1. Trang Chủ
  2. Môi trường
  3. Giáo trình Quản lý và xử lý chất thải rắn - ĐH Bách Khoa TP.HCM

Giáo trình Quản lý và xử lý chất thải rắn - ĐH Bách Khoa TP.HCM

Cách quản lý chất thải và xử lý chất thải rắn có phần khác nhau tại những quốc gia phát triển và đang phát triển, tại khu vực đô thị và nông thôn, và tùy vào loại hình sản xuất dân dụng hay công nghiệp. Quản lý chất thải vô hại từ đối tượng hành chính và dân dụng ở các vùng đô thị thường là trách nhiệm của cơ quan chính quyền địa phương, trong khi quản lý chất thải vô hại từ đối tượng thương mại và công nghiệp thường là trách nhiệm của nhà sản xuất. Mời các bạn tham khảo Giáo trình Quản lý và xử

Thể loại Tài liệu miễn phí Môi trường

Số trang 222

Ngày tạo 8/30/2018 1:04:19 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 0.86 M

Tên tệp

Tải Giáo trình Quản lý và xử lý chất thải rắn - ĐH Bác... (.pdf)

Xem mẫu

  1. CHÖÔNG I KHAÙI NIEÄM VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN Ñònh Nghóa Chaát Thaûi Raén 1.1 Chaát thaûi raén ñöôïc hieåu laø taát caû caùc chaát thaûi phaùt sinh do caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi vaø ñoäng vaät toàn taïi ôû daïng raén ñöôïc thaûi boû khi khoâng coøn höõu duïng hay khoâng muoán duøng nöõa. Thuaät ngöõ chaát thaûi raén ñöôïc söû duïng trong taøi lieäu naøy laø bao haøm taát caû caùc vaät chaát raén khoâng ñoàng nhaát thaûi ra töø coäng ñoàng daân cö ôû ñoâ thò cuõng nhö caùc chaát thaûi ñoàng nhaát cuûa caùc ngaønh saûn xuaát noâng nghieäp, coâng nghieäp, khai khoaùng,... Taøi lieäu naøy ñaëc bieät quan taâm ñeán chaát thaûi raén ñoâ thò, bôûi vì ôû ñoù söï tích luyõ vaø löu toàn chaát thaûi raén, coù khaû naêng aûnh höôûng raát lôùn ñeán moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi. Toång Quan Veà Lòch söû Phaùt Trieån Vaø Quaûn Lyù Chaát Thaûi Raén 1.2 Chaát thaûi raén coù töø ngaøy ñaàu khi con ngöôøi coù maët treân maët ñaát. Con ngöôøi vaø ñoäng vaät ñaõ khai thaùc vaø söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân treân traùi ñaát ñeå phuïc vuï cho ñôøi soáng cuûa mình vaø thaûi ra caùc chaát thaûi raén. Söï thaûi boû caùc chaát thaûi töø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi khoâng gaây ra vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng traàm troïng bôûi vì maät ñoä daân soá luùc baáy giôø coøn thaáp. Beân caïnh ñoù dieän tích ñaát höõu duïng ñeå ñoàng hoaù caùc chaát thaûi raén coøn raát lôùn neân ñaõ khoâng laøm toån haïi ñeán moâi tröôøng sinh thaùi. Khi xaõ hoäi phaùt trieån con ngöôøi soáng taäp hôïp thaønh nhoùm, cuïn daân cö thì söï tích luõy cuûa caùc chaát thaûi trôû neân ñoùng vai troø raát quan troïng trong cuoäc soáng. Söï thaûi boû caùc thöïc phaåm thöøa vaø caùc loaïi chaát thaûi khaùc taïi caùc thò traán, ñöôøng phoá, truïc giao thoâng, khu ñaát troáng daãn ñeán moâi tröôøng thuaän lôïi cho söï sinh saûn vaø phaùt trieån cuûa caùc loaøi gaäm nhaám nhö chuoät. Caùc loaøi gaäm nhaám laø ñieåm töïa cho caùc sinh vaät kyù sinh nhö laø boï cheùt. Chuùng mang caùc maàm beänh gaây http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  2. neân beänh dòch haïch. Do khoâng coù söï thieát laäp keá hoaïch quaûn lyù chaát thaûi raén ñaõ daãn ñeán söï lan truyeàn caùc beänh traàm troïng vaøo giöõa theá kyû 14 taïi Chaâu Aâu. Maõi ñeán theá kyû 19 vieäc kieåm soaùt dòch beänh lieân quan ñeán söùc khoûe coäng ñoàng môùi ñöôïc