Xem mẫu

  1. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo Chương I T NG QUAN V H TH NG THÔNG TIN NA LÝ VÀ PH N M M MAPINFO I. T NG QUAN V H TH NG THÔNG TIN NA LÝ (GEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEM – GIS) A. Gi i thi u Khoa h c k thu t ngày càng phát tri n, gi a các ngành xâm nh p vào nhau, an xen vào nhau, h tr và thúc Ny l n nhau phát tri n ngày càng nhanh hơn. Nh t là khoa h c công ngh tin h c phát tri n nhanh và thâm nh p sâu vào các lĩnh v c khoa h c khác. T nh ng năm cu i th p niên 80, h th ng thông tin a lý (GIS) b t u thâm nh p vào Vi t Nam qua các d án h p tác Qu c t . Tuy nhiên, cho n nh ng năm cu i th k XX, GIS m i có cơ h i phát tri n t i Vi t Nam. GIS ngày càng ư c nhi u ngư i bi t n như m t công c h tr qu n lý trong các lĩnh v c qu n lý tài nguyên thiên nhiên, qu n lý t ai, xây d ng b n … Hi n nay nhi u cơ quan nhà nư c và doanh nghi p ã và ang ti p c n s d ng công ngh thông tin a lý (công ngh GIS) gi i quy t nh ng bài toán thi t k quy ho ch s d ng t, qu n lý và thi t k các công trình cơ s h t ng k thu t, xây d ng chi n lư c v th tru ng… S phát tri n c a công ngh thông tin a lý v i nhi u ng d ng h u hi u ã thu hút s quan tâm c a nhi u ngư i và nh ng áp d ng ngày càng phong phú ã t o i u ki n thu n l i cho s phát tri n c a khoa h c thông tin a lý B. nh nghĩa Tùy theo cách ti p c n mà có nhi u nh nghĩa khác nhau v “H th ng thông tin a lý”. 1. GIS là m t h p công c m nh dùng lưu tr và truy v n tùy ý, bi n i và hi n th d li u không gian t th gi i th c cho nh ng m c tiêu c bi t. nh nghĩa này phù h p v i nh ng công trình nghiên c u khoa h c trong nhi u lĩnh v c khác nhau có s d ng GIS th c hi n m t s bài toán phân tích không gian trên máy tính. 2. GIS là m t h th ng t ng thu th p, lưu tr , truy v n phân tích và hi n th d li u không gian. Trong nh nghĩa này, nh ng ch c năng cơ b n c a m t h th ng thông tin a lý ư c c p. Trong ó, ch t lư ng d li u ư c cao b ng cách nh n m nh n phương pháp thu th p d li u t ng lo i tr nh ng sai l ch do các phương pháp thu th p d li u th công mang l i. 3. GIS là m t trư ng h p c bi t c a h th ng thông tin v i cơ s g m nh ng i tư ng, nh ng ho t ng hay nh ng s ki n phân b trong không gian ư c bi u di n như nh ng i m, ư ng, vùng trong h th ng máy tính. H th ng thông tin a lý x lý, truy v n d li u theo i m, ư ng, vùng ph c v cho nh ng h i áp và phân tích c bi t. nh nghĩa ã c p n tính th i gian khi m r ng khái ni m thông tin a lý n các i tư ng, các ho t ng, các hi n Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 1
  2. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo tư ng, ng th i cũng ch ra phương pháp bi u di n các i tư ng, ho t ng, s ki n ó áp ng yêu c u x lý b ng máy tính. 4. H th ng thông tin a lý là m t h th ng có ch c năng x lý các thông tin a lý nh m ph c v vi c quy ho ch, tr giúp quy t nh trong m t lĩnh v c chuyên môn nh t nh. nh nghĩa quan tâm kh năng ng d ng c a m t h th ng thông tin a lý. 5. H th ng thông tin a lý là m t h th ng s d ng cơ s d li u tr l i các câu h i v b n ch t a lý c a các th c th a lý. 6. H th ng thông tin a lý là m t h th ng qu n tr cơ s d li u b ng máy tính thu th p, lưu tr , phân tích và hi n th d li u không gian. ây là m t nh nghĩa d a vào ch c năng c a m t h th ng thông tin a lý. 7. H th ng thông tin a lý là m t h th ng bao g m các ch c năng: 1. Nh p d li u, 2. Qu n lý d li u (lưu tr và truy xu t), 3. Gia công và phân tích d li u, 4. Xu t d li u. ây cũng là m t nh nghĩa d a vào ch c năng c a m t h th ng thông