Xem mẫu
- CHÆÅNG 4
CHÆÅNG 4: CHÃÚ ÂÄÜ TIÃU CHO CAÏC LOAÛI CÁY TRÄÖNG
Do læåüng mæa låïn vaì phán bäú khäng âäöng âãöu (khäng gian vaì thåìi gian), nãn thæåìng taûo ra
mäüt låïp næåïc væåüt quaï cäng thæïc tæåïi tàng saín, nãúu thåìi gian âoï keïo daìi thç seî gáy ngáûp uïng vaì
giaím nàng suáút cáy träöng, coï khi máút muìa. Vç váûy cáön nghiãn cæïu vaì giaíi quyãút læåüng næåïc thæìa
âoï mäüt caïch håüp lyï cho tæìng loaûi cáy träöng, goüi âoï laì chãú âäü tiãu.
Tênh toaïn chãú âäü tiãu cho caïc loaûi cáy träöng laì xaïc âënh caïc chè tiãu cå baín (hãû säú tiãu, kêch
thæåïc cäng trçnh tiãu) âãø xáy dæûng cäng trçnh tiãu håüp lyï.
Âäúi våïi cáy hoa maìu, cáy cäng nghiãûp vaì cáy àn quaí khaí nàng chëu ngáûp keïm hån so våïi
luïa, do âoï viãûc tiãu næåïc cáön âæåüc kháøn træång, âäöng thåìi ngoaìi viãûc tiãu næåïc màût cáön phaíi tiãún
haình tiãu næåïc ngáöm âãø âaím baío cho rãø cáy khäng bë uïng.
Tiãu næåïc màût: Khi tiãún haình tênh toaïn chãú âäü tiãu theo phæång phaïp naìy cáön phaíi thæûc
hiãûn phæång chám “ raíi næåïc, chän næåïc”
-Raíi næåïc: Dæûa vaìo khaí nàng chëu ngáûp cuía cáy träöng âàûc biãût laì cáy luïa, giæí laûi mäüt låïp
næåïc trong ruäüng trong thåìi gian tiãu, nhàòm giaím càng thàóng khi tiãu næåïc vaì giaím kêch thæåïc
cäng trçnh tiãu.
-Chän næåïc: Låüi duûng caïc khu truîng trong vuìng ( ao, häö, kãnh tæåïi..) nhàòm træí mäüt pháön
læåüng næåïc mæa vaì tiãu dáön vaìo thåìi gian sau âoï, nhàòm giaím càng thàóng khi tiãu næåïc vaì giaím
kêch thæåïc cäng trçnh tiãu.
Tiãu næåïc ngáöm: Thæåìng aïp duûng cho caïc khu ruäüng maìu, nhàòm haû tháúp mæûc næåïc ngáöm
xuäúng âãø khäng gáy uïng cho rãø cáy.
4-1:TÊNH TOAÏN CHÃÚ ÂÄÜ TIÃU CHO LUÏA
Luïa laì loaûi cáy träöng coï khaí nàng chëu ngáûp cao, khaí nàng naìy thay âäøi tuyì theo tæìng giäúng
luïa vaì thåìi kyì sinh træåîng. Khaí nàng âoï âæåüc âàûc træng båíi 2 yãúu täú âoï laì âäü sáu chëu ngáûp vaì
thåìi gian chëu ngáûp. Táûn duûng âæåüc khaí nàng naìy ta seî giaím nhoí âæåüc hãû säú tiãu.
Thåìi gian chëu ngáûp cho pheïp Âäü sáu chëu ngáûp
1 ngaìy < 350 mm
3 ngaìy < 250 mm
5 ngaìy < 200 mm
7 ngaìy < 150 mm
Trong hãû thäúng tiãu thç båì ruäüng vaì cæía tiãu laì nhæîng cäng trçnh chuí chäút, trong âoï cæía tiãu
coï aính hæåíng ráút låïn âãún quaï trçnh tiãu. Cæía tiãu âæåüc chia laìm 2 daûng: cæía traìn vaì äúng tiãu
-Cæía traìn: Chiãöu cao cæía traìn bàòng låïp næåïc thêch håüp trong ruäüng (hmax= amax), khi mæa
caìng låïn thç hãû säú tiãu caìng låïn, do âoï khäng coï taïc duûng âiãöu tiãút næåïc màût ruäüng nhæng dãù quaín
lyï.
