Xem mẫu
- §¹I HäC QUèC GIA Hµ NéI
TR¦êNG §¹I HäC KHOA HäC Tù NHI£N
L£ §øC Tè
H¶I D¦¥NG HäC BIÓN §¤NG
Hµ NéI - 1999
- MôC LôC
Lêi giíi thiÖu
Ch¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ vÞ trÝ ®Þa lý vµ lÞch sö nghiªn cøu
biÓn ®«ng ViÖt Nam
1.1 VÞ trÝ ®Þa lý BiÓn §«ng ViÖt Nam 7
1.2 LÞch sö ®iÒu tra nghiªn cøu BiÓn §«ng 21
Ch¬ng 2: §Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn ViÖt Nam
2.1 §Æc ®iÓm ®Þa chÊt ®Þa m¹o 36
2.2 §Æc ®iÓm cÊu tróc h×nh th¸i BiÓn §«ng 63
2.3 §Æc ®iÓm khÝ hËu BiÓn §«ng 71
2.4 Thñy triÒu vµ dao ®éng mùc níc 86
2.5 Hoµn lu líp níc mÆt BiÓn §«ng 97
2.6 Sãng biÓn trong hai mïa giã, sãng biÓn khi b·o 106
2.7 §Æc ®iÓm chÕ ®é nhiÖt muèi 109
Ch¬ng 3: Sinh vËt biÓn vµ c¸c hÖ sinh th¸i biÓn ViÖt Nam
3.1 Sinh vËt biÓn ViÖt Nam 118
3.2 C¸c hÖ sinh th¸i ven biÓn 127
Ch¬ng 4: tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i trêng biÓn
viÖt nam
4.1 Tµi nguyªn kho¸ng s¶n 142
4.2 Tµi nguyªn sinh vËt 154
4.3 Tµi nguyªn muèi vµ c¸c ho¸ phÈm biÓn 169
4.4 §iÒu kiÖn ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i. 170
4.5 HiÖn tr¹ng m«i trêng biÓn ViÖt Nam 175
4.6 Khai th¸c vµ b¶o vÖ tµi nguyªn m«i trêng biÓn 187
205
Tµi liÖu tham kh¶o
1
- The textbook "Oceanography of South-China Sea" presents
the basic problems on natural conditions, resources and
environment of the South-China sea. Chapter 1 deals with the
geographical situation, the important role of this sea to Vietnam
state. Chapter 2 presents natural conditions of South-China sea
such as geological formulations, geomorphology, thermal and
dynamical processes. Chapter 3 is paid to the estimation of
biodiversity and ecological systems. Chapter 4 focuses to the
problems of optimal use of marine resources and environmental
protection as a main task of the economics fields.
2
- LêI GIíI THIÖU
H¶i D¬ng häc BiÓn §«ng cã thÓ xem nh kÕt qu¶ nghiªn cøu cña mét ®Ò tµi
khoa häc, v× cho ®Õn hiÖn nay cha cã t¸c gi¶ nµo viÕt vÒ vÊn ®Ò nµy mét c¸ch toµn
diÖn, nhng ®Ò cËp ®Õn tõng mÆt cña BiÓn §«ng th× cã nhiÒu. Víi t c¸ch lµ mét
gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y ë bËc ®¹i häc, "H¶i D¬ng häc BiÓn §«ng" ph¶i ®îc viÕt mét
c¸ch thËn träng ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn tµi nguyªn, m«i trêng
cña BiÓn §«ng. TËp thÓ t¸c gi¶ ph¶i ch¾t läc c¸c th«ng sè c¬ b¶n nhÊt, tin cËy nhÊt
tõ nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c Ch¬ng tr×nh BiÓn quèc gia (tõ 1980 ®Õn
1995), ®· ®îc c¸c héi ®ång c¬ së vµ cÊp Nhµ níc c«ng nhËn, trong ®ã cã danh tõ
BiÓn §«ng vµ BiÓn §«ng ViÖt Nam. Khi nãi ®Õn BiÓn §«ng ViÖt Nam lµ muèn giíi
h¹n sù nghiªn cøu ë vïng níc thuéc ViÖt Nam.
H¶i D¬ng häc BiÓn §«ng ®· ®Ò cËp ®Õn 4 vÊn ®Ò lín mét c¸ch c¬ b¶n,
kh«ng tham väng ®i s©u nh mét chuyªn ®Ò. VÊn ®Ò thø nhÊt vÒ vÞ trÝ ®Þa lý vµ tÇm
quan träng cña BiÓn §«ng ®èi víi quèc gia ven biÓn, trong ®ã kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn
quèc gia cña Nhµ níc CHXHCN ViÖt Nam trªn BiÓn §«ng. VÊn ®Ò thø hai vµ thø
ba lµ phÇn chÝnh cña cuèn s¸ch. Trong vÊn ®Ò thø hai ®· tr×nh bµy ®Çy ®ñ c¸c thµnh
t¹o ®Þa chÊt, trÇm tÝch, ®Þa m¹o h×nh th¸i vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm khÝ tîng thñy v¨n lµ
nh÷ng nh©n tè quan träng t¹o nªn diÖn m¹o vµ b¶n chÊt cña BiÓn §«ng. VÊn ®Ò thø
ba giµnh riªng cho nh÷ng néi dung vÒ thÕ giíi sinh vËt, ph¶n ¸nh kh¸ ®Çy ®ñ vµ toµn
diÖn tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña mét biÓn nhiÖt ®íi lín nhÊt Th¸i B×nh D¬ng. VÊn ®Ò
thø t lµ tµi nguyªn vµ m«i trêng, ë ®©y ®Ò cËp ®Õn nhiÒu néi dung quan träng cña
vÊn ®Ò, võa cã tÝnh lý luËn võa thùc tiÔn cña BiÓn §«ng ViÖt Nam. Trong ®ã tËp
trung vµo néi dung chÝnh lµ ®¸nh gi¸ c¸c d¹ng tµi nguyªn vµ hiÖn tr¹ng m«i trêng
BiÓn §«ng ®ang ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc cña sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, nh©n
d©n ta, Nhµ níc ta ph¶i cã th¸i ®é ®èi xö ®óng ®¾n ®èi víi tµi nguyªn m«i trêng
BiÓn §«ng.
Chóng t«i cho r»ng vÒ cÊu tróc vµ néi dung cuèn "H¶i D¬ng häc BiÓn
§«ng" do GS. Lª §øc Tè - chñ biªn cã thÓ ®îc chÊp nhËn nh mét gi¸o tr×nh cho
sinh viªn khoa KTTV vµ HDH trêng §HKHTN vµ còng cã gi¸ trÞ tham kh¶o nhÊt
®Þnh cho c¸c nhµ khoa häc quan t©m ®Õn BiÓn §«ng. Chóng t«i ch©n thµnh c¶m ¬n
GS. TS. §Æng Ngäc Thanh, GS. TS. NguyÔn Ngäc Thôy, TS. Lª Duy B¸ch, TS.
Hoµng Träng LËp vµ TS. Tr¬ng V¨n Tuyªn ®· cung cÊp nh÷ng bµi viÕt lµm t liÖu
cho cuèn s¸ch nµy. Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n ch¾c ch¾n cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt,
chóng t«i mong sù gãp ý cña b¹n ®äc.
