Xem mẫu
- DiÖn tÝch ®Êt chñ yÕu lµ ®Êt ®á bazan, tÇng phong ho¸ dµy, ®Þa h×nh l−în sãng nhÑ t¹o thµnh c¸c cao nguyªn ®Êt ®á nh− cao nguyªn Bu«n Ma Thuét, Pl©ycu, §¨k N«ng, Kon Tum chiÕm diÖn tÝch kho¶ng 1 triÖu ha, thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i c©y trång, ®Æc biÖt lµ c©y cao su, cµ phª, chÌ, hå tiªu, ®iÒu... vµ rõng; §Êt ®á vµng diÖn tÝch kho¶ng 1,8 triÖu ha, kÐm mµu mì h¬n ®Êt ®á bazan nh−ng gi÷ Èm tèt vµ t¬i xèp nªn thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i c©y trång. Ngoµi ra cßn cã ®Êt x¸m ph©n bè trªn c¸c s−ên ®åi tho¶i phÝa T©y Nam vµ trong c¸c thung lòng, ®Êt phï sa ven s«ng, thÝch hîp cho trång c©y l−¬ng thùc. Tuy nhiªn diÖn tÝch ®Êt trèng ®åi nói träc chiÕm tíi 1,4 triÖu ha vµ ®ang bÞ tho¸i ho¸ nghiªm träng (®Êt bazan tho¸i ho¸ tíi 71,7%; diÖn tÝch ®Êt bÞ tho¸i ho¸ nÆng chiÕm tíi 20%). * Tµi nguyªn rõng T©y nguyªn lµ mét trong nh÷ng vïng cã tÝnh ®a d¹ng sinh häc rÊt cao cña ViÖt Nam. Rõng T©y Nguyªn giµu vÒ tr÷ l−îng, ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i: Tr÷ l−îng rõng gç chiÕm tíi 45% tæng tr÷ l−îng rõng gç cña c¶ n−íc.DiÖn tÝch rõng T©y Nguyªn lµ 3015,5 ngh×n ha chiÕm 35,7% diÖn tÝch rõng c¶ n−íc. C¸c c©y d−îc liÖu quÝ ®−îc t×m thÊy ë ®©y nh− s©m bæ chØnh, sa nh©n, ®Þa liÒn, thiªn niªn kiÖn. hµ thñ « tr¾ng,... vµ c¸c c©y thuèc quÝ cã thÓ trång ®−îc ë ®©y nh− atis«, b¹ch truËt, t« méc, xuyªn khung... HÖ ®éng vËt hoang d· còng rÊt phong phó cã ý nghÜa kinh tÕ vµ khoa häc. Cã tíi 32 loµi ®éng vËt quÝ hiÕm nh− voi, bß tãt, tr©u rõng, hæ, gÊu, c«ng, gµ l«i... * Tµi nguyªn kho¸ng s¶n Chñng lo¹i kho¸ng s¶n Ýt. §¸ng kÓ nhÊt lµ quÆng b«xit víi tr÷ l−îng dù b¸o kho¶ng 10 tû tÊn, chiÕm 90% tr÷ l−îng b«xit c¶ n−íc, ph©n bè chñ yÕu ë §¾c N«ng, Gia Lai Kon Tum. ViÖc khai th¸c quÆng sÏ ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp cña vïng. Vµng: cã 21 ®iÓm vµng tr÷ l−îng kho¶ng 8,82 tÊn ph©n bè ë Kon Tum, Gia Lai. Ngoµi ra cßn c¸c lo¹i ®¸ quÝ, c¸c má sÐt g¹ch ngãi ph©n bè ë Ch−sª - Gia Lai vµ B¶n §«n - §¾c L¾c, than bïn vµ than n©u ph©n bè ë BiÓn Hå, lµng Bua, lµng VÖ - Gia Lai, Ch− §¨ng - §¾c L¾c. c) Tµi nguyªn nh©n v¨n: D©n sè ph©n bè kh«ng ®Òu chñ yÕu tËp trung ë c¸c thÞ trÊn, thÞ x·, ven trôc ®−êng giao th«ng. MËt ®é d©n sè ë thÞ x· Bu«n Ma Thuét lµ 1.500 ng−êi/ km 2, ë 147
