¶m xuèng gÇn ®Õn “kh«ng”
(mét sè xe cã gãc camber b»ng kh«ng). Trªn
thùc tÕ, b¸nh xe cã Camber ©m ®ang ®îc ¸p
dông phæ biÕn ë c¸c xe du lÞch ®Ó t¨ng tÝnh
n¨ng ch¹y ®êng vßng cña xe.
Gîi ý khi söa ch÷a:
NÕu b¸nh xe cã Camber d¬ng hoÆc ©m
qu¸ lín th× sÏ lµm cho lèp xe mßn kh«ng
®Òu. NÕu b¸nh xe cã ®é Camber ©m qu¸ lín
th× phÇn phÝa trong cña lèp xe bÞ mßn nhanh,
cßn nÕu b¸nh xe cã ®é Camber d¬ng qu¸
lín th× phÇn phÝa ngoµi cña lèp xe bÞ mßn
nhanh.
(1/1)
Camber ©m
Khi t¶i träng th¼ng ®øng t¸c dông lªn mét b¸nh
xe nghiªng th× sÏ sinh ra mét lùc theo ph¬ng
n»m ngang. Lùc nµy ®îc gäi lµ “lùc ®Èy
ngang”, Nã t¸c ®éng theo chiÒu vµo trong khi
b¸nh xe cã Camber ©m, vµ theo chiÒu ra ngoµi
xe khi b¸nh xe cã camber d¬ng.
Khi xe ch¹y trªn ®êng vßng, v× xe cã xu híng
nghiªng ra phÝa ngoµi, nªn camber cña lèp xe
trë nªn d¬ng h¬n, vµ “lùc ®Èy ngang” vÒ phÝa
trong xe còng gi¶m xuèng, lùc quay vßng còng
bÞ gi¶m xuèng. Gãc camber ©m cña b¸nh xe
gi÷ cho b¸nh xe kh«ng bÞ nghiªng d¬ng khi
ch¹y vµo ®êng vßng vµ duy tr× lùc quay vßng
thÝch hîp.
(1/1)
-2-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
Camber xe quay vßng
Khi xe ch¹y vµo ®êng vßng, lùc ®Èy ngang ë
c¸c lèp xe phÝa ngoµi sÏ cã t¸c dông lµm gi¶m
lùc quay vßng. Lùc ly t©m lµm cho xe nghiªng
®i v× t¸c ®éng cña c¸c lß xo cña hÖ thèng treo,
lµm thay ®æi gãc camber.
Gîi ý:
Khi xe ch¹y trªn ®êng vßng, lùc ly t©m lu«n
lu«n xuÊt hiÖn vµ cã xu híng buéc xe ph¶i
ch¹y theo cung trßn cã b¸n kÝnh lín h¬n
cung theo ý ®Þnh cña l¸i xe, trõ phi xe cã kh¶
n¨ng t¹o ra ®èi lùc (lùc híng t©m) c©n
b»ng víi lùc ly t©m. Lùc ly t©m ®îc t¹o ra
nhê sù biÕn d¹ng vµ trît cña hoa lèp, do
ma-s¸t gi÷a mÆt ®êng vµ lèp xe. Lùc nµy
®îc gäi lµ lùc quay vßng.
(1/1)
-3-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
Camber b»ng kh«ng vµ Camber d¬ng
Camber b»ng kh«ng
Lý do chÝnh ®Ó chÊp nhËn camber b»ng kh«ng
lµ nã gióp cho lèp xe mßn ®Òu. NÕu b¸nh xe cã
Camber d¬ng hoÆc ©m th× gãc nghiªng cña
b¸nh xe so víi mÆt ®êng sÏ lµm cho b¸n kÝnh
quay vßng cña phÇn phÝa trong vµ phÝa ngoµi
kh¸c nhau, vµ lèp xe sÏ mßn kh«ng ®Òu.
Camber b»ng kh«ng gióp ng¨n ngõa hiÖn
tîng nµy.
Camber d¬ng.
Camber d¬ng cã c¸c t¸c dông sau ®©y:
· Gi¶m t¶i träng th¼ng ®øng
Trong trêng hîp gãc camber b»ng kh«ng,
t¶i träng t¸c dông lªn trôc b¸nh xe theo
híng F’. Khi cã Camber d¬ng, t¶i träng F’
nµy chuyÓn thµnh lùc F t¸c dông theo
híng cam l¸i. Nhê thÕ, m«men t¸c dông
lªn trôc b¸nh xe vµ cam l¸i gi¶m xuèng.
· Ng¨n ngõa tuét b¸nh xe ra khái trôc
t¶i träng F t¸c dông lªn b¸nh xe cã thÓ ph©n
chia thµnh hai thµnh phÇn F1 vµ F2.
