Xem mẫu
- Giáo trình môn kỹ thuật chế
tạo máy
Hướng dẫn thiết kế công nghệ
đúc
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
Lêi nãi ®Çu
N»m trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o ®¹i häc ngµnh c¬ khÝ cña tr−êng ®¹i häc kü
thuËt c«ng nghiÖp. Kü thuËt chÕ t¹o m¸y lµ m«n häc kü thuËt c¬ së giíi thiÖu c¸c
ph−¬ng ph¸p chÕ t¹o ph«i vµ c¸c chi tiÕt m¸y dïng trong ngµnh chÕ t¹o m¸y vµ
nhiÒu ngµnh kh¸c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. M«n häc cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc c¬
b¶n vÒ c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®óc, hµn vµ rÌn dËp, h−íng dÉn c¸ch thiÕt kÕ c«ng
nghÖ vµ chän dông cô, thiÕt bÞ ®Ó thùc hiÖn c¸c qu¸ tr×nh c«ng nghÖ ®ã.
§Ó thùc hiÖn ®−îc môc tiªu nªu trªn cña m«n häc, g¾n häc víi hµnh, cïng víi
viÖc tiÕp nhËn c¸c kiÕn thøc qua ch−¬ng tr×nh häc häc tËp lý thuyÕt theo c¸c gi¸o
tr×nh m«n häc, ng−êi häc cßn ph¶i thùc hiÖn c¸c bµi thÝ nghiÖm vµ c¸c bµi tËp thùc
hµnh. Tµi liÖu bµi tËp m«n häc kü thuËt chÕ t¹o m¸y nµy gióp cho ng−êi häc cã c¬
së vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thùc hiÖn ®−îc c¸c bµi tËp m«n häc ®−îc giao trong
qu¸ tr×nh häc tËp, gióp ng−êi häc lµm quen vµ cã kh¶ n¨ng thiÕt kÕ c«ng nghÖ chÕ
t¹o c¸c lo¹i ph«i vµ chi tiÕt m¸y cã kÕt cÊu t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n.
Tµi liÖu ®−îc mét tËp thÓ gi¶ng viªn cña bé m«n C«ng nghÖ kim lo¹i biªn
so¹n, do PTS Lª Cao Th¨ng lµm chñ biªn. Ph©n c«ng biªn so¹n nh− sau:
PhÇn I: H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
Môc A, B vµ C – PTS Lª Cao Th¨ng
Môc D – GV Bïi Ngäc Tr©n
PhÇn II: H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ rÌn tù do
GV Vò §×nh Trung
PhÇn III: H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ dËp thÓ tÝch trªn m¸y bóa
PTS Lª Cao Th¨ng
PhÇn IV: H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ hµn nãng ch¶y
GV Ph¹m ViÖt B×nh
§Ó thuËn tiÖn cho viÖc sö dông, mçi phÇn ®−îc in thµnh mét tËp riªng.
C¸c t¸c gi¶ mong nh÷ng tËp tµi liÖu nµy sÏ gióp Ých cho sinh viªn trong qu¸
tr×nh häc tËp t¹i tr−êng. Tµi liÖu còng cã thÓ dïng ®Ó tham kh¶o cho c¸c b¹n ®ång
nghiÖp, c¸c kü s− trong c«ng t¸c kü thuËt.
Nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó hiÖu chØnh, bæ sung n©ng cao chÊt l−îng cho
nh÷ng lÇn xuÊt b¶n sau xin göi vÒ ®Þa chØ:
Bé m«n C«ng nghÖ kim lo¹i, khoa C¬ khÝ, tr−êng §¹i häc kü thuËt c«ng
nghiÖp Th¸i Nguyªn.
1
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
PhÇn I - h−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
§Ò bµi:
ThiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc chi tiÕt... (®−îc chØ ®Þnh theo b¶n vÏ ®Ò bµi sè...) víi
c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nhá, mÉu gç, lµm khu«n c¸t b»ng tay. VËt liÖu chi tiÕt vµ vËt
liÖu mÎ kim lo¹i ®−îc chØ ®Þnh theo sè ®Çu ®Ò bµi tËp.
NhiÖm vô cô thÓ:
1) PhÇn b¶n vÏ:
a) B¶n vÏ c«ng nghÖ ®óc (b¶n vÏ vËt ®óc) (A2)
b) B¶n vÏ mÉu, hép lâi (A1)
2) PhÇn thuyÕt minh:
a) Ph©n tÝch tÝnh c«ng nghÖ cña kÕt cÊu vËt ®óc
b) C¸ch chän mÆt ph©n khu«n
c) ThuyÕt minh qu¸ tr×nh lµm khu«n
d) C¸c tÝnh to¸n: HÖ thèng rãt, ngãt, h¬i, mÎ liÖu kim lo¹i, lùc kÑp giø
hai nöa khu«n
a. H−íng dÉn thùc hiÖn bµi tËp thiÕt kÕ
c«ng nghÖ ®óc
D−íi ®©y h−íng dÉn tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh ®Ó lµm mét bµi tËp thiÕt kÕ
c«ng nghÖ ®óc, chñ yÕu dïcho ph−¬ng ph¸p lµm khu«n b»ng tay ®Ó ®óc vËt ®óc
gang x¸m
I. Nghiªn cøu b¶n vÏ chi tiÕt ®óc, ph©n tÝch tÝnh c«ng nghÖ
cña nã, ®Ò xuÊt nh÷ng kiÕn nghÞ söa ®æi h×nh d¹ng, kÕt cÊu
cho phï hîp víi kh¶ n¨ng cña s¶n xuÊt ®óc
Khi thiÕt kÕ c«ng nghÖ mét chi tiÕt ®óc ta ph¶i nghiªn cøu b¶n vÏ chi tiÕt ®óc
®Ó hiÓu h×nh d¸ng, kÝch th−íc, ®iÒu kiÖn lµm viÖc, vÞ trÝ cña chi tiÕt trong m¸y, ®Æc
®iÓm cña vËt liÖu chÕ t¹o chi tiÕt còng nh− yªu cÇu vÒ c¬ lý tÝnh cña toµn bé chi
tiÕt, cña tõng phÇn chi tiÕt, c¸ch gia c«ng chi tiÕt sau nµy v.v... T×m hiÓu cµng ®Çy
®ñ th× b¶n thiÕt kÕ c«ng nghÖ cµng cã chÊt l−îng tèt, s¶n phÈm ®óc ra sÏ ®¹t ®−îc
hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, vËt ®óc Ýt bÞ h− háng.
1. §äc b¶n vÏ chi tiÕt ®óc:
Muèn h×nh dung ®−îc chi tiÕt ph¶i ®äc kü b¶n vÏ. §ã lµ ®ßi hái tr−íc tiªn ®èi
víi ng−êi thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc. Khi h×nh dung ®−îc chi tiÕt ®óc mét c¸ch ®Çy ®ñ
míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó chän mÆt ph©n khu«n, r¸p khu«n, thiÕt kÕ lâi, ®Ëu ngãt vµ hÖ
thèng rãt, vËt lµm nguéi, l−îng d− gia c«ng vµ l−îng d− c«ng nghÖ mét c¸ch thÝch
hîp nhÊt ®èi víi quy m« s¶n xuÊt vµ trang thiÕt bÞ hiÖn cã cña ph©n x−ëng.
2. t×m hiÓu ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña chi tiÕt :
Nghiªn cøu ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña chi tiÕt ®óc ®Ó cã thÓ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p
thÝch hîp trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o vËt ®óc. VÝ dô khi ®óc c¸c th©n m¸y c«ng cô, c¸c
2
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
sèng tr−ît lµ bé phËn rÊt quan träng kh«ng cho phÐp cã khuyÕt tËt ®óc th× ph¶i ®Æt
phÇn nµy n»m ë khu«n d−íi v.v...
3. nghiªn cøu ®Æc ®iÓm cña vËt liÖu chÕ t¹o vµ yªu cÇu
vÒ c¬ lý tÝnh cña chi tiÕt :
Mçi hîp kim ®óc ®Òu cã ®Æc ®iÓm riªng vÒ tÝnh ®óc, do ®ã khi thiÕt kÕ c«ng
nghÖ cÇn ph¶i chó ý ®Ó cã biÖn ph¸m c«ng nghÖ thÝch øng (vÝ dô ®Ó l−îng trõ co ë
mÉu kh¸c nhau t−¬ng øng víi mçi hîp kim ®óc; Chó ý thiÕt kÕ hÖ thèng rãt cã kh¶
n¨ng ®iÒn ®Çy vËt ®óc ®èi víi c¸c hîp kim cã ®é ch¶y lo·ng kÐm; Cã biÖn ph¸p
chèng nøt vËt ®óc ®èi víi c¸c hîp kim truyÒn nhiÖt kÐm). Dïng ph−¬ng ph¸p ®óc
®¹t ®é chÝnh x¸c cao ®Ó ®¶m b¶o kÝch th−íc cña chi tiÕt ®óc ra ®¸p øng ®−îc ®óng
yªu cÇu cña b¶n vÏ mµ kh«ng cÇn gia c«ng c¬ khÝ víi c¸c hîp kim khã gia c«ng c¬
khÝ nh− thÐp chÞu mµi mßn (thÐp mangan cao), thÐp chÞu axit (thÐp silic)...