- thÞ x· Pl©ycu lµ 2200 ng−êi / km2, thÞ x· Kon Tum lµ 1400 ng−êi; ë nh÷ng vïng nói cao mËt ®é d©n sè b×nh qu©n chØ 12-13 ng−êi/km2. C¬ cÊu d©n téc gåm h¬n 37 d©n téc, trong ®ã ng−êi kinh chiÕm tíi 60% d©n sè. C¸c d©n téc ë T©y Nguyªn sèng xen kÏ nhau, tuy nhiªn cã mét sè c− tró riªng biÖt. C¸c d©n téc Ýt ng−êi nh− £®ª, Giarai, Xª ®¨ng… Mçi d©n téc cã ®Æc tr−ng truyÒn thèng v¨n ho¸ riªng nh− lÔ héi ®©m tr©u, ®µn ®¸, ®µn t¬r−ng, móa gi· g¹o... ®Òu mang ®Ëm s¾c th¸i d©n téc, ph¶n ¸nh t×nh yªu lao ®éng, yªu ®Êt n−íc, ý chÝ quËt c−êng cña d©n téc. C¶nh quan hÊp dÉn víi th¸c n−íc trªn s«ng Kr«ng Ana, BiÓn Hå, Hå L¾c, th¸c Trinh n÷... 6.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi a) C¸c ngµnh kinh tÕ: - Ngµnh n«ng-l©m nghiÖp: * Ngµnh n«ng nghiÖp C©y c«ng nghiÖp dµi ngµy lµ mét trong nh÷ng thÕ m¹nh cña vïng, bao gåm c¸c c©y trång: - Cµ phª: diÖn tÝch trång 240,5 ngh×n ha, chiÕm 80% diÖn tÝch cµ phª c¶ n−íc. H×nh thµnh hai vïng chuyªn canhlín lµ vïng cµ phª Bu«n Ma Thuét, Kr«ng Pach, §¨cmin, Kr«ng Ana, Kr«ng Bóc vµ vïng cµ phª Gia Lai. S¶n l−îng cµ phª nh©n toµn vïng n¨m 1997 lµ 343,6 ngh×n tÊn, chiÕm 85% s¶n l−îng cµ phª cña c¶ n−íc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª n¨m 1995 cña vïng ®¹t 450 triÖu USD. - Cao su: HiÖn cã kho¶ng 71.650 ha, t¨ng 50.000 ha so n¨m 1984. Do míi khai th¸c nªn n¨ng suÊt cao su cßn thÊp, s¶n l−îng ®¹t 18.133 tÊn mñ. ViÖc trång cao su ë T©y Nguyªn 10 n¨m qua ®· kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña c©y cao su trong vïng. - C©y chÌ: C©y chÌ gÆp nhiÒu khã kh¨n do thiÕu n−íc vµ n¾ng nãng khèc liÖt. DiÖn tÝch chÌ ®ang gi¶m dÇn ë Gia Lai. HiÖn diÖn tÝch chÌ kinh doanh chØ cßn 12.500 ha, tËp trung ë BiÓn Hå, BÇu C¹n, s¶n l−îng chÌ bóp t−¬i trªn 50.000 tÊn. - C©y hå tiªu: míi ®−îc trång ë T©y Nguyªn, n¨m 1994 diÖn tÝch hå tiªu ®¹t 1.208 ha chiÕm 24% diÖn tÝch hå tiªu c¶ n−íc, s¶n l−îng ®¹t 1.315 tÊn ®øng thø hai sau vïng §«ng Nam Bé. Trong vïng, hå tiªu ph©n bè nhiÒu ë §¾c N«ng - §¾c L¾c. 148
- - D©u t»m: H×nh thµnh vïng d©u t»m tËp trung lín nhÊt cña c¶ n−íc, diÖn tÝch kho¶ng 10.000 ha d©u, s¶n l−îng t¬ ®¹t trªn d−íi 1.200 tÊn chiÕm trªn 80% s¶n l−îng t¬ c¶ n−íc. Tuy nhiªn tõ n¨m 1993 ®Õn nay diÖn tÝch d©u kh«ng t¨ng, riªng ë §¾c L¾c gi¶m do gi¸ t¬ xuÊt khÈu gi¶m. - C©y ¨n qu¶: ChiÕm tû lÖ thÊp trong c¸c c©y dµi ngµy ë T©y Nguyªn. C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nh− xoµi, hång xiªm, sÇu riªng, b¬, chuèi... C©y ¨n qu¶ ph©n bè ë hÇu hÕt c¸c tØnh. Tuy nhiªn vïng ch−a chó träng ®Çu t− nghiªn cøu t¹o gièng, kü thuËt canh t¸c, t¹o nguån n−íc, tæ chøc tiªu thô. - C©y l−¬ng thùc: T©y Nguyªn còng coi träng ph¸t triÓn c©y l−¬ng thùc, diÖn tÝch ®Õn n¨m 1995 lµ 220,7 ngh×n ha, trong ®ã 151,5 ngh×n ha lóa, b×nh qu©n l−¬ng thùc ®¹t 247,6 kg/ng−êi. - Ch¨n nu«i: ThÕ m¹nh lµ ch¨n nu«i ®¹i gia sóc mµ chñ yÕu