F2 lµ lùc theo chiÒu trôc vµ cã xu híng ®Èy
b¸nh xe vµo phÝa trong, gi÷ cho b¸nh xe
kh«ng bÞ trît ra khái trôc.
· Ng¨n ngõa ph¸t sinh Camber ©m ngoµi
muèn do t¶i träng
Gi÷ cho phÝa trªn cña b¸nh xe kh«ng bÞ
nghiªng vÒ phÝa trong do sù biÕn d¹ng cña
c¸c bé phËn cña hÖ thèng treo vµ b¹c lãt,
g©y ra bëi träng lîng hµng vµ hµnh kh¸ch.
· Gi¶m lùc l¸i
§iÒu nµy sÏ ®îc gi¶i thÝch chi tiÕt trong
phÇn gãc nghiªng cña trôc l¸i (gãc kingpin)
(1/1)
-4-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
Gãc camber vµ kho¶ng caster M« t¶
Gãc Caster lµ gãc nghiªng vÒ phÝa tríc hoÆc
phÝa sau cña trôc xoay ®øng. Gãc caster ®îc
x¸c ®Þnh b»ng gãc nghiªng gi÷a trôc xoay ®øng
vµ ®êng th¼ng ®øng, nh×n tõ c¹nh xe.
Khi trôc xoay ®øng nghiªng vÒ phÝa sau th×
®îc gäi lµ “gãc caster d¬ng”, cßn trôc
nghiªng vÒ phÝa tríc th× ®îc gäi lµ “gãc
caster ©m”.
Kho¶ng c¸ch tõ giao ®iÓm gi÷a ®êng t©m trôc
xoay ®øng vµ mÆt ®êng ®Õn t©m ®iÓm tiÕp xóc
gi÷a lèp xe víi mÆt ®êng ®îc gäi lµ “kho¶ng
caster” cña trôc quay ®øng.
Gãc caster cã ¶nh hëng ®Õn ®é æn ®Þnh khi xe
ch¹y trªn ®êng th¼ng, cßn kho¶ng caster th×
¶nh hëng ®Õn tÝnh n¨ng håi vÞ b¸nh xe sau khi
ch¹y xe trªn ®êng vßng.
Gîi ý khi söa ch÷a:
NÕu c¸c b¸nh xe cã gãc caster d¬ng lín th×
®é æn ®Þnh trªn ®êng th¼ng t¨ng lªn,
nhng l¹i khã ch¹y trªn ®êng vßng.
(1/1)
-5-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
§é æn ®Þnh ch¹y th¼ng vµ håi vÞ b¸nh xe
· §é æn ®Þnh trªn ®êng th¼ng nhê cã gãc
caster
Khi trôc xoay ®øng quay ®Ó xe ch¹y vµo
®êng vßng, nÕu c¸c b¸nh xe cã gãc caster
th× lèp sÏ bÞ nghiªng ®i so víi mÆt ®êng vµ
t¹o ra m«men “kÝch”, cã xu híng n©ng th©n
xe lªn (xem minh ho¹).
M«men kÝch nµy ®ãng vai trß nh mét lùc
håi vÞ b¸nh xe, cã xu híng ®a th©n xe trë
vÒ vÞ trÝ n»m ngang vµ duy tr× ®é æn ®Þnh trªn
®êng th¼ng cña xe
· Håi vÞ b¸nh xe nhê cã kho¶ng caster
NÕu b¸nh xe cã gãc caster th× giao ®iÓm
gi÷a ®êng t©m trôc xoay ®øng víi mÆt
®êng sÏ n»m phÝa tríc t©m ®iÓn tiÕp xóc
gi÷a lèp xe víi mÆt ®êng. V× lèp xe ®îc
kÐo vÒ phÝa tríc nªn lùc kÐo nµy sÏ lÊn ¸t
c¸c lùc cã xu híng lµm cho b¸nh xe mÊt æn
®Þnh, gi÷ cho b¸nh xe ch¹y æn ®Þnh theo
®êng th¼ng.
Khi b¸nh xe ®îc chuyÓn híng sang mét
bªn (do l¸i hoÆc do trë ng¹i khi ch¹y trªn
®êng th¼ng) th× sÏ ph¸t sinh c¸c lùc bªn F2
vµ F’2. Nh÷ng lùc bªn nµy cã t¸c dông lµm
quay trôc xoay ®øng (nhê cã kho¶ng caster)
vµ cã xu híng håi vÞ b¸nh xe vÒ vÞ trÝ ban
®Çu cña nã (lùc håi vÞ)
Vµo lóc nµy, víi cïng mét lùc bªn nh nhau,
nÕu kho¶ng caster lín, lùc håi vÞ b¸nh xe
còng lín. V× vËy, kho¶ng caster cµng lín th×
®é æn ®Þnh trªn ®êng th¼ng vµ lùc håi vÞ
cµng lín.