4. t×m hiÓu c¸ch gia c«ng chi tiÕt, vÞ trÝ g¸ l¾p
cña chi tiÕt trong khi gia c«ng c¬ khÝ
Nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸ch gia c«ng, vÞ trÝ g¸ l¾p chi tiÕt khi gia c«ng c¬ khÝ sÏ
gióp cho ng−êi thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc trong viÖc chon mÆt ph©n mÉu, r¸p khu«n,
quy ®Þnh c¸c l−îng d− c«ng nghÖ... ®−îc hîp lý, chÝnh x¸c, còng nh− t¹o ®iÒu kiÖn
cho viÖc gia c«ng c¬ khÝ ®−îc thuËn lîi, chi phÝ gia c«ng Ýt vµ Ýt bÞ sai háng.
5. §Ò xuÊt ý kiÕn ®Ó söa ®æi h×nh d¸ng, kÕt cÊu chi tiÕt ®óc
Sau khi ®· ®äc b¶n vÏ chi tiÕt ®óc, t×m hiÓu ®iÒu kiÖn lµm viÖc, ®Æc ®iÓm cña
vËt liÖu, c¸ch gia c«ng c¬ khÝ sau khi ®óc nÕu thÊy cã phÇn nµo cña chi tiÕt cã h×nh
dang vµ kÕt cÊu kh«ng hîp lý (kh«ng ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh ®óc vµ qu¸ tr×nh gia
c«ng c¬ khÝ tiÕp theo ®−îc thuËn lîi, hoÆc kh«ng ®¶m b¶o ®−îc chÊt l−îng vËt
®óc... ) th× ng−êi thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc cÇn th¶o luËn vµ ®Ò xuÊt víi ng−êi thiÕt kÕ
chi tiÕt ®óc vµ ng−êi thiÕt kÕ g¸ l¾p gia c«ng c¬ khÝ (trong ph¹m vi sinh viªn thùc
hiÖn bµi tËp ®óc th× ®ã lµ sù th¶o luËn vµ ®Ò xuÊt ý kiÕn cña sinh viªn víi gi¸o viªn
h−íng dÉn) sù thay ®æi h×nh d¸ng vµ kÕt cÊu cña chi tiÕt ®óc cho phï hîp víi kh¶
n¨ng s¶n xuÊt. Mäi sù thay ®æi h×nh d¸ng vµ kÕt cÊu chi tiÕt ®óc cho phï hîp víi
c«ng nghÖ ®óc kh«ng ®−îc lµm ¶nh h−ëng tíi kh¶ n¨ng lµm viÖc cña nã.
II. ThiÕt kÕ vËt ®óc
1. Chän vÞ trÝ vËt ®óc trong khu«n rãt:
VÞ trÝ cña vËt ®óc trong khu«n lóc rãt th−êng chän theo ph−¬ng ph¸p lµm
khu«n, c¸ch bè trÝ hÖ thèng rãt, l−îng d− gia c«ng c¬ khÝ vµ l−îng d− c«ng nghÖ,
kÝch th−íc cña hßm khu«n... Khi chän vÞ trÝ vËt ®óc trong khu«n khi rãt cÇn chó ý:
- Nh÷ng phÇn quan träng cña chi tiÕt cÇn sÝt chÆt, nh÷ng bÒ mÆt gia c«ng
quan träng, lín nªn ®Æt ë phÇn d−íi cña khu«n (vÝ dô phÇn sèng tr−ît cña
th©n m¸y tiÖn, c¸c bÒ mÆt r¨ng cña b¸nh r¨ng... ).
- NÕu kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc ®iÒu nªu trªn th× ®Æt c¸c mÆt nµy dùng ®øng
hoÆc nghiªng ®Ó tr¸nh khuyÕt tËt rç xØ, rç khÝ...
3
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
- NÕu v× nguyªn nh©n nµo ®ã nh÷ng mÆt gia c«ng quan träng b¾t buéc ph¶i
®Æt quay vÒ phÝa trªn th× ph¶i t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng khuyÕt tËt ®óc (rç
co, rç xØ, rç khÝ... ) chØ sinh ra ë nh÷ng phÇn cña vËt ®óc mµ khi ®óc cã thÓ
c¾t bá ®i (®Ëu h¬i, ®Ëu ngãt, phÇn gia c«ng c¬ khÝ... )
- Nh÷ng vËt ®óc b»ng hîp kim cã ®é co lín khi ®«ng nguéi th× khi rãt ph¶i
®Æt ë vÞ trÝ cã thÓ ®¶m b¶o cho h−íng ®«ng cña kim lo¹i trong khu«n vÒ
phÝa bæ ngãt cho ®Ëu ngãt.
- §Æt nh÷ng phÇn vËt ®óc cã thµnh máng vµ réng ë phÝa d−íi cña khu«n hoÆc
n»m nghiªng lóc rãt ®Ó tr¸nh c¸c khuyÕt tËt nh− thiÕu, khíp... cña vËt ®óc.
2. chän vÞ trÝ cña mÉu khi lµm khu«n, chän mÆt
r¸p khu«n vµ mÆt ph©n mÉu:
ViÖc chän vÞ trÝ cña mÉu khi lµm khu«n còng nh− mÆt r¸p khu«n cã ¶nh
h−ëng lín ®Õn qu¸ tr×nh kü thuËt lµm khu«n vµ ®é chÝnh x¸c cña vËt ®óc. Chän
mÆt r¸p khu«n nªn c¨n cø vµo c¸c chØ dÉn sau ®©y:
- §¶m b¶o cho qu¸ tr×nh lµm khu«n ®−îc dÔ dµng, thuËn lîi (rót ®−îc mÉu
ra khái khu«n dÔ dµng sau khi lµm khu«n ®¶m b¶o cho viÖc söa khu«n
®−îc thuËn tiÖn, viÖc thao t¸c khi lµm khu«n vµ khi l¾p ®−îc dÔ dµng... ).
Muèn vËy nªn chän mÆt r¸p khu«n qua tiÕt diÖn lín nhÊt; chän sao cho
lßng khu«n réng vµ lßng khu«n trªn nªn chän n«ng h¬n lßng khu«n d−íi
®Ó gi¶m chiÒu cao vµ träng l−îng cña nöa khu«n trªn.
- MÆt r¸p khu«n vµ vÞ trÝ cña mÉu trong khu«n nªn chän sao cho kÕt cña
mÉu ®¬n gi¶n, cµng Ýt phÇn l¾p rêi cµng tèt ®Ó gi¶m chi phÝ chÕ t¹o mÉu vµ
khu«n, ®¶m b¶o ®é bÒn vµ cøng v÷ng cña mÉu.
- MÆt r¸p khu«n vµ vÞ trÝ cña mÉu trong khu«n nªn chän sao cho khu«n chØ
cã mét mÆt r¸p khu«n vµ mÆt r¸p khu«n nµy ®ång thêi lµ mÆt ph©n mÉu,
®iÒu ®ã lµm cho cÊu t¹o khu«c ®óc ®¬n gi¶n, cho phÐp lµm khu«n c¶ trªn
m¸y vµ vËt ®óc ®¹t ®é chÝnh x¸c. §Ó thùc hiÖn chØ dÉn nµy cã tr−êng hîp
ng−êi ta dïng thªm c¸c lâi ®Ó t¹o h×nh bÒ mÆt bªn phøc t¹p cña vËt ®óc
(H×nh 1).
- MÆt r¸p khu«n nªn lµ mÆt ph¼ng. NÕu ph¶i dïng ®Õn ô c¸t th× ô c¸t nªn
n»m ë khu«n d−íi (H×nh 2).
- MÆt r¸p khu«n còng nh− vÞ trÝ cña mÉu khi lµm khu«n nªn chän sao cho sè
lâi lµ Ýt nhÊt, nÕu cã thÓ ®−îc nªn dïng thªm ô c¸t thay cho lâi. §iÒu ®ã
lµm gi¶m thêi gian chÕ t¹o vµ l¾p r¸p lâi, n©ng cao ®é chÝnh x¸c cña vËt
®óc, gi¶m bavia ë chç mèi r¸p khu«n vµ lâi (H×nh 3). ChiÒu cao cña ô c¸t
n»m ë phÇn khu«n d−íi Hd ≤ D, cßn ô c¸t n»m ë phÇn khu«n trªn Htr≤ 0,3D
(D lµ ®−êng kÝnh cña ô c¸t) ®èi víi tr−êng hîp lµm khu«n c¸t t−¬i trªn
m¸y. Khi lµm khu«n b»ng tay cã thÓ gi¶m c¸c trÞ sè nµy ®i gÇn mét nöa.