quan taâm vaø hoï nhaän thaáy raèng caùc chaát thaûi töø thöïc phaåm dö thöøa caàn phaûi ñöôïc thu gom vaø tieâu huyû hôïp veä sinh ñeå kieåm soaùt caùc loaøi gaäm nhaám, ruoài vaø caùc vectors truyeàn beänh. Moái quan heä giöõa söùc khoeû coäng ñoàng vaø vieäc löu tröõ, thu gom, vaø vaän chuyeån caùc chaát thaûi khoâng hôïp lyù ñaõ theå hieän roõ raøng. Coù nhieàu baèng chöùng cho thaáy chuoät, ruoài, vaø caùc vectors truyeàn beänh sinh saûn taïi caùc baõi raùc khoâng hôïp veä sinh cuõng nhö taïi caùc caên nhaø oå chuoät vaø caùc loaïi coân truøng khaùc. Moät trong nhöõng nguyeân naân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng sinh thaùi (ñaát, nöôùc, khoâng khí) laø do vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén khoâng hôïp lyù. Caùc nghieân cöùu tröôùc ñaây cho thaáy coù 22 loaøi beänh cuûa con ngöôøi lieân quan ñeán vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén khoâng hôïp lyù. Caùc phöông phaùp phoå bieán nhaát ñöôïc söû duïng ñeå xöû lyù chaát thaûi raén töø ñaàu theá kyû 20 laø: − Thaûi boû chaát thaûi raén treân maët ñaát − Thaûi boû vaøo nöôùc (soâng, hoà, bieån) − Choân laáp chaát thaûi vaøo trong loøng ñaát − Giaûm thieåu vaø ñoát chaát thaûi Cho ñeán nay heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén khoâng ngöøng phaùt trieån ñaëc bieät laø ôû Myõ vaø caùc nöôùc coâng nghieäp tieân tieán. Nhieàu heä thoáng quaûn lyù raùc vôùi hieäu quaû cao ra ñôøi do söï keát hôïp ñuùng ñaén giöõa caùc thaønh phaàn sau ñaây: − Heä thoáng toå chöùc quaûn lyù − Quy hoaïch quaûn lyù http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  3. − Coâng ngheä xöû lyù − Luaät phaùp vaø quy ñònh quaûn lyù chaát thaûi raén Söï hình thaønh vaø ra ñôøi cuûa caùc luaät leä vaø quy ñònh veà quaûn lyù chaát thaûi raén ngaøy caøng chaët cheõ ñaõ goùp phaàn naâng cao hieäu quaû cuûa heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén hieän nay. Söï Phaùt Sinh Chaát Thaûi Raén Trong Xaõ Hoäi Coâng Nghieäp 1.3 Trong xaõ hoäi coâng nghieäp ngaøy nay quaù trình phaùt sinh chaát thaûi raén coù nguoàn goác ban ñaàu laø caùc loaïi vaät lieäu thoâ ñöôïc söû duïng laøm nguyeân lieäu cho quaù tình saûn xuaát ñeå taïo ra caùc saûn phaåm phuïc vuï cho ngöôøi tieâu duøng. Saûn phaåm sau khi söû duïng coù theå taùi sinh, taùi cheá hoaëc ñoå boû sau cuøng. VAÄT LIEÄU THOÂ CHAÁT THAÛI CHAÁT THAÛI SAÛN XUAÁT TAÙI CHEÁ SAÛN XUAÁT THÖÙ CAÁP VAØ TAÙI SINH NGÖÔØI TIEÂU DUØNG THAÛI BOÛ Nguyeân lieäu thoâ, saûn phaåm vaø vaät lieäu taùi sinh Chaát thaûi Sô ñoà 1.1 Doøng vaät lieäu vaø quaù trình phaùt sinh chaát thaûi trong Aûnh Höôûng Cuûa Chaát Thaûi Raén Ñeán Moâi Tröôøng Sinh Thaùi 1.4 Caùc hieän töôïng lieân quan ñeán sinh thaùi nhö oâ nhieãm nöôùc vaø khoâng khí, cuõng lieân quan ñeán vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén khoâng hôïp lyù. Ví duï, nöôùc roø ræ töø caùc baõi choân laáp khoâng hôïp veä sinh gaây oâ nhieãm http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  4. nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm. Trong khu vöïc khai thaùc moû söï roø ræ töø nôi thaûi boû caùc chaát thaûi coù theå chöùa caùc ñoäc toá nhö ñoàng, arsenic, hoaëc laø nöôùc caáp bò oâ nhieãm vôùi caùc hôïp chaát muoái Ca vaø mg. Maëc duø thieân nhieân coù khaû naêng pha loaõng, phaân taùn, phaân huyû, haáp phuï ñeå laøm giaûm taùc ñoäng cuûa söï phaùt thaûi vaøo trong khí quyeån, trong