-ÄÚng tiãu: coï kêch thæåïc nháút âënh, coï thãø âàût ngang taûi màût ruäüng, cæía tiãu coï thãø âiãöu tiãút
låïp næåïc màût ruäüng, tuy nhiãn hãû säú tiãu beï hån so våïi loaûi cæía traìn.
38
- CHÆÅNG 4
hmax
Loaûi äúng tiãu
Loaûi cæía traìn
4-1-1: Tênh hãû säú tiãu trong træåìng håüp cäng trçnh tiãu næåïc kiãøu cæía traìn
ei
Pi
Hi-1
Hi tb
Hi
ai-1 ai tb ai hmax
Ke
SÅ ÂÄÖ TÊNH TOAÏN
Phæång trçnh cán bàòng næåïc taûi màût ruäüng:
Pi- (h0i+ q0i)= ± ∆Hi (1)
Trong âoï:
Pi: læåüng mæa råi xuäúng trong thåìi âoaûn tênh toaïn (mm/ ngaìy)
h0i: læåüng ngáúm vaì bäúc håi (mm/ngaìy); h0i= ke+ e (mm/ngaìy)
ke: hãû säú ngáúm.
e: læåüng bäúc håi ngaìy; (láúy taìi liãûu bäúc håi ngaìy cuía thaïng æïng våïi læåüng mæa
trong thaïng âoï)
∆Hi:læåüng næåïc tàng giaím taûi màût ruäüng trong ngaìy (mm/ngaìy)
∆Hi= Hi- Hi-1
Hi-1; Hi: cäüt næåïc âáöu vaì cuäúi thåìi âoaûn tênh toaïn
q0i: læu læåüng tiãu âån vë (mm/ngaìy)
() 3
q 0i = 0.274m0 b0 2 g H i (2)
2
⎛ Hi ⎞
m0 = 0.402 + 0.054⎜ ⎟
⎜h ⎟
⎝ max ⎠
Trong âoï:
m0: hãû säú læu læåüng
b0: chiãöu räüng cæía tiãu âãø tiãu cho 1 ha (m), b0= b/ω
Hitb: cäüt næåïc bçnh quán trong thåìi âoaûn tênh toaïn (mm)
∆H i
H i = ai −1 ± − hmax (3)
2
ai-1: låïp næåïc màût ruäüng âáöu thåìi âoaûn tênh toaïn; ai-1> hmax
39
- CHÆÅNG 4
Caïc phæång trçnh (1); (2); (3) laì caïc phæång trçnh cå baín âãø xaïc âënh hãû säú tiãu, våïi 3 áøn säú
laì: q0i ; ∆Hi; Hitb
Âãø giaíi 3 phæång trçnh trãn ta coï thãø duìng phæång phaïp giaíi têch hay âäö giaíi.
a.Xaïc âënh hãû säú tiãu bàòng phæång phaïp giaíi têch: Giaíi theo phæång phaïp âuïng dáön
Âãø tiãûn theo doîi, ta láúy mäüt vê duû âãø tênh toaïn våïi caïc taìi liãûu sau:
-Mæa 3 ngaìy max laì (120; 130; 50) mm.
-Täøn tháút do tháúm vaì bäúc håi h0i= 5 (mm/ngaìy).
-Chiãöu cao cæía traìn hmax= 100 mm.
-Cho b0= 0.65 (m/ha); m0= 0.34.
∆Hi (mm/ng) q’0i
Ngaìy P q0i h0i ai Hitb aitb
mæa mm/ng mm/ng mm/ng mm mm mm/ng mm
+ -
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 50 65 32.5 50.02 132.5
120 5 100
2 131 -6 165 62 131.8 162
130 5
3 76.5 -31.5 159 43.25 76.8 143.25
50 5
4 17.5 -22.5 127.5 16.25 17.68 116.25
0 5
5 0.7 -5.70 105 2.15 0.85 102.15
0 5
Trong baíng trãn caïc âaûi læåüng åí cäüt (2); (3); âáöu cäüt (7) laì nhæîng giaï trë âaî biãút træåïc khi
tênh toaïn.