- MÆt r¸p khu«n vµ vÞ trÝ cña mÉu khi lµm khu«n nªn chän sao cho chiÒu cao
chung cña khu«n lµ bÐ nhÊt, v× nÕu ph¶i dïng mÉu cã chiÒu cao lín ®Ó lµm
khu«n th× võa khã rót mÉu ra khái khu«n, khu«n dÔ søt vì, l¹i khã l¾p ®Æt
lâi vµo khu«n, h×nh d¹ng vËt ®óc thay ®æi nhiÒu do ®é nghiªng thµnh vËt
4
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
®óc lín. Ngoµi ra khu«n ®óc cao dÔ bÞ ph×nh, khu«n trªn dÔ bÞ næi lªn do
¸p suÊt cña kim lo¹i láng lín, ph¶i dïng c¸c biÖn ph¸p ®Æc biÖt ®Ó xö lý.
H×nh 1- Lµm khu«n ®Õ bµn xoay cña m¸y
a) Chi tiÕt; b) Khu«n
H×nh 2- Khu«n gi¸ ®ì víi mÆt r¸p khu«n gÊp khóc
a) Kh«ng ®óng- ô c¸t 1 treo ë nöa khu«n trªn
b) §óng - ô c¸t 2 n»m ë nöa khu«n d−íi
- MÆt r¸p khu«n nªn chän sao cho tÊt c¶ c¸c lâi ®Òu n»m ë phÇn khu«n d−íi
®Ó dÔ l¾p ®Æt lâi, dÔ kiÓm tra vÞ trÝ cña lâi trong khu«n.
- MÆt r¸p khu«n vµ vÞ trÝ cña mÉu trong khu«n nªn chän sao cho toµn bé
hoÆc phÇn lín c¸c phÇn vËt liÖu ®óc ®ßi hái ®é chÝnh x¸c vµ chÊt l−îng
®−îc n»m trong cïng mét hßm khu«n vµ tèt nhÊt lµ c¶ vËt ®óc n»m ë
khu«n d−íi. C¸c mÆt kh«ng qua gia c«ng c¬ khÝ, l¹i kh«ng cho phÐp cã ®é
nghiªng cña vËt ®óc th× kh«ng ®−îc bè trÝ n»m ë thµnh bªn cña khu«n ®óc.
- Víi c¸c vËt ®óc cã khe hÑp hoÆc thµnh máng mµ chiÒu réng hay chiÒu dµy
cña khe hÑp hay thµnh cÇn ®¶m b¶o kÝch th−íc chÝnh x¸c th× mÆt r¸p khu«n
ph¶i chän sao cho nh÷ng phÇn nµy cïng n»m trong mét hßm khu«n ®Ó c¸c
5
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
kÝch th−íc cña c¸c phÇn nµy kh«ng hoÆc Ýt bi thay ®æi nhÊt khi hßm khu«n
bÞ xª dÞch (H×nh 4).
H×nh 3- Lµm khu«n ch©n bÖ m¸y
a) H×nh vÏ ch©n bÖ ; b) Khu«n cã lâi ; c) Khu«n cã ô c¸t
H×nh 4- Khu«n vµnh ®−êng kÝnh 3m dµy 25mm lµm d−íi nÒn
a) Kh«ng ®óng- cã thÓ háng nÕu lÖch hßm; b) §óng
- MÆt r¸p khu«n vµ vÞ trÝ cña khu«n ®−îc chän sao cho mÆt chuÈn gia c«ng
nªn n»m trong mét hßm khu«n, kh«ng cã mÆt r¸p c¾t ngang vµ tèt nhÊt lµ
bè trÝ ®−îc mÆt chuÈn vµ c¸c mÆt gia c«ng theo chuÈn ®ã trong cïng mét
hßm khu«n.
Ngoµi ra mÆt r¸p khu«n vµ vÞ trÝ mÉu trong khu«n còng ph¶i chó ý b¶o ®¶m dÔ
l¾p r¸p khu«n, dÔ söa ch÷a, dÔ kiÓm tra vµ dÔ sÊy.
3. thµnh vËt ®óc- thiÕt kÕ chuyÓn tiÕp thµnh vËt ®óc
Thµnh vËt ®óc nèi liÒn c¸c bé phËn lµm viÖc c¬ b¶n cña vËt ®óc víi nhau t¹o
nªn mét kÕt cÊu v÷ng ch¾c. ChiÒu dµy thµnh vËt ®óc ®−îc thiÕt kÕ kh«ng chØ dùa
vµo yªu cÇu lµm viÖc cña chóng mµ cßn ph¶i ®¶m b¶o ®−îc kh¶ n¨ng cã thÓ ®óc
®−îc. Dïng hîp kim cã ®é ch¶y lo·ng cao cã thÓ ®óc ®−îc nh÷ng vËt ®óc cã thµnh
máng.
Khi thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc cÇn c¨n cø vµo b¶ng B1 ®Ó kiÓm tra xem víi chiÒu
dµy c¸c thµnh cña chi tiÕt cÇn ®óc cã ®óc ®−îc kh«ng. NÕu cã thµnh nµo cña vËt
®óc qu¸ máng kh«ng ®óc ®−îc th× ph¶i söa ®æi kÕt cÊu hoÆc cã nh÷ng biÖn ph¸p
c«ng nghÖ ®Æc biÖt.
6
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
Gi÷a c¸c thµnh vËt ®óc cã phÇn chuyÓn tiÕp. NÕu c¸c thµnh vËt ®óc cã chiÒu
dµy gÇn b»ng nhau th× sù chuyÓn tiÕp ®¬n gi¶n chØ lµ nh÷ng gãc l−în víi b¸n kÝnh
thÝch hîp ®Ó khu«n kh«ng bÞ vì khi rót mÉu vµ vËt ®óc kh«ng bÞ nøt khi hîp kim
®óc kÕt tinh vµ ®«ng ®Æc trong khu«n. trong tr−êng hîp chiÒu dµy c¸c thµnh vËt ®óc
kh¸c nhau nhiÒu th× ph¶i thiÕt kÕ phÇn chuyÓn tiÕp (b¶ng B2).
4. Sai lÖch cho phÐp vÒ kÝch th−íc, khèi l−îng
cña vËt ®óc vµ l−îng d−:
4.1. sai lÖch vÒ kÝch th−íc vµ khèi l−îng:
Khi chÕ t¹o vËt ®óc bao giê còng cã sù sai lÖch gi÷a kÝch th−íc, khèi l−îng
danh nghÜa vµ thùc tÕ, sai lÖch nµy phô thuéc vµo d¹ng s¶n xuÊt, tr×nh ®é c«ng nh©n
méc mÉu, lµm khu«n, lµm lâi vµ l¾p r¸p...
- B¶ng B3 giíi thiÖu c¸c gi¸ trÞ sai lÖch cho phÐp vÒ kÝch th−íc ®èi víi vËt
®óc b»ng gang x¸m vµ b»ng thÐp.
- B¶ng B4 – sai lÖch cho phÐp vÒ chiÒu dµy thµnh vµ g©n kh«ng gia c«ng cña
vËt ®óc b»ng gang x¸m.
- B¶ng B5 – sai lÖch cho phÐp vÒ khèi l−îng cña vËt ®óc b»ng gang x¸m.
§Ó x¸c ®Þnh ®−îc sai lÖch vÒ kÝch th−íc vµ khèi l−îng vËt ®óc tr−íc hÕt cÇn
x¸c ®Þnh ®−îc cÊp chÝnh x¸c vËt ®óc. Tuú theo ®é chÝnh x¸c yªu cÇu, tÊt c¶ c¸c vËt
®óc ®−îc chia ra lµm ba cÊp chÝnh x¸c. §é chÝnh x¸c cÊp I dïng cho s¶n xuÊt hµng
lo¹t lín, sö dông mÉu kim lo¹i vµ m¸y ®Ó lµm khu«n ®óc. §é chÝnh x¸c cÊp II dïng
cho s¶n xuÊt hµng lo¹t võa. §é chÝnh x¸c cÊp III lµ s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, lµm khu«n
b»ng tay víi mÉu gç.
Sè l−îng s¶n phÈm cÇn ®óc lµ th«ng sè quan träng ®Ó ®−a vµo ®ã mµ ®Þnh ra
d¹ng s¶n xuÊt. Víi c¸c vËt ®óc cì nhá (khèi l−îng < 100 kg) vµ cì trung b×nh (khèi
l−îng ®Õn 500 kg) sè l−îng cÇn thiÕt ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt theo d¹ng s¶n xuÊt hµng
lo¹t lín lµ trªn 1000 vËt ®óc, hµng lo¹t võa lµ tõ 100 ®Õn 1000 vËt ®óc, s¶n xuÊt
®¬n chiÕc vµ lo¹t nhá lµ d−íi 100 vËt ®óc. Víi c¸c vËt ®óc cì lín (khèi l−îng trªn
500 kg) sè l−îng vËt ®óc cÇn thiÕt ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt theo c¸c lo¹i h×nh trªn cã thÓ
lÊy gi¶m ®i 20 ÷ 40 % so víi tr−êng hîp c¸c vËt ®óc trung b×nh vµ nhá.
