Giáo trình Y - Sinh học Thể dục thể thao (Dành cho sinh viên chuyên ngành y - sinh TDTT): Phần 1

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO KHOA Y – SINH HOÏC TDTT Tieán só. Nguyeãn Ñaêng Chieâu Y – SINH HOÏC THEÅ DUÏC THEÅ THAO (Daønh cho sinh vieân chuyeân ngaønh y – sinh TDTT) TP. HCM. 2007 LÔØI NOÙI ÑAÀU. Moân y - sinh hoïc theå duïc theå thao laø moân khoa hoïc thöïc haønh. Nhaèm nghieân cöùu, khaùi quaùt nhöõng tri thöùc lyù thuyeát vaø thöïc haønh cuûa hai laõnh vöïc y hoïc vaø sinh hoïc öùng duïng trong theå thao. Giuùp cho sinh vieân heä thoáng kieán thöùc toång quaùt, cô baûn cuûa lónh vöïc Y – sinh hoïc TDTT vaø hình thaønh heä phöông phaùp öùng duïng vaøo thöïc tieãn TDTT. Nhöõng kieán thöùc vaø kyõ naêng thöïc haønh veà Y – sinh hoïc TDTT, phuïc vuï toát cho coâng taùc kieåm tra y hoïc, tuyeån choïn taøi naêng theå thao, theo doõi ñaùnh giaù chaát löôïng coâng taùc huaán luyeän ôû cô sôû vaø söï taêng tröôûng trình ñoä luyeän taäp, ñaùnh giaù möùc ñoä meät moûi vaø löïa choïn caùc giaûi phaùp hoài phuïc, ñieàu trò meät moûi quaù söùc, chaán thöông theå thao, chaêm soùc dinh döôõng, söû duïng moät soá döôïc lieäu, hoaït chaát sinh hoïc vaø caùc giaûi phaùp khaùc ñeå naâng cao naêng löïc vaän ñoäng trong taäp luyeän TT. Là một khoa mới trong lĩnh vực khoa học TDTT. Ñeå ñaùp öùng cho sinh viên chuyên ngành y – sinh học, học viên cao học, bác sĩ TDTT và huấn luyện viên. Qua nhöõng naêm nghieân cöùu thöïc haønh y- sinh hoïc theå duïc theå thao, cuøng tham khaûo moät soá taøi lieäu cuûa vieän khoa hoïc TDTT, caùc chuyeân gia trong vaø ngoaøi nöôùc, chuùng toâi coá gaéng soaïn thaûo cuoán “Giaùo trình y – sinh TDTT” ñeå laøm taøi lieäu cho sinh vieân chuyeân ngaønh hoïc taäp, nghiên cứu vaø tham khaûo. Duø sao, cuoán saùch naøy khoâng traùnh khoûi nhöõng sai soùt trong bieân soaïn, chuùng toâi mong caùc baïn ñoàng nghieäp cuøng taát caû caùc baïn sinh vieân ñoùng goùp yù kieán ñeå cuoán giáo trình naøy ngaøy ñöôïc hoaøn thieän hôn. Xin chaân thaønh caùm ôn. Thaønh phoá Hoà Chí Minh, ngaøy 17 – 02 – 2007. Tieán só. Nguyeãn Ñaêng Chieâu 2 MUÏC LUÏC Trang Lôøi noùi ñaàu Chöông I – Di truyền học và cơ sở khoa học trong tuyển chọn tài năng thể thao 06 A. Di truyền học và ảnh hưởng di truyền trong tuyển chọn TT. 06 I. Cấu trúc và chức năng gen 06 II. Các đặc điểm của di truyền năng lực vận động 08 III. Đột biến của di truyền năng lực vận động. 10 IV. Sự di truyền và điều khiển thần kinh đối với tế bào cơ. 11 V. Cơ sở di truyền của các tố chất vận động 26 VI. Cơ sở di truyền đối với sự phát triển năng lực VĐ 35 VII. Cơ sở di truyền đối với các chỉ tiêu hình thái 45 VIII. Cơ sở di truyền đối với hệ máu 51 IX. Cơ sở di truyền đối với các chỉ tiêu sinh hóa 55 X. Cơ sở di truyền đối với hệ tuần hòan 56 XI. Cơ sở di truyền đối với hệ hô hấp 59 XII. Cơ sở di truyền đối với các chỉ tiêu đặc trưng cá thể 61 XIII.