Xem mẫu
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN
CHĂM SÓC LÚA
MÃ SỐ: MĐ 03
NGHỀ: TRỒNG LÚA NĂNG SUẤT CAO
Trình độ: Sơ cấp nghề
2
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dẫn dùng cho các mục đích về đào tạo và tham
khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
MÃ TÀI LIỆU: MĐ 03
3
LỜI GIỚI THIỆU
“Công cấy là công bỏ, công làm cỏ là công ăn”. Đúng vậy, nếu gieo trồng
xong mà chăm sóc không đúng kỹ thuật thì năng suất lúa không cao, hiệu quả
kinh tế kém. Chính vậy, khâu Chăm sóc lúa là rất cần thiết đối với người trồng
lúa nói chung và đặc biệt là đối với người học nghề trồng lúa năng suất cao nói
riêng. Để đáp ứng nhu cầu học tập của người trồng lúa, chúng tôi biên soạn giáo
trình Chăm sóc lúa. Nội dung cuốn giáo trình mô đun này hướng dẫn về Dặm
lúa; Quản lý nước cho lúa; Phòng trừ cỏ dại hại lúa; Bón phân cho lúa; Phòng
trừ dịch hại lúa và Áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến trong canh tác lúa.
Toàn bộ mô đun được phân bố giảng dạy trong thời gian 164 giờ và gồm có 08
bài như sau:
Bài 1
Bài 2
Bài 3
Bài 4
Bài 5
Bài 6
Bài 7
Bài 8
Dặm lúa
Quản lý nước cho cây lúa
Phòng trừ cỏ dại hại lúa
Bón phân cho lúa
Phòng trừ côn trùng hại lúa
Phòng trừ bệnh hại lúa
Phòng trừ động vật hại lúa
Áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến để thâm canh lúa
Các bài trong mô đun có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Tạo điều kiện cho
học viên thực hiện được mục tiêu học tập và áp dụng vào thực tế trồng lúa tại cơ
sở. Mô đun này liên quan mật thiết với các mô đun: Chuẩn bị các điều kiện trồng
lúa, Gieo trồng lúa và Thu hoạch – tiêu thụ lúa.
Để hoàn thiện được cuốn giáo trình này chúng tôi đã nhận được sự chỉ
đạo, hướng dẫn của Vụ Tổ chức cán bộ-Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông
thôn; Tổng cục dạy nghề- Bộ lao động- Thương binh và Xã hội. Sự hợp tác,
giúp đỡ của các nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật của Viện Lúa Đồng Bằng
sông Cửu Long, các cơ sở sản xuất lúa, các nông dân sản xuất lúa giỏi, các
thầy cô giáo đã tham gia đóng góp ý kiến và tạo điều kiện thuận lợi để chúng
tôi xây dựng chương trình và biên soạn giáo trình.
Các thông tin trong giáo trình này có giá trị hướng dẫn giáo viên thiết kế, tổ
chức giảng dạy và vận dụng phù hợp với điều kiện, bối cảnh thực tế của từng vùng
trong quá trình dạy học.
Trong quá trình biên soạn chương trình, giáo trình. Dù đã hết sức cố gắng
nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Chúng tôi rất mong nhận
được ý kiến đóng góp từ các nhà giáo, các chuyên gia, người sử dụng lao động và
người trực tiếp lao động trong lĩnh vực chăm sóc lúa để chương trình, giáo trình
được điều chỉnh, bổ sung cho hoàn thiện hơn, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu
quả và đáp ứng được nhu cầu học nghề trong thời kỳ đổi mới.
Xin chân thành cảm ơn!
4
MỤC LỤC
ĐỀ MỤC
TRANG
LỜI GIỚI THIỆU ………………..………………..…………………
3
Mô đun: Chăm sóc lúa ……………………………………………..
9
Bài 01: Dặm lúa …………………………………………………...