(1/1)
-6-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
D¹ng h×nh häc Nachlauf vµ Vorlauf
Nãi chung, muèn t¨ng kho¶ng caster th× ph¶i
t¨ng gãc caster. Tuy nhiªn, víi mét gãc caster
kh«ng ®æi vÉn cã thÓ thay ®æi kho¶ng caster
b»ng c¸ch ®Æt lÖch trôc xoay ®øng lªn phÝa
tríc hoÆc lïi vÒ phÝa sau t©m b¸nh xe.
D¹ng h×nh häc Nachlauf cho phÐp t¨ng kho¶ng
caster b»ng c¸ch ®Æt lÖch trôc xoay ®øng dÞch
lªn phÝa tríc t©m b¸nh xe.
D¹ng h×nh häc Vorlauf cho phÐp gi¶m kho¶ng
caster b»ng c¸ch ®Æt lÖch trôc xoay ®øng lïi vÒ
phÝa sau t©m b¸nh xe. Trªn thùc tÕ, c¸c d¹ng
h×nh häc Nachlauf vµ Vorlauf ®îc ¸p dông ®Ó
®Æt kho¶ng caster phï hîp víi ®Æc tÝnh cña xe.
(1/1)
Gãc nghiªng cña trôc l¸i/Gãc kingpin M« t¶
Trôc mµ trªn ®ã b¸nh xe xoay vÒ phÝa ph¶i
hoÆc tr¸i ®îc gäi lµ “trôc xoay ®øng”. Trôc nµy
®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch v¹ch mét ®êng
th¨ng tëng tîng ®i qua t©m cña æ bi ®ì trªn
cña bé gi¶m chÊn vµ khíp cÇu cña ®ßn treo
díi (®èi víi trêng hîp hÖ thèng treo kiÓu
thanh gi»ng).
Nh×n tõ phÝa tríc xe, ®êng th¼ng nµy nghiªng
vÒ phÝa trong; gãc nghiªng nµy ®îc gäi lµ “gãc
nghiªng trôc l¸i/gãc kingpin”, vµ ®îc ®o b»ng
®é.
Kho¶ng c¸ch L tõ giao ®iÓm gi÷a trôc xoay
®øng vµ mÆt ®êng ®Õn giao ®iÓm gi÷a ®êng
t©m b¸nh xe vµ mÆt ®êng ®îc gäi lµ “®é lÖch,
®é lÖch kingpin”.
(1/1)
-7-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
Vai trß cña gãc kingpin
1. Gi¶m lùc ®¸nh l¸i
V× r»ng b¸nh xe quay sang ph¶i hoÆc sang tr¸i, víi t©m
quay lµ trôc xoay ®øng cßn b¸n kÝnh quay lµ kho¶ng
lÖch, nªn kho¶ng lÖch cµng lín th× m«men c¶n quay
cµng lín (do søc c¶n quay cña lèp xe), v× vËy lùc l¸i còng
t¨ng lªn.
Cã thÓ gi¶m kho¶ng lÖch ®Ó gi¶m lùc ®¸nh l¸i.
Cã thÓ ¸p dông mét trong hai ph¬ng ph¸p sau ®©y ®Ó
gi¶m kho¶ng lÖch:
(1) Lèp cã gãc camber d¬ng
(2) Lµm nghiªng trôc xoay ®øng
-8-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
2. Gi¶m lùc ph¶n håi vµ lùc kÐo lÖch sang mét bªn
NÕu kho¶ng lÖch qu¸ lín, lùc dÉn ®éng (lùc ®Èy xe) hoÆc
lùc h·m sÏ t¹o ra mét m«men quay quanh trôc xoay
®øng lín, tû lÖ thuËn víi kho¶ng lÖch.
MÆt kh¸c, mäi chÊn ®éng t¸c dông lªn b¸nh xe sÏ lµm
cho v« l¨ng bÞ dËt l¹i hoÆc ph¶n håi. Nh÷ng hiÖn tîng
nµy cã thÓ ®îc c¶i thiÖn b»ng c¸ch gi¶m kho¶ng lÖch.
NÕu gãc nghiªng cña c¸c trôc xoay ®øng bªn ph¶i vµ
bªn tr¸i kh¸c nhau th× xe sÏ bÞ kÐo lÖch vÒ phÝa cã gãc
nghiªng nhá h¬n (cã kho¶ng lÖc lín h¬n)
3. T¨ng ®é æn ®Þnh ch¹y trªn ®êng th¼ng
Gãc nghiªng cña trôc l¸i gióp cho b¸nh xe tù ®éng quay
trë vÒ vÞ trÝ ch¹y ®êng th¼ng, sau khi ®· ch¹y vßng.