tin a lý. 8. GIS là m t b công c lưu tr , truy v n, bi n i, hi n th d li u không gian c a các i tư ng trong th gi i th c theo th i gian th c. 9. V.v… Nh ng nh nghĩa trên cho th y r ng h th ng thông tin a lý có nh ng kh năng c a m t h th ng máy tính (ph n c ng, ph n m m) và các thi t b ngo i vi dùng nh p, lưu tr , truy v n, x lý, phân tích và hi n th ho c xu t d li u. Trong ó, cơ s d li u c a h th ng ch a d li u c a các i tư ng, các ho t ng, các s ki n phân b theo không gian và th i gian. Có th nói cách khác r ng h th ng thông tin a lý là m t h th ng máy tính (ph n c ng, ph n m m) và các thi t b ngo i vi có kh năng tr l i các câu h i cơ b n Ai? Cái gì? âu? Khi nào? Như th nào? T i sao? Khi ư c xác nh trư c m t ho c vài n i dung trong các câu h i ó. Trong ó các câu h i Ai? Cái gì? Xác nh các i tư ng, các ho t ng, các s ki n c n kh o sát; câu tr l i âu? Xác nh v trí c a i tư ng ho c ho t ng ho c s ki n; câu tr l i Như th nào? Ho c T i sao? Là k t qu phân tích c a h th ng thông tin a lý. C. Các b ph n c u thành m t h th ng thông tin a lý 1.Ph n c ng (Hardware) :Bao g m: Máy vi tính, bàn v , máy quét, máy in… 2.Các chương trình ph n m m (Software): Các chương trình ph n m m xây d ng GIS ph i có các ch c năng: a. Nh p d li u, b. Lưu tr và qu n lý d li u, c. Phân tích và x lý d li u, d. Hi n th , trích xu t d li u theo yêu c u, giao di n v i ngư i s d ng. 3. Cơ s d li u a lý (Spatial Database) Cơ s d li u không gian (Spatial) : Mô t các tính ch t a lý (hình d ng, v trí…) Cơ s d li u thu c tính (Attribute): Mô t các thu c tính c a các i tư ng a lý. 4. i ngũ chuyên gia (GIS team): Bao g m i ngũ các chuyên viên làm vi c v i h th ng thông tin a lý các m c và k năng khác nhau. ây là y u t quan tr ng và quy t nh Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 2
  3. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo trong vi c xây d ng, qu n lý và khai thác h th ng thông tin a lý nh m áp ng m t cách y và nhanh chóng theo m c ích t ra. II. T NG QUAN V PH N M M MAPINFO A. Gi i thi u ph n m m MapInfo MapInfo là m t trong nh ng ph n m m ph c v cho vi c xây d ng và qu n lý d li u h th ng thông tin a lý. MapInfo trang b kh năng x lý d li u (bao g m c nh ng l nh truy v n SQL ch n ra i tư ng) và các c tính hi n th giá tr trên màn hình: - MapInfo có kh năng m các t p tin d li u d ng dBASE ho c FoxBASE, Lotus 1-2-3 và Microsoft Excel. Nh p vào các t p tin hình nh v i nhi u d ng th c khác nhau. Ngoài ra, MapInfo còn có th t t o t p tin d li u c a nó. - MapInfo cho phép xem thông tin trong 3 lo i c a s : Map, Browser và Graph tương ng v i c a s b n , b ng thu c tính và th . K thu t liên k t “nóng” c a các lo i c a s cho phép xem cùng m t thông tin trên nhi u c a s khác nhau. Khi thay i thông tin trong m t c a s , s thay i này s ư c c p nh t m t cách t ng sang các c a s khác. - MapInfo cho phép ph n n b n b ng nh ng t m nh i m. Kh năng này làm tăng qui mô, giá tr c a b n n n. - Kh năng th c hi n nh ng s l a ch n b ng ngôn ng SQL c a MapInfo cho phép th c hi n phép ch n i tư ng nhanh chóng và ti n l i trên m t hay nhi u b ng. - B công c v , hi u ch nh b n và các hàm ch c năng hoàn h o khác tr giúp trong quá trình xây d ng b n . - Công c Save Workspace cho phép lưu t t c c a s ang làm vi c vào m t t p tin duy nh t. i u này giúp m các c a s c n thi t m t cách nhanh chóng, ti t ki m th i gian, tránh sai sót. - MapInfo cho phép xây d ng trang in trong c a s Layout v i t p l nh tr giúp r t h u hi u. - MapInfo cho phép thay i h quy chi u c a các l