Xem mẫu
- CHƯƠNG 10
S N XU T GI NG CÂY SINH S N VÔ TÍNH
10.1 S n xu t gi ng cây sinh s n sinh dư ng v i cây sinh s n b ng c (c
gi ng khoai tây)
Khoai tây là cây có kh năng sinh s n vô tính sinh dư ng b ng c , b n ch t di
truy n c a cây m ñư c truy n ñ t hoàn toàn cho th h sau. Cho nên s thoái hoá
c a gi ng khoai tây ch y u do nhi m b nh và già sinh lý. Do v y k thu t s n xu t
c gi ng khoai tây c n có các k thu t kh c ph c hai nguyên nhân trên.
Các bư c s n xu t c gi ng khoai tây:
Giai ño n 1 : S n xu t c siêu nguyên ch ng.
Giai ño n 2 : S n xu t c nguyên ch ng
Giai ño n 3 s n xu t c thương ph m.
S n xu t c gi ng khoai tây SNC b ng duy trì và ph c tráng gi ng ñã thoái hóa t o
l p lô c siêu nguyên ch ng. S n xu t duy trì áp d ng v i nh ng c gi ng tác gi ,
SNC ho c gi ng nh p n i. C p gi ng này có ñ c ñi m s ch b nh và tr sinh lý c n
duy trì c p gi ng.
10.1.1 S n xu t duy trì
Nhân và ch n l c siêu nguyên ch ng ñư c th c hi n trong nhà màn ñ tránh lây
truy n b nh. Tr ng gi ng c n duy trì là c siêu nguyên ch ng, ch n l c nh ng cá
th ñúng gi ng thông qua ch n cây ñúng gi ng, s ch b nh sau ñó ch n c s ch b nh,
ñúng gi ng ñ tr ng nhân v 2.
Hình 10.1 Sơ ñ ch n l c s n xu t c gi ng khoai tây
V 2 s n xu t duy trì c siêu nguyên ch ng cung c p cho s n xu t ñư c th c hi n
trong nhà màn ho c khu cách ly, s ch b nh. K thu t tr ng tr t ñư c áp d ng t i ưu
ñ i v i khoai tây như k thu t s n xu t h t gi ng khoai tây. Nh ng ñi m k thu t
khác bi t là ngăn c n lây truy n và nhi m b nh vào lô c gi ng như tư i nư c, chăm
sóc, thu ho ch ñ u có bi n pháp ngăn ng a b nh nghiêm ng t, x lý nư c và d ng
201
Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng-----------------------
http://www.ebook.edu.vn
- c trư c khi s n xu t. Kh b cây b nh và tiêu h y ngay tránh ñ l y lan sang cây
kh e.
Thu ho ch c gi ng khi c ñã già có th quan sát ñ tàn c a thân, lá và ki m tra m t
s khóm ki m tra v c , nh ng c già v c ch c hơn và màu ñ m hơn c non. Thân
, lá ñư c c t h y trư c khi thu ho ch c gi ng ít nh t 10 ngày, c siêu nguyên ch ng
v 1 và v 2 c n c t h y giây trư c thu ho ch c gi ng 20 ngày ñ ngăn ng a b nh
truy n sang c gi ng.
B o qu n ch gi ng: ch n l c c ñúng gi ng s ch b nh ñ b o qu n c gi ng trư c
ñây ch y u trong các kho tán x , nhưng ngày nay b o qu n c gi ng trong kho
l nh. Kho ph i ñư c v sinh và kh trùng trư c khi b o qu n c gi ng, kh trùng có
th s d ng các thu c xông hơi. C gi ng sau khi thu ho ch ñư c b o qu n trong
ñi u ki n 13 – 16oC ñ m liên k t 90 -95% t 8 – 15 ngày ñ c gi m b t ñ m
liên k t và ch c l i, các v t thương thâm và co l i m i ñưa vào kho l nh b o qu n.
Khoai tây gi ng b o qu n nhi t ñ 3 – 5oC và ñ m liên k t 90 – 95% có th b o
qu n th i gian dài.