Gîi ý:
Trong c¸c xe FF cã ®éng c¬ ®Æt tríc vµ b¸nh tríc chñ
®éng, kho¶ng lÖch thêng lµ nhá (b»ng kh«ng hoÆc ©m)
®Ó ng¨n ngõa hiÖn tîng truyÒn chÊn ®éng tõ lèp xe (do
phanh hoÆc ch¹y qua vËt c¶n) lªn v« l¨ng, vµ gi¶m thiÓu
m«men quay quanh trôc xoay ®øng do ®éng lùc t¹o ra
khi khëi ®éng nhanh hoÆc t¨ng tèc.
-9-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
Gîi ý khi söa ch÷a:
NÕu gãc quay v« l¨ng sang bªn ph¶i vµ bªn tr¸i kh¸c
nhau th× m«men quay quanh trôc xoay ®øng l¸i nµy còng
kh¸c nhau (m«men xuÊt hiÖn khi phanh xe hoÆc lùc
phanh sÏ ph¸t sinh ë phÝa cã gãc quay v« l¨ng nhá h¬n).
Ngoµi ra, sù kh¸c nhau gi÷a kho¶ng lÖch bªn ph¶i vµ
bªn tr¸i còng t¹o ra sù kh¸c nhau vÒ ph¶n lùc dÉn ®éng
gi÷a bªn ph¶i vµ bªn tr¸i. Trong c¶ hai trêng hîp, lùc
®Òu cã xu híng lµm quay xe.
(1/1)
-10-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
§é chôm (Gãc chôm, §é chôm, §é cho·i) M« t¶
Gãc chôm (®é chôm, §é cho·i)
§é chôm lµ ®é lÖch cña phÇn tríc vµ phÇn
sau b¸nh xe khi nh×n tõ trªn xuèng. Gãc lÖch
cña b¸nh xe ®îc gäi lµ gãc chôm. Khi phÇn
phÝa tríc cña c¸c b¸nh xe gÇn nhau h¬n so
víi phÇn phÝa sau th× ®îc gäi lµ “§é chôm”, vµ
nÕu ngîc l¹i th× ®îc gäi lµ “§é cho·i”
Vai trß cña gãc chôm
Th«ng thêng, môc ®Ých ban ®Çu cña gãc
chôm lµ khö bá lùc ®Èy ngang do gãc camber
t¹o ra. V× vËy, gãc chôm ng¨n ngõa b¸nh xe
më ra hai bªn khi cã camber d¬ng. Tuy nhiªn,
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do ¸p dông Camber
©m vµ do hiÖu qu¶ cña hÖ thèng treo vµ lèp
t¨ng lªn nªn nhu cÇu khö bá lùc ®Èy ngang
kh«ng cßn n÷a. Do vËy, môc ®Ých cña gãc
chôm ®· chuyÓn thµnh ®¶m b¶o ®é æn ®Þnh
ch¹y trªn ®êng th¼ng.
Khi xe ch¹y trªn ®êng nghiªng, th©n xe xe
nghiªng vÒ mét bªn. Khi ®ã xe cã khuynh
híng quay vÒ phÝa nghiªng.
NÕu phÇn phÝa tríc cña mçi b¸nh xe chôm
vµo trong (§é chôm), th× xe cã khuynh híng
ch¹y theo híng ngîc l¹i híng nghiªng. V×
vËy, ®é æn ®Þnh ®êng th¼ng ®îc duy tr×.
Gîi ý khi söa ch÷a:
NÕu ®é chôm vµo qu¸ lín, ®é trît bªn sÏ
lµm cho lèp xe mßn kh«ng ®Òu. NÕu ®é
cho·i ra qu¸ lín th× khã ®¶m b¶o ®é æn ®Þnh
ch¹y ®êng th¼ng.
Gîi ý:
§é trît bªn lµ tæng sè kho¶ng c¸ch mµ c¸c
lèp xe bªn ph¶i vµ bªn tr¸i trît trªn mÆt
bªn khi xe ch¹y.
Trong c¸c trêng hîp cã ®é chôm vµo vµ cã
Camber ©m, th× sù trît xuÊt hiÖn ë phÝa bªn
ngoµi.