p b n khi b t u s hóa cũng như khi hi n th chúng. Có th nói, MapInfo là m t ph n m m ư c thi t k hòa h p v i các ph n m m khác, ngư i s d ng không ph i thay i cách làm vi c trên máy tính, MapInfo ch làm thay i k t qu nh n ư c. Có th b t u làm vi c v i MapInfo trên ngu n d li u trong b ng tính Excel, b ng d li u c a Foxpro, các b ng v CAD ho c nh ng d li u a lý khác. N u chưa có s n ngu n d li u, MapInfo cung c p công c t o ra ngu n d li u phù h p. B. Hư ng d n cài t ph n m m * Nh ng yêu c u i v i h th ng: Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 3
  4. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo Hi n nay chúng ta ang s d ng ph n m m MapInfo phiên b n 6.0 và 7.5 khá ph bi n (trư c ây ch dùng phiên b n 3.0 và 4.0), do ó c u hình máy tính c n th a các yêu c u sau: 1. Yêu c u v b nh : MapInfo làm vi c trên môi trư ng Windows c n t i thi u 32MB Ram, t t nh t nên có s n 64MB Ram. 2. Yêu c u v không gian ĩa c ng: Ph n m m MapInfo chi m kho ng trên 100MB, không k các d li u. 3. Yêu c u v màn hình: lo i VGA ho c các lo i màn hình có phân gi i cao hơn. 4. Yêu c u v h i u hành: Windows 95 tr lên. Nh ng yêu c u trên là t i thi u cài t ph n m m MapInfo, n u máy tính có c u hình m nh và t t hơn thì các x lý như tính toán hay truy xu t thông tin… s nhanh hơn và ti t ki m ư c nhi u th i gian hơn cho ngư i s d ng. * Cài t MapInfo - ưa ĩa CD ph n m m MapInfo 7.5 vào CD-Rom trên máy tính. - Màn hình cài t MapInfo Professional CD Browser xu t hi n. N u màn hình này không xu t hi n, hãy m Windows Explorer và tìm trên CD t p tin Setup.exe có bi u tư ng , ch n t p tin này r i nh n phím Enter kh i ng chương trình cài t - Nh n Next - Ch n I accept the terms in the license agreement, nh p chu t ch n Next Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 4
  5. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo - Nh p DHSP vào ô Organization, ti p t c nh n Next - Nh n Next > Next > Next > Install : quá trình cài tb t u. - Trong quá trình cài t, MapInfo s ưa ra h p tho i h i ki m tra c p nh t ph n m m trên trang web, b n hãy ch n No. - Khi ph n m m ư c cài t hoàn t t nh n Finish. Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 5
  6. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo C. T ch c thông tin b n trong MapInfo 1. T ch c thông tin theo các t p tin Trong MapInfo các thông tin ư c t ch c theo t ng Table (b ng), m i Table là t p h p các File v thông tin h a ho c phi h a ch a các record (mNu tin) d li u mà h th ng t o ra. Dư i ây chúng tôi s gi i thi u v cơ c u t ch c c a m t Table (b ng) trong MapInfo : Ví d : Ta có m t Table tên Vn_Tinh, trong ó có ch a các i tư ng a lý ư c t ch c theo 5 t p tin sau: a. Vn_Tinh.tab : Ch a các thông tin mô t d li u. ó là t p tin d ng văn b n mô t khuôn d ng c a File lưu tr thông tin. b. Vn_Tinh.dat : Ch a các thông tin nguyên th y. Ph n m r ng c a t p tin này có th là *.wks, *.dbf, *.xls n u thông tin nguyên th y là các s li u t Lotus 1-2-3, FoxBase và Excel. c. Vn_Tinh.map : Bao g m các thông tin mô t v không gian c a các i tư ng a lý. d. Vn_Tinh.id : Bao g m các thông tin v s liên k t gi a các i tư ng v i nhau. e. Vn_Tinh.ind : Ch a các thông tin v ch m c i tư ng. T p tin này ch có khi trong c u trúc c a Table có ít nh t 1 trư ng (Field) d li u ã ư c ch n là ch s hóa (Index). Thông qua các thông tin c a File này chúng ta có th th c hi n tìm ki m thông tin qua m t s ch tiêu cho trư c b ng ch c năng Find c a MapInfo 2. T ch c thông tin theo các l p i tư ng Trong GIS nói chung và MapInfo nói riêng u có hai thành ph n chính là d li u không gian và d li u thu c tính, hai thành ph n này ph i ư c liên k t v i nhau: Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 6