3
- Ch¬ng 1
Kh¸i qu¸t vÒ vÞ trÝ ®Þa lý
vµ lÞch sö nghiªn cøu BiÓn ®«ng viÖt nam
1.1. VÞ trÝ ®Þa lý BiÓn §«ng ViÖt Nam
1.1.1. VÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña BiÓn §«ng
BiÓn §«ng lµ biÓn r×a phÝa T©y cña Th¸i B×nh D¬ng ®· tõng ®îc gäi
b»ng nhiÒu tªn : BiÓn §«ng, Giao chØ D¬ng, BiÓn Nam H¶i, BiÓn Nam Trung
Hoa... Tªn " BiÓn §«ng" ®· xuÊt hiÖn trong cuèn §Þa lý vµo lo¹i cæ nhÊt ë
níc ta do NguyÔn Tr·i so¹n n¨m 1435 tr×nh lªn vua Lª Th¸i T«ng víi dßng
ch÷ "H¶i §«ng H¶i d·" tøc lµ "BiÓn lµ BiÓn §«ng vËy".
Tªn BiÓn §«ng ®îc viÕt hoa trang träng c¶ hai ch÷ hiÖn ®ang ®îc
dïng trong c¸c v¨n kiÖn chÝnh thøc cña Nhµ níc ViÖt Nam. Trªn c¸c b¶n ®å
thÕ giíi xuÊt b¶n, BiÓn §«ng cã tªn tiÕng Anh lµ South China Sea, tøc lµ BiÓn
Nam Trung Hoa. Theo qui íc cña tæ chøc thuû v¨n quèc tÕ, tªn cña c¸c biÓn
®îc ®Æt tªn theo vÞ trÝ t¬ng ®èi cña lôc ®Þa lín nhÊt kÒ bªn.
BiÓn §«ng cã diÖn tÝch kho¶ng 3.447.000 km2, gÊp h¬n 8 lÇn BiÓn §en
vµ gÇn mét lÇn rìi §Þa Trung H¶i, BiÓn §«ng bao gåm c¶ vÞnh B¾c Bé vµ
vÞnh Th¸i Lan, cã ®é s©u trung b×nh 1.140m, diÖn tÝch kho¶ng 3.928.000km2,
chiÒu dµi 3.500km (h×nh 1). BiÓn §«ng t¬ng ®èi kÝn xung quanh ®îc bao
bäc bëi c¸c ®¶o, quÇn ®¶o vµ ®Êt liÒn, tuy vËy BiÓn §«ng ®Òu th«ng víi c¸c
biÓn l©n cËn vµ c¸c ®¹i d¬ng qua c¸c eo biÓn. PhÝa t©y nam BiÓn §«ng th«ng
ra Ên §é D¬ng qua eo Malacca gi÷a b¸n ®¶o Malaysia vµ ®¶o Sumatra
(Indonesia), phÝa nam qua eo Karimata vµ BiÓn Giava (Indonesia) ®i ra Ên §é
D¬ng b»ng hai cöa Sunda (gi÷a Giakacta vµ Lombok (gÇn Bali), mÆc dï tµu
bÌ Ýt qua l¹i hai cöa nµy song chóng còng cã vÞ thÕ quan träng. PhÝa b¾c vµ
phÝa ®«ng cña BiÓn §«ng th«ng víi Th¸i B×nh D¬ng qua c¸c eo biÓn s©u vµ
c¸c eo biÓn cña quÇn ®¶o Philippine.
Ven BiÓn §«ng cã 9 quèc gia, lµ Trung Quèc, Philippin, Malaysia ,
Indonesia, Brun©y, Singapore, Th¸i Lan, Campuchia vµ ViÖt Nam. Ngoµi ra
cßn ph¶i kÓ ®Õn c¸c vïng l·nh thæ phô thuéc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh §µi
Loan, Hång K«ng, Ma Cao n»m ven bê ®«ng b¾c BiÓn §«ng, Trung Quèc lµ
quèc gia lín nhÊt ven BiÓn §«ng ¸n ng÷ phÝa b¾c.
4
- H×nh 1a. §Þa h×nh ®¸y BiÓn §«ng
5
- BiÓn §«ng
H×nh 1b. BiÓn §«ng trong khu vùc §«ng Nam ¸
C¸c quèc gia quÇn ®¶o lµ Indonesia vµ Philippin víi hµng ngh×n ®¶o lín
nhá ¸n ng÷ phÇn phÝa nam vµ phÝa ®«ng cña BiÓn §«ng.
ViÖt Nam lµ quèc gia ven bê phÝa t©y cña BiÓn §«ng cïng víi
Campuchia vµ Th¸i Lan, ViÖt Nam cã 3.260km bê biÓn. TÝnh trung b×nh cø
100km2 ®Êt liÒn cã 1 km ®é dµi bê biÓn. Trong lóc ®ã trªn thÕ giíi, trung b×nh
600km2 diÖn tÝch lôc ®Þa míi cã 1km ®é dµi bê biÓn, v× vËy ViÖt Nam lµ quèc
6
- gia rÊt lîi thÕ vÒ biÓn.
BiÓn §«ng quan träng vÒ chiÕn lîc, giµu vÒ tµi nguyªn vµ ®a d¹ng vÒ
sinh häc, gi÷ vÞ trÝ quan träng thø hai trªn thÕ giíi sau §Þa Trung H¶i. §©y lµ
con ®êng hµng h¶i quèc tÕ nèi Ên §é D¬ng víi Th¸i B×nh D¬ng, §«ng ¸
víi Nam ¸ vµ tõ ®ã víi c¸c con ®êng ®i vÒ ch©u Phi, ch©u ¢u. Nh×n lªn b¶n
®å giao th«ng vËn t¶i cña thÕ giíi tÊt c¶ c¸c con ®êng hµng kh«ng vµ hµng
h¶i quèc tÕ chñ yÕu gi÷a Ên §é D¬ng vµ Th¸i B×nh D¬ng ®Òu qua BiÓn
§«ng. BiÓn §«ng cã hai h¶i c¶ng lín cña thÕ giíi lµ Hång K«ng ë cöa phÝa
b¾c cña BiÓn §«ng vµ Singapore n»m ë cöa phÝa nam cña BiÓn. Khèi lîng
vËn chuyÓn qua BiÓn §«ng kh¸ lín, chØ tÝnh riªng dÇu löa ®· cã h¬n 90% nhu
cÇu dÇu löa cña níc NhËt vËn chuyÓn qua biÓn nµy. N¬i ®©y tríc kia ®·
tõng cã c¨n cø h¶i qu©n lín cña siªu cêng trªn biÓn ®ã lµ c¨n cø h¶i qu©n cña
Mü ë Subich (Philippin).
BiÓn §«ng cã hai vÞnh lín lµ vÞnh B¾c Bé vµ vÞnh Th¸i Lan
VÞnh B¾c Bé n»m ë phÝa t©y cña BiÓn §«ng, réng tõ kinh tuyÕn
105 36'E ®Õn 109055E tr¶i dµi tõ vÜ tuyÕn 170 N xuèng vÜ tuyÕn 210N. DiÖn
o
tÝch cña vÞnh vµo kho¶ng 140.000 km2 ®Õn 160.000 km2 tuú theo c¸ch quy
®Þnh ph¹m vi. Chu vi cña vÞnh kho¶ng 1.950km, chiÒu dµi vÞnh lµ 496km, vÞnh
cã chiÒu réng lín nhÊt lµ 314km. Trªn b¶n ®å thÕ giíi vÞnh B¾c Bé cßn cã tªn
Tonkin gulf.