Sau âoï gi¶ thiãút q0i åí cäüt (3), tênh Hitb theo phæång trçnh 3 åí cäüt (8)
Khi coï Hitb ta tênh âæåüc q’0I theo phæång trçnh 2 åí cäüt (9).
Nãúu q’0i= q0i thç giaí thiãút ban âáöu laì âuïng, nãúu khäng thç giaí thiãút laûi
Xaïc âënh trë säú låïp næåïc bçnh quán theo cäng thæïc: aitb= Hitb+ hmax åí cäüt 10
Khi coï ai-1 ; aitb ta xaïc âënh âæåüc låïp næåïc màût ruäüng cuäúi thåìi âoaûn tênh toaïn:
aitb= (ai + ai-1)/2
⇒ ai = 2 aitb- ai-1
Trë säú ai chênh laì trë säú ai-1 cuía thåìi âoaûn tênh toaïn sau.
Sau mäùi láön tênh ta cã caïc trë säú ai-1; Pi; h0i måïi vaì tiãúp tuûc tênh toaïn cho thåìi âoaûn tiãúp theo,
cho âãún khi q’0i ≈ 0 thç dæìng.
C¸c b−íc tÝnh to¸n ®−îc tiÕn hµnh nh− sau:
B−íc 1: GØa thiÕt gi¸ trÞ b0
B−íc 2: TÝnh to¸n l−u l−îng tiªu ®¬n vÞ cho tõng ngµy
Ngµy thø nhÊt:
- Gi¶ thiÕt gi¸ trÞ q0i (mm/ngµy), dùa vµo (1) x¸c ®Þnh ∆Hi
- Dùa vµo (3) x¸c ®Þnh Hitb
- Dùa vµo (2) x¸c ®Þnh q’0i vµ so s¸nh q’0i víi q0i
*NÕu q’0i ≈ q0i th× gi¶ thiÕt dóng vµ tÝnh tiÕp b−íc 3
*NÕu q’0i ≠ q0i th× gi¶ thiÕt l¹i q0i vµ quay l¹i tÝnh theo b−íc 2
- X¸c ®Þnh aitb= Hitb+hmax
- Líp n−íc cuèi thêi ®o¹n tÝnh to¸n thø nhÊt ai= 2aitb - ai-1; ®©y cñng chÝnh lµ líp
n−íc dÇu thêi ®o¹n thø 2
40
- CHÆÅNG 4
Ngµy thø 2: C¸c b−íc tÝnh to¸n t−¬ng tù nh− ngµy thø nhÊt, cø tiÕp tôc tÝnh nh− thÕ cho
c¸c ngµy tiÕp theo khi nµo q’0i ≈ 0 th× dõng
B−íc 3: Tãm l¹i øng víi mét gi¸ trÞ b0 ta cã quan hÖ (atb∼t) vµ so s¸nh:
*NÕu (atb∼t) ≤ ([hn]∼t) th× b0 chän ban ®Çu lµ hîp lý
*NÕu (atb∼t) > ([hn]∼t) th× ph¶i gi¶ thiÕt l¹i b0 vµ tÝnh to¸n l¹i
B−íc 4:
Hãû säú tiãu thiãút kãú âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc sau:
max
q
qtk = 0i (l/s-ha)
8.64
b.Xaïc âënh hãû säú tiãu bàòng phæång phaïp âäö giaíi:
Âãø thuáûn tiãûn trong âäö giaíi ta cáön biãún âäøi hãû phæång trçnh trãn thaình hãû 2 phæång trçnh coï
2 áøn säú Hitb; q0i :
Tæì phæång trçnh 1: Pi- (h0i+ q0i)= ± ∆HI
ta biãún âäøi nhæ sau: Pi- (h0i+ q0i) = Hi- Hi-1
⇒ q0i= (Pi- h0i)- Hi+ Hi-1
Cäüng træì vãú phaíi cho Hi-1 ta coï
q0i= (Pi- h0i) + 2Hi-1 - (Hi+ Hi-1)