S n xu t c nguyên ch ng và c xác nh n ñư c s n xu t khu cách ly tránh nhi m
b nh, v i c nguyên ch ng cách ly kho ng cách an toàn tránh côn trùng truy n b nh
v i c p c gi ng xác nh n cách ly v i s n xu t khác ít nh t 3 m theo 10 TCN 316 –
2003. Không tr ng s n xu t c gi ng trên ñ t có cây tr ng trư c là cây h cà . Quá
trình s n xu t ch n l c thư ng xuyên lo i b và h y k p th i cây b nh. Các bi n
pháp khác như tr ng, bón phân, tư i nư c tương t như ñ i v i s n xu t h t và s n
xu t c siêu nguyên ch ng. M i c p c gi ng ñ u ph i ki m nghi m và ch ng ch c
gi ng theo quy trình k thu t và ph m c p c gi ng quy ñ nh.
10.1.2 Phương pháp s n xu t c gi ng khoai tây ng d ng công ngh sinh
hc
Ngày nay công ngh sinh h c phát tri n bi n pháp s n xu t c gi ng khoai tây ch t
lư ng cao ñã ñ t ñư c nh ng thành t u m i. Virus là nguyên chính làm gi m năng
su t và suy thoái khoai tây, nh ng virus như PVY, PVX, PVS và PLRV. Nuôi cây
ñ nh sinh trư ng là m t k thu t lo i tr virus hi u qu v i các gi ng khoai tây.
Nuôi c y ñ nh sinh trư ng k t h p x lý nhi t có hi u qu lo i tr virus PVX ho c
PVS. Phương pháp là tr ng cây ho c c n y m m dư i ñi u ki n 36oC t 4 ñ n 6
tu n có th lo i tr b nh và hi u qu lo i tr b nh tăng 67%.
Bi n pháp này g m các bư c chính:
+ Nhân ñ nh sinh trư ng trong in–vitro ñ lo i tr virus t o cây s ch b nh
+ S n xu t c siêu bi
+ S n xu t c bi
+ S n xu t c gi ng SNC
Sơ ñ s n xu t c gi ng khoai tây c a Trung Qu c là m t quy trình khá hoàn thi n
ñ áp d ng nư c ta
Nhân nhanh mô ño n thân b ng in vitro (in vitro micropropagation)
202
Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng-----------------------
http://www.ebook.edu.vn
- Giai ño n ñ u c a chương trình nhân gi ng khoai tây là t o và s d ng cây nh in
vitro , nuôi c y mô ño n thân là con ñư ng nhanh nh t t o c gi ng khoai tây s ch
b nh. H s nhân gi ng r t cao n u nhân b ng phương pháp này, nhân ño n 1 ñ t h
s cao hơn nhi u ñ t. Virus có th xu t hi n tr l i v i cây nh nuôi cây mô s ch
b nh. C siêu bi (microtuber) t o ra trong in vitro (in vitro tuberization). Cây con
trong in vitro t nuôi cây ñ nh sinh trư ng trong mô trư ng MS trong 20-25 ngày
v i ñi u ki n nhi t ñ 22,2oC và 14 gi chi u sáng trong ngày, b sung thêm 6-BA
và CCC (chlorocholine chlorido) cũng như thay ñ i ñư ng sucrose ñ t o c siêu bi
trong 30 – 35 ngày trong t i. C siêu bi có th thu ho ch và ti p theo nhân c siêu
bi, là m t k thu t ti n b không ch nhân nhân nhanh hi u qu mà chuy n thành cây
con d dàng. ði u ch nh hormone ho c hóa ch t b sung ñ hình thành c siêu bi
như GA3/ABA, và 6-BA cũng như n ng ñ th p NO3/NH4+ có th c i thi n h s
c siêu bi và ñư ng kính/kh i lư ng c .
Hình 10.2: H th ng s n xu t c gi ng khoai tây vùng m c a Trung Qu c
Năng su t c a siêu bi cũng tăng n u chi u sáng 8 h/ngày (Li CH et al., 1990)
Có ba phương pháp nhân c nh
+ Tr ng m t ñ cao trên khay ho c trên lu ng nh trong nhà kính, nhà lư i v i
giá th khác nhau là ñ t than bùn, ch t khoáng. M t ñ kho ng 100 cây/khay
(0,14m2) có th t o ra 200 c nh v i kh i lư ng 2 – 8 g(Sun HS et al.,
1995).