Trong c¸c b¶ng kÓ trªn giíi h¹n sai lÖch trªn cña vËt ®óc lµ ®é sai kh¸c gi÷a
kÝch th−íc (hay khèi l−îng) cho phÐp lín nhÊt vµ kÝch th−íc (hay khèi l−îng) danh
nghÜa trªn b¶n vÏ vµ ®−îc ghi b»ng dÊu (+). Giíi h¹n sai lÖch d−íi lµ ®é sai kh¸c
gi÷a kÝch th−íc (khèi l−îng) danh nghÜa víi kÝch th−íc (khèi l−îng) cho phÐp bÐ
nhÊt vµ ®−îc ghi b»ng dÊu (-).
4.2. l−îng d− gia c«ng c¬ khÝ:
L−îng d− gia c«ng c¬ khÝ lµ phÇn kim lo¹i ®Ó d«i ra trªn c¸c bÒ mÆt cña vËt
®óc ®Ó sau khi gia c«ng c¬ khÝ c¾t bá líp kim lo¹i nµy ®i sÏ nhËn ®−îc chi tiÕt m¸y
cã ®é chÝnh x¸c kÝch th−íc vµ ®é bãng bÒ mÆt yªu cÇu. Khi chä gi¸ trÞ l−îng d− gia
c«ng c¬ khÝ cÇn c¨n cø vµo cÊp chÝnh x¸c cña vËt ®óc, vÞ trÝ bÒ mÆt cÇn ®Ó l−îng d−
khi ®óc, ®é phøc t¹p cña lo¹i hîp kim ®óc. Ngoµi ra l−îng d− gia c«ng c¬ khÝ ®−îc
chän còng cÇn c¨n cø vµo lo¹i hîp kim ®óc, kÝch th−íc vËt ®óc, d¹ng s¶n xuÊt.
Víi c¸c vËt ®óc b»ng gang x¸m, cã thÓ chän l−îng d− gia c«ng c¬ khÝ theo
b¶ng B6, trong ®ã cã ba nhãm l−îng d− víi c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau vµ
7
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
trong mçi nhãm vËt ®óc l¹i ®−îc chia ra lo¹i ®¬n gi¶n vµ phøc t¹p. C¸c gi¸ trÞ l−îng
d− trong b¶ng nµy ¸p dông ®èi víi c¸c mÆt d−íi vµ mÆt c¹nh cña vËt ®óc theo vÞ trÝ
khi rãt. §èi víi c¸c mÆt trªn cña vËt ®óc nhãm 2 nªn lÊy l−îng d− theo nhãm 3,
cßn ®èi víi mÆt trªn cña vËt ®óc thuéc nhãm 3 l−îng d− ®−îc tuú theo ph−¬ng ph¸p
chÕ t¹o vËt ®óc nªn kh«ng ghi ë b¶ng.
B¶ng 7 lµ gi¸ trÞ l−îng d− gia c«ng c¬ khÝ quy ®Þnh theo tiªu chuÈn ViÖt Nam.
L−îng d− gia c«ng c¬ khÝ c¸c lç l¾p ghÐp cña vËt ®óc b»ng gang x¸m nªu ë
b¶ng B8. Khi gia c«ng c¸c lç cã chiÒu dµi gÊp n¨m lÇn ®−êng kÝnh th× l−îng d− ®èi
víi nhãm 1 vµ 2 ®−îc x¸c ®Þnh t−¬ng øng theo nhãm 2 vµ 3, cßn l−îng d− ®èi víi
nhãm 3 t¨ng lªn tuú theo ph−¬ng ph¸p ®óc.
KÝch th−íc bÐ nhÊt cña nh÷ng lç kh«ng gia c«ng trong c¸c vËt ®óc gang chÕ
t¹o b»ng c¸t, tÝnh b»ng mm nh− sau:
ChiÒu dµy thµnh vËt ®óc 6 ÷ 10 20 ÷ 30 40 ÷ 50
§−êng kÝnh lç ®óc 6 ÷ 10 10 ÷ 15 12 ÷18
§èi víi vËt ®óc b»ng thÐp lÊy trÞ sè lín h¬n mét chót
KÝch th−íc lín nhÊt cña lç gia c«ng b»ng c¸ch khoan vËt ®óc ®Æc, th−êng lÊy
b»ng 20mm trong s¶n xuÊt lín , 30mm trong s¶n xuÊt hµng lo¹t võa, 40mm trong
s¶n xuÊt ®¬n chiÕc.
Khi x¸c ®Þnh gi¸ trÞ l−îng d− gia c«ng c¬ khÝ cÇn chó ý lµ nÕu l−îng d− gia
c«ng qu¸ lín sÏ kh«ng cã lîi v× lµm t¨ng khèi l−îng vËt ®óc vµ t¨ng chi phÝ cho
qu¸ tr×nh gia c«ng. Nh−ng nÕu l−îng d− gia c«ng qu¸ nhá còng kh«ng cã lîi v× cã
thÓ t¨ng phÕ phÈm, lµm dao c¾t chãng bÞ mµi mßn do c¾t trùc tiÕp líp vá cøng bÒ
mÆt vËt ®óc vµ th−êng lµm gi¶m 30 ÷ 60 % tèc ®é c¾t gät, kÐo dµi thêi gian gia
c«ng.
4.3. l−îng trõ co:
C¸c b¶ng l−îng d− gia c«ng kÓ trªn kh«ng tÝnh ®Õn l−îng d− cÇn thiÕt ®Ó bï
trõ cho sù biÕn d¹ng cña vËt ®óc, sù thay ®æi kÝch th−íc do vËt ®óc bÞ cong vªnh,
còng nh− kh«ng tÝnh ®Õn sù co ngãt. Trong thùc tÕ khi kÕt tinh vµ lµm nguéi vËt
®óc bao giê còng bÞ co ngãt. B¶ng B9 tr×nh bµy nh÷ng trÞ sè cña ®é co theo chiÒu
dµi cña c¸c hîp kim ®óc kh¸c nhau. C¸c trÞ sè nhá dïng cho c¸c vËt ®óc cã lâi lín,
cã c¸c ô c¸t vµ c¸c phÇn lâi c¶n trë sù co, c¸c trÞ sè lín dïng cho c¸c vËt ®óc ®¬n
gi¶n, co tù do.
Khi chÕ t¹o c¸c vËt ®óc cã kÝch th−íc lín tõ c¸c hîp kim co nhiÒu cÇn ph¶i
x¸c ®Þnh chÝnh x¸c l−îng co, v× nÕu sai sãt nhá trong ®¸nh gi¸ l−îng co còng cã thÓ
g©y ra sai lÖch lín vÒ kÝch th−íc, sai lÖch lín nh− vËy kh«ng thÓ dån ®−îc trong
giíi h¹n cña l−îng d− gia c«ng. Do ®ã cã thÓ ph¶i lo¹i bá vËt ®óc hoÆc ph¶i söa
ch÷a rÊt tèn kÐm. Sai sè vÒ ®é co kh«ng chØ lµm thay ®æi c¸c kÝch th−íc dµi cña vËt
®óc mµ cßn lµm xª dÞch c¸c riªng biÖt so víi vÞ trÝ quy ®Þnh trªn b¶n vÏ, dÉn tíi kÕt
qu¶ lµ sau khi gia c«ng vËt ®óc cã chiÒu dµy thµnh kh«ng ®Òu, c¸c lç khoan cã thÓ
bÞ xª dÞch so víi c¸c vÊu ®Ó b¾t bu l«ng...
L−îng co phô thuéc vµo lo¹i hîp kim, h×nh d¸ng vËt ®óc, chiÒu dµi vËt ®óc,
chiÒu dµy thµnh kim lo¹i vµ ®é r¾n cña khu«n, nhiÖt ®é cña hîp kim rãt vµo. tuú
theo h×nh d¸ng vËt ®óc, ®é co theo c¸c h−íng kh¸c nhau còng cã thÓ kh¸c nhau.
8
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
Nh−ng ®Ó ®¬n gi¶n ho¸ ë b¶n vÏ mÉu ng−êi ta quy ®Þnh mét l−îng co ®èi víi toµn
bé vËt ®óc.
4.4. l−îng d− c«ng nghÖ:
L−îng d− c«ng nghÖ bao gßm l−îng d− khi ®óc c¸c lç, r·nh, chç hâm vµ c¸c
phÇn rçng, l−îng d− do ®é nghiªng cña c¸c thµnh vËt ®óc sinh ra, l−îng d− ë chç
c¾t ®Ëu ngãt, phÇn ®óc thªm ®Ó g¸ vËt ®óc lóc gia c«ng, g©n chèng nøt, l−îng d− bï
cho sù co lÖch theo h−íng nµo ®Êy vµ bï cho vËt ®óc biÕn chèng.
4.4.1. l−îng d− c«ng nghÖ khi ®óc c¸c lç, r∙nh,
c¸c chç hâm vµ hèc:
Nh÷ng lç nhá vÒ sau ph¶i gia c«ng th−êng kh«ng ®óc lç. ChØ trong tr−êng hîp
c¸ biÖt khi thay c¸c lç ®óc b»ng c¸c lç khoan gùp khã kh¨n do h×nh d¸ng cña lç
hay do vËt liÖu ®óc (vÝ dô trong c¸c vËt ®óc b»ng thÐp mangan ostenit), ng−êi ta
míi ®óc c¸c lç nhá, ngay c¶ trong nh÷ng vËt ®óc kh¸ lín.