  7. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo D li u thu c tính D li u không gian D li u không gian là bi u di n hình h c c a các i tư ng a lý liên k t v i v trí trên th gi i th c. Nh ng i tư ng a lý ư c tóm lư c vào vào b n cách bi u di n : d ng text, d ng i m, d ng ư ng và d ng vùng D li u d ng Text D li u d ng i m Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 7
  8. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo D li u d ng ư ng D li u d ng vùng V i cách t ch c qu n lý thông tin theo t ng i tư ng như v y ã giúp cho ph n m m MapInfo xây d ng thành các kh i thông tin c l p cho các m nh b n máy tính. i u ó s r t thu n ti n và r t linh ho t khi c n t o ra các b n máy tính v i các ch khác nhau. Vì chúng ta r t d dàng thêm vào các l p thông tin c n thi t ho c lo i b các l p thông tin không c n thi t theo ch ư c t ra. Chương trình MapInfo qu n lý và tr u tư ng hóa các i tư ng a lý trong th gi i th c thành các Layer (l p) b n máy tính khác nhau như: • i tư ng ch (Text) : Th hi n các i tư ng c a b n như nhãn, tiêu , ghi chú, a danh… • i tư ng i m (Point): Th hi n v trí c th c a các i tư ng a lý như: các i m m c, i m c t c , i m ki m soát giao thông… • i tư ng ư ng (Line): Th hi n các i tư ng a lý ch y dài theo m t kho ng cách nh t nh và không có ư ng vi n khép kín. Có th là các o n ư ng th ng, ư ng g p khúc… như: ư ng giao thông, các sông nh , su i… • i tư ng vùng (Region): Th hi n các i tư ng a lý có ư ng vi n khép kín và bao ph m t vùng di n tích nh t nh. Ví d như lãnh th a gi i c a m t xã, huy n…, kho nh t s d ng vào nông nghi p. Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 8
  9. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo D. Giao di n và các công c s d ng chính trong ph n m m MapInfo 1. Kh i ng chương trình MapInfo: Chúng ta có th kh i ng chương trinh MapInfo b ng nhi u cách khác nhau. ây chúng tôi xin ưa ra hai cách kích ho t chương trình nhanh và thông d ng như sau: Cách 1: B n b m chu t vào nút Start, ch n Programs, ch n MapInfo, ch n MapInfo Professional 7.5 SCP. Cách 2: Nh p ôi chu t vào bi u tư ng trên màn hình n n. Sau khi chương trình ư c kh i ng thì s xu t hi n m t h p tho i Quick Start như hình sau: Trong h p tho i này có các ch c năng như sau: - Restore Previous Session : M l i t t c các Table cũng như cách trình bày trên màn hình c a phiên làm vi c trư c. - Open Last used Workspace : N u ch n ch c năng này thì chương trình MapInfo s m l i trang làm vi c mà ã s d ng l n cu i cùng có tên là Danglam.Wor (Danglam ư c thay b ng m t tên file c th c a ngư i s d ng) - Open a Workspace: N u ch n ch c này và sau ó b m OK màn hình s hi n ra h p tho i m file c a môi trư ng Windows khi ó chúng ta s th c hi n ch n tên trang làm vi c và ch n nút Open m trang làm vi c ã ch n. - Open a Table: N u ch n ch c năng này và sau ó b m ch n OK màn hình s hi n ra h p tho i m file c a môi trư ng Windows khi ó chúng ta s th c hi n ch n tên c a Table và ch n nút Open m Table ã ch n Lưu ý: N u b n không mu n xu t hi n h p tho i này m i l n kh i ng MapInfo, vào Options > Preferences > Startup và b ánh d u trong h p Display Quick Start Dialog. Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 9
