Xem mẫu
- M ðU
1. C u t o và phân lo i máy s n xu t th c ph m
1.1. C u t o máy
Máy hi n ñ i ch y u g m:
- Thi t b n p li u
- Các cơ c u th a hành có b ph n làm vi c
- Các cơ c u truy n d n (ñ ng cơ) [ngu n ñ ng l c]
- Các máy hi n ñ i thư ng có thêm hàng lo t các b ph n ph ñ :
+ ði u ch nh và hi u ch nh s làm vi c c a máy
+ ði u ch nh máy, kh i ñ ng, d ng máy, ki m tra
+ B o v và chuy n ñ i
1.2. Phân lo i máy s n xu t th c ph m
1.2.1. Theo tính ch t tác d ng lên s n ph m gia công:
- Máy: là trang b trong ñó s n ph m ch u tác ñ ng cơ h c, khi gia công trên máy y, s n
ph m không thay ñ i tính ch t c a nó, mà ch thay ñ i hình d ng, kích thư c ho c các
thông s tương t khác ch u tác ñ ng cơ h c
- Thi t b : là trang b như máy công tác ñ c bi t, trong ñó s n ph m b thay ñ i tính ch t
v t lí hay hóa h c ho c tr ng thái t h p dư i các tác d ng như: cơ lí, sinh hóa, nhi t ñi n
ð c ñi m: + Máy: có các b ph n làm vi c chuy n ñ ng tr c ti p tác d ng cơ h c lên s n
ph m gia công
+ Thi t b : Có m t kho ng không gian nh t ñ nh (bu ng làm vi c) trong ñó
ti n hành tác d ng lên s n ph m v i m c ñích thay ñ i tính ch t c a nó
1.2.2. Theo c u t o c a quá trình
- Máy làm vi c gián ño n: S n ph m gia công ch u tác d ng trong su t th i gian c a m t
chu kì nh t ñ nh. Sau ñó quá trình l i ti p di n l p l i có tính ch t chu kì. Thành ph m
ñư c l y ra cu i chu kì
- Máy làm vi c liên t c: Th i gian c a quá trình làm vi c n ñ nh, n p s n ph m ban ñ u
và l y s n ph m ñư c ti n hành ñ ng th i. Các b ph n làm vi c trong nh ng ñi u ki n
n ñ nh
1.2.3. Theo m c ñ cơ khí hóa và t ñ ng hóa
1
- - Máy không t ñ ng
- Máy bán t ñ ng
- Máy t ñ ng
1.2.4. Theo nguyên t c ph i h p trong dây chuy n s n xu t
- Máy riêng l
- Nh ng máy t h p ho c b máy
- Nh ng máy liên h p
- H th ng máy t ñ ng
1.2.5. Theo ñ c ñi m ch c năng
- Các máy và thi t b v n chuy n: Băng t i, gàu t i, vít t i
- Các thi t b cơ h c: Máy phân lo i, máy nghi n, máy xay xát, máy c t thái, máy chà,
máy ép,...
- Các thi t b lên men
- Các thi t b hóa lí: Chưng c t, tinh luy n, trích li,...
2. Yêu c u cơ b n ñ i v i máy s n xu t th c ph m
ð i v i máy s n xu t th c ph m, khi thi t k , ch t o và s d ng chúng, ngoài nh ng
yêu c u chung (ñ c ng, s c b n, ñ b n rung ñ ng) còn ph i ñáp ng nh ng yêu c u sau:
- Kh năng th c hi n quá trình công ngh tiên ti n
- Hi u qu kinh t kĩ thu t cao
- Tính ch ng mòn cao
- Giá thành h : Máy có k t c u ñơn gi n, v t li u ch t o ra nó r ti n, d ki m, chi
ti t tiêu chu n hóa. S a ch a, b o dư ng d dàng, thu n l i
- Làm vi c n ñ nh, tin c y, ñ m b o môi trư ng làm vi c ít b i, ti ng n,...
- Tu i th 10 – 12 năm
3. Nh ng v t li u chính ñ ch t o thi t b s n xu t th c ph m
3.1. Kim lo i và h p kim
a. Gang: Ph bi n nh t, chi m 50% kim lo i trong máy ch bi n th c ph m. Là h p kim
c a Fe-C: 2-4%
Ưu ñi m: Có tính ñúc cao, dùng ñúc các chi ti t ph c t p như thân máy, b máy, s ng
trư t,...Kh năng ch u nén g p 4 l n kh năng ch u u n.