nöôùc, vaø trong ñaát. Söï maát caân baèng sinh thaùi xuaát hieän khi khaû naêng ñoàng hoaù cuûa thieân nhhieân vöôït möùc giôùi haïn cho pheùp. Trong khu vöïc coù maät ñoä daân soá cao, söï thaûi boû caùc chaát thaûi gaây neân nhieàu vaán ñeà baát lôïi veà moâi tröôøng. Löôïng raùc thay ñoåi töøng nôi theo töøng khu vöïc. Ví duï nhö söï thay ñoåi veà soá löôïng raùc thaûi ôû khu vöïc thaønh thò vaø noâng thoân. Taïi Myõ öôùc tính taïi thaønh phoá Los Angeles, bang California löôïng raùc haøng ngaøy laø 3.18kg/ngöôøi/ngaøy, trong ñoù taïi Wilson, bang Wisconsin ñaïi dieän cho khu vöïc noâng thoân, löôïng raùc thaûi ra chæ khoaûng 1kg/ngöôøi/ngaøy. http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  5. Heä Thoáng Quaûn Lyù Chaát Thaûi Raén Ñoâ Thò 1.5 Heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò coù theå xem nhö laø moät boä phaän chuyeân moân lieân quan ñeán (1) söï phaùt sinh, (2) löu giöõ vaø phaân chia taïi nguoàn, (3) thu gom, (4) phaân chia, cheá bieán vaø bieán ñoåi, (5) trung chuyeån vaø vaän chuyeån, (6) tieâu huûy chaát thaûi raén moät caùch hôïp lyù döïa treân nguyeân taéc cô baûn laø söùc khoeû coäng ñoàng, kinh teá, kyõ thuaät, baûo toàn, caûnh quan, caùc vaán ñeà moâi tröôøng, vaø lieân quan ñeán caû thaùi ñoä coäng ñoàng. Treân lónh vöïc quaûn lyù chaát thaûi raén lieân quan ñeán caùc vaán ñeà nhö quaûn lyù haønh chaùnh, taøi chaùnh, luaät leä, quy hoaïch vaø kyõ thuaät. Ñeå giaûi quyeát moät vaán ñeà lieân quan ñeán chaát thaûi raén caàn phaûi coù söï phoái hôïp hoaøn chænh lieân quan ñeán chính trò, quy hoaïch vuøng vaø thaønh phoá, ñòa lyù, kinh teá, söùc khoûe coäng ñoàng, xaõ hoäi hoïc vaø caùc vaán ñeà khaùc. Chaát thaûi raén coù theå phaân loaïi baèng caùc caùch khaùc nhau. Phaân loaïi döïa vaøo nguoàn goác xuaát xöù nhö laø raùc thaûi sinh hoaït, vaên phoøng, thöông maïi, coâng nghieäp, ñöôøng phoá, chaát thaûi trong quaù trình ñaäp phaù nhaø xöôûng hoaëc chaát thaûi trong quaù trình xaây döïng. Phaân loaïi döïa vaøo ñaëc tính töï nhhieân nhö laø caùc chaát höõu cô, voâ cô, chaát coù theå chaùy hoaëc chaát khoâng coù khaû naêng gaây chaùy. Muïc ñích cuûa quaûn lyù chaát thaûi raén 1. Baûo veä söùc khoûe coäng ñoàng 2. Baûo veä moâi tröôøng 3. Söû duïng toái ña vaät lieäu 4. Taùi cheá vaø söû duïng toái ña raùc höõu cô 5. Giaûm thieåu raùc ôû baõi raùc http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  6. Phaùt sinh chaát thaûi Phaân chia, löu tröõ, cheá bieán taïi nguoàn Thu gom Phaân chia, cheá Trung chuyeån bieán, vaø vaän chuyeån vaø chuyeån ñoåi CTR Tieâu huûy Sô ñoà 1.2 Moái lieân heä giöõa caùc thaønh phaàn trong heä thoáng 1.6 Quaûn Lyù Chaát Thaûi Raén Toång Hôïp Söï choïn löïa keát hôïp giöõa coâng ngheä, kyõ thuaät, vaø chöông trình quaûn lyù ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích quaûn lyù chaát thaûi ñöôïc goïi laø quaûn lyù chaát thaûi raén toång hôïp (ISWM). Vaên phoøng baûo veä moâi tröôøng cuûa Myõ (USEPA) ñaõ ñöa ra thöù baäc haønh ñoäng öu tieân trong vieäc thöïc hieän ISWM laø: Giaûm taïi nguoàn, taùi cheá, ñoát chaát thaûi, vaø tieâu huûy. Hieäu quaû lôùn nhaát cuûa chöông trình naøy laø giaûm ñöôïc kích thöôùc vaø kinh phí xaây döïng loø ñoát. Taùi cheá chaát thaûi cuõng giaûm ñöôïc caùc yeáu toá laøm thieät haïi noài hôi, loaïi boû ñöôïc caùc thaønh phaàn xæ, vaø caùc chaát baån khaùc trong loø luyeän. 