9
A. Nội dung ……………….…………………………………....
9
1.1. Tìm hiểu dặm lúa là gì? ………………………………….
9
1.1.1. Khái niệm ………………………………………………..
9
1.1.2. Xác định thời gian và điều kiện cấy dặm lúa vào ruộng
10
1.2. Gieo mạ dự phòng để cấy dặm ………………………….
11
1.2.1. Chuẩn bị gieo mạ dự phòng để cấy dặm ………………...
11
11
1.2.2. Xác định lượng mạ gieo dự phòng để cấy dặm ………….
1.2.3. Xác định ngày gieo mạ dự phòng ……………….……….
12
1.3. Xác định diện tích ruộng cần cấy dặm ………………….
13
1.3.1. Quan sát diện tích ruộng cần cấy dặm …………………..
13
1.3.2. Đo và tính diện tích ruộng cần cấy dặm …………………
13
1.4. Chuẩn bị nhân công để cấy dặm .………………………..
14
1.5. Chuẩn bị mạ để cấy dặm ……………… ………………..
14
14
1.5.1. Lấy mạ để cấy dặm ngay trong ruộng sản xuất ………….
1.5.2. Lấy mạ để cấy dặm từ bên ngoài ruộng sản xuất ………..
14
1.6. Tiến hành cấy dặm ….………………...……………….....
15
1.6.1. Để mạ vào chỗ ruộng cần cấy dặm ………………………
15
1.6.2. Cấy mạ vào chỗ ruộng cần cấy dặm ……………………..
15
1.6.3. Dặm lúa bằng chạc ba ………………. …………………
16
1.6.4. Tổ chức cấy dặm ……………… ………………………..
16
1.7. Bón phân sau dặm ……………… ……………………….
16
B. Câu hỏi và bài tập thực hành ……………….……………...
18
C. Ghi nhớ ………………………………..……………………
18
Bài 02: Quản lý nước cho cây lúa …………….…………………...
19
A. Nội dung ………………………………...…………………..
19
2.1. Xác định nhu cầu nước của cây lúa ……………………..
19
2.1.1. Xác định nhu cầu nước của cây lúa từ sau gieo đến 10 ngày…
19
2.1.2. Xác định nhu cầu nước của cây lúa ở thời kỳ đẻ nhánh …
21
2.1.3. Xác định nhu cầu nước của cây lúa ở giai đoạn trỗ ……..
22
2.1.4. Xác định nhu cầu nước của cây lúa ở giai đoạn lúa chín ……
23
5
ĐỀ MỤC
TRANG
2.2. Chuẩn bị tưới (tiêu) nước cho lúa ……………………….
24
2.2.1. Chuẩn bị phương tiện tưới (tiêu) nước cho lúa ………
25
2.2.2. Chuẩn bị mương tưới tiêu nước ………………………..
25
2.2.3. Chuẩn bị đặt sẵn máy bơm nước ……………………...
26
2.2.4. Sử dụng phương tiện tưới nước cho lúa …………………
27
2.3. Điều chỉnh nước cho lúa ……………..…………………..
27
2.3.1. Điều chỉnh nước cho lúa sạ ………………..…………….
30
31
2.3.2. Điều chỉnh nước cho mạ ……………… ………………..
2.3.3. Điều chỉnh nước cho lúa cấy …………………………….
33
2.4. Quản lý bờ để giữ nước ……………….………………….
34
B. Câu hỏi và bài tập thực hành ……………….……………...
34
C. Ghi nhớ ………………………………..……………………
34
Bài 03: Phòng trừ cỏ dại hại lúa ……………….…………………
35
A. Nội dung ……………… ……………….…………………...
35
3.1. Khái niệm về cỏ dại …………….………………………...
35
3.2. Tác hại của cỏ dại đối với cây lúa ……………………….
35
3.3. Nhận biết cỏ dại ở ruộng lúa ……………...…………….
36
3.3.1. Nhóm cỏ dại một lá mầm ……………….……………….
36
3.3.2. Nhóm cỏ dại cói, lác ……………… ……………………
36
3.3.3. Nhóm cỏ dại hai lá mầm .……………….………………
37
3.4. Điều chỉnh cỏ dại ở ruộng lúa …………….…………….
37
3.4.1. Điều chỉnh nước ở ruộng để khống chế cỏ dại ………….
37
3.4.2. Làm cỏ bằng tay ……………….……………….………..
37
3.4.3. Điều chỉnh cỏ dại bằng thuốc bảo vệ thực vật …………..
38
B. Câu hỏi và bài tập thực hành ……………….……………...
47
C. Ghi nhớ ………………………………..……………………
47
Bài 04: Bón phân cho lúa ……………….………………………...