Phân lo i:
2
- - Gang xám C: 2,8-3,7%. Kí hi u C4
- Gang trung tính: Cũng là gang xám nhưng cho thêm ph gia silicocanxi,
silicoalumin, felosilu. Kí hi u CM4
- Gang c u: Cũng là gang trung tính nhưng cho thêm h p kim Mg, ñ b n r t cao, có
th ñúc các tr c khu u c a máy nén. Kí hi u B4
- Gang rè: %C th p, d gia công
- Gang h p kim: Thêm vào các lo i gang trên các kim lo i Cr, Mn, Ni, Si. Dùng ch
t o gu ng bơm, v bơm ch u axit, ng d n ch u các môi trư ng khác nhau
b. Thép: Có cơ tính, kh năng gia công cơ cao. Tùy theo phương pháp nhi t luy n cho
nh ng thép có cơ tính khác nhau, r t cao. Có 3 nhóm:
- Thép cacbon : CT3, CT5.
Thép 45, thép 50
Thép d ng c
- Thép h p kim: Cao, Th p
c. ð ng: Không b n trong môi trư ng có Cl, Br, I, NH3, H2S. D n ñi n, d n nhi t t t, d
dát m ng, kéo s i. Dùng nhi u trong công nghi p rư u bia, các lo i tháp,...
ð ng ñ : - Thau
- Thanh. H p kim Al, Si, Sn
d. Nhôm: Ch u các môi trư ng HNO3 ñ m ñ c, CH3COOH
3.2. Phi kim lo i
a. Ngu n g c vô cơ:
- ðá granit: ðá granit + ñá andezit + th y tinh l ng g i là matit: ch u axit
- Amian: Dùng làm ñ m ch u nhi t, làm b ch ng cháy, ñ b o ôn
- Th y tinh
-G m
b. Ngu n g c h u cơ:
- Cao su: 2-4%S: Cao su m m, dùng làm ñ m, các khúc n i tr c
20-40%S: Cao su ebonit
- Faolit: Là h n h p c a phenol formuldehyt + amian. ð b n cao, làm các ñư ng ng
d n, thùng ch a, máy bơm
- Ngoài ra còn có nh a PVC, PP,...
3
- CHƯƠNG 1. CÁC MÁY VÀ THI T B V N CHUY N
1. Khái ni m
Máy và các thi t b vân chuy n ñóng vai trò quan tr ng trong dây chuy n s n xu t
các s n ph m th c ph m, liên k t các h th ng công ngh trong dây chuy n s n xu t, v n
chuy n nguyên li u t kho ch a ñ n dây chuy n s n xu t và v n chuy n s n ph m v kho
ch a ...
Phân lo i: Theo phương th c làm vi c có hai lo i:
- Lo i v n chuy n liên t c: Băng t i, vít t i, gàu t i, các thi t b v n chuy n v t li u b ng
không khí, b ng th y l c,...
- Lo i v n chuy n gián ño n: C u, palăng, c u tr c, thang máy,...