(1/1)
-11-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
B¸n kÝnh quay vßng (Gãc b¸nh xe, gãc quay vßng) M« t¶
B¸n kÝnh quay vßng lµ gãc quay cña b¸nh xe phÝa
tríc bªn tr¸i vµ bªn ph¶i khi ch¹y trªn ®êng
vßng. Víi gãc quay cña c¸c b¸nh xe bªn ph¶i vµ
bªn tr¸i kh¸c nhau, phï hîp víi t©m quay cña c¶
bèn b¸nh xe th× ®é æn ®Þnh cña xe ch¹y trªn
®êng vßng sÏ t¨ng lªn.
VÝ dô, ®èi víi lo¹i hÖ thèng l¸i cã thanh nèi ®Æt
phÝa sau trôc l¸i, nÕu c¸c ®ßn cam l¸i ®îc ®Æt
song song víi ®êng t©m xe, th× gãc l¸i cña b¸nh
xe bªn ph¶i vµ bªn tr¸i b»ng nhau (a = b). vµ mçi
b¸nh xe sÏ quay quanh mét t©m quay kh¸c nhau
(O1 vµ O2), mÆc dï chóng cã b¸n kÝnh quay b»ng
nhau (r1 = r2), V× vËy, sÏ xuÊt hiÖn sù trît bªn ë
mét trong hai b¸nh xe.
Tuy nhiªn, nÕu ®ßn cam l¸i nghiªng ®i so víi
®êng t©m xe, c¸c b¸nh xe bªn ph¶i vµ bªn tr¸i
sÏ cã gãc quay kh¸c nhau (a < b), nªn chóng cã
thÓ ®iÒu chØnh ®Ó cã b¸n kÝnh quay kh¸c nhau (r1
> r2) ®Ó quay quanh cïng mét t©m (O), nhê thÕ
mµ cã ®îc gãc l¸i ®óng.
Gîi ý khi söa ch÷a:
NÕu b¸n kÝnh quay kh«ng ®óng, lèp xe bªn
trong hoÆc ngoµi sÏ bÞ trît vÒ mét bªn vµ
kh«ng thÓ quay xe mét c¸ch nhÑ nhµng. §iÒu
nµy còng lµm cho lèp xe mßn kh«ng ®Òu
(1/1)
KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh gãc ®Æt b¸nh xe
M« t¶
Th«ng thêng, trong ®iÒu kiÖn vËn hµnh b×nh thêng, viÖc kiÓm tra vµ hiÖu chØnh gãc ®Æt b¸nh xe mét c¸ch
thêng xuyªn lµ kh«ng cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, nÕu lèp xe mßn kh«ng ®Òu, tay l¸i kh«ng æn ®Þnh, hoÆc nÕu hÖ
thèng treo ®· bÞ söa ch÷a v× tai n¹n th× gãc ®Æt b¸nh xe ph¶i ®îc kiÓm tra vµ hiÖu chØnh cho ®óng.
1. Kh¸i qu¸t chung
Gãc ®Æt b¸nh xe bao gåm c¸c gãc nh gãc camber, gãc caster, gãc Kingpin...., vµ mçi gãc ®Òu cã quan hÖ
mËt thiÕt víi c¸c gãc kh¸c. Khi kiÓm tra vµ hiÖu chØnh cÇn ph¶i xem xÐt tÊt c¶ c¸c gãc vµ mèi quan hÖ cña
chóng.
2. VÞ trÝ ®o vµ nh÷ng ®iÒu cÇn thËn träng khi dïng thiÕt bÞ ®o
GÇn ®©y cã rÊt nhiÒu kiÓu thiÕt bÞ ®o ®îc ®a vµo sö dông. Tuy nhiªn, cÇn nhí r»ng c¸c thiÕt bÞ ®o cã ®é
chÝnh x¸c cao thêng lµ kh¸ phøc t¹p, vµ nÕu B¹n kh«ng hiÓu râ th× cã thÓ bÞ sai sãt. V× vËy, cÇn ph¶i ®Þnh
kú b¶o dìng thiÕt bÞ ®o ®Ó ®¶m b¶o r»ng nã ®¸ng tin cËy.
Lu«n lu«n ®o gãc ®Æt b¸nh xe khi xe ®ç ë n¬i b»ng ph¼ng. §iÒu nµy rÊt cÇn thiÕt, bëi v× dÉu thiÕt bÞ ®o cã
chÝnh x¸c ®Õn møc nµo nhng nÕu n¬i ®ç xe kh«ng b»ng ph¼ng th× còng kh«ng thÓ cã kÕt qu¶ kiÓm tra
chÝnh x¸c.