  10. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo N u không mu n truy nh p vào các ch c năng trên c a h p h i tho i Quick Start thì chúng ta có th b m Cancel tr v màn hình th c ơn c a chương trình MapInfo. Màn hình hi n th như sau: Gi i thi u các công c c a MapInfo a. Thanh công c chính (Main) Ch n i tư ng b ng cách tr tr c ti p lên i tư ng Ch n các i tư ng n m trong ph m vi m t hình ch nh t Ch n các i tư ng n m trong hình tròn bán kính tùy ý Ch n các i tư ng n m trong nhi u l p theo vùng ch n H y các i tư ng ang ch n o vùng ch n i tư ng Ch n i tư ng th Phóng to Thu nh Kích ho t h p Change View cho phép thay i các thông s t m nhìn Kéo rê m nh b n th y nh ng vùng b khu t Kích ho t h p Info xem thông tin c a i tư ng T o m t liên k t nóng (Hotlink) t nhãn cho i tư ng Kéo rê c a s b n sang m t trình ng d ng khác Kích ho t h p Layer, cho phép i tính ch t c a các l p b n Kích ho t thư c o kho ng cách Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 10
  11. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo Kích ho t c a s Legend Tính t ng các i tư ng ang ư c ch n b. Thanh công c v (Drawing) V i m, m i i m ư c kí hi u b ng m t symbol V o n th ng V a tuy n, bao g m nhi u o n th ng n i ti p nhau V cung tròn V a giác V hình tròn ho c elip V hình vuông ho c hình ch nh t V hình vuông ho c hình ch nh t góc bo tròn Gõ i tư ng văn b n T o các Frame trong màn hình Layout Cho phép b t, t t ch Reshape, giúp ch nh s a i tư ng Thêm nút vào i tư ng trong ch Reshape Kích ho t h p tho i Symbol Style, cho phép ch n lo i ký hi u Kích ho t h p tho i Line Style, cho phép ch n lo i ư ng nét Kích ho t h p tho i Region Style, cho phép ch n lo i vi n, màu a giác Kích ho t h p tho i Text Style, cho phép ch n ki u ch , c ch c. Thanh công c chương trình (Tool) Nút ch y chương trình. Hi n lên danh sách các chương trình ư c t o s n và cho phép ch n l a m t trong các chương trình ó ch y. Cho phép Nn ho c hi n c a s MapBasic d. H p tho i Layer Control H p tho i Layer Control ch a ng m i công c giúp i u khi n các l p b n , trong h p tho i t t c các l p tham gia t o nên b n và nh ng c tính c a t ng l p: Visible (hi n th ), Editable (cho phép ch nh s a), Selectable (cho phép ch n l a), Auto Label (hi n th nhãn) u ư c hi n th y . Mu n thay i c tính c a l p nào, di chuy n thanh sang n v trí c a l p ó và b t/t t các c tính mong mu n. Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 11
  12. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo Trong h p Layer Control trên, chúng ta có 8 l p hình thành nên b n và 1 l p Cosmetic Layer. Các l p này ang n m theo d ng “ch ng” (stack), l p trên có th che khu t l p dư i n u i tư ng c a l p trên l n hơn so v i i tư ng c a l p dư i. Mu n s p x p l i v trí các l p, ta di chuy n thanh sáng n l p ó và nh n nút Up ho c Down di chuy n lên hay xu ng. L p Cosmetic Layer M i c a s Map trong MapInfo u có l p Cosmetic, ây là l p trên cùng trong m i c a s Map. L p này có th lưu các i tư ng h a, i tư ng text… Trong trư ng h p mu n xóa các i tư ng trên l p Cosmetic - Ch n Map > Clear Cosmetic Layer N u mu n lưu l i n i dung c a l p Cosmetic - Ch n Map > Save Cosmetic Objects Ch n ch hi n th cho m t l p Trong h p tho i Layer Control, b n có th ch n ch hi n th cho m i l p b ng cách nh n nút Display ho c nh p úp vào m t l p hi n th h p tho i Display Options. Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 12