⇒ q0i= (Pi- h0i+ 2Hi-1)- 2Hitb
Âàût Wi= Pi- h0i+ 2Hi-1
⇒ q0i= Wi - 2Hitb (mm/ngaìy)
Nhæ váûy åí mäùi thåìi âoaûn tênh toaïn khi ta xaïc âënh âæåüc Hi-1; (Pi- h0i) thç seî xaïc âënh âæåüc Wi
. Do âoï phæång trçnh trãn chè coìn phuû thuäüc vaìo 2 biãún laì q0i;Hitb
Trong âoï:
Hi-1: laì cäüt næåïc traìn åí thåìi âoaûn træåïc. ÅÍ thåìi âoaûn bàõt âáöu tênh toaïn thç Hi-1= a0- hmax
a0: låïp næåïc màût ruäüng træåïc khi tiãu
hmax: Chiãöu cao cæía traìn
Tæì phæång trçnh 2 ta coï:
() 3
q 0i = 0.274m0 b0 2 g H i 2
Våïi b0 cho træåïc thç phæång trçnh trãn chè coìn phuû thuäüc vaìo 2 biãún laì q0i;Hitb
Hay noïi caïch khaïc ta cáön veî 2 âæåìng quan hãû sau:
q0i= f1(Hittb) våïi b0 laìm thäng säú
q0i= f2(Hittb) våïi Wi laìm thäng säú
Âäö giaíi âæåüc tiãún haình theo caïc bæåïc sau nhæ sau:
Bæåïc 1: Veî quan hãû q0i= f1(Hitb) = 0.274m0 (2g)1/2b0 (Hitb)3/2 ; våïi b0 cho træåïc
Bæåïc 2: Veî quan hãû q0i= f2(Hitb) = Wi - 2Hitb; våïi Wi laìm thäng säú
Trong âoï:
Wi= Pi- h0i+ 2Hi-1
Hi-1= a0- hmax
Ngaìy thæï 1: cäüt næåïc tiãu âáöu thåìi âoaûn tênh toaïn laì Hi-1= a0- hmax= 0
⇒ Wi= Pi- h0i
q0i= f2(Hitb) = (Pi- h0i)- 2Hitb
41
- CHÆÅNG 4
Xaïc âënh giao âiãøm cuía f1 vaì f2 giaï trë tung âäü chênh laì giaï trë Hitb, váûy cäüt næåïc tiãu åí cuäúi
thåìi âoaûn thæï nháút laì : Hi= 2Hitb- Hi-1.
Ngaìy thæï 2: cäüt næåïc tiãu âáöu thåìi âoaûn tênh toaïn chênh laì cäüt næåïc tiãu åí cuäúi thåìi âoaûn
thæï nháút Hi-1= Hi
Ngaìy thæï 3: Caïc bæåïc tênh toaïn tæång tæû nhæ trãn. cho âãún khi Hi≈ 0.
Bæåïc 3: Sau khi âäö giaíi ta xaïc âënh âæåüc 1 bäü thäng säú quan hãû (q0i∼t); (Hitb∼t) tæì caïc giao
âiãøm cuía f1 vaì f2.
Xaïc âënh quan hãû (aitb∼t) theo cäng thæïc sau: aitb= Hitb+ hmax
So saïnh (aitb∼t) våïi khaí nàng chëu ngáûp cuía luïa ([h]∼t), seî coï hai træåìng håüp xaîy ra:
Nãúu (aitb∼t) ≤ ([h]∼t) thç giaï trë b0 âaî choün ban âáöu laì håüp lyï.
Nãúu (aitb∼t) > ([h]∼t) thç giaï trë b0 âaî choün ban âáöu laì khäng håüp lyï. Cáön giaí thiãút laûi vaì
thæûc hiãûn laûi caïc bæåïc 1;2;3.
Bæåïc 4: Xaïc âënh hãû säú tiãu thiãút kãú.