VÞnh B¾c Bé ®îc bao bäc bëi bê biÓn miÒn B¾c ViÖt Nam ë phÝa t©y,
bëi lôc ®Þa Trung Quèc ë phÝa b¾c vµ b¸n ®¶o L«i Ch©u cïng víi ®¶o H¶i
Nam ë phÝa ®«ng. Bê vÞnh khóc khuûu vµ cã v« sè ®¶o ven bê, tËp trung chñ
yÕu ë phÝa t©y b¾c vÞnh ven bê biÓnViÖt Nam, riªng phÇn vÞnh phÝa ViÖt Nam
cã kho¶ng 1.300 ®¶o. §Æc biÖt cã ®¶o B¹ch Long VÜ cña ViÖt Nam n»m gÇn
gi÷a vÞnh, cã diÖn tÝch kho¶ng 2,5 km2, c¸ch ®Êt liÒn ViÖt Nam kho¶ng
110km. ChiÒu dµi bê vÞnh phÝa ViÖt Nam tõ cöa s«ng B¾c Lu©n ®Õn mòi Lay
kho¶ng 740km, bê vÞnh phÝa Trung Quèc tõ cöa s«ng B¾c Lu©n qua b¸n ®¶o
L«i Ch©u tíi mòi Oanh Ca phÝa t©y ®¶o H¶i Nam kho¶ng 889km.
Nguån níc chñ yÕu giao lu víi vÞnh B¾c Bé qua cöa phÝa Nam víi
BiÓn §«ng réng chõng 230 km ë n¬i hÑp nhÊt, mét phÇn nhá khèi níc trao
®æi qua eo biÓn Quúnh Ch©u, §«ng H¶i. Eo Quúnh Ch©u hoµn toµn thuéc vÒ
Trung Quèc lµ mét eo biÓn hÑp, chç hÑp nhÊt kho¶ng 18 km vµ s©u kho¶ng
7
- 20m.
VÞnh B¾c Bé lµ mét vÞnh n«ng ®é s©u trung b×nh vµo kho¶ng 40 - 50m,
n¬i s©u nhÊt kho¶ng 100m. Khu vùc cã ®é s©u nhá h¬n 30m chiÕm diÖn tÝch
kho¶ng 60% vÞnh. §Þa h×nh ®¸y biÓn t¬ng ®èi b»ng ph¼ng víi ®é dèc nhá,
d¹ng lßng ch¶o nghiªng vÒ phÝa ®«ng nam (phÝa ®¶o H¶i Nam). Tõ cöa vÞnh
trë ra BiÓn §«ng ®¸y thôt s©u xuèng tíi 1.000m vµ h¬n n÷a.
VÞnh Th¸i Lan n»m ë phÝa t©y nam cña BiÓn §«ng. VÞnh ®îc bao bäc
bëi bê biÓn, ViÖt Nam, Campuchia, Th¸i Lan vµ Malasia. DiÖn tÝch vÞnh
kho¶ng 293.000 km2, gÇn gÊp ®«i diÖn tÝch vÞnh B¾c Bé, chu vi vÞnh kho¶ng
2.300km, chiÒu dµi vÞnh 628km.
VÞnh Th¸i Lan lµ mét vÞnh n«ng, ®é s©u lín nhÊt ë trung t©m vµo
kho¶ng 80m vµ ®é s©u lín nhÊt ë cöa vÞnh kho¶ng 60m. Gãc trong cïng cña
vÞnh lµ eo Bangkok cã d¹ng lâm h×nh ch÷ nhËt.
C¸c ®¶o chÝnh trong vÞnh Th¸i Lan lµ Phó Quèc, quÇn ®¶o Thæ Chu,
®¶o Poulowai, ®¶o Kokut ë phÝa ®«ng vÞnh c¸c ®¶o Kotao, ®¶o Kophangan,
Kosamui ë phÝa t©y vÞnh.
1.1.2. C¸c vïng biÓn thuéc quyÒn tµi ph¸n quèc gia cña ViÖt Nam
B¶n ®å kinh tÕ chÝnh trÞ biÓn cña thÕ giíi vµ cña BiÓn §éng ®· vµ ®ang
thay ®æi theo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña LuËt BiÓn. C¨n cø vµo sù ph¸t triÓn cña
LuËt BiÓn quèc tÕ, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ra "Tuyªn bè vÒ l·nh h¶i, vïng tiÕp
gi¸p, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa cña ViÖt Nam" ngµy 12/5/1977
vµ tiÕp sau ®ã ngµy 12/11/1982 ra "Tuyªn bè vÒ ®êng c¬ b¶n ven bê lôc ®Þa
ViÖt Nam".
Hai b¶n tuyªn bè rÊt quan träng nµy ®· chÝnh thøc ph©n chia vïng biÓn
thuéc quyÒn tµi ph¸n quèc gia cña níc ta thµnh vïng néi thuû, vïng l·nh h¶i,
vïng tiÕp gi¸p, vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ vµ Ên ®Þnh thÒm lôc ®Þa cña níc
ta.. Ngµy 23/6/1994 Quèc héi níc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam
kho¸ IX ®· phª chuÈn C«ng íc Liªn HiÖp Quèc vÒ LuËt BiÓn n¨m 1982, biÓu
thÞ quyÕt t©m cña níc ta cïng víi céng ®ång quèc tÕ x©y dùng mét trËt tù
ph¸p lý c«ng b»ng khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn vµ hîp t¸c trªn biÓn trong khu
vùc.
§êng c¬ së dïng ®Ó tÝnh chiÒu réng l·nh h¶i níc ta thuéc lo¹i ®êng
c¬ së th¼ng. Trong ban Tuyªn bè quy ®Þnh ®êng c¬ së dïng ®Ó tÝnh chiÒu
8
- réng l·nh h¶i ViÖt Nam ngµy 12/11/1982 níc ta míi quy ®Þnh ®êng c¬ së
ven bê lôc ®Þa, cßn ®êng c¬ së cña c¸c quÇn ®¶o Hoµng Sa, Trêng Sa ë
ngoµi kh¬i sÏ ®îc c«ng bè sau (h×nh 2).
§iÓm xuÊt ph¸t cña ®êng c¬ së ®Ó tÝnh chiÒu réng l·nh h¶i níc ViÖt
Nam lµ ®iÓm 0 - mét ®iÓm n»m trªn ranh giíi phÝa t©y nam cña vïng níc lÞch
sö chung cña hai níc ViÖt Nam - Campuchia kÐo ®Õn ®iÓm A1 trªn hßn Nh¹n
trong quÇn ®¶o Thæ Chu, thuéc tØnh Kiªn Giang, qua ®iÓm A2 thuéc hßn §¸
LÎ n»m ë ®«ng nam hßn Khoai thuéc tØnh Minh H¶i, ®Õn ®iÓm A3 ë hßn Tµi
Lín, ®iÓm A4 ë hßn B«ng Lang, ®iÓm A5 ë hßn B¶y C¹nh trong nhãm quÇn
®¶o C«n §¶o, kÐo lªn ®iÓm A6 ë hßn H¶i thuéc nhãm ®¶o Phó Quý tØnh B×nh
ThuËn,®Õn ®iÓm A7 ë trªn hßn §«i, tØnh Kh¸nh Hoµ, vµ ®iÓm A8 ë mòi §¹i
L·nh, tØnh Phó Yªn, ®Õn ®iÓm A9 ë hßn ¤ng Can thuéc tØnh B×nh §Þnh, qua
®iÓm A10 ë ®¶o Lý S¬n thuéc tØnh Qu¶ng Ng·i ®Õn ®iÓm A11 ë ®¶o Cån Cá
thuéc Qu¶ng TrÞ, vµ kÐo ®Õn ®iÓm gi÷a cña vÞnh B¾c Bé sÏ ®îc c«ng bè sau.
Theo Tuyªn bè nµy, nh÷ng ®iÓm cña ®êng c¬ së c¸ch bê xa nhÊt lµ
hßn Nh¹n kho¶ng 80 h¶i lý, hßn H¶i trªn 70 h¶i lý, C«n §¶o trªn 50 h¶i lý.
C¸c ®o¹n ®êng c¬ së th¼ng gi÷a hai ®iÓm liªn tiÕp dµi nhÊt lµ tõ hßn H¶i ®Õn
C«n §¶o trªn 170 h¶i lý, tõ hßn H¶i ®Õn hßn §«i 160 h¶i lý, tõ hßn Nh¹n ®Õn
hßn §¸ LÎ kho¶ng 100 h¶i lý.