1.6.1 Thöù baäc öu tieân trong quaûn lyù raùc toång hôïp 1. Traùnh thaûi boû 2. Giaûm thieåu raùc 3. Taùi söû duïng 4. Taùi cheá 5. Taïo naêng löôïng http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  7. 6. Xöû lyù 7. Thaûi boû 1.6.2 Caùc thaønh phaàn cuûa heä thoáng toång hôïp quaûn lyù chaát thaûi raén Caùc thaønh phaàn cuûa heä thoáng toång hôïp quaûn lyù chaát thaûi raén bao goàm: • Cô caáu chính saùch • Cô caáu luaät • Cô caáu haønh chaùnh • Giaùo duïc coäng ñoàng • Cô caáu kinh teá • Heä thoáng kyõ thuaät • Taïo thò tröôøng vaø tieáp thò caùc saûn phaåm taùi cheá • Heä thoáng thoâng tin chaát thaûi a. Cô caáu chính saùch Muïc ñích laø phaùt trieån vaø taäp hôïp moät caùch toaøn dieän chính saùch quaûn lyù chaát thaûi vôùi caùc ñoái töôïng chính saùch coù theå ñaït ñöôïc. Coâng cuï: Muïc tieâu giaûm thieåu chaát thaûi Caùc chính saùch chaát thaûi ñaëc bieät Khuyeán khích Hình phaït Trôï giaù vaø caùc keá hoaïch phaùt trieån coâng nghieäp b. Cô caáu luaät http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  8. Muïc ñích laø cung caáp luaät an toaøn vaø söùc khoûe coäng ñoàng, moâi tröôøng coù tính khaû thi vaø coâng baèng. http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  9. Coâng cuï: Luaät baûo veä moâi tröôøng Luaät baûo veä söùc khoûe coäng ñoàng Giaáy pheùp cho caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán raùc Baûo veä taàng ozon, khí nhaø kính moät caùch baét buoäc treân toaøn caàu c. Cô caáu haønh chaùnh Muïc ñích laø thöïc hieän vaø hoå trôï vieäc thi haønh cô caáu luaät vaø chính saùch. Coâng cuï: Caáp giaáy pheùp cho caùc phöông tieän Thanh tra vieân söùc khoûe coäng ñoàng vaø moâi tröôøng Caáp pheùp cho thanh tra vieân theo luaät ñònh Raøng buoäc, xöû phaït vaø thu hoài giaáy pheùp Heä thoáng giaùm saùt vaø ñaùnh giaù d. Giaùo duïc coäng ñoàng Muïc ñích laø naâng cao nhaän thöùc, nhieäm vuï vaø traùch nhieäm cuûa coäng ñoàng veà vaán ñeà quaûn lyù chaát thaûi. Coâng cuï: Chieán dòch truyeàn thoâng chung Phaân bieät caùc loaïi saûn phaåm Ngaøy laøm saïch caû nöôùc Chöông trình giaûng daïy ôû tröôøng hoïc Giaùo duïc theá heä treû http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  10. Thuøng raùc coâng coäng Chöông trìng truyeàn hình veà moâi tröôøng http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  11. e. Cô caáu kinh teá Muïc ñích laø ñaït ñöôïc söï oån ñònh kinh teá Coâng cuï: Phaân tích vaø xaùc ñònh chi phí Phí dòch vuï Ngöôøi tieâu duøng phaûi traû Söï roõ raøng veà giaù caû Ñaàu tö taäp theå vaø caù nhaân Thueá raùc vaøo beå raùc f. Heä thoáng kyõ thuaät Muïc ñích laø ñeå taùch caùc chaát thaûi ra khoûi xaõ hoäi, ñöa chuùng vaøo doøng luaân chuyeån vaät chaát vaø thaûi boû. Coâng cuï: Thu gom vaø vaän chuyeån Cheá bieán vaø xöû lyù Thaûi boû caùc phaàn coøn laïi Phuïc hoài naêng löôïng g. Taïo thò tröôøng vaø tieáp thò caùc saûn phaåm taùi cheá muïc ñích laø kheùp kín voøng tuaàn hoaøn cuûa vaät lieäu trong xaõ hoäi. Coâng cuï: Khuyeán khích caùc saûn phaåm coù chöùa caùc vaät lieäu taùi cheá Giaùo duïc ngöôøi tieâu duøng Khuyeán khích söû duïng caùc vaät lieäu taùi cheá trong saûn xuaát Trôï caáp cho caùc nghieân cöùu vaø phaùt trieån http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  12. Khuyeán khích caùc coâng nghieäp taùi cheá gia coâng h. Heä thoáng thoâng tin raùc thaûi Muïc ñích laø thu nhaäp thoâng tin moät caùch chính xaùc veà heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi ñeå giaùm saùt, ñaùnh giaù, phaùt trieån keá hoaïch chieán löôïc vaø hoå trôï vieäc ra quyeát ñònh. Coâng cuï: Xaùc ñònh caùc doøng/nguoàn thaûi Xaùc ñònh caùc daïng chaát thaûi Phaân tích caùc saûn phaåm chaát thaûi Ñònh löôïng chaát thaûi Cô sôû döõ lieäu taäp trung Heä thoáng thu thaäp soá lieäu 1.6.3 Nhöõng Thaùch Thöùc Cuûa Vieäc Quaûn Lyù Chaát Thaûi Raén Trong Töong Lai Xaõ hoäi caøng phaùt trieån, daân soá theá giôùi caøng gia taêng keát hôïp vôùi söï ñoâ thò hoaù vaø coâng nghieäp hoùa laøm cho löôïng raùc thaûi phaùt sinh ngaøy caøng nhieàu. Nhöõng thaùch thöùc vaø cô hoäi coù theå aùp duïng ñeå giaûm thieåu löôïng raùc thaûi trong töông lai laø: (1) thay ñoåi thoùi quen tieâu thuï saûn phaåm trong xaõ hoäi, (2) giaûm löôïng raùc thaûi taïi nguoàn, (3) xaây döïng baõi choân laáp an toaøn hôn, (4) phaùt trieån coâng ngheä môùi. • Thay ñoåi thoùi quen tieâu thuï saûn phaåm trong xaõ hoäi Söï tieâu thuï saûn phaåm laø moät hoaït ñoäng töï nhieân. Xaõ hoäi thay ñoåi seõ laøm cho möùc soáng thay ñoåi baèng caùch thay ñoåi soá löôïng vaø chaát löôïng saûn phaåm tieâu thuï. Thoùi quen tieâu thuï seõ ñöôïc thay ñoåi neáu soá löôïng raùc thaûi töø caùc hoaït ñoäng tieâu thuï thay ñoåi • Giaûm löôïng raùc thaûi taïi nguoàn http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  13. Nhöõng noå löïc caàn thieát phaûi tieán haønh ñeågiaûm soá löôïng cuûa caùc vaät lieäu söû duïng trong caùc loaïi haøng hoùa ñoùng goùi vaø cheá bieán taùi cheá taïi nguoàn nhö taïi nhaø, vaên phoøng hoaëc nhaø maùy. Nhö vaäy vôùi phöông phaùp naøy, löôïng raùc thaûi vöùt boû seõ giaûm trong coäng ñoàng. Giaûm taïi nguoàn laø moät löïa choïn ñeå baûo toàn taøi nguyeân vaø khaû naêng kinh teá. http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  14. • Xaây döïng baõi choân laáp an toaøn hôn Baõi choân laáp laø nôi thaûi boû sau cuøng cuûa chaát thaûi. Chính vì theá maø nöõng noå löïc caàn phaûi tieán haønh ñeå laøm giaûm thieåu caùc chaát ñoäc haïi, laøm taêng ñoä höõu duïng taïi nôi choân laáp. Thieát keá baõi choân laáp caàn phaûi caûi tieán ñeå ñaûm baûo cho vieäc löu tröõ caùc chaát thaûi trong moät thôøi gian laâu daøi. Caùc soá lieäu veà caùc hoaït ñoäng cuûa baõi choân laáp hieän taïi caàn phaûi phoå bieán ñeå caûi tieán vieäc xaây döïng vaø hoaït ñoäng cuûa caùc baõi choân laáp môùi. Baèng caùch naøy thì seõ giuùp ích cho vieäc quaûn lyù caùc baõi choân laáp caøng coù hieäu quaû hôn. • Phaùt trieån coâng ngheä môùi Coù raát nhieàu cô hoäi ñeå giôùi thieäu nhöõng coâng ngheä môùi trong heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén. Nhöõng thaùch thöùc ñaõ khuyeán khích cho söï phaùt trieån kyõ thuaät giuùp cho vieäc baûo toàn taøi nguyeân thieân nhieân toát nhaát vaø ñaây laø phöông phaùp chi phí-hieäu quaû. Vieäc kieåm tra vaø thöïc thi vieäc öùng duïng caùc coâng ngheä môùi laø moät phaàn quan troïng trong vieäc quaûn lyù toång hôïp chaát thaûi raén trong töông lai. http://www.ebook.edu.vn PGS. TS. Nguyeãn Vaên Phöôùc Khoa Moâi tröôøng – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