Trong các nhà máy s n xu t và ch bi n lương th c th c ph m, ñ v n chuy n
nh ng v t li u r i, v t li u ñóng túi, nh ng ki n hàng ho c nh ng v t li u ñơn chi c theo
phương n m ngang, th ng ñ ng ho c nghiêng, ch y u dùng máy và thi t b v n chuy n
liên t c. Khác v i lo i làm vi c gián ño n, nh ng máy và thi t b v n chuy n liên t c có
th làm vi c trong m t th i gian không gi i h n, chuyên ch v t li u theo m t hư ng ñã
ñ nh không d ng l i khi n p li u và tháo li u. Nh v y năng su t c a chúng tương ñ i l n
hơn so v i các máy và thi t bi v n chuy n gián ño n
Các máy và thi t b v n chuy n liên t c hi n nay có th chia ra hai nhóm chính:
- Máy có b ph n kéo: Băng t i, xích t i, cào t i, gàu t i, n i t i, giá t i
- Máy không có b ph n kéo: Các lo i vít t i, các máy v n chuy n quán tính, các h
th ng v n chuy n b ng không khí và th y l c
chương n y chúng ta s kh o sát m t s máy và thi t b v n chuy n liên t c ñư c
dùng ph bi n trong các nhà máy s n xu t và ch bi n lương th c th c ph m trong và
ngoài nư c
2. Các thi t b v n chuy n cơ h c
2.1. Băng t i
2.1.1. Công d ng
Trong các máy v n chuy n liên t c thì băng t i là lo i ñư c dùng nhi u nh t
Ưu ñi m: An toàn cao, c u t o ñơn gi n, b n
Có kh năng v n chuy n v t li u r i và ñơn chi c theo các hư ng n m ngang,
n m ngang và k t h p c hai
4
- V n ñ u tư và ch t o không l n
Có th t ñ ng hóa
V n hành ñơn gi n, b o dư ng d dàng
Làm vi c không n
Năng su t cao, tiêu hao năng lư ng ít
Như c ñi m: Ph m vi s d ng c a băng t i b h n ch vì:
Chúng có ñ d c cho phép không cao, thư ng t 16-240 tùy theo v t li u
-
- Không th v n chuy n theo ñư ng cong
- Không v n chuy n ñư c v t li u d o, dính k t
2.1.2. C u t o và phân lo i băng t i:
Hình 1.1. Băng t i c ñ nh
Băng t i g m có t m băng (3) kín u n cong trên tang d n (5) và tang căng (1). T m
băng v a là b ph n kéo, v a là b ph n t i li u. Chuy n ñ ng ñư c nh l c ma sát xu t
hi n khi tang d n quay. ð ng cơ (9) cùng v i h p gi m t c (8) và các n i tr c là các cơ
c u truy n ñ ng c a máy. Ph u (2) ñ n p v t li u, ph u (6) ñ tháo v t li u. B ph n c o
(7) ñ làm s ch t m băng.
T m băng ñư c căng sơ b nh b ph n căng (10) l p tang cu i máy ho c l p
nhánh không t i. T t c các c m máy nêu trên ñ u ñư c l p trên m t khung ñ .
Khi máy làm vi c, t m băng d ch chuy n trên các giá ñ tr c lăn (4), (11) mang theo v t
li u t ph u n p li u ñ n ph u tháo. Quá trình tháo li u ti n hành tang ñ u máy
5
- Sau ñây là sơ ñ phân lo i các băng t i dùng trong các nhà máy lương th c th c
ph m.
Hình 1.2. Sơ ñ các băng t i c ñ nh
a) n m ngang; b,c, d) có ñư ng v n chuy n ph i h p; ñ) có xe tháo li u; c) lưu ñ ng
V n t c chuy n ñ ng c a băng t i khi v n chuy n các h t ñư c cho b ng 1.1 và
b ng 1.2
6
- B ng 1: V n t c chuy n ñ ng c a t m băng ñ i v i băng t i n m ngang
V t li u v n chuy n V n t c chuy n ñ ng c a t m băng m/s
Thóc, g o, ñ u, lúa mì 2,5 – 4,5
Ngô, ñ i m ch, ki u m ch 2,0 – 2,5
H t hư ng dương 1,5 – 2,0
H t bông 2,5 – 3,5
h t ñ u nành 1,5 – 2,0
Ngô b p 0,8 – 1,2
H t gãy 1,5 – 2,0
Tr u và ph li u c a h t 0,8 – 1,2
Bao b t, hàng ñóng ki n 0,6 –1,2
B ng 2: V n t c và năng su t c a các băng t i c ñ nh khi v n chuy n các lo i h t có
kh i lư ng th tích 0,75l/m3
400 500 600-650 759-800 900-1000 1100- 1200
V n t c t m băng m/s 2,5 3,5 3,5 4,5 4,5 4,8