Tuy ®êng c¬ së ven bê lôc ®Þa ViÖt Nam ®i qua mét sè ®¶o c¸ch xa bê
tõ 50 ®Õn 80 h¶i lý vµ c¸ch xa nhau trªn 100 h¶i lý, nhng ®êng c¬ së nµy
vÉn phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn cña luËt ph¸p vµ thùc tiÔn quèc tÕ v× c¸c ®¶o
cã nh÷ng lîi Ých kinh tÕ riªng biÖt mµ thùc tÕ vµ tÇm quan träng cña nh÷ng lîi
Ých Êy ®· ®îc qu¸ tr×nh sö dông l©u dµi chøng minh râ rµng vµ ®êng c¬ së
cña níc ta vÉn ch¹y theo xu thÕ chung cña bê biÓn.
Däc theo d¶i ven biÓn níc ta cã nhiÒu mòi ®Êt nh« ra ngoµi biÓn, cã
trªn 110 cöa s«ng, l¹ch lín nhá, cã nhiÒu vòng, vÞnh, cã c¸c ®¶o nhá vµ quÇn
®¶o n»m t¬ng ®èi xa bê, nhng vÒ mÆt kinh tÕ, quèc phßng, lÞch sö, ®Þa lý
hµnh chÝnh lu«n g¾n bã víi d¶i ven bê vµ ®Êt liÒn, lµ mét bé phËn l·nh thæ
níc ViÖt Nam kh«ng thÓ t¸ch rêi.
VÝ dô nh ®iÓm A1 trªn hßn Nh¹n lµ mét ®¶o nhá xa nhÊt cña quÇn ®¶o
Thæ Chu n»m ngoµi kh¬i vïng biÒn t©y nam cña Tæ Quèc. Hßn Nh¹n cïng víi
8 hßn ®¶o lín nhá kh¸c häp thµnh quÇn ®¶o Thæ Chu g¾n bã chÆt chÏ víi ®Êt
liÒn tõ bao ®êi nay vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, quèc phßng. Trong s¸ch "§¹i
Nam nhÊt thèng chÝ" do Quèc sö qu¸n nhµ NguyÔn so¹n xong n¨m 1882 ®·
9
- viÕt: "§¶o Thæ Chu ë ngoµi biÓn kh¬i huyÖn Hµ Ch©u, c¸ch bê hai ngµy rìi
®êng, l¹i cã tªn lµ hßn Ch©u DÇu, chu vi chõng vµi tr¨m dÆm, c©y cèi xanh
um, hang ®éng ©m u, s¶n xuÊt yÕn sµo, ®åi måi, vÝch, h¶i s©m, trªn cï lao cã
d©n c ë".
Trung quèc
hµ néi
Nam H¶i phßng . B¹ch Long VÜ
§Þnh §
V inh ®¶o H¶i Nam
A11.®¶o Cån Cá
®¶o Phï LiÔn
H uÕ ®¶o H oµng Sa
TH¸i lan
§ µ N½ng ®¶o Linh C«n
A10 ®¶o Tri T«n
QuÇn ®¶o Hoµng Sa
®¶o Lý S¬n
A9.hßn «ng Cån
Quy Nh¬n
A 8.mòi §¹i L·nh
CAMPUCHIA
Nha Trang
®¶o Song Tö §«ng
Phan ThiÕt ®¶o BÕn L¹c
®¶o Phó Quèc
®¶o Song Tö T©y
Tp Hå ChÝ Minh ®¶o B×nh Nguyªn
®¶o ®¶o S¬n Ca
V òng Tµu A6.hßn H¶i
Minh H¶i ®¶o Ba §×nh
hßn Nh¹n
A1.®¶o Thæ Chu
A5.hßn B¶y Canh ®¶o Trêng ®¶o Nam YÕt
C«n §¶o ®. Palapan
Sa
A2.hßn §¸ LÎ §¸ §«ng
A4.hßn §ång Lang
V ïng níc lÞch sö
®¶o An Bang
®¸ Hoa Lau
MALAIXIA
MALAIXIA
I NDONEXIA
b¸n ®¶o
®¶o Cakman Ion
Q.® Natuna B¾c
Malacca
Côc §o ®¹c vµ b¶n ®å Nhµ níc vÏ th¸ng 7-1987
H×nh 2. §êng c¬ së níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
10
- Ba ®iÓm A2, A3, A4 n»m trªn ba hßn ®¶o B«ng Lang, B¶y C¹nh, Tµi Lín
lµ nh÷ng ®iÓm nh« ra nhÊt cña quÇn ®µo C«n §¶o - mét quÇn ®¶o gåm 13 ®¶o
lín nhá kh¸ trï phó, ®Êt ®ai mµu mì ..., d©n ViÖt hµng bao ®êi sinh sèng trªn
®¶o b»ng nghÒ ®¸nh b¾t h¶i s¶n vµ trång trät. Thêi Ph¸p thuéc, C«n §¶o lµ
mét ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp huyÖn trùc thuéc mét tØnh trong ®Êt liÒn. N¨m
1979 do vai trß quan träng, gi÷a C«n §¶o vµ ®Êt liÒn Vòng Tµu, §Æc khu
Vòng Tµu - C«n §¶o ®· ®îc Nhµ níc thµnh lËp vµ hiÖn nay C«n §¶o lµ mét
huyÖn thuéc tØnh Bµ RÞa - Vòng Tµu ®ang trë thµnh mét vïng kinh tÕ quan
träng cña c¶ níc.
Hßn H¶i n¬i cã ®iÓm A6 cña ®êng c¬ së lµ hßn ®¶o ngoµi cïng cña
nhãm ®¶o Phó Quý, gåm trªn 8 ®¶o vµ b·i c¹n lµ mét quÇn ®¶o giµu, vÒ tæ
chøc lµ mét huyÖn thuéc tØnh B×nh ThuËn. QuÇn ®¶o n»m ë vÞ trÝ ¸n ng÷ con
®êng biÓn vµo c¶ng Vòng Tµu vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. QuÇn ®¶o cã diÖn
tÝch 32 km2, d©n sè ®«ng ®óc h¬n 15.000 ngêi sinh sèng trong c¸c lµng xãm
sÇm uÊt. D©n ë ®©y theo nghÒ ®i biÓn xa vµ næi tiÕng vÒ giái nghÒ c¸ mËp.
Vïng biÓn néi thuû cña níc ViÖt Nam bao gåm
a) Vïng biÓn n»m phÝa trong ®êng c¬ së ven bê lôc ®Þa ViÖt Nam kÓ c¶
vïng vÞnh, cöa s«ng, vïng níc c¶ng biÓn.
b) Vïng biÓn n»m phÝa trong ®êng c¬ së dïng ®Ó tÝnh chiÒu réng l·nh h¶i
cña c¸c ®¶o vµ quÇn ®¶o cña hai quÇn ®¶o Trêng Sa vµ Hoµng Sa cña ViÖt
Nam.
c) C¸c vïng níc lÞch sö cña ViÖt Nam bao gåm phÇn vÞnh thuéc phÝa ViÖt
Nam trong vÞnh B¾c Bé vµ vïng níc thuéc ViÖt Nam trong vïng níc lÞch
sö cña hai níc ViÖt Nam vµ C¨mpuchia.