+ Tr ng khí canh : Thi t khí canh bao g m máng tr ng, bơm và h th ng phun,
h th ng ñi u khi n th i gian và b dung d ch dinh dư ng. Th i gian ñ u
bơm dinh dư ng ñ nh kỳ 3 phút m t l n và th i gian phun cho 01 g c là 30
giây. Khi cây l n thí gi m d n 6, 10, 15 phút ban ngày và 1 ñ n 2 gi vào ban
ñêm
203
Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng-----------------------
http://www.ebook.edu.vn
- S n xu t c nh b ng khí canh và giá th : C nh t o ra t c hai h th ng
khí canh và giá th do máng tr ng có thêm giá th . Phương pháp này t o ra s
c l n hơn khí canh và gía th riêng r .
S n xu t c nh siêu nguyên ch ng và xác nh n : trư c ñây ñ ti t ki m
ngư i nông dân tr ng khoai tây thư ng c t c ñ tr ng v i m c kh i lư ng
kho ng 75 g m t ph n, tuy nhiên phương pháp c t c gây v t thương nguyên
nhân nhi mb nh và thoái hóa gi ng nghiêm tr ng. Phương pháp s n xu t c
nh ng d ng CNSH ñã tránh ñư c nh ng h n ch ñó. Nhân c nh SNC có
m t s y u t nh hư ng như k thu t, gi ng, già sinh lý, m t ñ tr ng, phân
bón.
Hình 10.3 : S n xu t c gi ng khoai tây b ng k thu t khí canh
M t s k thu t ñ nâng cao năng su t c nh siêu nguyên ch ng h giá thành như
sau :
+ Tr ng m t ñ dày như v y có th thu ñư c s lư ng c l n v i kh i lư ng c
nh t 50 – 60 g, c l n nh t cũng ch 180g theo Sun ML (2001)
+ Thu ho ch s m cũng nh n ñư c c nh , thông thư ng thu s m hơn th c t
c a ngư i dân kho ng 20 ngày. Như v y h u h t là c nh v i kh i lư ng
bi n ñ ng t 35 ñ n 110 g
+ Giai ño n phát tri n ñã có nhi u m m phát tri n thân và c t t hơn nhưng c
có xu hư ng nh hơn do già sinh lý
10.2 Nhân gi ng vô tính b ng m t, ch i và ño n thân
Nh ng cây tr ng thư ng nhân gi ng b ng ño n thân, ch i, m n như cây s n, chu i,
d a, nho, cây ăn qu và m t s hoa cây c nh. V i s lư ng cây trong nhóm nhân
gi ng này r t l n nên trong tài li u này ch ñ c p ñ n nh ng nguyên lý chính.
10.2.1 Nh ng y u t nh hư ng ñ n nhân gi ng vô tính
Nhân gi ng vô tính sinh dư ng t o ra con cái là các dòng vô tính gi nguyên ñư c
ki u gen c a gi ng g c ban ñ u. Tuy nhiên cây con xu t phát t nhân gi ng vô tính
v ch t lư ng có ch u m t s tác ñ ng như sau :
a) Môi trư ng nhân gi ng và môi trư ng sinh trư ng phát tri n
204
Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng-----------------------
http://www.ebook.edu.vn
- Các cây trong dòng vô tính có th không x y ra thay ñ i ki u gen dư i bi n ñ ng
môi trư ng. Bi u hi n thay ñ i bên ngoài (ki u hình) c a cây, hoa ho c qu là do
nh hư ng c a khí h u, ñ t ñai và sâu b nh. M t s loài cây bi u hi n ki u hình c a
lá r t khác nhau khi tr ng nơi ñ ánh sáng và không ñ ánh sáng. Trong vư n tr ng
m t lo i cây ăn qu thư ng khác nhau ñáng k gi a các cây do s khác nhau c a ñ t
tr ng, nư c, cây g c ghép và c nh tranh qu n th . Các bi n d có th x y ra các
cây trong m t dòng vô tính n u sinh trư ng nhi u năm trong ñi u ki n môi trư ng
không thu n l i và thay ñ i theo chi u hư ng x u. Do v y nhân gi ng c n quan tâm
ñ n môi trư ng t i ưu cho loài cây tr ng ñó ñ không d n ñ n suy thoái gi ng.
b) Cây m nhân gi ng
Cây con trong nhân gi ng vô tính ñ u ñư c nhân lên t nh ng b phân sinh dư ng
c a cây m . S phát tri n cá th c a cây con thông qua chu kỳ s ng x y ra các pha
phân bi t là pha chưa thành th c (tr ) pha chuy n ti p và pha già , các pha này bi u
hi n qua 3 hư ng
+ Sinh trư ng ti m năng ñ chuy n t sinh trư ng sinh dư ng sang sinh trư ng
sinh th c ñi u khi n b i ñ nh sinh trư ng (mô phân sinh), pha chưa thành
th c không th b t ñ u ra ra hoa ngay c có ñi u ki n kích thích phù h p.