lµ ®µn bß. N¨m 2001, ®µn bß 435,4 ngh×n con chiÕm 11,2% ®µn bß c¶ n−íc, ngoµi ra cßn nu«i tr©u, dª. * Ngµnh l©m nghiÖp Tæng diÖn tÝch rõng T©y Nguyªn chiÕm 35,7% diÖn tÝch rõng c¶ n−íc. Kh©u chÕ biÕn l©m s¶n chñ yÕu ë d¹ng s¬ chÕ. DiÖn tÝch rõng lµ 3.015,5 ngh×n ha n¨m 2001, trong ®ã rõng trång lµ 96 ngh×n ha chiÕm h¬n 3% cßn l¹i lµ rõng tù nhiªn. Tuy nhiªn tû lÖ rõng sèng chØ ®¹t 40-50%. S¶n l−îng gç khai th¸c ®¹t 385,5 ngh×n m3/n¨m, chñ yÕu ®−îc vËn chuyÓn vÒ §«ng Nam Bé vµ vïng Nam Trung Bé ®Ó chÕ biÕn. - Ngµnh c«ng nghiÖp: §i theo h−íng khai th¸c lîi thÕ cña vïng, c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chñ yÕu phôc vô tiªu dïng, s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp vµ ®êi sèng nh©n d©n. Ngoµi ra s¶n phÈm mñ cao su phôc vô nhu cÇu vïng kh¸c vµ xuÊt khÈu. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp nh− chÕ biÕn gç vµ l©m s¶n chiÕm 24,7% gi¸ trÞ s¶n l−îng c«ng nghiÖp; c«ng nghiÖp thùc phÈm chiÕm 24,4%; s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng chiÕm 13,41%; c¬ khÝ 14,7%. HiÖn nay ®· cã mét sè dù ¸n ®Çu t− n−íc ngoµi vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp: chÕ biÕn cµ phª xuÊt khÈu, dÖt may, chÕ biÕn gç, rau qu¶. b) Bé khung l∙nh thæ cña vïng: - HÖ thèng ®« thÞ Bao gåm 2 thµnh phè vµ c¸c thÞ x·, thÞ trÊn lµ c¸c trung t©m chÝnh trÞ, v¨n ho¸, 149
- kinh tÕ, khoa häc kü thuËt thuéc c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh, chñ yÕu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. - Thµnh phè Bu«n Ma Thuét lµ ®Çu mèi giao th«ng gi÷a quèc lé 14 vµ quèc lé 26, cã s©n bay néi ®Þa Bu«n Ma Thuét; lµ trung t©m v¨n ho¸, kinh tÕ cña tØnh vµ cña vïng. - Thµnh phè Pl©ycu n»m trªn ®Çu mèi giao th«ng gi÷a quèc lé 14 vµ quèc lé 19, gi÷ vÞ trÝ quan träng ë B¾c T©y Nguyªn vµ lµ trung t©m cña tØnh Gia Lai vµ B¾c T©y Nguyªn. - ThÞ x· Kon Tum lµ trung t©m kinh tÕ, v¨n ho¸, chÝnh trÞ cña tØnh Kon Tum. - HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i Trong vïng bao gåm c¸c quèc lé QL14 lµ tuyÕn däc ch¹y xuyªn suèt c¸c tØnh T©y Nguyªn vµ cã thÓ coi lµ x−¬ng sèng cña vïng; QL 24 nèi tõ Qu¶ng Ng·i sang Kon Tum; QL 40 tõ §¾cT« ®i Pl©ycu sang Lµo, QL19 nèi vïng víi c¶ng Quy Nh¬n; QL25, QL26, QL27, QL28 nèi liÒn c¸c tØnh cña vïng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ quèc phßng. Cã 2 s©n bay ®ang ®−îc khai th¸c lµ Pl©ycu víi c¸c tuyÕn bay ®i thµnh phè HCM vµ §µ N½ng, s©n bay Bu«n Ma Thuét víi c¸c tuyÕn bay ®i Hµ Néi (trung chuyÓn qua §µ N½ng) vµ thµnh phè HCM. 6.3. §Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi a) Ngµnh n«ng, l©m nghiÖp: Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn lîi thÕ cña vïng vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu: ph¸t triÓn c¸c vïng chuyªn canh c©y cµ phª, hå tiªu, cao su; c©y ¨n qu¶... Chó ý b¶o vÖ m«i tr−êng. Thùc hiÖn ®Çu t− th©m canh, kÕt hîp n«ng nghiÖp víi l©m nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt , d©n sinh vµ xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn c©y l−¬ng thùc, tiÕn tíi xo¸ bá viÖc ph¸ rõng lµm n−¬ng rÉy. Ph¸t triÓn ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm, lÊy ch¨n nu«i gia ®×nh lµ chÝnh. Ph¸t triÓn l©m nghiÖp theo h−íng t¨ng c−êng c«ng t¸c b¶o vÖ, c¶i t¹o tu bæ rõng tù nhiªn hiÖn cã nhÊt lµ rõng ®Çu nguån, rõng ®Æc dông, rõng phßng hé. Coi tränglîi Ých b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i kÕt hîp víi lîi Ých l©m sinh. b) Ngµnh c«ng nghiÖp: Chó träng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp sö dông c¸c nguån nguyªn liÖu t¹i chç nh− 150
- chÕ biÕn n«ng s¶n, c«ng nghiÖp thùc phÈm, vËt liÖu x©y dùng, giÊy, sµnh sø, ph¸t triÓn c¬ khÝ söa ch÷a; khuyÕn khÝch ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Tõng b−íc ®Çu t− c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm cña c¸c vïng chuyªn canh. TËp trung c¸c ngµnh c«ng nghiÖp víi quy m« thÝch hîp, −u tiªn viÖc øng dông c«ng nghÖ ®ßi hái Ýt vèn. c) Ngµnh dÞch vô: Ph¸t triÓn m¹ng l−íi chî nh»m më réng giao l−u hµng ho¸. Chó träng h−íng dÉn vµ qu¶n lý m¹ng l−íi th−¬ng nghiÖp ®Ó cung cÊp vµ thu mua hµng ho¸ kÞp thêi cho nh©n d©n, nhÊt lµ ®ång bµo d©n téc Ýt ng−êi. KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia l−u th«ng nh»m t¹o ®éng lùc cho s¶n xuÊt. X©y dùng c¸c trung t©m th−¬ng m¹i t¹i c¸c thµnh phè, thÞ x· ®Ó trao ®æi hµng ho¸, giíi thiÖu s¶n phÈm hµng ho¸ víi c¸c vïng kh¸c, víi Lµo, Th¸i Lan, Campuchia. X©y dùng c¸c khu du lÞch: Suèi Vµng, L¸c ThiÖn, Bu«n Hå... h×nh thµnh c¸c tuyÕn du lÞch néi vïng vµ liªn vïng víi §«ng Nam Bé, Duyªn h¶i miÒn Trung, §ång b»ng s«ng Cöu Long. d) HÖ thèng gi¸o dôc vµ y tÕ: N©ng cao tr×nh ®é häc vÊn vµ n©ng cao chÊt l−îng cña lùc l−îng lao ®éng lµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña vïng. Chó träng gi÷ g×n vµ ph¸t huy c¸c truyÒn thèng, b¶n s¾c d©n téc. VII. Vïng §«ng Nam Bé Vïng bao gåm thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ c¸c tØnh: B×nh D−¬ng, B×nh Ph−íc, T©y Ninh, Bµ RÞa- Vòng Tµu, L©m §ång, Ninh ThuËn, B×nh ThuËn, §ång Nai. DiÖn tÝch tù nhiªn 34733 km2, chiÕm 10,55% diÖn tÝch c¶ n−íc. D©n sè 12361,7 ngh×n ng−êi, chiÕm 15,71% d©n sè c¶ n−íc (n¨m 2001). 7.1. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi a) VÞ trÝ ®Þa lý: §«ng Nam Bé lµ vïng ®Êt míi trong lÞch sö ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc, khu vùc tËp trung nhiÒu ®« thÞ n»m gi÷a c¸c tØnh Nam Trung Bé vµ Nam T©y Nguyªn lµ nh÷ng vïng giµu tµi nguyªn ®Êt ®ai, rõng vµ kho¸ng s¶n. 151