Vïng níc lÞch sö cña ViÖt Nam tån t¹i ë hai vÞnh B¾c Bé vµ vÞnh Th¸i Lan:
VÞnh B¾c Bé lµ mét vÞnh n»m s©u trong l·nh thæ cña níc Céng Hßa X·
héi Chñ nghÜa ViÖt Nam vµ níc CHND Trung Hoa. VÒ mÆt ®Þa lý - ®Þa chÊt,
vÞnh B¾c Bé g¾n bã h÷u c¬ víi l·nh thæ ®Êt liÒn phÝa b¾c cña níc ta vµ ¸n
ng÷ hÇu nh toµn bé vïng l·nh thæ quan träng nµy.
Vïng biÓn vÞnh B¾c Bé cã mét tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi nÒn an
ninh vµ quèc phßng cña níc ta. N¨m 1887 gi÷a toµn quyÒn Ph¸p vµ nhµ
Thanh ®· ký c«ng íc vÒ biªn giíi, trong ®ã cã quy ®Þnh "kinh tuyÕn 105043'
Paris (tøc lµ 108003'13" kinh ®«ng Greenwich) ®i qua mòi phÝa ®«ng ®¶o Trµ
Cæ t¹o thµnh biªn giíi kÓ tõ ®iÓm ph©n v¹ch cuèi cïng mµ hai uû ban c¾m
11
- mèc ®· v¹ch ra". ChÝnh quyÒn Ph¸p ë §«ng D¬ng còng ®· cã c¸c quy ®Þnh
vµ hµnh ®éng cô thÓ buéc c¸c tµu thuyÒn níc ngoµi ho¹t ®éng ë phÝa t©y
®êng kinh tuyÕn trªn ph¶i ®¨ng ký vµ ®ãng thuÕ ... Sau n¨m 1954, c¸c ho¹t
®éng kinh tÕ hay nghiªn cøu khoa häc ë trong vÞnh gi÷a níc ta víi Trung
Quèc còng ®· sö dông ®êng kinh tuyÕn trªn lµm ®êng ph©n chia ranh giíi
trªn biÓn gi÷a c¸c quèc gia (h×nh 2a).
Trªn c¬ së ®ã, Nhµ níc ta ®· quy ®Þnh r»ng phÇn vÞnh thuéc phÝa ViÖt
Nam trong vÞnh B¾c Bé n»m ë phÝa t©y kinh tuyÕn 108003'13" lµ vïng níc
lÞch sö theo chÕ ®é néi thuû cña níc Céng Hoµ XHCN ViÖt Nam. Sau nµy
khi hai níc ®µm ph¸n x¸c ®Þnh chÝnh thøc ®êng biªn giíi trong vÞnh, quy
chÕ vïng níc trong vÞnh B¾c Bé sÏ ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ.
Vïng níc lÞch sö ViÖt Nam - Campuchia ë vÞnh Th¸i Lan n»m gi÷a
bê biÓn cña tØnh Kampot vµ ®¶o Wai cña Campuchia víi bê biÓn ®¶o Phó
Quèc vµ nhãm ®¶o Thæ Chu cña ViÖt Nam ®· ®îc x¸c ®Þnh lµ vïng níc lÞch
sö trong hiÖp ®Þnh vÒ vïng níc lÞch sö cña hai níc ký ngµy 7/7/1982 (h×nh
2b).
H×nh 2b B¶n ®å hiÖp ®Þnh vÒ vïng níc lÞch sö ViÖt Nam Campuchia
12
- VÒ mÆt ®Þa lý vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vïng biÓn nµy g¾n liÒn víi phÇn ®Êt
liÒn cña hai níc ViÖt Nam vµ Campuchia, tõ l©u ®êi ®· thuéc vÒ hai níc. Nã
cã mét vÞ trÝ quan träng, ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn nÒn an ninh quèc phßng cña
c¸c tØnh miÒn T©y Nam Bé vµ c¸c tØnh ven biÓn miÒn Nam Campuchia.
Trong khi cha x¸c ®Þnh ®îc ®êng biªn giíi quèc gia trªn biÓn trong
vïng níc lÞch sö chung ViÖt Nam - Campuchia, hai níc cïng thùc hiÖn
qu¶n lý vµ kiÓm so¸t trªn biÓn, viÖc ®¸nh b¾t vµ khai th¸c h¶i s¶n cña nh©n
d©n ®Þa ph¬ng vÉn ®îc tiÕp tôc nh tËp qu¸n. Riªng viÖc khai th¸c c¸c lo¹i
tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸c th× cÇn ph¶i cã sù bµn b¹c tho¶ thuËn gi÷a hai
níc.
L·nh h¶i lµ vïng biÓn n»m ngoµi l·nh thæ ®Êt liÒn vµ tiÕp liÒn víi néi
thuû cña níc ven biÓn lµ n¬i chñ quyÒn níc ven biÓn ®ã ®îc më réng ra
ngoµi l·nh thæ néi thuû. Chñ quyÒn nµy më réng ra c¶ vïng trêi trªn l·nh h¶i
còng nh ®èi víi ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt díi ®¸y l·nh h¶i. ChiÒu réng l·nh h¶i
theo C«ng íc LuËt BiÓn 1982 quy ®Þnh kh«ng vît qu¸ 12 h¶i lý kÓ tõ ®êng
c¬ së. V× vËy ®êng ranh giíi phÝa ngoµi cña l·nh h¶i lµ ®êng biªn giíi quèc
gia trªn biÓn. L·nh h¶i ®îc coi lµ mét bé phËn l·nh thæ cña níc ven biÓn.
Theo qui ®Þnh cña Nhµ níc ta, l·nh h¶i cña ViÖt Nam lµ mét d¶i biÓn
réng 12 h¶i lý tÝnh tõ ®êng c¬ së nèi liÒn c¸c ®iÓm nh« ra nhÊt cña bê biÓn vµ
c¸c ®iÓm ngoµi cïng cña c¸c ®¶o ven biÓn cña ViÖt Nam tÝnh tõ ngÊn níc
thuû triÒu thÊp nhÊt trë ra. Trong vïng biÓn nµy nh÷ng ngêi thùc hiÖn chñ
quyÒn ®Çy ®ñ vµ toµn vÑn ®èi víi l·nh h¶i cña m×nh còng nh ®èi víi vïng
trêi, ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt díi ®¸y biÓn cña l·nh h¶i. TÝnh chÊt chñ quyÒn
trong l·nh h¶i cã kh¸c víi tÝnh chÊt chñ quyÒn ë néi thuû. Trong néi thuû ta
thùc hiÖn chñ quyÒn ®Çy ®ñ, tuyÖt ®èi vµ toµn vÑn. Cßn trong l·nh h¶i ta thùc
hiÖn chñ quyÒn ®Çy ®ñ vµ toµn vÑn. Cã sù kh¸c nhau ®ã v× trong l·nh h¶i tµu
thuyÒn c¸c quèc gia kh¸c ®îc hëng quyÒn qua l¹i v« h¹i víi ®iÒu kiÖn lµ
kh«ng x©m ph¹m ®Õn hoµ b×nh, an ninh, trËt tù vµ ph¶i t«n träng c¸c quy ®Þnh
vÒ l·nh h¶i cña quèc gia ven bê.
PhÇn l·nh h¶i cña c¸c ®¶o vµ quÇn ®¶o cña hai huyÖn Hoµng Sa thuéc
tØnh Qu¶ng Nam - §µ N½ng vµ huyÖn Trêng Sa thuéc tØnh Kh¸nh Hoµ sÏ
13
- ®îc c«ng bè sau (h×nh 3).
Vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i ViÖt Nam lµ mét vïng biÓn n»m ngoµi vµ tiÕp
liÒn víi l·nh h¶i ViÖt Nam cã chiÒu réng lµ 12 h¶i lý vµ hîp víi l·nh h¶i t¹o
thµnh mét vïng biÓn réng 24 h¶i lý tÝnh tõ ®êng c¬ së dïng ®Ó tÝnh chiÒu
réng l·nh h¶i.