Như vây trên cùng m t cây thì s thành th c là không cùng tu i.
+ Bi n ñ ng có th x y ra nh ng tính tr ng sinh lý và hình thái c th bao
g m d ng lá, s c kh e, gai nó liên k t v i các pha khác nhau
+ S khác bi t x y ra kh năng tái sinh c a các ph n khác nhau c a cây như
ñ nh sinh trư ng, r .., pha chưa thành th c có kh năng tái sinh t t hơn pha
thành th c ( chin)
Hi n tư ng nh ng ph n khác nhau nào c a cây bi u hi n s bi n ñ i pha và t mô
phân sinh ti p t c các pha khác nhau này trong con cái sinh dư ng c a chúng g i là
“topophysis”. Các nhà làm vư n th k 17 và 18 tin r ng các dòng vô tính s già
sinh lý v i tu i cây m và tr sinh lý ch có th nhân t h t. Nh ng nghiên c u sau
ñó ñã ch ng minh r ng ñ i s ng c a dòng vô tính v lý thuy t là không b gi i h n
n u tr ng trong ñi u ki n môi trư ng phù h p nó tr hoa l i b ng các ñ nh sinh
dư ng. Nhân gi ng t nh ng cây m khác nhau cho sinh trư ng phát tri n và ch t
lư ng c a cây con khác nhau. Khi l y b ph n sinh dư ng trên cây m khác nhau
cho con cái có nh ng ñ c ñi m sinh lý và nông sinh h c khác nhau như l y ph n
trên tán nhân gi ng cây con ra hoa s m hơn ph n dư i tán. Tương t như v y d
nh n th y cây th o m c nh ng lóng m t t o ra mu n hơn có th sinh s n. B ph n
sinh dư ng l y trên các ph n khác nhau c a cây m cũng cho hình thái c a cây con
khác nhau. V trí khác nhau l y m t nhân vô tính cũng bi u hi n t p tính sinh trư ng
khác nhau cây con như cây con sinh trư ng th ng ñúng hay phát tri n theo chi u
ngang cũng ph thu c vào v trí l y m t nhân vô tính, thư ng l y ph n ñ nh sinh
trư ng cây con phát tri n th ng ñ ng, l y cành la cây con sinh trư ng ngang.
c) Phương pháp nhân gi ng
Nhân gi ng vô tính ñư c chia thành các phương pháp khác nhau và có th phân
thành các nhóm chính sau :
+ Gi ng gi ng b ng tách ch i như chu i, d a, dâu tây
205
Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng-----------------------
http://www.ebook.edu.vn
- + Nhân gi ng b ng nhánh như hành, t i , cây hoa th y tiên
+ Nhân gi ng b ng giâm cành v i cây ăn qu , m t s cây hoa
+ Nhân gi ng b ng chi t, ghép v i cây thân g cây ăn qu , hoa cây c nh
+ Nhân gi ng b ng nuôi c y in vitro
Phương pháp và k thu t nhân cũng có nh hư ng ñ n t l s ng, ch t lư ng cây
gi ng, h s nhân gi ng. Sâu b nh trong quá trình nhân gi ng : B nh cũng là m t
nguyên nhân suy thoái dòng vô tính, ñ c bi t là b nh virus và vi khu n. Tàn d c a
b nh b t k cây vô tính nào cũng là ngu n phát tán thông qua nhân gi ng vô tính
và lây nhi m ñ ng ru ng. ð c bi t nư c ta h Citrus khi nhân gi ng cũng như s n
xu t, b nh virus có th d n ñ n nh ng t n th t to l n
d) ð t bi n t nhiên
ð t bi n t nhiên thư ng x y ra v i cây sinh s n vô tính sinh dư ng là ngu n bi n
d quý cho ch n t o gi ng nhưng l i là m t tr ng i trong nhân gi ng. Nhân gi ng
c n lo i b nhưng bi n d kh i quá trình nhân gi ng ñ m b o ñ ñúng gi ng c a
qu n th gi ng khi nhân vô tính. hân gi ng vô tính b ng nuôi c y mô t bào có th
xu t hi n các bi n d xô ma làm thay ñ i qu n th vô tính c n có ch n l c ñ ñ m
b o ñ ñúng gi ng
10.2.2 Nh ng k thu t áp d ng nâng cao ch t lư ng và t l nhân gi ng vô tính
sinh dư ng
i) Cây m trong nhân gi ng v tính