Năng su t, T/h 50 100 175 350 500 800
2.2 Gàu t i
2.2.1. Khái ni m: ð v n chuy n nh ng v t li u r i ( d ng b t, h t, c c nh ) ñi theo
phương th ng ñ ng ho c nghiêng trên 500 ngư i ta dùng gàu t i
2.2.2. C u t o và nguyên t c làm vi c
a. C u t o: Gàu t i g m nh ng b ph n sau:
- B ph n kéo dài vô t n mang nhi u gàu và u n vòng qua tang (ho c ñĩa xích) trên và
dư i c a máy
- Chân máy g m có tang (ho c ñĩa xích), tr c l p tang, v và h p n p li u
- ð u máy g m có tr c d n ñ ng, tang (ho c ñĩa xích), b ph n truy n ñ ng và b ph n
tháo li u
7
- - Thân máy g m nhi u ño n ng có ti t di n tròn ho c ch nh t n i v i nhau b ng bích,
n m vào kho ng gi a ñ u và chân gàu t i, bao kín b ph n kéo
Hình 1.3. Hình d ng chung c a gàu t i
1) Băng; 2) gàu; 3) tang ñ u máy; 4) tang chân máy; 5) b gàu t i 6) ph u n p li u
7) b ph n căng 8) c a quan sát 9) tr c ñ u máy 10) ñ u gàu t i 11) c a tháo li u
b. Nguyên t c làm vi c: Khi máy làm vi c thì gàu xúc v t li u khu v c chân máy và
v n chuy n lên phía ñ u máy. ñây, dư i tác d ng c a tr ng l c và l c quán tính, v t
li u ñư c ñ t gàu vào b ph n tháo li u r i t ñó chuy n t i nơi s d ng
V t li u r i ñư c v n chuy n b ng gàu t i g m nhi u d ng: d ng b t (ho c b i), d ng h t,
d ng c c
Ưu ñi m: - C u t o ñơn gi n, kích thư c chi m ch nh
8
- - Có kh năng v n chuy n v t li u lên m t ñ cao khá l n (50-70m),
- Năng su t cao (700m3/h)
Như c ñi m: - N u v t li u v n chuy n l n gây va ñ p, d sinh ti ng n
- D b quá t i n u ti p li u không ñ u, nên c n n p li u m t cách ñ u ñ n
- Không tháo liêu ñư c gi a ch ng, n p li u v trí tùy thích.
2.2.3. Phân lo i:
- Theo c u t o c a b ph n kéo: có 2 lo i:
Gàu t i dùng băng: ñư c dùng ph bi n ñ v n chuy n nh ng v t li u r i trong các kho
●
lương th c, các nhà máy xay b t, nhà máy xát g o, nhà máy ch bi n th c ăn gia súc, nhà
máy bánh mì, nhà máy ép d u, nhà máy s n xu t tinh b t, nhà máy bánh k o, nhà máy s n
xu t mì s i và các nhà máy th c ph m khác.
Gàu t i dùng xích: (m t ho c 2 dây xích): ch y u dùng ñ v n chuy n nh ng v t li u
●
d ng c c và nh ng v t li u gây tác h i cho t m băng ( như v t li u nóng)
- Theo phương pháp tháo li u: có 3 lo i gàu t i:
● Gàu t i tháo li u dư i tác d ng c a tr ng l c
● Gàu t i tháo li u dư i tác d ng c a l c li tâm
● Gàu t i tháo li u dư i tác d ng c a l c k t h p ( l c li tâm và tr ng l c).
2.3. Vít t i:
2.3.1. Khái ni m:
ð v n chuy n nh ng v t li u r i theo hư ng n m ngang, nghiêng ho c th ng ñ ng,
trong các nhà máy th c ph m, ngư i ta dùng vít t i.
Trong các vít t i, v t li u ñư c v n chuy n tương t như m t ñai c chuy n ñ ng
d c theo ñinh c quay. Vít t i g m có m t máng c ñ nh và m t tr c vít. Khi tr c vít quay
làm cho v t li u chuy n ñ ng t nh ti n theo máng.
Ưu ñi m :
- Chi m ch ít: V i cùng năng su t thì di n tích ti t di n ngang c a vít t i nh hơn nhi u
so v i các máy v n chuy n khác.
- S lư ng bi và các chi ti t ch u mài mòn không nhi u nên d v n hành thao tác.
- B ph n công tác n m trong màng kín nên có th n i màng vào v trí nào ñó c a h
th ng thông gió.
- T c ñ quay c a tr c vít tương ñ i l n.
9
- - Giá thành th p.
Như c ñi m :
- Chi u dài v n chuy n và năng su t b gi i h n. Chi u dài l n nh t c a vít t i thư ng
không quá 30m v i năng su t t i ña là 100T/h.