CÇn ph¶i c©n nh¾c xem xÐt ®Ó chän ph−¬ng ¸n hoÆc ®óc ra c¸c r·nh lâm vµ
hèc, hoÆc ®óc liÒn råi gia c«ng c¬ khÝ. L−îng d− c«ng nghÖ khi ®ã tuú theo h×nh
d¸ng cña chi tiÕt, kh«ng cã quy ®Þnh cô thÓ nµo. nãi chung cã thÓ kh«ng ®óc c¸c lç,
c¸c r·nh, lâm, hèc trong c¸c tr−êng hîp sau:
- Khi kim lo¹i cÇn ph¶i ®iÒn ®Çy nh÷ng chç ®ã míi nhËn ®−îc nh÷ng vËt ®óc
hoµn h¶o.
- Khi nh÷ng lç, hâm ®óc thùc sù g©y phøc t¹p cho viÖc chÕ t¹o mÉu hoÆc
viÖc lµm khu«n.
- Khi ®iÒu kiÖn kü thuËt cho phÐp cã thÓ ®óc ®Çy, liÒn vµ gi÷ l¹i ë thµnh
phÈm mµ kh«ng ph¶i c¾t bá ®Þ.
- Khi viÖc c¾t gät ë nh÷ng chç ®ã kh«ng g©y khã kh¨n g× vµ kh«ng ®ßi hái
nh÷ng chi phÝ lín.
- Khi cÇn ®óc ®Çy c¸c lç, hèc ®Ó dÒ gia c«ng vËt ®óc sau nµy.
4.4.2. l−îng d− do ®é xiªn cña thµnh vËt ®óc sinh ra:
ë c¸c mÆt mÉu vµ hép lâi song song víi h−íng rót mÉu ra khái khu«n cÇn
ph¶i cã ®é xiªn ®Ó dÔ rót mÉu khi lµm khu«n. §iÒu ®ã t¹o ra ®é xiªn cña thµnh vËt
®óc sau khi ®óc. Khi thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc cã thÓ x¸c ®Þnh ®é xiªn theo b¶ng B10.
α α
α
H×nh 5- §é xiªn trªn mÉu
a) §é xiªn t¹o nªn do t¨ng chiÒu dµi thµnh vËt ®óc(“céng”;
b) §é xiªn t¹o nªn do lµm nöa t¨ng nöa gi¶m chiÒu dµy thµnh
vËt ®óc (“céng – trõ”);
c) §é xiªn t¹o nªn do lµm gi¶m chiÒu dµy thµnh vËt ®óc (“trõ”)
9
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
Tuú theo tÝnh chÊt cña bÒ mÆt vËt ®óc (gia c«ng hay ®Ó th«) vµ c¸ch nèi ghÐp
nã víi c¸c chi tiÕt kh¸c, ®ång thêi tuú thuéc vµo sai lÖch cho phÐp vÒ kÝch th−íc mµ
cã thÓ t¹o dé xiªn theo c¸c c¸ch kh¸c nhau (H×nh 5).
§èi víi c¸c mÆt kh«ng gia c«ng, ®é xiªn thµnh vËt ®óc th−êng ®−îc chän nh−
sau:
“Céng” khi chiÒu dµy cña thµnh bªn nhá h¬n 8
“Céng – trõ” khi chiÒu dµy cña thµnh bªn n»m trong kho¶ng 8 ÷ 12
“Trõ” khi chiÒu dµy cña thµnh bªn lín h¬n 12
§èi víi c¸c mÆt gia c«ng, ®é xiªn “céng” ®−îc tÝnh thªm vµo l−îng d− gia
c«ng quy chuÈn. §é xiªn trªn c¸c bé phËn cña mÉu ®Ó t¹o nªn nh÷ng ô c¸t trong
khu«n hoÆc nh÷ng g©n máng cã thÓ t¨ng lªn 50 ÷ 100 %, nh−ng kh«ng qu¸ 30 (xem
b¶ng B11).
4.4.3. l−îng d− ë nh÷ng chç c¾t ®Ëu ngãt cña vËt ®óc:
Víi c¸c vËt ®óc b»ng c¸c hîp kim cã ®é co lín (vÝ dô vËt ®óc thÐp) cÇn ph¶i
®Æt ®Ëu ngãt ®Ó bï ngãt cho vËt ®óc, phÇn ®Ëu ngãt sÏ ®−îc c¾t bá khái vËt ®óc sau
khi ®óc. L−îng d− ë nh÷ng chç c¾t ®Ëu ngãt tuú thuéc chiÒu réng hoÆc ®−êng kÝnh
cña ®Ëu ngãt ph¶i c¾t (xem b¶ng B12).
NÕu ®iÒu kiÖn kü thuËt ghi trªn b¶n vÏ cho phÐp th× cã ®Ó mÆt kh«ng gia c«ng
cña vËt ®óc ë ch©n ®Ëu ngãt dµy lªn hoÆc lâm xuèng mét Ýt. §èi víi c¸c mÆt cã gia
c«ng l−îng d− chung lµ tæng c¸c gi¸ trÞ l−îng d− x¸c ®Þnh theo b¶ng trªn víi l−îng
d− gia c«ng c¬ khÝ.
4.4.4. nh÷ng phÇn ®óc thªm ®Ó kÑp chÆt vËt ®óc khi gia c«ng,
thanh gi»ng chèng biÕn d¹ng, c¸c g©n co ngãt:
§Ó g¸ l¾p ®−îc thuËn lîi vµ v÷ng ch¾c khi gia c«ng c¬, trªn th©n vËt ®óc trong
nhiÒu tr−êng hîp ®−îc ®óc thªm nh÷ng phÇn ®Ó g¸ kÑp vËt ®óc khi gia c«ng. Xem
vÝ dô trªn h×nh vÏ H.6.
H×nh 6- Dïng chuÈn tù t¹o
a) Thªm vÊu1, 2, 3, 4 khi gia c«ng n¾p th©n ®éng c¬ m«t«;
b) Thªm hai thµnh ngang M vµ N (vÏ b»ng nÐt liÒn m¶nh) khi
gia c«ng vá hép vi sai cña «t« vËn t¶i
Víi c¸c vËt ®óc cã kh¶ n¨ng bÞ biÕn d¹ng nhiÒu cÇn sö dông nh÷ng thanh
gi»ng trªn kÕt cÊu vËt ®óc ®Ó tr¸nh cho vËt ®óc khái bÞ biÕn d¹ng trong thêi gian
lµm nguéi, vËn chuyÓn vµ nhiÖt luyÖn (vÝ dô xem trªn c¸c h×nh vÏ H.7 vµ H.8).
Nh÷ng thanh gi»ng nµy th−êng chØ ®−îc c¾t bá ®i sau khi chi tiÕt ®óc ®−îc chÕ t¹o
10
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
xong. Trong mét sè tr−êng hîp ë nh÷ng vËt ®óc rÊt lín nh÷ng thanh gi»ng chØ ®−îc
c¾t bá ®i sau khi l¾p r¸p.
H×nh 7- C«n n¹p liÖu
§é co t? to¸n 1,5%
nh
Thanh gi»ng
H×nh 8- VËt ®óc thÐp- phÇn phÝa sau gÇu xóc
Trªn kÕt cÊu vËt ®óc còng cã thÓ cãn cã
nh÷ng g©n chèng nøt (xem vÝ dô trªn h×nh vÏ H.9)
®Ó ng¨n ngõa cho vËt ®óc kh«ng bÞ nøt trong thêi
gian nguéi. G©n chèng nøt th−êng ®−îc dïng
nhiÒu trong nh÷ng vËt ®óc b»ng thÐp. ChiÒu dµy t
cña g©n b»ng 0,2 ÷ 0,3 chiÒu dµy S cña thµnh vËt H×nh 9- G©n chèng nøt
®óc (nh−ng kh«ng ®−îc nhá h¬n 2,5 ÷ 3 mm), trªn c¸c vËt ®óc b»ng thÐp
11
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
chiÒu cao h cña g©n b»ng 1 ÷ 2,5s, cßn chiÒu dµi l b»ng 4 ÷ 5s.
4.4.5. l−îng d− ®Ó bï trõ vËt ®óc bÞ biÕn d¹ng vµ
co theo mét sè h−íng sai lªch víi dù tÝnh:
Cã thÓ thÊy râ vao trß cña l−îng d− ®Ó bï trõ cho sù biÕn d¹ng cña vËt ®óc qua
mét sè vÝ dô sau:
- Khi chÕ t¹o c¸c vËt ®óc cã bÝch ë c¸c ®Çu mót (xem h×nh vÏH.10a,b) th× sau
khi gia c«ng mÆt bÝch th−êng cã chiÒu dµy nhá h¬n so víi b¶n vÏ. Nguyªn nh©n lµ
do cã lùc c¶n lín cña khu«n ®óc gi÷a hai mÆt bÝch lµm gi¶m ®é co theo h−íng
th¼ng gãc víi bÝch. V× thÕ khi gia c«ng c¬ khÝ ®Ó ®¶m b¶o kÝch th−íc kho¶ng c¸ch
gi÷a c¸c mÆt bÝch phÇn kim lo¹i thõa ra ë mÆt ngoµi cña bichs sÏ bÞ c¾t ®i lµm cho
chiÒu dµy cña bÝch nhá h¬n kÝch th−íc yªu cÇu theo b¶n vÏ.