  13. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo Trong h p tho i này b n có th b t/t t ch hi n th (Ô Display Mode), ch n ch hi n th các i tư ng h a theo ki u m i, cài t ch hi n th c a các l p theo ch phóng i và hi n th hư ng, tr ng tâm, nút c a các i tư ng h a. Display Mode: i v i m i lo i i tư ng i m, ư ng, vùng, văn b n có m t ch hi n th trong Display Mode khác nhau. (**) Zoom Layering: Hi n th n i dung c a m t l p b n trong m t gi i h n phóng i (max, min) b t kỳ. Show Line direction : Ch hư ng t i m u n i m cu i i v i i tư ng là ư ng. Show Node: Hi n th trên màn hình các i m nút kh ng ch . Show Centroids: Hi n th trên màn hình các i m tâm c a vùng. (**) Chúng ta s xem xét h p tho i Display Mode chi ti t i v i t ng lo i i tư ng: A. i v i i tư ng ư ng: - Ô Style thay i ki u ư ng - Ô Color thay i màu ư ng - Khung Width thay i dày c a ư ng - Sau khi ch n xong, b m OK th c hi n ho c nh n Cancel h y b tác d ng. B. iv i i tư ng vùng: T i khung Fill, • Ô Pattern thay i ki u tô màu cho vùng. • Ô Foreground thay i màu tô vùng • Ô Background thay i ki u tô n n c a vùng T i khung Border, • Ô Style thay i ki u ư ng bao • Ô Color thay i màu ư ng bao • Khung Width thay i dày ư ng bao Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 13
  14. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo C. iv i i tư ng i m • Ô Font ch n ki u ký hi u có trong h th ng • Ô Symbol ch n lo i ký hi u trong danh sach Font • Ô Color thay i màu c a ký hi u • Nh p góc quay cho i tư ng i m trong h p Rotation Angle Ngoài ra b n có th thay i các tham s trong khung Background và Effect làm tăng thêm s thNm m c a các ký hi u. Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 14
  15. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo Chương II T O VÀ HI U CH NH D LI U KHÔNG GIAN Kh năng t o và hi u ch nh b n c a MapInfo mang n cho b n nh ng phương ti n t o và hi u ch nh d li u không gian vô cùng phong phú. Giao di n c a các công c và t p l nh trong Drawing r t thân thi n v i ngư i s d ng. c tính cho phép hi n th các i m nút, hư ng o n th ng và tâm i m c a i tư ng giúp b n d dàng i u khi n các i tư ng khi ti n hành hi u ch nh chúng. I. S D NG NH RASTER T OD LI U KHÔNG GIAN Nh ng hình nh ư c lưu vào máy tính dư i d ng nh ng t p tin nh i m (Raster Images) có th hi n th trong c a s Map c a MapInfo. Ngư i ta thư ng dùng nh ng hình nh lo i này làm n n cho các b n vector. Ch ng h n, b n có th quét b n a hình vào máy tính, sau ó s d ng các công c v ti n hành t o các l p b n trên n n b n nh i m ã quét vào máy tính. Ph n này s t p trung trình bày nh ng v n sau ây: - Hình nh i m (Raster Images) là gì? - M t vài công d ng c a nh ng t p tin nh i m - Các lo i nh i m mà MapInfo có th hi n th ư c - M m t t p tin nh i m - ăng ký m t t m nh i m 1. Hình nh i m (Raster Images) là gì? Hình nh i m là m t lo i hình nh ư c lưu l i trong máy tính i n t , chúng t o nên hình nh b ng t p h p nh ng i m nh (pixels) trên màn hình. nh i m khác h n v i hình vector (Vector Images). hình vector, các i tư ng ch a c u trúc d li u t a , chúng ư c i di n b i t a X và Y trên b n . Trong MapInfo, nh i m ch ư c dùng như m t l p b n dùng tham kh o vì chúng ta ch có th xem mà không th thao tác hi u ch nh các i tư ng trên l p nh i m này cũng như không th gán các giá tr thu c tính lên các i tư ng bên trên chúng. nh i m r t thích h p làm n n t ó chúng ta hình thành các l pb n vector lên trên chúng. Vì là hình nh quét t bên ngoài vào, cho nên nh i m có th ch a nhi u chi ti t hơn các l p b n vector. Tuy nhiên, ch nên s d ng nh i m khi ã ch nh rõ h quy chi u cho l p i m nh ó, n u không b n không th th c hi n vi c ph các l p b n vector lên trên nó. Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 15