- Ch v n chuy n ñư c nh ng v t li u tương ñ i ñ ng nh t.
- V t li u b ñ o tr n m nh, m t ph n b nghi n nát ho c b phân lo i theo kh i lư ng
riêng. Vì v y ngư i ta không th dùng ñ v n chuy n th c ăn gia súc ñã ch bi n.
- Tiêu t n nhi u năng lư ng hơn băng t i.
2.3.2. Các lo i vít t i
2.3.2.1. Vít t i n m ngang
a)
b)
c)
Hình 1.4. Các vít t i
a) sơ ñ vít t i n m ngang:
1. máng; 2. g i tr c treo; 3. tr c; 4. cánh vít; 5. thành m t ñ u; 6. ng n p li u;
7,8. ng tháo li u; 9. Van an toàn; 10. Cơ c u truy n ñ ng
b) hình d ng tr c vít
c) các lo i cánh vít khác nhau và chi u quay c a chúng
a. C u t o và nguyên t c làm vi c:
Trong máng c ñ nh 1 t i ph n trên có l p nh ng g i tr c treo 2 làm ch ñ cho tr c 3.
Tr c ñ c ho c r ng và trên su t chi u dài c a nó có g n cánh vít 4. v trí g i tr c treo,
cánh vít b gián ño n 1 kho ng b ng chi u dài g i tr c. M t ñ u 5 c a máng ñư c b t kín.
V t li u vào ph u n p li u 6, ñi ra ng tháo li u 7 và 8 d c theo vít t i. ñây (6,7 và
8) có các van ch n ñ có th thay ñ i kích thư c c a n p và tháo. Cu i vít t i có van an
toàn 9 ñ tháo v t li u khi quá ñ y. Có th thay b ng ng ch y tràn l p g n c a tháo li u.
10
- Tùy theo cách b trí cánh vít trên tr c mà vít t i có th là ph i ho c trái ( hình 1.4.c).
Có nh ng vít t i g m 2 ph n trong ñó có 1 ph n là ph i, 1 ph n là trái.
Các vít t i này dùng ñ v n chuy n hai dòng v t li u theo hư ng ngư c chi u nhau.
Nh ng vít t i có cánh ñ c làm b ng thép là ch dùng ñ v n chuy n v t li u khô và tơi.
Mu n v n chuy n nh ng v t li u c c ho c dính ph i dùng vít t i d ng băng (hinh 1.5). ð
v n chuy n nh ng v t li u vón c c (h t m, tinh b t, h p ch t th c ăn gia súc) thì dùng
cánh vít d ng bơi chèo ( hình 1.6)
Hình 1.5. Cánh vít d ng băng.
1.6. Vít t i d ng bơi chèo
Máng c a vít t i g m nhi u ño n t 2m ñ n 4m, n i ghép v i nhau b ng bích và
bulông. N u vít t i dài quá 3,5 m thì ph i l p nh ng g i tr c trung gian (thư ng là g i tr c
treo) cái này cách cái kia 3m. Trong các nhà máy lương th c th c ph m ch nên dùng vít
t i có chi u dài không quá 15m. N u c n v n chuy n theo ñ dài l n (30m) thì nên l p
ñ ng tr c hai vít t i có hai b ph n truy n ñ ng ñ i ñ u nhau.
2.3.2.1. Vít t i th ng ñ ng
Khái ni m: Vít t i th ng ñ ng dùng ñ v n chuy n v t li u r i và v t li u d ng c c
nh (h t, b t, th c ăn gia súc, các lo i c ). Cũng có th dùng lo i vít t i này ñ v n
11
- chuy n các v t li u ñơn chi c. Chi u cao không quá 12-15cm năng su t 80-100 m3/h (v i
D cánh vít ≈ 300mm)
Ưu:
- Ti t ki m di n tích
- Tháo li u theo hư ng tùy ý, v trí trung gian
theo chi u cao thân máy.
Nguyên t c làm vi c:
V t li u ñư c ñưa vào tr c vít th ng ñ ng
trong v tr kín, nh ma sát v i cánh vít mà th c
hi n chuy n ñ ng quay. Dư i tác d ng c a l c li
tâm v t li u ñư c ép sát vào b m t trong c a
máng.