§Ó tr¸nh hiÖn t−îng nµy ta thªm líp l−îng d− t−¬ng øng a ë phÇn mÆt trong
cña hai bÝch. Víi nh÷ng vËt ®óc nhá b»ng thÐp cã chiÒu dµi 100 ÷ 200 mm l−îng
d− a = 2 ÷ 4 mm, ®èi víi nh÷ng vËt ®óc lín cã chiÒu dµi 1000 ÷ 2000 mm, a = 6 ÷
8 mm.
Khi chÕ t¹o c¸c vËt ®óc d¹ng th©n m¸y phÇn rçng bªn trong lµ do mét sè lâi
lín t¹o nªn. do lâi c¶n co nªn ®−êng kÝnh D cña vËt ®óc sÏ lín h¬n so víi b¶n vÏ ®·
quy ®Þnh, khã b¾t ®−îc bu l«ng S khi l¾p r¸p. §Ó tr¸nh ®iÒu nµy, trªn mÉu ë chç l¾p
bu l«ng ng−êi ta khoÐt thªm vµo thµnh ngoµi vËt ®óc mét l−îng d− ©m C vµ ®Ó ®¶m
b¶o chiÒu dµy thµnh vËt ®óc ng−êi ta gi¶m mét l−îng còng b»ng C ë ®−êng kÝnh
cña hép lâi (xem h×nh vÏ H.10c)
VÞ trÝ A VÞ trÝ B
H×nh 10- L−îng d− c«ng nghÖ ®Ó bï trõ
cho sù co kh«ng b×nh th−êng
NÕu do lùc c¶n cña khu«n mµ sù co cña vËt ®óc theo h−íng th¼ng ®øng nhá
h¬n so víi dù kiÕn th× ®Ó ®¶m b¶o kt H theo yªu cÇu cña b¶n vÏ cã thÓ ph¶i gi¶m
bít chiÒu cao cña bÝch K vµ vÊu N, cã tr−êng hîp cßn khoÐt lÑm vµo bÒ mÆt phÝa
d−íi cña thµnh vËt ®óc. §Ó tr¸nh ®iÒu ®ã ng−êi ta ®Ó mét l−îng d− “©m” –e trªn
mÉu, ®ång thêi còng ®Ó mét l−îng d− “d−¬ng” +e trªn hép lâi
12
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
4.4.6. “l−îng d− ©m” trªn mÉu liªn quan víi mÆt r¸p khu«n vµ
®¸nh ®éng ®Ó rót mÉu ra khái khu«n:
Do hai phÇn khu«n kh«ng ¸p s¸t nhau sau khi r¸p khu«n nªn chiÒu dµy cña
thµnh n»m song song víi mÆt ph¼ng r¸p khu«n cã thÓ lín h¬n so víi kÝch th−íc ghi
trªn b¶n vÏ. §Ó bï trõ cho viÖc thµnh vËt ®óc dµy lªn do ®¸nh ®éng khi rót mÉu ra
hoÆc do khu«n bÞ ph×nh ng−êi ta th−êng lµm gi¶m bít c¸c kÝch th−íc t−¬ng øng ë
mÉu mét l−îng nµo ®ã (xem b¶ng B12). “L−îng d− ©m” bï trõ cho thµnh vËt ®óc bÞ
dµy thªm ë mÆt ph¼ng r¸p khu«n ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy c¸c sè liÖu trong
b¶ng B12 nh©n víi hÖ sè 1,2 (khi lµm khu«n b»ng tay ë c¸c hßm khu«n) hoÆc nh©n
víi hÖ sè 1,5 (khi lµm khu«n b»ng trªn nÒn).
5. ThiÕt kÕ lâi:
5.1. H×nh d¸ng cña lâi:
H×nh d¸ng cña lâi vÒ c¬ b¶n t−¬ng øng víi h×nh d¸ng phÇn rçng trong vËt ®óc.
Khi thiÕt kÔ c«ng nghÖ ®óc ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc h×nh d¸ng lâi, sè l−îng lâi t¹o nªn
hèc rçng bªn trong vËt ®óc, mÆt tiÕp gi¸p gi÷a c¸c lâi vµ thiÕt kÕ hép lâi.
Khi x¸c ®Þnh h×nh d¸ng lâi vµ sè l−îng lâi cÇn thiÕt ®Ó t¹o hèc rçng bªn trong
vËt ®óc cÇn l−u ý mét sè vÊn ®Ò sau:
- Sö dông nhiÒu lâi (chia lâi ra nhiÒu phÇn) sÏ lµm t¨ng sè l−îng c¸c bé phËn
hîp thµnh khu«n, t¨ng sè l−îng hép lâi, ®å g¸ vµ d−ìng ®Ó chÕ chÕ t¹o lâi,
t¨ng c¸c nguyªn c«ng ®Ó lµm vµ l¾p ghÐp lâi. §©y lµ ®iÒu kh«ng mong
muèn cña ng−êi thiÕt kÕ còng nh− ng−êi s¶n xuÊt.
- Nh−ng xÐt ë mÆt kh¸c viÖc ph©n chÝ lâi ra nhiÒu phÇn còng t¹o ra nh÷ng
thuËn lîi, chñ yÕu lµ:
+ Lµm ®¬n gi¶n h×nh d¸ng c¸c lâi nªn chÕ t¹o hép lâi ®ì phøc t¹p.
+ Cã thÓ dïng mét lo¹i hép lâi ®Ó chÕ t¹o c¸c lâi t−¬ng tù nhau trªn c¬ së bæ
sung thªm mét sè tÊm lãt thay ®æi ®−îc nªn gi¶m chi phÝ chÕ t¹o bé mÉu, cã
thÓ ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ khi chuyÓn sang lµm khu«n trªn m¸y víi hép lâi
kim lo¹i ngay c¶ khi loaÞ s¶n xuÊt kh«ng lín l¾m.
+ Cã thÓ t¹o ra c¸c mÆt ph¼ng ë c¸c lâi ®Ó ®Æt dÔ dµng vµ ch¾c ch¾n trªn c¸c
tÊm sÊy cã h×nh d¸ng ®¬n gi¶n mµ kh«ng ph¶i dïng c¸c khay sÊy ®Þnh h×nh
®¾t tiÒn. §iÒu nµy rÊt quan träng víi nh÷ng lâi cã h×nh d¸ng phøc t¹p.
+ Cã thÓ dïng c¸c m¸y lµm lâi cì nhá, dông cô ®Ó quay (lËt) vµ vËn chuyÓn
lâi ®¬n gi¶n vµ rót ng¾n ®−îc thêi gian sÊy lâi.
+ C¸c lâi cã kÝch th−íc (nhÊt lµ chiÒu cao) nhá sÏ Ýt bÞ biÕn d¹ng khi sÊy, ®¶m
b¶o vËt ®óc chÝnh x¸c.
Nh÷ng Ých lîi cña viÖc chän ph−¬ng ¸n ph©n chia lâi thµnh nhiÒu phÇn cã thÓ
thÊy râ qua c¸c vÝ dô sau:
- VÝ dô 1: §óc b¸nh xe thÐp ®Üa kÐp (xem h×nh vÏ H.11)
NÕu dïng lâi d¹ng vßng liÒn khèi cã kÝch th−íc lín th× lâi sÏ yÕu, kh«ng
thuËn tiÖn khi vËn chuyÓn vµ khi ®Æt vµo khu«n. V× thÕ thuËn lîi lµ nªn chia lâi lín
thµnh nhiÒu m¶nh lâi nhá. Lâi 1 cã d¹ng h×nh cung, c¸c lâi 2 vµ 3 còng cã d¹ng
h×nh cung chÕ t¹o riªng, sÊy xong th× ®−îc d¸n liÒn l¹i (chó ý cÇn dïng d−ìng kiÓm
kiÓm tra ®é co khi r¸p khu«n vµo ruét). Lâi 4 t¹o lç ë gi÷a vËt ®óc vµ lâi phô 5 ®Ó
t¹o ®−êng rãt xi ph«ng.
13
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
H×nh 11- Khu«n ®óc b¸nh xe
thÐp ®Üa kÐp;
1. Ruét d¹ng cung; 2,3. Ruét
d¹ng cung chÕ t¹o riªng, sÊy
xong d¸n liÒn, cÇn dïng d−ìng
kiÓm ®é cao khi r¸p vµo ruét 1;
4. Ruét gi÷a; 5. Ruét phô ®Ó rãt
xi ph«ng
- VÝ dô 2: §óc b¸nh r¨ng lín lßng khu«n ghÐp toµn b»ng lâi (xem h×nh vÏ
H.12).