M t gi ng cây ăn qu ñư c cung c p cho s n xu t h u h t ñư c nhân vô tính t
m t cây m , nói m t cách khác cây m ñ l y b ph n dinh dư ng ñ nhân gi ng
cung c p cho s n xu t. M t cây m như th có th nhân lên thành hàng trăm ñ n
hàng nghìn cây con. Cây m có th là m t gi ng m i, m t gi ng ñã có trong s n
xu t ngư i s n xu t gi ng ch ti n hành nhân gi ng cho s n xu t hàng năm. Do v y
cây m có nh hư ng quan tr ng ñ n ngư i s n xu t, cây m không t t s cho các
cây con kém ch t lư ng nh hư ng ñ n s n xu t và thu nh p c a ngư i tr ng cây ăn
qu lâu dài do ñ u tư s n xu t nhi u năm. Ch n cây m có các ưu ñi m như năng
su t cao, ch t lư ng t t, ch ng ch u sâu b nh, ñi u ki n b t thu n như h n, úng...S n
ph m có th b o qu n, v n chuy n d ràng và nh ng ñòi h i này ngày càng nhi u,
khi ngư i ta ñi vào s n xu t l n t p trung, cung c p cho m t th trư ng ngày càng
r ng.
Cây m ñ u dòng áp d ng c ñ i v i cây cho m t ghép và cây g c ghép b i vì g c
ghép có nh hư ng ñ n sinh trư ng, năng su t, ch t lư ng c a cây gi ng. Xây d ng
tiêu chu n cây m ñ u dòng cho m i loài cây ăn qu là r t quan tr ng, b tiêu chu n
này ñư c chu n hóa theo tiêu chu n qu c gia ho c qu c t . Nhìn chung tiêu chu n
cây m ñ u dòng bao g m các nhóm tiêu chu n:
+ Nhóm ch tiêu di truy n
+ Các ch tiêu sinh trư ng phát tri n
+ Các ch tiêu ch t lư ng
+ Nhóm ch tiêu ch t lư ng s n ph m
Phương pháp tuy n ch n cây m ñ u dòng ñư c th c hi n thông qua cá chương
trình nghiên c u, h i thi , bình tuy n
206
Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng-----------------------
http://www.ebook.edu.vn
- ii) Th i v nhân vô tính
Phương pháp nhân khác nhau có ph m vi th i v thích h p ñ m b o cho t l s ng
trong nhân gi ng cao nh t. Ngoài t l s ng th i v còn nh hư ng ñ n tiêu chu n
ch t lư ng cây con như chi u cao, s ch b nh. Th i v chi t và ghép ñ i v i cây ăn
qu mi n B c có th trong v xuân ho c v thu, m i lo i cây c n nghiên c u th i
gian phù h p nh t. Nh ng cây tách ch i giâm như d a theo k t qu nghiên c u c a
Nguy n Văn Hoan, ðào Kim Thoa thì t t nh t t tháng 4 ñ n tháng 6 hàng năm
iii) K thu t vư n ươm
Vư n ươm là m t khâu quan trong trong nhân gi ng vô tính sinh dư ng, các lo i
vư n ươm ph bi n hi n nay là nhà có mái che t m và nhà lư i. Nhà có mái che và
nhà lư i có tác d ng gi m b t ánh n ng, che mưa, h n ch xâm nh p c a b nh.
Trong nhà lư i nhà vư n ươm có th tr ng cây con, cành giâm tr c ti p trên các
lu ng ñ t ho c trong b u nilông
iv) G c ghép
ñư c phân làm 2 nhóm là g c ghép là cây con th c sinh và g c ghép dòng vô tính
+ G c ghép cây con (cây th c sinh)
G c ghép cây con hình thành và phát tri n t h t n y m m có nh ng ưu ñi m là s n
xu t cây g c ghép ñơn gi n, kinh t và phù h p v i nhi u phương pháp ghép. Nhi u
lo i cây con không b virus như cây m ( tr nh ng virus có th truy n qua h t), tính
di truy n chưa b o th nên kh năng ti p h p d hơn v i m t ghép, b r cây g c
ghép t t hơn ăn sâu hơn. Tuy nhiên g c ghép là cây con cũng có nh ng như c ñi m
ñó là bi n d di truy n do h p t có th là k t h p c a hai b m khác nhau không
ñư c ki m soát. Nh ng bi n d di truy n này có th nh hư ng x u ñ n cây ghép.