Ma sát gi a v t li u v i máng làm cho quá
trình quay c a v t li u b hãm b t nên t c ñ
vòng c a nó gi m. K t qu v t li u trư t theo b
m t xo n c và ñư c nâng d n lên phía trên.
Hình 1.7. Vít t i th ng ñ ng
3. V n chuy n v t li u b ng không khí
3.1. Khái ni m:
V n chuy n v t li u b ng không khí d a trên nguyên lí l i d ng kh năng chuy n
ñ ng c a dòng khí trong các ng d n, v i t c ñ nh t ñ nh ñ mang v t li u t ch này t i
ch khác dư i tr ng thái lơ l ng. V lí thuy t thì có th dùng không khí ñ v n chuy n v t
li u r i có kh i lư ng và kích thư c h t b t kì. Nhưng năng lư ng ñ v n chuy n và tiêu
t n tăng nhanh r t nhi u l n so v i tr ng l c c a h t v t li u, nên th c t ph m vi ng
d ng c a phương pháp này b h n ch .
Mu n làm cho h n h p không khí và các h t v t li u chuy n ñ ng ñư c trong các ng
d n thì c n ph i t o ñư c chênh l ch áp su t 2 ñ u ng, nói cách khác là ph i t o ra áp
l c. Áp l c ñư c t o thành b ng cách gi m áp su t c a không khí ho c tăng áp su t c a
không khí.
3.2. Phân lo i:
Theo tr s áp su t t o thành có th chia ra:
12
- Các h th ng áp su t th p, trong ñó t n th t áp su t không vư t quá 5.103N/m2.
-
Các h th ng áp su t trung bình, trong ñó t n th t áp su t không vư t quá 104N/m2
-
Các h th ng áp su t cao trong ñó t n th t áp su t l n hơn 104N/m2.
-
Hình 1.8. Các sơ ñ nguyên lý:
a) c a h th ng hút v i áp su t trung bình ñ v n chuy n b t
b) c a h th ng hút v i áp su t cao
c) c a h th ng ñ y v i áp su t cao
3.2.1. Các h th ng v n chuy n b ng không khí v i áp su t th p và trung bình:
Trong các nhà máy lương th c th c ph m các nư c, h th ng áp su t th p và trung
bình ñư c s d ng r ng rãi ñ cơ gi i hóa các công ño n v n chuy n trong phân xư ng
13
- và gi a các phân xư ng v i nhau, cho phép k t h p v i 1 vài quá trình công ngh như
làm l nh, phân lo i, s y..v..v..
hình 1.8a là sơ ñ nguyên lí c a m t h th ng hút và áp su t trung bình dùng ñ v n
chuy n b t t thùng ch a t i kho ch a. B t do ô tô 1 ch ñ n ñư c tháo vào thùng ch a
2, t ñây b t ñi theo ng d n 3 vào b ph n tháo li u 4 ñ t phía trên máng 5, máng này s
phân b b t xu ng các kho ch a 6 nh qu t 7.
T b ph n tháo li u không khí ñư c d n vào xyclôn 8 r i vào máy l c túi 9 ñ làm
s ch. T máy l c không khí s ch vào qu t 10 và ra ngoài tr i. H th ng này làm vi c v i
n ng ñ h n h p = 4,5 – 5,0 kg/kg và v n t c không khí 18-20 m/s
3.2.2. H th ng v n chuy n b ng khí v i áp su t cao:
hình 1.8b là sơ ñ m t h th ng v n chuy n v i áp su t cao b ng phương pháp hút.
Chân không trong m ng ñư c t o thành b i máy th i khí 1. Khi nhúng vòi hút 2 vào trong
kh i h t thì không khí ñư c hút vào, kéo theo h t và v n chuy n nó trong ng d n 3.
Mu n xê d ch ñư c ng d n d dàng c n có nh ng ño n ng m m 4. Qua ng d n h t ñi
vào b ph n tháo li u 5. H t ñư c tách ra kh i b ph n tháo li u nh van c ng 6. Không
khí theo ng d n 7 ñưa ñi làm s ch b i xyclôn 8 và máy l c túi 9 r i vào máy th i khí
và thoát ra ngoài.
14
nguon tai.lieu . vn