  15. CHÖÔNG II NGUOÀN GOÁC, THAØNH PHAÀN, KHOÁI LÖÔÏNG VAØ ÑAËC TÍNH CUÛA CHAÁT THAÛI RAÉN 2.1 Nguoàn Goác Chaát Thaûi Raén Nguoàn goác phaùt sinh, thaønh phaàn vaø toác ñoä phaùt sinh cuûa chaát thaûi raén laø caùc cô sôû quan troïng ñeå thieát keá, löïa choïn coâng ngheä xöû lyù vaø ñeà xuaát caùc chöông trình quaûn lyù chaát thaûi raén thích hôïp. Coù nhieàu caùch phaân loaïi nguoàn goác phaùt sinh chaát thaûi raén khaùc nhau nhöng phaân loaïi theo caùch thoâng thöôøng nhaát laø: (1) khu daân cö, (2) khu thöông maïi, (3) cô quan, coâng sôû, (4) xaây döïng vaø phaù huûy caùc coâng trình xaây döïng, (5) khu coâng coäng, (6) nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi, (7) coâng nghieäp, (8) noâng nghieäp. Chaát thaûi ñoâ thò coù theå xem nhö chaát thaûi coâng coäng, ngoaøi tröø caùc chaát thaûi trong quaù trình cheá bieán taïi caùc khu coâng nghieäp vaø chaát thaûi noâng nghieäp. Chaát thaûi raén phaùt sinh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau, caên cöù vaøo ñaëc ñieåm chaát thaûi coù theå phaân chia thaønh 3 nhoùm lôùn : Chaát thaûi ñoâ thò, coâng nghieäp vaø nguy haïi. Nguoàn thaûi cuûa raùc thaûi ñoâ thò raát khoù quaûn lyù taïi caùc nôi ñaát troáng (open areas) , bôûi vì taïi caùc vò trí naøy söï phaùt sinh caùc nguoàn chaát thaûi laø moät quaù trình phaùt taùn. Chaát thaûi nguy haïi thöôøng phaùt sinh taïi caùc khu coâng nghieäp, do ñoù nhöõng thoâng tin veà nguoàn goác phaùt sinh vaø ñaëc tính caùc chaát thaûi nguy haïi taïi caùc loaïi hình coâng nghieäp khaùc nhau laø raát caàn thieát. Caùc hieän töôïng nhö chaûy traøn, roø ræ caùc loaïi hoaù chaát caàn phaûi ñaëc bieät chuù yù, bôûi vì caùc chaát thaûi nguy haïi bò chaûy traøn chi phí thu gom vaø xöû lyù raát toán keùm. Ví duï, chaát thaûi nguy haïi bò haáp phuï bôûi caùc vaät lieäu deã ngaäm nöôùc nhö rôm raï, vaø dung dòch bò thaám vaøo trong ñaát thì phaûi ñaøo bôùi ñaát ñeå xöû lyù. Luùc naøy caùc chaát thaûi nguy haïi coù theå xem nhö goàm caùc thaønh phaàn chaát loûng chaûy traøn, chaát haáp phuï (rôm, raï), vaø caû ñaát bò oâ nhieãm. 2.2 Thaønh Phaàn Chaát Thaûi Raén http://www.ebook.edu.vn 8
  16. Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén bieåu hieän söï ñoùng goùp vaø phaân phoái cuûa caùc phaàn rieâng bieät maø töø ñoù taïo neân doøng chaát thaûi, thoâng thöôøng ñöôïc tính baèng phaàn traêm theo khoái löôïng. Thoâng tin veà thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc ñaùnh giaù vaø löïa choïn nhöõng thieát bò thích hôïp caàn thieát ñeå xöû lyù, caùc quaù trình xöû lyù cuõng nhö vieäc hoaïch ñònh caùc heä thoáng, chöông trình vaø keá hoaïch quaûn lyù chaát thaûi raén. Thoâng thöôøng trong raùc thaûi ñoâ thò, raùc thaûi töø caùc khu daân cö vaø thöông maïi chieám tæ leä cao nhaát töø 50-75%. Giaù trò phaân boá seõ thay ñoåi tuyø thuoäc vaøo söï môû roäng caùc hoaït ñoäng xaây döïng, söõa chöõa, söï môû roäng cuûa caùc dòch vuï ñoâ thò. Thaønh phaàn rieâng bieät cuûa chaát thaûi raén thay ñoåi theo vò trí ñòa lyù, thôøi gian, muøa trong naêm, ñieàu kieän kinh teá vaø tuøy thuoäc vaøo thu nhaäp cuûa töøng quoác gia. Baûng 2.1 Nguoàn goác caùc loaïi chaát thaûi Nguoàn phaùt Nôi phaùt sinh Caùc daïng chaát thaûi raén sinh Khu daân cö Hoä gia ñình, bieät thöï, Thöïc phaåm dö thöøa, giaáy, chung cö. can nhöïa, thuyû tinh, can Khu thöông Nhaø kho, nhaø haøng, thieác, nhoâm. maïi chôï, khaùch saïn, nhaø Giaáy, nhöïa, thöïc phaåm thöøa, troï, caùc traïm söõa chöõa thuûy tinh, kim loaïi, chaát thaûi vaø dòch vuï. nguy haïi. Cô quan, coâng Tröôøng hoïc, beänh vieän, sôû vaên phoøng cô quan Giaáy, nhöïa, thöïc phaåm thöøa, chính phuû. thuûy tinh, kim loaïi, chaát thaûi Coâng trình Khu nhaø xaây döïng