Bi n d di truy n gi a các cây con t các h t khác nhau có th d n ñ n s không
ñ ng nh t và ñ ng ñ u c a cây g c ghép, ñôi khi là cây khác d ng, khác gi ng l a
ch n làm g c ghép. Cây con sinh trư ng phát tri n thư ng ch m d n ñ n th i gian
nhân gi ng dài
+ G c ghép dòng vô tính
G c ghép vô tính là g c ghép ñư c t o ra b ng chi t, giâm, tách ch i…, nhóm g c
ghép này có ưu ñi m là r t ñ ng nh t v di truy n, nó còn có th t o s ch b nh, thay
ñ i t p tính ra hoa c a cây ghép. S ph i h p c a g c ghép vô tính v i m t ghép c a
các gi ng khác nhau cho phép ch n l c trong quá trình ghép, m t ghép c a m i m t
gi ng c n ñư c ghép ki m tra trư c. H n ch là c n ph i s n xu t g c ghép v i m t
k thu t t t ñ có g c ghép t t ñ c bi t là g c ghép s ch b nh. S t h p hai hay
nhi u (ki u gen) cây khác nhau gi a g c ghép và m t ghép t o ra ph n ng n và g c
có th có các hình th c sinh trư ng khác nhau n u t h p hai hình th c sinh trư ng
riêng r gi a hai ph n. M t s t h p sinh trư ng r t có giá tr trong nhân gi ng vô
tính b ng ghép, nhưng m t s l i t o ra b t l i nên tránh. Nh ng ñ c ñi m c a cây
ghép thay ñ i có th do m t s nguyên nhân là (a) không tương h p (b) m t trong
các ph n ghép có nh ng ñ c ñi m ñ c thù ñư c t h p vào cây nhân gi ng như
ch ng b nh (c) nh ng tương tác gi a g c ghép và m t ghép làm thay ñ i kích thư c,
sinh trư ng, năng su t hay ch t lư ng hoa ho c qu . Trong th c t r t khó xác ñ nh
nh ng nh hư ng c a tương tác gi a m t ghép và g c ghép v i nh hư ng c a môi
207
Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng-----------------------
http://www.ebook.edu.vn
- trư ng. nh hư ng c a kích thư c và t p tính sinh trư ng c a g c ghép ñ n m t
ghép. ði u khi n kích thư c ñôi khi ñi kèm theo thay ñ i d ng cây là m t nh
hư ng có ý nghĩa c a g c ghép, g c ghép thay ñ i s c kh e c a gi ng cây m t ghép.
Như b ng ch n l c táo, ngư i ta ch n nh ng m g c ghép trong ph m vi t th p
ñ n cao, khi ghép ñã thu ñư c cây ghép có tán khác nhau trên các g c ghép khác
nhau. Cũng tương t ngư i ta ñã ghép anh ñào ng t ( P. avium) lên g c ghép anh
ñào d i (P. mahaleb) ñ u th k 18, ñã t o ra cây anh ñào l n hơn, s c s ng kh e
hơn, tu i th dài hơn(như g c ghép) trong khi cây anh ñào ng t bé, s ng y u và
nhanh c i. Tuy nhiên g c ghép nh hư ng ñ n s c s ng, kích thư c cây ñã ñư c ghi
nh n t các k t qu nghiên c u nhưng không nh hư ng ñ n t t c ñ c ñi m tính
tr ng c a loài cây c a m t ghép. M i m t t h p ghép c n ñư c nghiên c u ki m tra
k lư ng nh hư ng c a g c ghép ñ n m t ghép và nghiên c u nh hư ng c a g c
ghép ñ n m t ghép cũng ph i tính ñ n nh hư ng c a y u t môi trư ng. Nên tr ng
g c ghép trong ñi u ki n t i ưu và ñ t t t ñ nguyên nhân g c ghép y u do môi
trư ng là nh nh t, khi ñó ñánh giá nh hư ng c a g c ghép ñ n m t ghép chính xác
hơn. nh hư ng c a g c ghép ñ n m t ghép rõ nét chi u cao cây, cây bình thư ng
khi ghép lên g c ghép t o ra th p cây hơn, th p và lan r ng có ưu th hơn th ng
ñ ng. S thay ñ i này có th là do thay ñ i hooc môn (auxin và gibberellins) trong