Khi coï quan hãû (q0i∼t) ta xaïc âënh âæåüc quan hãû (qitiãu∼t) theo cäng thæïc sau:
qitiãu= q0i / 8.64 (l/s-ha)
Hãû säú tiãu thiãút kãú qtk= (qitiãu)max
Hitb
q0i= f1 (Hitb); b0 la thong so
Wi/2
q0i= f2 (Hitb); Wi la thong so
q0i
Wi
4-1-2: Tênh hãû säú tiãu trong træåìng håüp cäng trçnh tiãu næåïc kiãøu äúng tiãu:
Hi-1
ai-1 d
Hi Hitb
ai
hmax
Duìng phæång phaïp giaíi têch hoàûc âäö giaíi, bàòng caïch giaí thiãút tiãút diãûn äúng tiãu Ω, xáy dæûng
âæåìng quan hãû (q0i∼ Hitb) tæì 2 phæång trçnh sau:
1
()
⎛ d⎞ 2
q oi = 0.274m0 Ω 2 g ⎜ H i − ⎟ = f1 H i
⎝ 2⎠
()
q 0i = Wi − 2 H i = f 2 H i
Trong âoï:
42
- CHÆÅNG 4
Ωtroìn= (∏d2)/4; Ωchæí nháût= b.h
b (m); d(mm)
Caïc bæåïc tênh cuíng tæåüng nhæ âäúi våïi cäng trçnh tiãu laì cæía traìn
4-2: CHÃÚ ÂÄÜ TIÃU CHO CÁY TRÄÖNG CAÛN
Cáy träöng caûn laì loaûi cáy khäng coï khaí nàng chëu ngáûp nhæ cáy luïa, âäü áøm trong âáút khäng
âæåüc væåüt quaï âäü áøm cho pheïp. Do âoï khi tênh toaïn chãú âäü tiãu cho cáy träöng caûn cáön kãút håüp tiãu
næåïc màût vaì tiãu næåïc ngáöm.
4-2-1: Tiãu næåïc màût cho cáy träöng caûn
Xaïc âënh hãû säú tiãu (q) vaì chiãöu daìi ruäüng tiãu håüp lyï (L)
4-2-1-1: Nguyãn nhán vaì caïch xaïc âënh hãû säú tiãu :
a.Nguyãn nhán :
-Do læåüng mæa låïn vaì phán bäú khäng âãöu, nháút laì vãö muìa mæa
-Do læåüng næåïc ngoaûi lai, næåïc åí caïc khu khaïc chaíy âãún.
b. Caïch xaïc âënh hãû säú tiãu:
*Caïc phæång phaïp xaïc âënh hãû säú tiãu:
-Phæång phaïp lyï luáûn: Dæûa trãn cå såí hçnh thaình doìng chaíy âãø tçm ra cäng thæïc xaïc âënh
hãû säú tiãu.
-Phæång phaïp thæûc nghiãûm: Dæûa vaìo caïc taìi liãûu quan tràõc âo âaûc tæì âoï tçm ra cäng thæïc
xaïc âënh hãû säú tiãu.
-Phæång phaïp baïn lyï luáûn: Dæûa vaìo lyï luáûn vaì kãút håüp våïi caïc taìi liãûu quan tràõc âãø hiãûu
chènh laûi hãû säú tiãu.
Dæåïi âáy chè trçnh baìy phæång phaïp lyï luáûn laì chênh.
*Xaïc âënh hãû säú tiãu theo phæång phaïp lyï luáûn:
Trãn cå såí hçnh thaình doìng chaíy trãn khu væûc âãø xaïc âënh hãû säú tiãu. Quïa trçnh hçnh thaình
doìng chaíy trãn ruäüng khä phuû thuäüc vaìo caïc yãúu täú sau âáy:
-Thåìi gian mæa t.
-Chiãöu daìi næåïc chaíy L.
-Täúc âäü doìng chaíy trãn màût v.
Khi tênh toaïn cáön dæûa trãn caïc giaî thiãút sau âáy :
-Mæa raîi âãöu trãn khàõp khu ruäüng vaì cæåìng âäü mæa khäng âäøi. (q=const)
-Âiãöu kiãûn che phuí màût âáút nhæ nhau. (n=const)
-Täúc âäü næåïc chaíy trãn màût khäng âäøi. (v=const; i= const)
-Tênh ngáúm cuía âáút vaì täúc âäü ngáúm nhæ nhau (k=const)
α.Læu læåüng tiãu bçnh quán trong khu væûc:
σSp
Qbq =
t +τ
Trong âoï:
σ: hãû säú doìng chaíy; σ = f(âäü che phuí, læåüng mæa, læåüng ngáúm)
p: læåüng mæa thiãút kãú.
S: diãûn têch màût ruäüng
τ: thåìi gian táûp trung doìng chaíy; τ = L/v
43
- CHÆÅNG 4
v: váûn täúc doìng chaíy.