B¸nh r¨ng lín (H.12a) ®−îc ®óc khu«n ba hßm chÕ t¹o b»ng c¸ch ghÐp nhiÒu
lâi (H.12b). Hßm d−íi ®−îc ®Çm chÆt vµ lµm ph¼ng mÆt tr−íc, trong ®ã bè trÝ 8
r·nh dÉn ngang. Sau ®ã l¾p ghÐp lâi theo tr×nh tù sau:
- Lâi L1 ®Æt gi÷a, ®Ëu rãt qua trung t©m lâi, ®Æt trôc cã g¾n d−ìng kiÓm
xuyªn qua t©m cña lâi nµy.
- Dïng d−ìng kiÓm ®Æt 8 lâi L2 trïm lªn 8 r·nh dÉn ngang, mçi r·nh dÉn
nµy cã ®Ëu dÉn th¼ng lªn ®óng vÞ trÝ cña ®Ëu ngãt.
- §Æt 8 lâi L3 t¹o vµnh r¨ng sau khi kiÓm tra chÝnh x¸c, ®Çm chÆt c¸t ®Öm ë
ngoµi ®Ó cè ®Þnh lâi víi hßm khu«n gi÷a.
- §Æt 8 lâi L4.
- §Æt 8 lâi L5 ®èi diÖn víi L2.
- Rót trôc vµ ®Æt èng rãt vµo, sau ®ã ®Çm chÆt c¸t ë hßm trªn, t¹o ®Ëu ngãt.
H×nh 12- §óc b¸nh r¨ng trong khu«n ghÐp toµn b»ng lâi
14
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
Nh− vËy khi thiÕt kÕ h×nh d¹ng lâi cÇn xem xÐt c©n nh¾c ®Ó chän ph−¬ng ¸n
cho hîp lý. Nªn chän ph−¬ng ¸n ph©n chia lâi thµnh nhiÒu phÇn khi ®¶m b¶o c¸c
yªu cÇu sau:
- Nh÷ng phÇn hîp thµnh cña lâi ph¶i ®¶m b¶o cã ®é bÒn cÇn thiÕt khi vËn
chuyÓn còng nh− khi ®Æt lâi vµo khu«n, l¾p ghÐp v÷ng ch¾c trong khu«n,
tho¸t h¬i dÔ dµng vµ an toµn, kh«ng qu¸ cao ®Ó lâi kh«ng bÞ biÕn d¹ng d−íi
t¸c dông cña träng l−îng b¶n th©n, nªn thiÕt kÕ cã mÆt ph¼ng ®Ó ®Æt lâi
n»m v÷ng ch¾c trong thêi gian sÊy.
- MÆt ph©n lâi ph¶i chän sao cho hép lâi cã kÕt cÊu ®¬n gi¶n vµ gåm Ýt phÇn
nhÊt ®Ó dÔ gi÷ hçn hîp lâi còng nh− dÔ ®Æt c¸c x−¬ng lâi vµ vËt lµm nguéi.
- Kh«ng nªn ®Ó ®−êng tiÕp gi¸p gi÷a hai lâi n»m ë nh÷ng gãc l−în chuyÓn
tiÕp tõ h×nh nµy sang h×nh kh¸c; nªn ph©n chia lâi theo tiÕt diÖn mµ biÕn
d¹ng ë ®ã ®−îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c b»ng c¸c kÝch th−íc trªn b¶n vÏ.
5.2. ®Çu g¸c lâi vµ æ g¸c:
5.2.1. ®Æt lâi vµo khu«n:
§é bÒn cña khu«n vµ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó r¸p khu«n phÇn lín phô thuéc vµo
ph−¬ng ph¸p ®Æt lâi vµo khu«n còng nh− kÕt cÊu cña ®Çu g¸c lâi vµ æ g¸c lâi. Lâi
cÇn cã ®Çu tùa v÷ng ch¾c, kh«ng bÞ biÕn d¹ng hoÆc xª dÞch trong khu«n d−íi t¸c
dông cña träng l−îng b¶n th©n còng nh− ¸p suÊt cña kim lo¹i láng. ViÖc ®Æt lâi vµo
khu«n ph¶i dÔ dµng vµ thuËn tiÖn. Khi h¹ lâi vµo khu«n ng−êi thî lµm khu«n ph¶i
quan s¸t ®−îc ®Çu g¸c lâi cã n»m ®óng vÞ trÝ trong æ g¸c lâi hay kh«ng. C¸c h×nh
vÏ H.13 vµ H.14 tr×nh bµy c¸c kiÓz u ®Çu g¸c vµ æ g¸c lâi ®èi víi lâi ®Æt n»m
ngang vµ th¼ng ®øng.
G¸c hai ®Çu G¸c mét ®Çu
H×nh 13 - KÕt cÊu cña ®Çu g¸c vµ æ g¸c lâi n»m ngang
15
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
H×nh 14- KÕt cÊu ®Çu g¸c vµ æ g¸c lâi th¼ng ®øng
Chó ý c¸c yªu cÇu nªu ra ë trªn ®èi víi viÖc ®Æt lâi vµo khu«n, khi thiÕt kÕ lâi
vµ ®Çu g¸c lâi nªn chó ý tíi c¸c chØ dÉn sau:
- CÇn tr¸nh thiÕt kÕ c¸c lâi (®Æt n»m ngang hoÆc th¼ng ®øng) cã chiÒu dµi
qu¸ lín, võa cã ®é bÒn kÐm l¹i khã l¾p ®Æt v÷ng ch¾c trong khu«n. Trong
tr−êng hîp b¾t buéc ph¶i dïng c¸c lâi dµi th× ph¶i t¨ng c−êng ®é æn ®Þnh
v÷ng ch¾c cho lâi b»ng c¸ch ®ì lâi nhê ®Çu g¸c phô hay m· ®ì. Víi nh÷ng
lâi ®Æt ®øng cã chiÒu cao lín h¬n ®−êng kÝnh 2,5 lÇn trë lªn th× th−êng ph¶i
më réng ®Çu g¸c phÝa d−íi theo h×nh nÊm ng−îc (H.15).
H×nh 15- Cè ®Þnh lâi trong khu«n:
§Çu g¸c lâi ®−îc më réng ë phÝa H×nh 16- C¸c ph−¬ng ph¸p
d−íi; phÇn trªn lâi ®−îc gi÷ chÆt b»ng cè ®Þnh lâi treo
c¸c m· ®ì
- Tr¸nh thiÕt kÕ lâi ph¶i treo ë c¸c phÇn trªn cña khu«n, nÕu cã thÓ ®−îc nªn
thay thÕ nh÷ng lâi nµy b»ng nh÷ng lâi cã ®Çu g¸c më réng tùa lªn khu«n,
v× r»ng treo lâi vµ cè ®Þnh lâi lªn hßm khu«n trªn lµ c«ng viÖc khã kh¨n vµ
nÆng nhäc, tèn thêi gian gÊp tõ 3 ®Õn 6 lÇn so víi viÖc l¾p ®Æt lâi th«ng
th−êng. Lâi treo th−êng ®−îc cè ®Þnh b»ng vÝt hay d©y thÐp (H.16a). H×nh
16
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
H.16b lµ lâi cã ®Çu g¸c më réng, tùa vµo phÇn d−íi cña khu«n. Lo¹i nµy
l¾p ®Æt dÔ dµng, Ýt tèn thêi gian h¬n. H.16c,d lµ lâi ®−îc l¾p tõ ngoµi vµo
sau khi r¸p khu«n. Víi c¸ch ®Æt lâi nµy cÇn chó ý ®Ì lâi cÈn thËn ®Ò phßng
lâi cã thÓ bÞ kim lo¹i láng rãt vµo khu«n ®Èy næi lªn.
- Khi thiÕt kÕ lâi còng nªn tr¸nh nh÷ng lâi n»m ngang chØ g¸c mét ®Çu v×
kÐm cøng v÷ng. NÕu b¾t buéc ph¶i dïng lo¹i lâi nh− vËy th× cÇn ph¶i cè
®Þnh chóng ®Ó lâi kh«ng xª dÞch d−íi t¸c dông cña träng l−îng b¶n th©n vµ
¸p suÊt cña kim lo¹i láng. Cã thÓ cè ®Þnh lâi theo c¸ch sau: dïng nöa
khu«n trªn ®Ì chÆt lâi ®· ®−îc ®Æt trªn nöa khu«n d−íi; g¾n lâi lªn khu«n
b»ng c¸c ®inh, mãc; ®ì lâi b»ng lâi phô hoÆc m· ®ì; t¨ng kÝch th−íc ®Çu
g¸c ®Ó t¹o ®èi träng ®Æt träng t©m cña lâi r¬i vµo æ g¸c lâi ®Ó ruét kh«ng bÞ
nghiªng ®æ (H.17a), lµm kho¸ h·m ®Ó cè ®Þnh vÞ trÝ lâi (H.17b), ghÐp hai
lâi thµnh mét ®Ó cã chung ®Çu g¸c (H.17c).