cây. Tuy nhiên khi cây th p cũng c n xem xét ñôi khi không do tương tác gi a g c
ghép và m t ghép mà do virus gây ra th p cây, như v y ph i lo i b cây g c ghép có
tri u ch ng virus lùn cây trư c khi ghép là m t k thu t quan tr ng. Nh ng ñ c
ñi m ra qu s m, hình thành m m qu , ñ u qu và năng su t qu c a cây cũng b
nh hư ng c a g c ghép. Nhìn chung ra qu s m có liên k t v i gen lùn c a g c
ghép và ra qu ch m hơn liên quan ñ n s c kh e g c ghép. M t chương trình nghiên
c u dài nh hư ng c a ghép táo lên m t s lo i g c ghép khác nhau Anh cho k t
qu là bi n ñ ng theo tu i cây và v trí tán cây. Ngư i ta s d ng 4 lo i cây g c
ghép là
+ Malling 9 g c ghép già y u nh t cao 3,6 m
+ Malling 4 trung bình
+ Malling 1 tr kh e
+ Malling 16 tr kh e nh t
K t qu cho th y cây ghép lên g c “malling 9” năng su t tích lũy trên cây cao nh t
ñ n 10 năm b i vì chúng ra qu s m. ð n năm th 10 cây ghép trên g c ghép kh e
trung bình là “Malling 4” cho năng su t vư t tr i, ñ n năm th 15 thì cây ghép trên
g c malling kh e s 1 năng su t cao nh t, ñ n năm th 20 cây ghép trên g c c c
kh e malling 16 cho năng su t cao nh t. Như v y ghép trên g c tr kh e tu i th
c a cây dài hơn, cây g c ghép lùn s qu nhi u hơn và có th tr ng m t ñ dày do
v y cho năng su t cao hơn trên ñơn v di n tích. Cây g c ghép có th nh hư ng trên
r t nhi u ñ c ñi m tính tr ng khác nhau c a cây như cây h ng xiêm cây g c ghép
nh hư ng ñ n ra hoa ñ u qu , khi th nghi m g c ghép là loài D. lotus ( c y) ñã t o
ra nhi u hoa hơn nhưng s qu l i tương t như g c ghép là h ng ñ a phương ( D.
kaki). Trong khi nho năng su t ph thu c r t l n vào s c kh e và mùa sinh trư ng
c a g c ghép cá d ng nho c a M (Vitis labrusca) khi ghép lên g c ghép kh e có
208
Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng-----------------------
http://www.ebook.edu.vn
- năng su t cao hơn ghép lên g c ghép c a chính nó, năng su t có th tăng lên 30 –
150% tùy thu c vào lo i g c ghép s d ng
v) Ch t kích thích sinh trư ng
Các ch t kích thích sinh trư ng ñư c s d ng ñ tăng t l s ng trong quá trình nhân
gi ng vô tính, nh ng ch t ñư c s d ng khá ph bi n là
Indolebutyric acid (IBA)
+
Naphthaleneacetic acid (NAA)
+
2,4-dichlorophenoxyacetic acid (2,4-D)
+
Indoleacetic acid (IAA)
+
Gibberellic Acid (GA)
+
Ví d nghiên c u nh hư ng c a ch t kích thích sinh trư ng ñ n t l s ng khi ghép
hoa h ng t k t qu nghiên c u c a James, Tr m Thí Nghi m Nông Nghi p M khi
s d ng Indole-3-butyric acid (IBA) cho k t qu như sau
B ng 10.1: nh hư ng c a IBA ñ n t l s ng c a ghép nhân gi ng( ñvt:%)
IBA ð i ch ng
Gi ng
Charlamoff 100 92
Delawine 100 83
Delcon 100 57
Kanorkowa 100 82
Wedge 80 35
Ottawa 274 100 78
Hư ng t i xây d ng b tiêu chu n cây gi ng cho nhưng cây tr ng nhân gi ng vô
tính sinh dư ng là m t ñòi h i b c thi t c a s n xu t gi ng cây tr ng nư c ta.
209
Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng-----------------------
http://www.ebook.edu.vn
nguon tai.lieu . vn