L: chiãöu daìi næåïc chaíy (chiãöu daìi ruäüng tiãu)
t: thåìi gian mæa.
Váûy âãø xaïc âënh læu læåüng bçnh quán, ta cáön xaïc âënh váûn täúc doìng chaíy màût trãn ruäüng tiãu
âoï.
Våïi giaí thiãút ban âáöu ta âaî xem doìng chaíy trãn ruäüng laì doìng âãöu, váûy theo cäng thæïc Sezi
ta coï:
v = C1 RI
ω
Bh
R= =
2h + B χ
P
C D
v.t L -v.t
L
Trong âoï:
B: chiãöu räüng thæía ruäüng.
h: chiãöu sáu låïp næåïc màût ruäüng (10 ÷50 mm)
h τ thç S < Smax
Tæïc laì khi bàõt âáöu mæa âæåìng quaï trçnh doìng chaíy (Q∼t) tàng lãn vaì âaût giaï trë cæûc âaûi taûi
âiãøm τ = L/v. ÅÍ thåìi âiãøm âoï haût mæa âáöu tiãn råi xuäúng taûi C âaî chaíy vãö D, khi âoï ta coï:
Q
Qmax t
τ τ
t
σ . p.S max
Qmax =
τ
Våïi diãûn têch màût ruäüng S= Smax
⇒ qmax= Qmax / S = σ.p / τ
Træåìng håüp 2:khi t = τ thç S= Smax
44
- CHÆÅNG 4
Tæïc laì khi bàõt âáöu mæa âæåìng quaï trçnh doìng chaíy (Q∼t) tàng lãn vaì âaût giaï trë cæûc âaûi taûi
âiãøm t= τ = L/v. ÅÍ thåìi âiãøm âoï haût mæa âáöu tiãn råi xuäúng taûi C âaî chaíy vãö D vaì mæa taûnh nãn
âæåìng quaï trçnh giaím xuäúng, khi âoï ta coï:
σ . p.S max
Qmax =
t
⇒ qmax= Qmax / S = σ.p / t
Q
Qmax t
t=τ
Træåìng håüp 3:khi t < τ thç S > Smax
Tæïc laì âæåìng quaï trçnh doìng chaíy (Q∼t) âaût giaï trë cæûc âaûi sau khi hãút mæa . Haût mæa âáöu
tiãn råi xuäúng taûi C chæa chaíy vãö âãún D vaì caïch D mäüt âoaûn (L- vt) nãn luïc naìy diãûn têch táûp
trung doìng chaíy Smax< S, khi âoï ta coï:
σ . p.S max
Qmax =
t
Våïi ϕ= Smax / S; goüi laì hãû säú cháûm tåïi hay hãû säú táûp trung næåïc
⇒ qmax= Qmax / S = σ.p.ϕ / t
Q
Qmax t
t t
τ
4-2-1-2:Xaïc âënh chiãöu daìi ruäüng tiãu:
Chiãöu daìi ruäüng tiãu phaíi xaïc âënh håüp lyï nhàòm traïnh khäúi læåüng âaìo âàõp låïn hoàûc laìm aính
hæåíng âãún sinh træåîng cuía cáy träöng.
P
y
q dy
q’
k
x dx
L
Nãúu goüi q laì læu læåüng trãn 1 âån vë chiãöu räüng taûi màût càõt x: q= v.ω = v.(y.1) = v.y
Xem doìng chaíy trãn ruäüng laì doìng âãöu:
45
- CHÆÅNG 4
v = C1 RI = C1 yI
87 y
87 R
C1 = ≈
R +δ y +δ
Trong âoï:
R: baïn kênh thuyí læûc, R= ω/χ ≈ y
y: chiãöu sáu låïp næåïc màût ruäüng, y= 0.01÷0.05 m
I: âäü däúc màût ruäüng
δ: hãû säú gäö ghãö màût ruäüng, δ= 1.5÷ 4.0 ⇒ y
- CHÆÅNG 4
Trong âoï:
L (mm); k (mm/ngaìy); p (mm/ngaìy); t0 (giåì)
Váûy khi biãút âæåüc C0; p; k; t0 thç tênh âæåüc L
4-2-2: Tiãu næåïc ngáöm cho cáy träöng caûn
Tiãu næåïc ngáöm coï taïc duûng ráút låïn âäúi våïi nhæîng vuìng coï mæûc næåïc ngáöm cao hoàûc nhæîng
vuìng bë màûn, pheìn cáön thau chua ræîa màûn.