  16. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo Có nhi u cách t o ra các t p nh i m. N u b n có máy Scan và có ph n m m Scan, b n có th s d ng máy này quét hình nh vào máy tính. MapInfo có th hi n th các hình nh do b n quét vào b ng máy Scan. M c dù MapInfo không liên l c ư c v i máy Scan nhưng nó có th c các t p tin do máy Scan t o ra. 2. M t vài công d ng c a nh ng t p tin nh i m - Chuy n t i hình nh vào MapInfo Khi s d ng các t p tin nh i m b n có th ưa b n gi y, nh ch p hay nh ng hình nh sơ khác vào trong MapInfo - S d ng nh i m như l p n n cho các l p b n vector khác Khi nh i m ư c cho hi n th trong m t c a s b n , b n có th thay i kích thư c, h s t l , tâm i m c a c a s m t cách d dàng b ng cách s d ng các công c rê kéo, phóng to, thu nh … M t b c nh i m có th hi n th nhi u chi ti t r t ph c t p mà các l p b n vector khó lòng th c hi n ư c. Thí d , m t nh i m mô t khu dân cư lao ng bao g m nhi u khu nhà xen k các c t h m ch ng ch t. N u s d ng hình vector, chúng ta khó lòng th c hi n y các chi ti t như hình nh i m. B ng cách s d ng các nh i m làm n n cho các i tư ng h a n m trên m t l p b n vector khác, b n có th có ư c m t n n b n vô cùng chi ti t. Khi ã ph m t l p b n vector lên trên m t n n b n nh i m, b n có th s d ng nh i m như m t b n tham chi u giúp b n hi u ch nh s a ch a các i tư ng h a c a b n m t cách chính xác. 3. Các lo i t p tin nh i m mà MapInfo có th hi n th ư c - Có nhi u d ng t p tin hình nh, nhưng các d ng sau ây MapInfo có th s d ng: *.jpg, *.gif, *.tif, *.pcx, *.bmp, *.bil. - Các tùy ch n v màu s c MapInfo ch p nh n nh ng lo i nh i m có ki u màu s c như sau: • nh en tr ng: Nh ng nh i m lo i này t o nên hình nh b ng nh ng pixel tr ng và en. Chúng chi m m t dung lư ng ĩa t i thi u và có th hi n th m t cách nhanh chóng trên máy tính. • nh tr ng en có s c xám: Nh ng nh i m lo i này t o nên hình nh b ng nh ng pixel tr ng, en và xám. Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 16
  17. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo • nh màu: Nh ng nh i m lo i màu ư c t o nên t nh ng pixel màu. Màu s c c a t m nh ph thu c vào lo i t p tin nh. M t t m nh màu lo i 8 bit s d ng 1 byte mã hóa màu s c cho 1 pixel trên màn hình. i u này có nghĩa là t m nh c a b n s có 256 màu b i vì m i bit có 28 = 256 tr ng thái. Tương t như th , chúng ta còn có lo i nh 24 bit, t c 16 tri u màu. vi c hi n th nh ng t m nh em l i k t q a t t nh t, b n nên s d ng lo i màn hình có phân gi i cao. 4. M m t t p tin nh i m L n u tiên khi b n m m t t p tin nh i m trong MapInfo, b n c n ph i tr i qua m t thao tác x lý mà MapInfo g i là Register ( ăng ký nh). Nh v y MapInfo m i có th nh v t m nh i m c a b n m t cách chính xác trên c a s b n . B n th c hi n i u này trong h p tho i Images Register. Trong h p tho i này, b n ăng ký t a c a m t s i m trên t m nh v i MapInfo. Các thông tin v t a này cung c p cho MapInfo v trí, h s phóng i, góc quay c a nh i m. Nh v y, MapInfo có th t o ư c s tương h p gi a t m nh i m c a b n v i các l p b n vector mà sau này b n có th ph lên. Vi c ăng ký nh s t o ra t p tin có ph n m r ng là .TAB. T p tin này MapInfo dùng ch a nh ng thông tin v t a . MapInfo hi n th nh ng t m nh i m úng như th c t , b n c n ph i ch nh h qui chi u cho các t m nh i m khi ăng ký chúng. i u ó r t c n thi t b i vì nh ng b c nh ch p thư ng không thích h p khi hi n th chúng chung trong m t c a s Map v i nh ng l p b n vector. M ts v n khác cũng r t quan tr ng mà b n c n quan tâm khi ăng ký m t t m nh, ó