3. CÇn kiÓm tra tríc khi ®o gãc ®Æt b¸nh xe
Tríc khi ®o gãc ®Æt b¸nh xe, mäi yÕu tè cã thÓ ¶nh hëng ®Õn gãc ®Æt b¸nh xe ®Òu ph¶i ®îc kiÓm tra vµ
hiªô chØnh cÇn thiÕt. Lµm tèt viÖc chuÈn bÞ nµy sÏ mang l¹i kÕt qu¶ kiÓm tra ®óng ®¾n. C¸c gãc ®Æt b¸nh xe
tiªu chuÈn ®îc nhµ chÕ t¹o x¸c ®Þnh cho xe trong ®iÒu kiÖn lµm viÖc “b×nh thêng”. V× vËy, khi kiÓm tra gãc
®Æt b¸nh xe cÇn ph¶i ®Æt xe trong ®iÒu kiÖn cµng gÇn víi ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn cµng tèt. (Xem Híng dÉn
söa ch÷a ®Ó biÕt c¸c trÞ sè tiªu chuÈn). C¸c môc cÇn ph¶i kiÓm tra tríc khi ®o c¸c th«ng sè c©n chØnh:
· ¸p suÊt trong lèp xe (trong ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn)
· HiÖn tîng mßn lèp kh«ng ®Òu mét c¸ch râ rÖt hoÆc kh¸c nhau vÒ cì lèp
· §é ®¶o cña lèp (theo híng kÝnh hoÆc mÆt ®Çu)
· Khíp cÇu bÞ r¬ r·o v× mßn
· Thanh nèi bÞ r¬ v× mßn
æ bi tríc bÞ r¬ v× mßn
-12-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
· ChiÒu dµi cña c¸c thanh gi»ng ph¶i vµ tr¸i
· Chªnh lÖch kho¶ng c¸ch trôc gi÷a phÝa tr¸i vµ phÝa ph¶i
· Sù biÕn d¹ng hoÆc mµi mßn cña c¸c chi tiÕt dÉn ®éng l¸i
· Sù biÕn d¹ng hoÆc mµi mßn cña c¸c chi tiÕt liªn quan ®Õn hÖ thèng treo tríc
· §é nghiªng ngang cña th©n xe (kho¶ng s¸ng gÇm xe)
(1/2)
M« t¶
4. TÇm quan träng cña viÖc ®iÒu chØnh kho¶ng s¸ng
gÇm xe tríc khi ®o gãc ®Æt b¸nh xe
Trong xe cã hÖ thèng treo tríc ®éc lËp, c¸c yÕu tè gãc
®Æt b¸nh xe sÏ thay ®æi tuú theo t¶i träng, do thay ®æi
kho¶ng s¸ng gÇm xe (kho¶ng c¸ch mÆt ®Êt – khung
gÇm). V× vËy, cÇn quy ®Þnh c¸c yÕu tè gãc ®Æt b¸nh xe
cho tõng kho¶ng s¸ng gÇm xe tiªu chuÈn. NÕu kh«ng
cã quy ®Þnh g× kh¸c, h·y tham kh¶o Híng dÉn söa
ch÷a, ...
5. Ch¹y thö xe
Sau khi ®iÒu chØnh cÇu tríc, hÖ thèng treo, v« l¨ng
vµ/hoÆc gãc ®Æt b¸nh tríc, h·y ch¹y thö xe ®Ó kiÓm tra
kÕt qu¶ ®iÒu chØnh:
· Ch¹y ®êng th¼ng
(1) V« l¨ng ph¶i ë vÞ trÝ ®óng
(2) Xe ph¶i ch¹y th¼ng trªn ®êng b»ng ph¼ng
(3) V« l¨ng kh«ng bÞ rung l¾c qu¸ møc
· Ch¹y vßng
Quay v« l¨ng dÔ dµng vÒ c¶ c¶ hai chiÒu, vµ khi th¶ ra
th× v« l¨ng quay trë vÒ vÞ trÝ trung hoµ nhanh vµ nhÑ
nhµng.
· Phanh
Khi phanh xe trªn ®êng b»ng ph¼ng th× v« l¨ng kh«ng
bÞ kÐo lÖch vÒ phÝa nµo.
· KiÓm tra tiÕng ån kh¸c thêng
Khi ch¹y thö, kh«ng cã tiÕng ån bÊt thêng
6. C¸c kÕt qu¶ ®o vµ c¸ch sö dông chóng
NÕu c¸c trÞ sè ®o kh¸c víi c¸c trÞ sè tiªu chuÈn, h·y ®iÒu
chØnh hoÆc thay thÕ c¸c bé phËn ®Ó ®¹t ®îc trÞ sè tiªu
chuÈn.
(2/2)
-13-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh gãc ®Æt b¸nh tríc Gãc chôm
§Ó ®iÒu chØnh ®é chôm, h·y thay ®æi chiÒu dµi
cña thanh l¸i nèi gi÷a c¸c ®ßn cam l¸i.