- PhÝa T©y vµ T©y - Nam gi¸p ®ång b»ng s«ng Cöu Long n¬i cã tiÒm n¨ng lín vÒ n«ng nghhiÖp, lµ vùa lóa lín nhÊt n−íc ta; phÝa §«ng vµ §«ng Nam gi¸p biÓn §«ng, giµu tµi nguyªn h¶i s¶n, dÇu má vµ khÝ ®èt vµ thuËn lîi x©y dùng c¸c c¶ng biÓn t¹o ra ®Çu mèi liªn hÖ kinh tÕ th−¬ng m¹i víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ quèc tÕ; phÝa T©y B¾c gi¸p víi Campuchia cã cöa khÈu T©y Ninh t¹o mèi giao l−u réng r·i víi Cam puchia, Th¸i Lan, Lµo, Mianma. Víi vÞ trÝ nµy §«ng Nam Bé lµ ®Çu mèi giao l−u quan träng cña c¸c tØnh phÝa Nam víi c¶ n−íc vµ quèc tÕ. b) Tµi nguyªn thiªn nhiªn: * §Þa h×nh §«ng Nam Bé n»m trªn vïng ®ång b»ng vµ b×nh nguyªn réng, chuyÓn tiÕp tõ cao nguyªn Nam Trung Bé ®Õn §ång b»ng s«ng Cöu Long. §é cao ®Þa h×nh thay ®æi tõ 200 ®Õn 600 mÐt, r¶i r¸c cã mét vµi ngän nói trÎ. Nh×n chung ®Þa h×nh cña vïng t¹o thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp , ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ, x©y dùng hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i,... * KhÝ hËu N»m trong miÒn khÝ hËu phÝa Nam, §«ng Nam Bé cã ®Æc ®iÓm cña vïng khÝ hËu cËn xÝch ®¹o víi nÒn nhiÖt ®é cao vµ hÇu nh− kh«ng thay ®æi trong n¨m. §Æc biÖt cã sù ph©n ho¸ s©u s¾c theo mïa, phï hîp víi ho¹t ®éng cña giã mïa. L−îng m−a dåi dµo trung b×nh hµng n¨m kho¶ng 1500 - 2000 mm. KhÝ hËu cña vïng t−¬ng ®èi ®iÒu hoµ, Ýt cã thiªn tai. Tuy nhiªn vÒ mïa kh«, l−îng m−a thÊp g©y khã kh¨n cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t. * §Êt ®ai: §Êt n«ng nghiÖp lµ mét thÕ m¹nh cña vïng. Trong tæng quü ®Êt cã 27,1% ®ang ®−îc sö dông vµo môc ®Ých n«ng nghiÖp. Cã 12 nhãm ®Êt víi 3 nhãm ®Êt rÊt quan träng lµ: §Êt n©u ®á trªn nÒn bazan, ®Êt n©u vµng trªn nÒn bazan, ®Êt x¸m trªn nÒn phï sa cæ. Ba nhãm ®Êt nµy cã diÖn tÝch lín vµ chÊt l−îng tèt thuËn lîi cho nhiÒu lo¹i c©y trång ph¸t triÓn nh− cao su, cµ phª, ®iÒu, l¹c, mÝa, ®ç t−¬ng vµ c©y l−¬ng thùc. §Êt ch−a sö dông chiÕm 26,7% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn (so víi c¶ n−íc lµ 42,98%). Tû lÖ ®Êt sö dông trong n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ®Êt chuyªn dïng vµ ®Êt thæ c− kh¸ cao so víi møc trung b×nh cña ®Êt n−íc. 152
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học