là vi c ưa nh ng i m i u khi n (Control Point) và t a c a chúng th t chính xác vào MapInfo. B n th c hi n i u này càng chính xác thì bi n d ng c a nh i m càng ít. B n ch ph i ăng ký m t t m nh i m khi b n m nó l n u tiên trong MapInfo. nh ng l n sau, b n ch c n ch n t p tin nh i m có tên trùng v i tên t p tin nh i m c a b n như ph n m r ng là .TAB. MapInfo s m t p tin nh i m c a b n v i nh ng thông tin t a mà b n ã khai báo trong l n u tiên. 5. ăng ký m t t m nh i m ăng ký m t t m nh i m: có 2 cách ăng ký m t t m nh i m trong MapInfo. Trong c 2 phương pháp, b n ph i i u ch nh t a c a các i m i u khi n trên c a s Map và gán ghép chúng v i t a c a các i m tương ng trên t m nh i m. Cách 1: Nh p t a các i m i u khi n t bàn phím (Dùng trong trư ng h p nh i m ã bi t t a các i m i u khi n) Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 17
  18. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo Cách 2: Xác nh t a các i m i u khi n t màn hình, sau ó MapInfo s t ng chuy n thông tin c a các i m này vào h p tho i Register Image. (Dùng trong trư ng chưa bi t t a các i m i u khi n) Th c hành Hãy ăng ký nh i m cho hình b n t nh ng Nai b ng c 2 cách. a. ã bi t t a các i m i u khi n (t a i m A, B, C, D). b. Chưa bi t t a các i m i u khi n. Dư i ây là nh i m dongnai.jpg c n ăng ký Hư ng d n a. Trư ng h p khi ã bi t t a nh i m : 1. M t p tin nh i m b ng cách ch n File > Open Table và ch nh lo i t p tin là Raster Images trong khung Files of type và ch n file dongnai.jpg. Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 18
  19. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo Sau ó nh n Open, MapInfo hi n th h p tho i và h i b n r ng: b n mu n hi n th t m nh i m xem hay b n mu n ăng ký nh i m. N u b n ch n Display thì t m nh i m s ư c m ra trên m t c a s Map thông thư ng và b n có th xem nó. N u b n ch n Register thì h p tho i Image Registration xu t hi n. M t màn hình Preview trong h p tho i Image Registration hi n th hình c a t p tin dongnai.jpg. Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 19
  20. Giáo trình lý thuy t và th c hành MapInfo 2. Ch nh h quy chi u cho t p tin nh i m b ng cách nh n vào nút Projection. B n c n ph i khai báo h quy chi u cho úng v i tính ch t c a t m nh i m nh m gi m t i thi u các sai l ch v trí khi khi ph các l p b n vector lên chúng. N u b n không ch nh h quy chi u, MapInfo m c nh s d d ng h quy chi u kinh vĩ tuy n (Longitude/Latitude). 3. b t u th c hi n vi c ăng ký nh i m, b n ph i bi t ư c ít nh t t a c a 3 i m trên t m nh i m. ây, gi s chúng ta có t a c a 4 i m (3 i m tr lên là có th ăng ký nh i m) A, B, C, D. T a c a các i m như sau: • i m A (1070 00’, 110 20’) • i m B (1070 20’, 110 40’) • i m C (1070 00’, 100 40’) • i m D (1070 20’, 100 40’) Chuy n it a D/M/S sang giá tr th p phân N u b n s d ng t a theo kinh tuy n và vĩ tuy n, b n ph i nh p giá tr th p phân thay vì s d ng giá tr theo ki u /phút/giây. Vd: khai báo t a 110 30’ b n ph i nh p vào giá tr 11.5 . MapInfo kèm m t chương trình vi t b ng ngôn ng Map Basic tên là DMSCNVRT cho phép b n chuy n i giá tr t a t h n D/M/S sang h th p phân. ch y chương trình này, b n ch n l nh Tools > Run MapBasic Program, c a s Run MapBasic Program xu t hi n, b n ch n t p tin DMSCNVRT và nh n Open. Ch n Tools > Converter > LongLats Calculator > Converts Coords. H p tho i xu t hi n như hình dư i: B n hãy nh p giá tr t a theo h D/M/S và nh n Convert có ư c giá tr h th p phân. Biên so n: TS. Ph m Th Xuân Th - Nguy n Xuân B c 20
nguon tai.lieu . vn