P
dh
h
h1
h2
h0
L
4-2-2-1: Phæång trçnh cå baín:
Tæì phæång trçnh cán bàòng giæîa læåüng næåïc ngáúm xuäúng âáút vaì læåüng næåïc chaíy vaìo kãnh
tiãu trong thåìi gian t:
(qh- P0L) dt = -ϕδLdh (1)
Trong âoï:
P0: læåüng næåïc ngáúm vaìo âáút khi âaî træì âi læåüng bäúc håi; P0= P- e
P: læåüng mæa thiãút kãú.
e: læåüng bäúc håi.
qh: hãû säú tiãu hay læu læåüng tiãu âån vë.
dt: thåìi gian âãø mæûc næåïc ngáöm giaím mäüt âäü sáu dh.
ϕ: hãû säú hçnh daûng âæåìng mæûc næåïc ngáöm, ϕ =1
δ: hãû säú thoaït næåïc trong âáút (%);δ = A(1-βmax)
A: âäü räøng (% thãø têch âáút)
βmax: âäü áøm låïn nháút theo khaí nàng giæí næåïc täúi âa cuía âáút.
L: khoaíng caïch giæîa hai raính tiãu.
Tæì phæång trçnh cå baín trãn, muäún xaïc âënh täúc âäü haû tháúp mæûc næåïc ngáöm dh/dt, ta phaíi
biãút âæåüc qh; L.
Tuyì theo vë trê âaïy kãnh tiãu so våïi táöng khäng tháúm, ta coï thãø chia laìm 2 loaûi raính tiãu sau:
-Raính tiãu hoaìn chènh: táöng khäng tháúm saït våïi âaïy kãnh tiãu.
-Raính tiãu khäng hoaìn chènh: Táöng khäng tháúm nàòm caïch âaïy kãnh tiãu mäüt âäü sáu nháút
âënh hoàûc vä haûn.
47
- CHÆÅNG 4
4-2-2-2: Tênh toaïn tiãu ngáöm âäúi våïi raính tiãu hoaìn chènh:
P
dh
H
q1,x
h
h0
bb
x dx
l=L/2
S¬ ®å tÝnh to¸n
Xeït cho mäüt âån vë chiãöu räüng ruäüng tiãu. Goüi q1,x laì læu læåüng âån vë taûi màût càõt x chaíy vaìo
raính tiãu tæì 1 phêa.
⎛ dh ⎞
q1, x = q0 (l − x ) = kh⎜ ⎟
⎝ dx ⎠
l H
∫ q0 (l − x )dx = ∫ khdh
b h0
( )
q 0 l 2 = k H 2 − h0
2
q0 l 2 + kh02
⇒H =
k
( )
H − h02 k
2
⇒ q0 =
l2
Våïi q0 laì læu læåüng ngáúm bçnh quán trong 1 âån vë thåìi gian
*Váûy læu læåüng tiãu chaíy vaìo tæì mäüt bãn laì:
( ) ( )
k H 2 − h02 2k H 2 − h02
q1 = q0 l = =
l L
*Læu læåüng chaíy vaìo 2 bãn: q= 2.q1,x. Váûy læu læåüng âån vë chaíy vaìo raînh tiãu (2 bãn) taûi
mäüt thåìi âiãøm báút kyì våïi cäüt næåïc tiãu h laì:
( )
4k h 2 − h02
qh =
L
Thay giaï trë q= qh vaìo phæång trçnh (1) ta coï:
( )
⎡ 4k h 2 − h02 ⎤
− p 0 L ⎥ dt = −ϕδ .Ldh
⎢
⎣ ⎦
L
ϕδ .L ϕδ .L2
⇒ dt = − dh = −
( ) ( )
dh
4k h 2 − h02 4k h 2 − h02 − p 0 L2
− p0 L