Điều kiện gen với sự biến đổi thích ứng chức năng sinh lý 62 B. Tuổi sinh học và sự tuyển chọn. 65 I. Tuổi sinh học 65 II. Phương pháp đánh giá tuổi sinh học 66 III. Tuổi sinh học và tuyển chọn trong thể thao 68 IV. Phương pháp và xác định cụ thể tuổi sinh học 69 V. Kết luận 79 C. Hệ nội tiết và phát dục trưởng thành trong công tác tuyển chọn 80 I. Khái niệm hệ nội tiết 80 II. Các tuyến nội tiết chủ yếu 82 III. Sự thay đổi tuyến nội tiết trong thời kỳ phát dục 96 IV. Đánh giá độ phát dục và áp dụng trong tuyển chọn 99 D. Phương pháp y – sinh học trong tuyển chọn tài năng thể thao 104 I. Công tác tổ chức quá trình tuyển chọn 104 II. Lứa tuổi, các giai ñoaïn trong tuyển chọn 107 III. Các phương pháp và các chỉ tiêu trong tuyển chọn tài năng TT 108 F. Các Test kiểm tra y – sinh học TDTT 137 3 I. Các test kiểm tra chức năng hệ tim – mạch 137 II. Các test kiểm tra chức năng hệ hô hấp 146 III. Các test kiểm tra chức năng hệ thần kinh 154 IV. Kiểm tra y học sư phạm TT 160 Chöông II – Cơ sở y – sinh học của công tác huấn luyện nâng cao năng lực vận động và trình độ luyện tập 164 A. Cơ sở sinh lý học của năng lực vận động, trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng sinh học 164 I. Khái niệm về năng lực họat động thể lực 164 II. Chức năng hệ thần kinh – cơ trong việc phát triển tố chất 166 III. Công năng tuần hòan và hô hấp đối với việc phát triển sức bền 172 IV. Đặc điểm sinh lý của năng lực vận động 181 V . Đặc điểm sinh lý của các vùng cường độ 189 VI. Đặc điểm các trạng thái sinh lý cơ thể trong TDTT 198 B. Cơ sở sinh hóa học ứng dụng trong thể thao 212 I. Năng lực của các hệ thống trao đổi chất và năng lực VĐ 212 II. Phương pháp phát triển năng lực các hệ cung cấp năng lượng 223 III. Khống chế LVĐ thích hợp nhằm khoa học hóa công tác HL 225 IV. Phương pháp dùng AL đánh giá năng lực trao đổi chất 239 Chöông III –Trình độ tập luyện, phương pháp đánh giá TĐTL và HLTT 241 I. Khái niệm trình độ tập luyện 241 II. Đặc điểm sinh lý TĐTL 242 III. Phương pháp đánh giá TĐTL 243 Chöông IV – Sự thích nghi – Lượng vận động. Các chỉ số và các phương pháp y – sinh học kiểm tra đánh giá LVĐ 256 I. Sự thích nghi 256 II. Khái niệm lượng vận động 259 III. Cơ sở lý luận của LVĐ 263 IV. Các thành phần của LVĐ 264 V. Ảnh hưởng của LVĐ đối với cơ thể VĐV 269 VI. Cơ sở lý luận xác định các chỉ tiêu sinh lý, sinh hóa đánh giá LVĐ 272 VII. Xác định hệ thống các chỉ tiêu SL – SH đánh giá LVĐ 276 VIII. Mối quan hệ giữa các chỉ số SL – SH với LVĐ và ứng dụng 280 IX. Phối hợp các chỉ tiêu SL – SH trong đánh giá LVĐ 312 X. Đánh giá LVĐ và chức năng của VĐV 318 XI. Ứng dụng và thực nghiệm kiểm tra LVĐ của các VĐV bóng đá trẻ 330 Chöông V – Các giải pháp y – sinh học để nâng cao năng lực vận động 368 I. Mệt mỏi trong họat động thể lực 368 4 II. Cơ sở sinh lý – lâm saøng của các phương pháp hồi phục 378 III. Các phương pháp hồi phục sức khỏe VĐV 380 IV. Những yếu tố làm giảm khả năng vận động 414 Chöông VI – Chấn thương thể thao và các bệnh lý trong TT 419 A. Chấn thương trong thể thao 419 I. Đặc điểm chung của chấn thương TT 419 II. Nguyên nhân và cơ chế chấn thương thể thao 420 III. Phân lọai chấn thương TT 423 IV. “RICE” nguyên lý nền tảng của sơ cứu và điều trị chấn thương TT 424 V. Chấn thương thường gặp trong TT 425 B. Bệnh lý thường gặp trong TT 434 I. Khái niệm 434 II. Các quá trình sinh bệnh 434 III. Các bệnh thường gặp trong thể thao 436 Taøi lieäu tham khaûo 448 CHÖÔNG I 5 ... - tailieumienphi.vn