Níc ta thùc hiÖn sù kiÓm so¸t vµ ng¨n ngõa cÇn thiÕt ë vïng tiÕp gi¸p
l·nh h¶i cña m×nh nh»m môc ®Ých b¶o vÖ an ninh, b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi h¶i
quan, thuÕ kho¸, b¶o ®¶m sù t«n träng c¸c quy ®Þnh vÒ y tÕ, vÒ di c, nhËp c
trªn l·nh thæ hoÆc trong l·nh h¶i ViÖt Nam. So víi c¸c quy ®Þnh cña C«ng
íc vÒ LuËt BiÓn 1982 vµ cña c¸c quèc gia ven biÓn kh¸c, do t×nh h×nh vµ ®Æc
®iÓm riªng cña níc ta, ChÝnh phñ ta ®· quy ®Þnh viÖc kiÓm so¸t cÇn thiÕt
trong vïng tiÕp gi¸p ®èi víi ngêi vµ tµu thuyÒn níc ngoµi nh»m ng¨n ngõa
vµ trõng trÞ nh÷ng vô vi ph¹m ®èi víi ph¸p luËt cña ViÖt Nam vÒ an ninh vµ di
c tõ ®Êt liÒn hay trong néi thuû vµ l·nh h¶i cña níc ta.
Vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i ®ång thêi n»m trong ph¹m vi vïng ®Æc quyÒn
vÒ kinh tÕ nªn ngoµi nh÷ng néi dung ph¸p lý ®· quy ®Þnh cho vïng tiÕp gi¸p
l·nh h¶i ®· nãi ë trªn, nã cßn chÞu sù chi phèi hoµn toµn cña nh÷ng néi dung
ph¸p lý ®· quy ®Þnh cho vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ.
Trong b¶n Tuyªn bè 12/5/1977. ChÝnh phñ ta quy ®Þnh vïng ®Æc quyÒn
kinh tÕ cña ViÖt Nam tiÕp liÒn víi l·nh h¶i ViÖt Nam vµ hîp víi l·nh h¶i ®ã
thµnh mét vïng biÓn réng 200 h¶i lý tÝnh tõ ®êng c¬ së dïng ®Ó tÝnh chiÒu
réng l·nh h¶i ViÖt Nam. Nh vËy, bÒ réng cña vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ thùc
sù chØ lµ 188 h¶i lý, b¾t ®Çu tõ ranh giíi ngoµi l·nh h¶i. Trong vïng ®Æc quyÒn
kinh tÕ, ngêi níc ta cã ®Çy ®ñ c¸c quyÒn do C«ng íc vÒ LuËt BiÓn 1982
quy ®Þnh . Níc ta cã chñ quyÒn hoµn toµn ®èi víi c¸c quyÒn lîi vÒ kinh tÕ
trong vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ, nhng ta còng vÉn ®Ó cho tµu thuyÒn vµ m¸y
bay níc ngoµi tù do hµng h¶i vµ hµng kh«ng vµ cã thÓ cho phÐp c¸c nhµ khoa
häc cña c¸c níc kh¸c tiÕn hµnh nghiªn cøu trong vïng ®Æc quyÒn theo
nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ C«ng íc míi vÒ LuËt BiÓn ®· trï ®Þnh, NghÞ ®Þnh 242
H§BT cña Héi ®ång Bé trëng ViÖt Nam ngµy 05/8/1991 ®· quy ®Þnh chi tiÕt.
C«ng íc vÒ LuËt BiÓn 1982 ®· ®a ra mét ®Þnh nghÜa míi vÒ thÒm lôc
®Þa. ThÒm lôc ®Þa cña mét quèc gia ven biÓn bao gåm ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt
díi ®¸y biÓn thuéc phÇn kÐo dµi tù nhiªn cña l·nh thæ ®Êt liÒn vµ c¸c h¶i ®¶o
cña quèc gia ven biÓn tÝnh tõ ranh giíi phÝa ngoµi cña l·nh h¶i cho tíi bê
14
- ngoµi cña r×a lôc ®Þa. Bê ngoµi cña r×a lôc ®Þa ®îc x¸c ®Þnh theo nh÷ng tiªu
chuÈn nhÊt ®Þnh.
H×nh 3. Mét sè ®¶o, b·i ®¸ chÝnh cña quÇn ®¶o Hoµng Sa
Nhµ níc ViÖt Nam ®· quy ®Þnh : thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam bao gåm ®¸y
biÓn vµ lßng ®Êt díi ®¸y biÓn thuéc phÇn kÐo dµi tù nhiªn cña lôc ®Þa ViÖt
Nam, më réng ra ngoµi l·nh h¶i ViÖt Nam cho ®Õn bê ngoµi cña r×a lôc ®Þa.
N¬i nµo bê biÓn ngoµi cña r×a lôc ®Þa c¸ch ®êng c¬ së dïng ®Ó tÝnh l·nh h¶i
ViÖt Nam kh«ng ®Õn 200 h¶i lý th× thÒm lôc ®Þa Êy ®îc më réng ra 200 h¶i lý
®êng c¬ së. Níc ViÖt Nam cã chñ quyÒn hoµn toµn vÒ mÆt th¨m dß vµ khai
th¸c, b¶o vÖ vµ qu¶n lý c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn ë thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam.
Khi nghiªn cøu biÓn ViÖt Nam, chóng ta cßn cÇn chó ý tíi mét vïng
réng lín kh«ng ph¶i lµ biÓn riªng cña mét quèc gia, ®ã lµ biÓn c¶, mµ cã
ngêi gäi lµ biÓn c«ng hay biÓn quèc tÕ. Nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t, ®©y lµ vïng
15
- biÓn n»m ngoµi c¸c vïng biÓn thuéc quyÒn tµi ph¸n quèc gia. TÊt c¶ c¸c níc
®Òu ®îc hëng c¸c quyÒn vµ nghÜa vô ngang nhau, kh«ng kÓ lµ níc cã biÓn
hay kh«ng cã biÓn. Theo C«ng íc 1982, ViÖt Nam cã quyÒn tham gia vµo
viÖc khai th¸c ®¸y ®¹i d¬ng vïng biÓn quèc tÕ. NÕu kh«ng tham gia trùc tiÕp
khai th¸c còng cã quyÒn ®îc hëng tÊt c¶ nh÷ng lîi Ých do viÖc céng ®ång
quèc tÕ khai th¸c ®¸y ®¹i d¬ng ®em l¹i.
1.1.3. QuÇn ®¶o Hoµng Sa - Trêng Sa
VÞ trÝ ®Þa lý vµ tÇm quan träng cña hai quÇn ®¶o
Hoµng Sa - Trêng Sa
Hai quÇn ®¶o mµ c¸c b¶n ®å hµng h¶i quèc tÕ ngµy nay ghi lµ Parcels
vµ Sprathy hay Sratly chÝnh lµ quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ quÇn ®¶o Trêng Sa cña
ViÖt Nam ®· tõ l©u ®êi.