1. §èi víi kiÓu xe cã thanh l¸i l¾p phÝa sau trôc
l¸i, nÕu t¨ng chiÒu dµi thanh l¸i th× ®é chôm
t¨ng. §èi víi kiÓu xe cã thanh l¸i l¾p phÝa
tríc trôc l¸i, nÕu t¨ng chiÒu dµi thanh gi»ng
th× ®é cho·i t¨ng
2. §èi víi kiÓu thanh l¸i kÐp th× ®é chôm ®îc
®iÒu chØnh víi chiÒu dµi cña hai thanh l¸i tr¸i
vµ ph¶i nh nhau. NÕu chiÒu dµi cña hai
thanh l¸i nµy kh¸c nhau th× dÉu ®é chôm
®· ®îc ®iÒu chØnh ®óng còng kh«ng mang
l¹i gãc quay vßng ®óng
(1/1)
Camber vµ Caster
C¸c ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh gãc camber vµ
gãc caster tuú thuéc vµo tõng kiÓu xe. Sau ®©y
lµ nh÷ng ph¬ng ph¸p ®iÓn h×nh.
NÕu gãc Camber vµ/hoÆc gãc caster ®îc ®iÒu
chØnh th× ®é chôm còng thay ®æi. V× vËy, sau khi
®iÒu chØnh gãc camber vµ gãc caster, cÇn ph¶i
®iÒu chØnh ®é chôm.
-14-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
1. §iÒu chØnh riªng gãc Camber
§èi víi mét sè kiÓu xe, cã thÓ thay thÕ c¸c
bul«ng cam l¸i b»ng c¸c bul«ng ®iÒu chØnh
camber. Nh÷ng bul«ng nµy cã ®êng kÝnh
th©n nhá h¬n, cho phÐp ®iÒu chØnh ®îc
gãc camber.
Ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh nµy ®îc sö dông
cho kiÓu hÖ thèng treo cã thanh gi»ng.
2. §iÒu chØnh riªng gãc Caster
Gãc caster ®îc ®iÒu chØnh b»ng c¸ch thay
®æi kho¶ng c¸ch gi÷a ®ßn treo díi vµ thanh
gi»ng, sö dông ®ai-èc hoÆc vßng ®Öm cña
thanh gi»ng. C¸ch ®iÒu chØnh nµy ¸p dông
cho c¸c kiÓu hÖ thèng treo cã thanh gi»ng
hoÆc hÖ thèng treo h×nh thanh kiÎu ch¹c
kÐp, trong ®ã, thanh gi»ng cã thÓ ë phÝa
tríc hoÆc phÝa sau ®ßn treo díi.
-15-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
3. §iÒu chØnh ®ång thêi c¶ camber vµ caster
(1) Bul«ng ®iÒu chØnh kiÓu cam lÖch t©m ®îc
l¾p ë ®Çu trong cña ®ßn treo díi. Quay
bul«ng nµy sÏ lµm dÞch chuyÓn t©m cña
khíp cÇu díi, nhê thÕ mµ cã thÓ ®iÒu chØnh
c¶ camber vµ caster. C¸ch ®iÒu chØnh nµy
¸p dông cho c¸c kiÓu hÖ thèng treo cã thanh
gi»ng hoÆc hÖ thèng treo h×nh thang cã
ch¹c kÐp.
(2) Quay c¸c bul«ng ®iÒu chØnh kiÓu cam lÖch
t©m ë phÝa tríc vµ phÝa sau cña ®ßn treo
díi sÏ lµm thay ®æi gãc l¾p ®Æt cña ®ßn
treo díi vµ thay ®æi vÞ trÝ cña khíp cÇu díi.
C¸ch ®iÒu chØnh nµy ¸p dông cho c¸c hÖ
thèng treo h×nh thang cã ch¹c kÐp.
(3) Gãc l¾p ®Æt cña ®ßn treo trªn, còng chÝnh lµ
vÞ trÝ cña ®ßn treo trªn, ®îc thay ®æi b»ng
c¸ch t¨ng hoÆc gi¶m sè lîng hoÆc/vµ
chiÒu dµy miÕng ®Öm. C¸ch ®iÒu chØnh nµy
¸p dông cho c¸c hÖ thèng treo h×nh thang
cã ch¹c kÐp.