H×nh 17- Bè trÝ c¸c ®Çu g¸c H×nh 18-Cè ®Þnh lâi vµ
®Ó tr¸nh lâi bÞ nghiªng ®æ; tho¸t h¬i lâi 1, 3 qua lâi 2 ra
a) §Çu g¸c cã ®èi träng; ngoµi; 4- Lâi phô
b) §Çu g¸c cã khã h·m;
c) Lâi chung ®Çu g¸c
Trong tr−îng hîp lâi kh«ng n»m v÷ng trong æ g¸c lâi (H.15) hoÆc lâi cã thÓ bÞ
næi lªn do t¸c dông cña ¸p suÊt kim lo¹i láng (H.18) th× nªn dïng con m· ®ì. V×
m· ®ì lµm gi¶m tÝnh ®ång nhÊt cña kim lo¹i vµ ®é sÝt kÝn cña vËt ®óc nªn chØ dïng
m· ®ì trong nh÷ng tr−êng hîp thËt cÇn thiÕt.
§Ó cho c¸c m· ®ì kh«ng Ên lâm khu«n (do t¸c dông cña ¸p suÊt kim lo¹i láng
vµ träng l−îng cña lâi – ®Æc biÖt lµ c¸c lâi lín), cÇn ph¶i ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn sau
®©y:
P < n.f.K
ë ®©y: P- lùc t¸c dông lªn lâi [N]
K- øng suÊt nÐn cho phÐp cña hçn hîp khu«n, lâi [N/cm2]
f- diÖn tÝch bÒ mÆt cña m· ®ì [cm2]
n- sè l−îng m· ®ì chÞu lùc t¸c dông.
Víi khu«n t−¬i K = 2,5 N/cm2, cßn ®èi víi khu«n kh« K = 25 N/cm2.
17
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
VËy ®èi víi khu«n t−¬i ®iÒu kiÖn trªn ®−îc viÕt lµ:
P < 2,5 .n .f
Tõ ®ã cã thÓ tÝnh ®−îc sè m· ®ì cÇn thiÕt:
0,4 P
n>
f
Trong tr−êng hîp kh«ng dïng m· ®ì mµ më
réng ch©n ®Çu g¸c (H.19) th× ®iÒu kiÖn ®Ó cho lâi
kh«ng bÞ kim lo¹i láng ®Èy næi lªn ®−îc biÓu thÞ H×nh 19- Më réng ®Çu
b»ng ph−¬ng tr×nh c©n b»ng c¸c lùc t¸c dông lªn lâi g¸c ®Ó c©n b»ng víi
nh− sau: lùc ®Èy næi lâi
H.F1.γ + G = h.F2.γ
Tõ ph−¬ng tr×nh nµy nÕu cho mét trÞ sè nµo ®ã (vÝ dô diÖn tÝch F2) th× cã thÓ
x¸c ®Þnh ®−îc c¸c trÞ sè kh¸c (vÝ dô diÖn tÝch F1).
Trong c«ng thøc trªn G lµ khèi l−îng cña lâi, cßn γ lµ träng l−îng riªng cña
kim lo¹i láng.
Ngoµi c¸c chØ dÉn nªu trªn, khi thiÕt kÕ lâi cÇn chó ý ®¶m b¶o ®Æt lâi vµo æ
g¸c lâi (do mÉu t¹o nªn), nªn tr¸nh tùa c¸c ®Çu g¸c cña lâi nµy vµo æ g¸c n»m trong
lâi kh¸c, tr¸nh ®Æt vµi ba lâi vµo mét æ g¸c. Trong tr−êng hîp kh«ng tÝnh ®−îc
nh÷ng ®iÒu ®ã th× ph¶i dù kiÕn tr−íc c¸ch kiÓm tra ®Æt lâi vµo khu«n.
5.2.2. h×nh d¸ng cña ®Çu g¸c lâi:
H×nh d¸ng vµ kÝch th−íc cña ®Çu g¸c lâi ®−îc x¸c ®Þnh ph¶i ®¶m b¶o dÔ ®Æt
lâi vµo khu«n, ng¨n ngõa s¶n xuÊt sù xª dÞch cña lâi trong æ g¸c theo h−íng th¼ng
gãc víi trôc ®Çu g¸c, xª dÞch däc theo trôc hoÆc xoay quanh trôc. §Ó tr¸nh sù xª
dÞch däc hoÆc quanh trôc cã thÓ dïng c¸c kiÓu “kho¸” lâi ®−îc giíi thiÖu trªn c¸c
h×nh vÏ H.20 ®èi víi c¸c lâi ®Æt n»m ngang vµ H.21 ®èi víi c¸c lâi ®Æt th¼ng ®øng.
H×nh 20- KÕt cÊu khãa ®èi víi c¸c ruét n»m ngang;
a) Khãa vßng; b) Khãa cã mét mÆt v¸t; c) Khãa cã hai mÆt v¸t;
d) Khãa h×nh thang; Khãa a vµ d ng¨n ruét xoay vµ xª dÞch theo
trôc; Khãa b vµ c chØ ng¨n ruét xoay
18
- Bé m«n Kü ThuËt ChÕ T¹o M¸y H−íng dÉn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®óc
H×nh 21- KÕt cÊu khãa ®èi víi c¸c lâi th¼ng ®øng;
a) Khãa kiÓu c¾t v¸t; b) Khãa më réng cã mét mÆt
c¾t v¸t; c,d) Khãa cã r·nh chèt
H×nh d¸ng vµ h×nh thøc ®Çu lâi còng ph¶i ®¶m b¶o kh«ng bÞt kÝn ®−êng th«ng
h¬i, kh«ng lµm lón, háng bÒ mÆt ®Çu g¸c lâi vµ æ g¸c do ¸p lùc trªn mét ®¬n vÞ
diÖn tÝch bÒ mÆt cña æ g¸c vµ ®Çu g¸c lâi sinh rabëi träng l−îng cña lâi vµ ¸p suÊt
cña chÊt láng v−ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp.
5.2.3. kÝch th−íc ®Çu g¸c vµ æ g¸c lâi, khe hë gi÷a chóng:
- KÝch th−íc ®Çu g¸c vµ æ g¸c lâi ®−îc tr×nh bµy trong c¸c b¶ng B13 vµ B14.
còng cã thÓ dïng sè liÖu ë c¸c b¶ng B15, B16, B17.
Th«ng th−êng lÊy ®−êng kÝnh lµm th«ng sè c¬ b¶n ®èi víi c¸c ®Çu g¸c h×nh
trô. C¸c lâi n»m ngang ®−îc chia lµm ba lo¹i:
I. Lâi cã ®Çu g¸c d−íi
II. Lâi kh«ng cã ®Çu g¸c d−íi
III. Lâi cÇn ®Çu g¸c dµi (do lâi dµi hoÆc nÆng) (xem B13)
C¸c lâi th¼ng ®øng ®−îc chia ra:
I. Lâi cøng v÷ng, khi tû sè gi÷a chiÒu cao vµ ®−êng kÝnh b»ng 1 (xem B14)
II. Lâi kh«ng v÷ng, khi tû sè lín h¬n 1.
Nãi chung kh«ng nªn lÊy kÝch th−íc ®Çu g¸c lín v× lµm t¨ng träng l−îng cña
lâi.
- Khe hë gi÷a ®Çu g¸c lâi vµ æ g¸c cã ¶nh h−ëng lín ®Õn ®é chÝnh x¸c cña vËt
®óc. Khe hë cµng lín cµng dÔ l¾p r¸p lâi vµo khu«n nh−ng ®é chÝnh x¸c cña vËt
®óc cµng kÐm. Thùc ra trÞ sè khe hë lµ vÊn ®Ò phøc t¹p v× nã kh«ng chØ phô thuéc
vµo kÝch th−íc ®Çu g¸c vµ æ g¸c lâi chän khi thiÕt kÕ ®óc mµ cßn chÞu ¶nh h−ëng
cña nhiÒu yÕu tè kh¸c nh−: biÕn d¹ng khu«n, lâi khi chÕ t¹o, sÊy vµ vËn chuyÓn...
V× thÕ c¸c sè liÖu vÒ khe hë gi÷a ®Çu g¸c lâi vµ æ g¸c chän theo b¶ng B18 cã thÓ
®iÒu chØnh tuú theo hoµn c¶nh thùc tÕ ë mçi x−ëng s¶n xuÊt.
6. ThiÕt kÕ hÖ thèng rãt
6.1. Chän kiÓu hÖ thèng rãt vµ chØ dÉn kim lo¹i vµo khu«n
HÖ thèng rãt dïng ®Ó dÉn kim lo¹i vµo khu«n. Yªu cÇu ®èi víi hÖ thèng rãt lµ
ph¶i t¹o ®−îc dßng ch¶y ªm, ®ång ®Òu vµ liªn tôc, ®¶m b¶o ng¨n xØ vµ t¹p chÊt
kh«ng ch¶y theo kim lo¹i vµo khu«n ®óc còng nh− cã kh¶ n¨ng cung cÊp kim lo¹i
19
nguon tai.lieu . vn