Thêi xa c¸c nhµ hµng h¶i hiÓu biÕt vÒ Hoµng Sa vµ Trêng Sa cßn rÊt
m¬ hå cha chÝnh x¸c, hä chØ biÕt cã mét khu vùc réng lín gi÷a BiÓn §«ng
gåm c¸c b·i, côm ®¸ ngÇm nguy hiÓm cho c¸c tµu thuyÒn. Tõ thÕ kû XVI ®Õn
thÕ kû XVII, c¸c nhµ hµng h¶i c¸c níc ph¬ng T©y ®Òu cã thÓ hiÓu chung
hai quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ quÇn ®¶o Trêng Sa lµm mét mµ hä thêng gäi
díi c¸i tªn Pracel hay Paracels. Tªn Paracels, theo gi¸o s Piere Yves
Manguin, xuÊt xø tõ tiÕng Bå §µo Nha Ithas do Parcel (Paracel cã nghÜa lµ
"®¸ ngÇm"). Trªn c¸c b¶n ®å cæ cña ViÖt Nam còng nh cña ph¬ng T©y, c¶
hai quÇn ®¶o ®îc vÏ gép liÒn víi nhau. Nh b¶n ®å hµng h¶i cña ngêi Bå
§µo Nha thÕ kû thø XVI hay b¶n ®å vÒ BiÓn §«ng cña nhµ hµng h¶i Hµ Lan
Henricus Van Langren vÏ n¨m 1595 vÒ hai quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Trêng Sa
gép chung lµm mét víi c¸i tªn Paracel ... Sau ®ã, ngêi ta dÇn t¸ch ra lµm hai
khu vùc. Nh trong "§¹i Nam thèng nhÊt toµn ®å" ë ®êi NguyÔn vÏ n¨m 1838
®· ®Ò phÝa b¾c lµ "Hoµng Sa" vµ phÝa nam "V¹n lý Trêng Sa". Sau nµy nhê
nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt hµng h¶i, ngêi ta ®· ph©n biÖt ®îc hai
quÇn ®¶o riªng biÖt lµ Hoµng Sa vµ Trêng Sa (Paracel vµ Spratly). Cho m·i
tíi ®Çu thÕ kû XX míi xuÊt hiÖn c¸i tªn kh«ng râ nguån gèc lµ "T©y Sa quÇn
®¶o" mµ ngêi Trung Quèc dïng ®Ó gäi Hoµng Sa cña ViÖt Nam. Cßn kho¶ng
gi÷a nh÷ng n¨m 30, c¸i tªn Nam Sa míi b¾t ®Çu xuÊt hiÖn ®Ó gäi quÇn ®¶o
Trêng Sa cña ViÖt Nam.
QuÇn ®¶o Hoµng Sa gåm 30 ®¶o, b·i ®¸ c¹n, n»m trong mét vïng réng
16
- kho¶ng 14.000 km2 kÐo tõ vÜ ®é 15045' ®Õn 17015' vÜ B¾c vµ tõ 1100 ®Õn 1130
kinh §«ng, c¸ch §µ N½ng kho¶ng 170 h¶i lý vÒ phÝa ®«ng, c¸ch cï lao RÐ
220km (120 h¶i lý), c¸ch H¶i Nam Trung Quèc ë ®iÓm gÇn nhÊt kho¶ng
260km (140 h¶i lý). QuÇn ®¶o gåm hai nhãm. Nhãm phÝa ®«ng ViÖt Nam gäi
lµ AnVÜnh, cßn ngêi ph¬ng T©y gäi lµ "Amphitrite" ®Ó kû niÖm tªn mét
chiÕc tµu Ph¸p lÇn ®Çu tiªn ®îc göi sang BiÓn §«ng bÞ b·o ®¸nh d¹t vµo vïng
nµy. Nhãm phÝa t©y c¸c ®¶o xÕp thµnh h×nh cong nh tr¨ng lìi liÒm nªn ViÖt
Nam gäi lµ nhãm Lìi LiÒm vµ ngêi ph¬ng T©y thêng gäi lµ "Croissant".
Trong quÇn ®¶o Hoµng Sa cã mét ®¶o tªn lµ Hoµng Sa, nhng ®¶o
Hoµng Sa kh«ng ph¶i lµ ®¶o lín nhÊt quÇn ®¶o mµ lµ ®¶o Linh C«n vµ Phó
L©m. Mçi ®¶o cã diÖn tÝch 1,6km2. C¸ch quÇn ®¶o Hoµng Sa vÒ phÝa ®«ng
Nam 300 h¶i lý (450km) lµ quÇn ®¶o Trêng Sa. QuÇn ®¶o nµy cã tªn quèc tÕ
Spratly do ngêi Anh ®Æt n¨m 1867 (h×nh 3). Khi tµu cña ngêi thuyÒn
trëng Anh Spratly ®Õn vïng quÇn ®¶o Trêng Sa, «ng tëng ®· ph¸t kiÕn ra
mét vïng quÇn ®¶o míi. QuÇn ®¶o Trêng Sa n»m trong kho¶ng vÜ ®é 6050'
®Õn 120 vÜ B¾c vµ kinh ®é 111030' ®Õn 117020' ®«ng, gåm kho¶ng 100 hßn
®¶o, ®¸, cån, san h« ... vµ tr¶i dµi trªn mét diÖn tÝch réng kho¶ng 160 ®Õn 180
ngµn km2 biÓn. Hßn ®¶o Trêng Sa gÇn ®Êt liÒn nhÊt, c¸ch Cam Ranh 450km
(250 hai lý). Tæng céng phÇn ®¶o trªn mÆt níc cña quÇn ®¶o Trêng Sa còng
nh Hoµng Sa ®Òu xÊp xØ kho¶ng 10km2, nhng diÖn tÝch biÓn cña quÇn ®¶o
Trêng Sa lín gÊp 10 lÇn so víi vïng biÓn quÇn ®¶o Hoµng Sa. QuÇn ®¶o
Hoµng Sa vµ quÇn ®¶o Trêng Sa rÊt giµu cã vÒ mÆt tµi nguyªn vµ ®Æc biÖt
chóng cã vÞ trÝ chiÕn lîc cùc kú quan träng ®èi víi khu vùc nµy. QuÇn ®¶o
Hoµng Sa vµ Trêng Sa lµ l·nh thæ thiªng liªng cña ViÖt Nam. ViÖc x¸c ®Þnh
chñ quyÒn cña ViÖt Nam ®èi víi hai quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Trêng Sa kh«ng
ph¶i lµ c¨n cø vµo tÇm quan träng vµ vÞ trÝ chiÕn lîc cña chóng ®èi víi níc
ta mµ ch×nh lµ xuÊt ph¸t tõ nh÷ng chøng cí lÞch sö vµ nh÷ng c¬ së ph¸p lý
v÷ng ch¾c dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c vµ tiªu chuÈn c¬ b¶n cña luËt ph¸p vµ
tËp qu¸n quèc tÕ.
ViÖt Nam hiÖn ®ang cã mÆt b¶o vÖ 21 ®¶o vµ b·i ngÇm trªn quÇn ®¶o
Trêng Sa, ®ã lµ ®¶o Trêng Sa, Trêng Sa §«ng, Song Tö T©y, Nam YÕt,
Sinh Tån, S¬n Ca, Sinh Tån §«ng, hßn SËp (Phan Vinh), An Bang, ®¸ L¸t, ®¸
§«ng, ®¸ T©y, ®¸ Gi÷a, b·i Tèc Tan, ®¸ Nói Le, ®¸ Tiªn n÷, b·i ThuyÒn Chµi,
®¸ C« Lin, ®¸ Len §ao, ®¸ Lín, ®¸ Nói ThÞ.
Lîi dông hoµn c¶nh chiÕn tranh ë ViÖt Nam vµ khã kh¨n trong lóc ph¶i
x©y dùng l¹i ®Êt níc, nhiÒu níc ®· nh¶y vµo chiÕm ®ãng mét sè ®¶o vµ b·i
17
- ngÇm trong quÇn ®¶o Trêng Sa t¹o nªn t×nh thÕ tranh chÊp chñ quyÒn víi
ViÖt Nam. HiÖn nay Philippin chiÕm 8 ®¶o, Malaysia chiÕm 3 ®¶o phÝa nam
quÇn ®¶o Trêng Sa, §µi Loan chiÕm 1 ®¶o lín nhÊt quÇn ®¶o vµ tõ th¸ng 2
n¨m 1988 tíi nay, Trung Quèc ®· chiÕm 8 b·i ngÇm trong quÇn ®¶o Trêng
Sa vµ chiÕm ®ãng toµn bé quÇn ®¶o Hoµng Sa cña níc ta.