(1/1)
ThÝ dô vÒ ®iÒu chØnh gãc Camber vµ gãc
Caster
Sau ®©y lµ mét thÝ dô vÒ ®iÒu chØnh xe Supra
JZA80 (1998)
(Tham kh¶o Híng dÉn söa ch÷a ®Ó biÕt thªm
chi tiÕt)
(1) §o gãc camber vµ gãc caster
(1/2)
-16-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
(2) Nh trªn biÓu ®å, ®äc kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm
®¸nh dÊu ®Õn ®iÓm 0
(3) §iÒu chØnh c¸c cam tríc vµ/hoÆc sau theo
gi¸ trÞ ®· ®äc ®îc trªn biÓu ®å
(2/2)
B¸n kÝnh quay vßng (Gãc b¸nh xe, gãc
quay vßng)
KiÓu xe cã bul«ng chÆn cam l¸i th× cã thÓ ®iÒu
chØnh ®îc, cßn kiÓu kh«ng cã bul«ng nµy th×
kh«ng ®iÒu chØnh ®îc.
Gîi ý:
§èi víi kiÓu c¬ cÊu l¸i trôc vÝt-thanh r¨ng th×
gãc b¸nh xe ®îc x¸c ®Þnh bëi ®iÓm mµ ®Çu
thanh r¨ng tiÕp xóc víi vá thanh r¨ng. V× vËy,
thêng lµ kh«ng cã bul«ng cam l¸i. NÕu chiÒu
dµi cña c¸c thanh gi»ng tr¸i vµ ph¶i kh¸c nhau
th× ®iÒu nµy cã thÓ lµm cho gãc b¸nh xe kh«ng
®óng.
(1/1)
-17-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
Gãc ®Æt b¸nh sau M« t¶
Gãc ®Æt b¸nh xe sau cña xe cã hÖ thèng treo
sau ®éc lËp ®îc thùc hiÖn b»ng c¸ch ®iÒu
chØnh gãc camber vµ gãc chôm. Ph¬ng ph¸p
®iÒu chØnh camber vµ gãc chôm tuú thuéc vµo
kiÓu hÖ thèng treo. Mét sè kiÓu xe kh«ng cã c¬
cÊu ®Ó ®iÒu chØnh gãc camber.
(1/1)
-18-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
Bµi tËp
H·y sö dông c¸c bµi tËp nµy ®Ó kiÓm tra møc hiÓu biÕt cña b¹n vÒ c¸c tµi liÖu trong ch¬ng nµy. Sau khi tr¶ lêi
mçi bµi tËp, b¹n cã thÓ dïng nót tham kh¶o ®Ó kiÓm tra c¸c trang liªn quan ®Õn c©u hái vÒ c©u hái hiÖn t¹i. Khi
c¸c b¹n cã c©u tr¶ lêi ®óng, h·y trë vÒ v¨n b¶n ®Ó duyÖt l¹i tµi liÖu vµ t×m c©u tr¶ lêi ®óng. Khi ®· tr¶ lêi ®óng mäi
c©u hái, b¹n cã thÓ chuyÓn sang ch¬ng tiÕp theo.
-19-
- Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – HÖ thèng treo vµ HÖ thèng l¸i Gãc ®Æt b¸nh xe
C©u hái-1
Minh hoạ dưới đây thể hiện các yếu tố góc đặt bánh xe. Hãy chọn trong các cụm từ sau đây các từ tương ứng với các hình từ 1
đến 4.
1. 2.
3. 4.
a) Góc chụm b) Caster và khoảng caster c) Góc kingpin và khoảng lệch d) Camber e) Bán kính quay
vòng
Trả lời: 1. 2. 3. 4.
C©u hái-2
Các câu sau đây nói đến vai trò của góc đặt bánh xe. Hãy chọn trong các cụm từ sau đây các từ tương ứng với các câu từ 1 đến
4.
Ảnh hưởng đến độ ổn định chạy trên đường thẳng và Giảm lực lái, giảm lực phản hồi và lực kéo kéo lệch
1. hồi vị bánh xe sau khi chạy trên đường vòng. 2. một bên.
Góc tiếp xúc giữa lốp xe với mặt đường, vì nó ảnh Làm cho góc quay của các bánh xe bên phải và bên
3. hưởng đến tính năng chạy đường vòng. 4. trái khác nhau để tăng tính năng chạy đường vòng.
a) Camber b) Caster and khoảng caster c) Góc chụm d) Góc kingpin e) Bán kính quay vòng
Trả lời: 1. 2. 3. 4.
C©u hái-3
Các câu từ 1 đến 4 sau đây nói đến những kiểm tra cần phải thực hiện trước khi góc đặt bánh xe. Hãy chon câu sai.
Áp suất trong lốp xe
1.
Độ rơ của thanh nối do bị mòn
2.
Độ rơ của vô lăng
3.
Sự chênh lệch giữa khoảng cách trục bên phải và bên trái
4.
-20-
nguon tai.lieu . vn