nguy haïi. xaây döïng vaø môùi, söõa chöõa naâng Gaïch, betong, theùp, goã, phaù huyû caáp môû roäng ñöôøng thaïch cao, buïi,... phoá, cao oác, san neàn Dòch vuï xaây döïng. coâng coäng ñoâ Hoaït ñoäng doïn raùc veä Raùc vöôøn, caønh caây caét tæa, thò sinh ñöôøng phoá, coâng chaát thaûi chung taïi caùc khu vieân, khu vui chôi giaûi vui chôi, giaûi trí. Nhaø maùy xöû lyù trí, baõi taém. Buøn, tro chaát thaûi ñoâ Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thò caáp, nöôùc thaûi vaø caùc quaù trình xöû lyù chaát http://www.ebook.edu.vn 9
  17. thaûi coâng nghieäp khaùc. Chaát thaûi do quaù trình cheá Coâng nghieäp Coâng nghieäp xaây döïng, bieán coâng nghieäp, pheá lieäu, cheá taïo, coâng nghieäp vaø caùc raùc thaûi sinh hoaït. naëng, nheï, loïc daàu, hoaù chaát, nhieät ñieän. Thöïc phaåm bò thoái röûa, saûn Noâng nghieäp Ñoàng coû, ñoàng ruoäng, phaåm noâng nghieäp thöøa, vöôøn caây aên quaû, noâng raùc, chaát ñoäc haïi. traïi. Nguoàn : Integrated Solid Waste Management, McGRAW-HILL 1993 2.2.1 Söï thay ñoåi thaønh phaàn chaát thaûi raén trong töông lai Nghieân cöùu söï thay ñoåi thaønh phaàn chaát thaûi raén trong töông lai coù yù nghóa raát quan troïng trong vieäc hoaïch ñònh keá hoaïch quaûn lyù chaát thaûi raén, ñoàng thôøi noù cuõng quyeát ñònh caùc qui ñònh, döï aùn vaø chöông trình quaûn lyù cho caùc cô quan quaûn lyù ( nhö laø söï thay ñoåi caùc thieát bò chuyeân duøng). Boán thaønh phaàn coù xu höôùng thay ñoåi lôùn laø: thöïc phaåm, giaáy vaø carton, raùc vöôøn, plastic. http://www.ebook.edu.vn 10
  18. Baûng 2.2 Söï phaân phoái caùc thaønh phaàn trong caùc khu daân cö ñoâ thò ôû caùc nöôùc coù thu nhaäp thaáp, trung bình vaø cao Thaønh phaàn Nöôùc thu nhaäp Nöôùc thu nhaäp Nöôùc thu nhaäp (%) thaáp TB cao Chaát Höõu Cô 40-85 20-65 6-30 Thöïc Phaåm 1-10 8-30 20-45 Thöøa - 5-15 Giaáy 1-5 2-6 2-8 Giaáy Carton 1-5 2-10 2-6 Nhöïa 1-5 1-4 0-2 Vaûi Vuïn - - 10-20 Cao Su Da 1-10 1-10 4-12 Chaát voâ cô 1-5 1-5 2-8 Thuyû tinh 1-40 1-30 1-4 Can thieát Kim loaïi khaùc Nguoàn : Integrated Solid Waste Management, McGRAW-HILL 1993 Ghi chuù: - Nöôùc coù thu nhaäp thaáp < 750 $USD/naêm (1990) - Nöôùc coù thu nhaäp trung bình: $750 < Thu nhaäp < $5000 USD/naêm - Nöôùc coù thu nhaäp cao > $5000 USD/naêm Nhìn vaøo baûng soá lieäu 2.2 ta coù nhaän xeùt: thöïc phaåm thöøa chieám tæ leä phaàn traêm troïng löôïng raát cao taïi caùc nöôùc coù thu nhaäp thaáp. Ñieàu naøy coù theå do caùc loaïi rau quaû, thöùc aên khoâng ñöôïc sô cheá tröôùc khi ñöa vaøo söû duïng. 2.2.2. Caùch xaùc ñònh thaønh phaàn raùc thaûi ñoâ thò taïi hieän tröôøng Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén khoâng mang tính chaát ñoàng nhaát. Do ñoù vieäc xaùc ñònh thaønh phaàn cuûa caùc chaát thaûi khoâng phaûi laø coâng vieäc ñôn giaûn. Coâng vieäc khoù khaên nhaát maø moïi ngöôøi quan taâm trong vieäc thieát keá vaø vaän haønh heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén laø döï ñoaùn ñöôïc thaønh http://www.ebook.edu.vn 11