48
A. Nội dung ……………… ……………….…………………..
48
4.1. Xác định nhu cầu dinh dưỡng của cây lúa ……………...
48
4.1.1. Xác định nhu cầu dinh dưỡng đạm của cây lúa …………
48
4.1.2. Xác định nhu cầu dinh dưỡng lân của cây lúa …………..
51
4.1.3. Xác định nhu cầu dinh dưỡng kali của cây lúa ………….
52
53
4.1.4. Xác định nhu cầu dinh dưỡng vi lượng của cây lúa ……..
4.2. Bón phân cho cây lúa …………….……………………….
55
4.2.1. Bón lót ……………….……………….………………….
55
nguon tai.lieu . vn
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN
CHĂM SÓC LÚA
MÃ SỐ: MĐ 03
NGHỀ: TRỒNG LÚA NĂNG SUẤT CAO
Trình độ: Sơ cấp nghề
2
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dẫn dùng cho các mục đích về đào tạo và tham
khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
MÃ TÀI LIỆU: MĐ 03
3
LỜI GIỚI THIỆU
“Công cấy là công bỏ, công làm cỏ là công ăn”. Đúng vậy, nếu gieo trồng
xong mà chăm sóc không đúng kỹ thuật thì năng suất lúa không cao, hiệu quả
kinh tế kém. Chính vậy, khâu Chăm sóc lúa là rất cần thiết đối với người trồng
lúa nói chung và đặc biệt là đối với người học nghề trồng lúa năng suất cao nói
riêng. Để đáp ứng nhu cầu học tập của người trồng lúa, chúng tôi biên soạn giáo
trình Chăm sóc lúa. Nội dung cuốn giáo trình mô đun này hướng dẫn về Dặm
lúa; Quản lý nước cho lúa; Phòng trừ cỏ dại hại lúa; Bón phân cho lúa; Phòng
trừ dịch hại lúa và Áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến trong canh tác lúa.
Toàn bộ mô đun được phân bố giảng dạy trong thời gian 164 giờ và gồm có 08
bài như sau:
Bài 1
Bài 2
Bài 3
Bài 4
Bài 5
Bài 6
Bài 7
Bài 8
Dặm lúa
Quản lý nước cho cây lúa
Phòng trừ cỏ dại hại lúa
Bón phân cho lúa
Phòng trừ côn trùng hại lúa
Phòng trừ bệnh hại lúa
Phòng trừ động vật hại lúa
Áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến để thâm canh lúa
Các bài trong mô đun có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Tạo điều kiện cho
học viên thực hiện được mục tiêu học tập và áp dụng vào thực tế trồng lúa tại cơ
sở. Mô đun này liên quan mật thiết với các mô đun: Chuẩn bị các điều kiện trồng
lúa, Gieo trồng lúa và Thu hoạch – tiêu thụ lúa.
Để hoàn thiện được cuốn giáo trình này chúng tôi đã nhận được sự chỉ
đạo, hướng dẫn của Vụ Tổ chức cán bộ-Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông
thôn; Tổng cục dạy nghề- Bộ lao động- Thương binh và Xã hội. Sự hợp tác,
giúp đỡ của các nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật của Viện Lúa Đồng Bằng
sông Cửu Long, các cơ sở sản xuất lúa, các nông dân sản xuất lúa giỏi, các
thầy cô giáo đã tham gia đóng góp ý kiến và tạo điều kiện thuận lợi để chúng
tôi xây dựng chương trình và biên soạn giáo trình.
Các thông tin trong giáo trình này có giá trị hướng dẫn giáo viên thiết kế, tổ
chức giảng dạy và vận dụng phù hợp với điều kiện, bối cảnh thực tế của từng vùng
trong quá trình dạy học.
Trong quá trình biên soạn chương trình, giáo trình. Dù đã hết sức cố gắng
nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Chúng tôi rất mong nhận
được ý kiến đóng góp từ các nhà giáo, các chuyên gia, người sử dụng lao động và
người trực tiếp lao động trong lĩnh vực chăm sóc lúa để chương trình, giáo trình
được điều chỉnh, bổ sung cho hoàn thiện hơn, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu
quả và đáp ứng được nhu cầu học nghề trong thời kỳ đổi mới.
Xin chân thành cảm ơn!
4
MỤC LỤC
ĐỀ MỤC
TRANG
LỜI GIỚI THIỆU ………………..………………..…………………
3
Mô đun: Chăm sóc lúa ……………………………………………..
9
Bài 01: Dặm lúa …………………………………………………...