L
Goüi T laì thåìi gian cáön thiãút âãø haû tháúp mæûc næåïc ngáöm tæì H1 xuäúng H2, têch phán 2 vãú :
48
- CHÆÅNG 4
ϕδ .L2
H2
T
dh
∫ dt = ∫ − 4k (h ∫ 4k (h
dh = −ϕδ .L 2
) )
− h − p0 L − h02 − p 0 L2
2 2 2 2
0
0 H1
p 0 L2
H 0 = h02 +
2
4k
ϕδ .L2
H2
T
dh
⇒ ∫ dt = − ∫h − H 02
2
4k
0 H1
(H 2 + H 0 )(H 1 − H 0 )
ϕδ .L2
T= ln
(H 1 + H 0 )(H 2 − H 0 )
8kH 0
8kTH 0
L=
(H + H 0 )(H 1 − H 0 )
ϕδ ln 2
(H 1 + H 0 )(H 2 − H 0 )
L: khoaíng caïch giæîa 2 raính tiãu
4-2-2-3: Tênh toaïn tiãu ngáöm âäúi våïi raính tiãu khäng hoaìn chènh:
P
H
h0 h qx
α γ
Táöng khäng tháún vä haûn
x
l=L/2
P
H
β γ
h0 h qx
a
x
l=L/2
Táöng khäng tháún hæíu haûn
S¬ ®å tÝnh to¸n
49
- CHÆÅNG 4
Xeït cho mäüt âån vë chiãöu räüng ruäüng tiãu. Âãø âån giaín trong tênh toaïn ta xem âæåìng âàông
aïp laì âæåìng troìn. Váûy læu læåüng tiãu âån vë chaíy vaìo äúng tiãu taûi màût càõt x, tæì 1 phêa laì:
γ⎞
dh ⎛
q1, x = q 0 (l − x ) = v.ω = k ⎜ 2Πx ⎟
dx ⎝ 360 ⎠
Πγ
= q 0 (l − x ) =
dh
q1, x kx
180 dx
Trong âoï:
γ: goïc âäü cuía næåïc ngáöm chaíy vaìo äúng tiãu; γ=α+β
α: goïc dæåïi truûc ox; α= ∏/2 nãúu táöng tháúm vä haûn; α= arrctg (a/l) nãúu táöng tháúm hæíu haûn
a: khoaíng caïch tæì âaïy raính tiãu âãún táöng khäng tháúm
β=arrctg(H/l)
Tæì phæång trçnh trãn ta coï:
dx Πkγ
q 0 (l − x ) = dh
x 180
Πkγ
⎛ q0 l ⎞
l H
∫⎝ x ∫ dh
− q 0 ⎟dx =
⎜
⎠ 180 h
r 0
Πkγ
⎛l⎞
l.q 0 Ln⎜ ⎟ − q 0 (l − r ) = (H − h0 )
⎝r⎠ 180
r
- CHÆÅNG 4
[q (h − h ) − p L]dt = −ϕδ.Ldh
'
0 0
ϕδ.Ldh
dt = −
q (h − h0 ) − p0 L
'
Goüi T laì thåìi gian cáön thiãút âãø haû tháúp mæûc næåïc ngáöm tæì H1 xuäúng H2:
ϕδ .L ϕδ .L
H2
T
dh
∫ dt = − ∫ q (h − h ) − p ∫
dh = −
⎛ Lp ⎞
' '
L q
h − ⎜ h0 + ' 0 ⎟
0 0
0 H1
⎜ q⎟
⎝ ⎠
Âàût H0= h0+ Lp0/q’
⎛ H − H0 ⎞ ϕδ .L ⎛ l ⎞ ⎛ H 1 − H 0 ⎞
ϕδ .L
Ln⎜ 1
⎜ H − H ⎟ = 90 Πkγ Ln⎜ 2.73r ⎟ Ln⎜ H − H ⎟
T= ⎟ ⎠⎜2 ⎟
⎝
'
⎝2 0⎠ ⎝ ⎠
q 0
kΠγ .T
⇒L=
⎛ l ⎞ ⎛ H1 − H 0 ⎞
⎟ Ln⎜ ⎟
90ϕδ .Ln⎜
⎝ 2.73r ⎠ ⎜ H 2 − H 0 ⎟
⎝ ⎠
L: khoaíng caïch giæîa hai raính tiãu
Chuï yï: Khi tênh toaïn cho kãnh tiãu ta phaíi biãún âäøi baïn kênh r:
b + 2h0 1 + m 2
r=
Π
51
nguon tai.lieu . vn