Quan ®iÓm vµ lËp trêng cña ChÝnh phñ ta tõ tríc tíi nay ®èi víi hai
quÇn ®¶o nµy ®· râ rµng vµ nhiÒu lÇn ®îc c«ng bè trong c¸c v¨n kiÖn chÝnh
thøc cña Nhµ níc víi tinh thÇn nh sau :
Hai quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Trêng Sa lµ thuéc chñ quyÒn cña ViÖt Nam tõ
nhiÒu thÕ kû nay. ViÖt Nam ®· chiÕm h÷u thùc sù hai quÇn ®¶o ngay tõ khi
nã cha thuéc chñ quyÒn thùc sù cña bÊt kú quèc gia nµo. Nh÷ng b»ng
chøng lÞch sö, nh÷ng c¨n cø ph¸p lý mµ phÝa ViÖt Nam ®· ®a ra vµ s½n
sµng tiÕp tôc ®a ra ®Ó chøng minh sù thùc ®ã.
NhiÒu thÕ kû tríc ®©y, nh÷ng hµnh ®éng thùc hiÖn chñ quyÒn cña c¸c
Nhµ níc ViÖt Nam ®èi víi nh÷ng quÇn ®¶o trªn cha hÒ vÊp ph¶i bÊt cø
mét ph¶n øng nµo cña bÊt cø mét níc nµo trong khu vùc hoÆc ngoµi khu
vùc.
ChÝnh s¸ch cña chóng ta trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò hai quÇn ®¶o lµ :
"... kiªn quyÕt b¶o vÖ chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ cña m×nh ®ång thêi t«n
träng nguyªn t¾c kh«ng dïng vò lùc ®e do¹ hay dïng vò lùc ®Ó gi¶i quyÕt
tranh chÊp, tríc sau nh mét chñ tr¬ng gi¶i quyÕt b»ng th¬ng lîng hoµ
b×nh mäi tranh chÊp".
1.2. LÞch sö ®iÒu tra nghiªn cøu BiÓn §«ng ViÖt Nam
Sù nghiÖp ®iÒu tra nghiªn cøu BiÓn §«ng ViÖt Nam thùc sù ®îc tiÕn
hµnh mét c¸ch hÖ thèng tõ 1930, ngµy thµnh lËp viÖn H¶i D¬ng häc §«ng
D¬ng, sau ®ã lµ H¶i häc viÖn Nha Trang, ngµy nay lµ ViÖn H¶i D¬ng häc
Nha Trang vµ tõ 1960 khi mét lo¹t c¸c c¬ quan nghiªn cøu biÓn miÒn B¾c ra
®êi nh : Tr¹m nghiªn cøu biÓn H¶i Phßng (ngµy nay lµ ph©n viÖn H¶i d¬ng
häc H¶i Phßng), Tr¹m Nghiªn cøu Thuû s¶n H¶i Phßng (nay lµ ViÖn Nghiªn
cøu H¶i s¶n H¶i Phßng), phßng h¶i v¨n, nha khÝ tîng Hµ Néi (nay lµ Trung
t©m KTTV biÓn) v.v...
Tõ khi thµnh lËp ®Õn 1930 díi sù chØ ®¹o cña nhiÒu nhµ khoa häc cã
18
- tªn tuæi nh A. Kremp, P.Chevey, E.Saurin, R. Serene. ViÖn h¶i d¬ng häc
§«ng D¬ng ®· thùc hiÖn mét khèi lín c«ng t¸c ®iÒu tra, nghiªn cøu BiÓn
§«ng vÒ nhiÒu mÆt. Tõ 1939 sau khi ®¹i chiÕn thÕ giíi II bïng næ vµ cuéc
kh¸ng chiÕn gi¶i phãng d©n téc cña ViÖt Nam kÐo dµi cho ®Õn n¨m 1954 c«ng
t¸c ®iÒu tra nghiªn cøu BiÓn §«ng míi ®îc phôc håi. Tõ 1960 ®Õn nay cã hai
giai ®o¹n ho¹t ®éng ®iÒu tra nghiªn cøu nh sau :
1.2.1. Ho¹t ®éng ®iÒu tra nghiªn cøu biÓn ë miÒn B¾c ViÖt Nam trong
thêi gian 1954 - 1975
Tõ n¨m 1954, tríc nh÷ng yªu cÇu míi vÒ x©y dùng vµ b¶o vÖ c«ng
cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c, §¶ng vµ ChÝnh phñ ta cã chñ
tr¬ng khai th¸c, sö dông biÓn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ, quèc phßng. §Ó thùc
hiÖn chñ tr¬ng nµy, Nhµ níc ®· thµnh lËp mét sè c¬ quan nghiªn cøu khoa
häc chuyªn tr¸ch hoÆc b¸n chuyªn tr¸ch vÓ biÓn nh : Tr¹m Nghiªn cøu BiÓn
H¶i Phßng thuéc Uû ban Khoa häc vµ Kü thuËt Nhµ níc ®îc thµnh lËp n¨m
1961, ®Õn n¨m 1967 ph¸t triÓn thµnh ViÖn Nghiªn cøu BiÓn H¶i Phßng. Tr¹m
Nghiªn cøu C¸ BiÓn thuéc Tæng côc Thuû s¶n ®ùoc thµnh lËp n¨m 1961, ®Õn
n¨m 1967 ph¸t triÓn thµnh ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n H¶i Phßng. §µi KhÝ
Tîng Trung ¬ng thuéc Nha KhÝ T¬ng thµnh lËp n¨m 1955, ®a sè víi mét
sè tr¹m quan tr¾c khÝ tîng h¶i v¨n t¹i mét sè khu vùc ven biÓn tõ Mãng C¸i
tíi Cöa Tïng. §éi Kh¶o s¸t ThiÕt kÕ Giao th«ng còng ®îc thµnh lËp n¨m
1960. Nhµ níccòng cã chñ tr¬ng ®µo t¹o chuyªn gia vÒ biÓn tõ c¸c níc
Liªn X« , Trung Quèc tõ 1957 vµ tõ 1966 trêng §¹i häc Tæng hîp Hµ Néi
b¾t ®Çu ®µo t¹o c¸c chuyªn gia khoa häc biÓn ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh
tÕ cña ®Êt níc. Quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ ph¸t triÓn gi÷a níc ta víi c¸c níc
XHCN thêi ®ã, tríc hÕt lµ víi Liªn X«, Trung Quèc, còng t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho c«ng t¸c ®iÒu tra nghiªn cøu biÓn ViÖt Nam. Hµng lo¹t c¸c
ch¬ng tr×nh hîp t¸c ®iÒu tra vïng biÓn vÞnh B¾c Bé ®îc thùc hiÖn, cã thÓ hÖ
thèng l¹i nh sau:
Ch¬ng tr×nh §iÒu tra C¬ b¶n Tæng hîp vÞnh B¾c Bé (1959 - 1962)
Ch¬ng tr×nh §iÒu tra C¬ b¶n Tæng hîp vÞnh B¾c Bé lµ mét kÕ ho¹ch
lín cña Nhµ níc, do UBKH Nhµ níc chñ tr× thùc hiÖn víi sù phèi hîp lùc
lîng cña ngµnh Thuû s¶n, KhÝ tîng, H¶i qu©n, Giao th«ng vµ hîp t¸c víi
UBKH Trung Quèc ®iÒu tra vïng biÓn n»m phÝa ngoµi l·nh h¶i hai níc, réng
128.300 km2. KÕ ho¹ch ®iÒu tra trªn biÓn gåm hai ®ît:
19
nguon tai.lieu . vn