9
A. Nội dung ……………….…………………………………....
9
1.1. Tìm hiểu dặm lúa là gì? ………………………………….
9
1.1.1. Khái niệm ………………………………………………..
9
1.1.2. Xác định thời gian và điều kiện cấy dặm lúa vào ruộng
10
1.2. Gieo mạ dự phòng để cấy dặm ………………………….
11
1.2.1. Chuẩn bị gieo mạ dự phòng để cấy dặm ………………...
11
11
1.2.2. Xác định lượng mạ gieo dự phòng để cấy dặm ………….
1.2.3. Xác định ngày gieo mạ dự phòng ……………….……….
12
1.3. Xác định diện tích ruộng cần cấy dặm ………………….
13
1.3.1. Quan sát diện tích ruộng cần cấy dặm …………………..
13
1.3.2. Đo và tính diện tích ruộng cần cấy dặm …………………
13
1.4. Chuẩn bị nhân công để cấy dặm .………………………..
14
1.5. Chuẩn bị mạ để cấy dặm ……………… ………………..
14
14
1.5.1. Lấy mạ để cấy dặm ngay trong ruộng sản xuất ………….
1.5.2. Lấy mạ để cấy dặm từ bên ngoài ruộng sản xuất ………..
14
1.6. Tiến hành cấy dặm ….………………...……………….....
15
1.6.1. Để mạ vào chỗ ruộng cần cấy dặm ………………………
15
1.6.2. Cấy mạ vào chỗ ruộng cần cấy dặm ……………………..
15
1.6.3. Dặm lúa bằng chạc ba ………………. …………………
16
1.6.4. Tổ chức cấy dặm ……………… ………………………..
16
1.7. Bón phân sau dặm ……………… ……………………….
16
B. Câu hỏi và bài tập thực hành ……………….……………...
18
C. Ghi nhớ ………………………………..……………………
18
Bài 02: Quản lý nước cho cây lúa …………….…………………...
19
A. Nội dung ………………………………...…………………..
19
2.1. Xác định nhu cầu nước của cây lúa ……………………..
19
2.1.1. Xác định nhu cầu nước của cây lúa từ sau gieo đến 10 ngày…
19
2.1.2. Xác định nhu cầu nước của cây lúa ở thời kỳ đẻ nhánh …
21
2.1.3. Xác định nhu cầu nước của cây lúa ở giai đoạn trỗ ……..
22
2.1.4. Xác định nhu cầu nước của cây lúa ở giai đoạn lúa chín ……
23
5
ĐỀ MỤC
TRANG
2.2. Chuẩn bị tưới (tiêu) nước cho lúa ……………………….
24
2.2.1. Chuẩn bị phương tiện tưới (tiêu) nước cho lúa ………
25
2.2.2. Chuẩn bị mương tưới tiêu nước ………………………..
25
2.2.3. Chuẩn bị đặt sẵn máy bơm nước ……………………...
26
2.2.4. Sử dụng phương tiện tưới nước cho lúa …………………
27
2.3. Điều chỉnh nước cho lúa ……………..…………………..
27
2.3.1. Điều chỉnh nước cho lúa sạ ………………..…………….
30
31
2.3.2. Điều chỉnh nước cho mạ ……………… ………………..
2.3.3. Điều chỉnh nước cho lúa cấy …………………………….
33
2.4. Quản lý bờ để giữ nước ……………….………………….
34
B. Câu hỏi và bài tập thực hành ……………….……………...
34
C. Ghi nhớ ………………………………..……………………
34
Bài 03: Phòng trừ cỏ dại hại lúa ……………….…………………
35
A. Nội dung ……………… ……………….…………………...
35
3.1. Khái niệm về cỏ dại …………….………………………...
35
3.2. Tác hại của cỏ dại đối với cây lúa ……………………….
35
3.3. Nhận biết cỏ dại ở ruộng lúa ……………...…………….
36
3.3.1. Nhóm cỏ dại một lá mầm ……………….……………….
36
3.3.2. Nhóm cỏ dại cói, lác ……………… ……………………
36
3.3.3. Nhóm cỏ dại hai lá mầm .……………….………………
37
3.4. Điều chỉnh cỏ dại ở ruộng lúa …………….…………….
37
3.4.1. Điều chỉnh nước ở ruộng để khống chế cỏ dại ………….
37
3.4.2. Làm cỏ bằng tay ……………….……………….………..
37
3.4.3. Điều chỉnh cỏ dại bằng thuốc bảo vệ thực vật …………..
38
B. Câu hỏi và bài tập thực hành ……………….……………...
47
C. Ghi nhớ ………………………………..……………………
47
Bài 04: Bón phân cho lúa ……………….………………………...
48
A. Nội dung ……………… ……………….…………………..
48
4.1. Xác định nhu cầu dinh dưỡng của cây lúa ……………...
48
4.1.1. Xác định nhu cầu dinh dưỡng đạm của cây lúa …………
48
4.1.2. Xác định nhu cầu dinh dưỡng lân của cây lúa …………..
51
4.1.3. Xác định nhu cầu dinh dưỡng kali của cây lúa ………….
52
53
4.1.4. Xác định nhu cầu dinh dưỡng vi lượng của cây lúa ……..
4.2. Bón phân cho cây lúa …………….……………………….
55
4.2.1. Bón lót ……………….……………….………………….
55