  19. phaàn cuûa chaát thaûi trong hieän taïi vaø töông lai. Moät caùch xaùc ñònh ñôn giaûn nhaát hieän nay vaãn aùp duïng laø phöông phaùp moät phaàn tö. Trình töï tieán haønh nhö sau: Maãu chaát thaûi raén ban ñaàu ñöôïc laáy töø khu vöïc nghieân cöùu coù khoái - löôïng khoaûng 100-250kg. Ñoå ñoùng raùc taïi moät nôi ñoäc laäp rieâng bieät, xaùo troän ñeàu baèng caùch vun thaønh ñoáng hình coân nhieàu laàn. Khi maãu ñaõ troän ñeàu ñoàng nhaát chia hình coân laøm 4 phaàn baèng nhau. Keát hôïp 2 phaàn cheùo nhau vaø tieáp tuïc troän ñeàu thaønh 1 ñoáng hình - coân. Tieáp tuïc thöïc hieän böôùc treân cho ñeán khi ñaït ñöôïc maãu thí nghieäm coù khoái löôïng khoaûng 20-30kg ñeå phaân tích thaønh phaàn. Maãu raùc seõ ñöôïc phaân loaïi thuû coâng, baèng tay. Moãi thaønh phaàn seõ - ñöôïc ñaët vaøo moãi khay töông öùng. Sau ñoù ñem caân caùc khay vaø ghi khoái löôïng cuûa caùc thaønh phaàn. Ñeå coù soá lieäu caùc thaønh phaàn chính xaùc, caùc maãu thu thaäp neân theo töøng muøa trong naêm. 2.3. Khoái Löôïng Chaát Thaûi Raén 2.3.1. Taàm quan troïng cuûa vieäc xaùc ñònh khoái löôïng chaát thaûi raén Xaùc ñònh khoái löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh vaø thu gom chaát thaûi laø moät trong nhöõng ñieåm quan troïng cuûa quaûn lyù chaát thaûi raén. Nhöõng soá lieäu veà toång khoái löôïng phaùt sinh cuõng nhö khoái löôïng chaát thaûi raén thu hoài ñeå taùi tuaàn hoaøn ñöôïc söû duïng ñeå: - Hoaïch ñònh hoaëc ñaùnh giaù keát quaû cuûa chöông trình thu hoài, taùi cheá, tuaàn hoaøn vaät lieäu. - Thieát keá caùc phöông tieän, thieát bò vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi raén. Ví duï: Vieäc thieát keá caùc xe chuyeân duøng ñeå thu gom caùc chaát thaûi ñaõ ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn phuï thuoäc vaøo khoái löôïng cuûa caùc thaønh phaàn chaát thaûi rieâng bieät. Kích thöôùc cuûa caùc phöông tieän phuï thuoäc http://www.ebook.edu.vn 12
  20. vaøo löôïng chaát thaûi thu gom cuõng nhö söï thay ñoåi cuûa chuùng theo töøng giôø, töøng ngaøy, haøng tuaàn, haøng thaùng. Töông töï, kích thöôùc cuûa baõi raùc cuõng phuï thuoäc vaøo löôïng chaát thaûi raén coøn laïi phaûi ñem ñoå boû sau khi taùisinh hoaøn toaøn. 2.3.2. Caùc phöông phaùp söû duïng ñeå tính toaùn khoái löôïng chaát thaûi raén Caùc phöông phaùp thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå öôùc löôïng khoái löôïng chaát thaûi raén laø: - Phöông phaùp phaân tích theå tích khoái löôïng - Phöông phaùp ñeám taûi - Phöông phaùp caân baèng vaät lieäu Caùc phöông phaùp naøy khoâng tieâu bieåu cho taát caû caùc tröôøng hôïp maø phaûi aùp duïng noù tuyø thuoäc vaøo nhöõng tröôøng hôïp cuï theå. Caùc ñôn vò thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå bieåu dieãn chaát thaûi raén: - Khu vöïc daân cö vaø thöông maïi: Kg/(ngöôøi.ngaøy ñeâm) - Khu vöïc coâng nghieäp: Ñôn vò khoái löôïng/ñôn vò saûn phaåm (kg/taán saûn phaåm) Ñôn vò troïng löôïng/ca (kg/ca) - Khu vöïc noâng nghieäp: Kg/taán saûn phaåm thoâ; a. Phöông phaùp khoái löôïng vaø theå tích: Trong phöông phaùp naøy khoái löôïng hoaëc theå tích (hoaëc caû khoái löôïng vaø theå tích) cuûa chaát thaûi raén ñöôïc xaùc ñònh ñeå tính toaùn khoái löôïng chaát thaûi raén. Phöông phaùp ño theå tích thöôøng coù ñoä sai soá cao. Ví duï: 1 m3 chaát thaûi raén xoáp (khoâng neùn) seõ coù khoái löôïng nhoû hôn 1 m3 chaát thaûi raén ñöôïc neùn chaët trong xe thu gom vaø cuõng coù khoái löôïng khaùc so vôùi chaát thaûi raén ñöôïc neùn raát chaët ôû baõi choân laáp. Vì vaäy neáu ño baèng theå tích thì keát quaû phaûi ñöôïc baùo caùo keøm theo http://www.ebook.edu.vn 13
nguon tai.lieu . vn
Toán học Môi trường Vật lý Sinh học Địa Lý Hoá học Nông - Lâm - Ngư Cơ khí - Chế tạo máy Tiếng Anh phổ thông Khoa học ứng dụng Nông - Lâm Kiến thức tổng hợp Giáo dục học Xã hội học