Xem mẫu

  1. BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT TP.HCM KHOA CÔ KHÍ ÑOÄNG LÖÏC BOÄ MOÂN ÑOÄN G CÔ   Giaùo trình KYÕ THUAÄT SÖÛA CHÖÕA MOÂTOÂ XE MAÙY GV bieân soaïn : LEÂ XUAÂN TÔÙI Tp.HOÀ CHÍ MINH 12 / 2007
  2. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT TP. HOÀ CHÍ MINH KHOA CÔ KHÍ ÑOÄNG LÖÏC BOÄ MOÂN ÑOÄNG CÔ ______ oo0oo ______ ÑEÀ CÖÔNG MOÂN HOÏC M P. HC uat T y th K pham H Su ng D ruo n©T quye an B (HEÄ CHÍNH QUI – KHOÁI K – HOAØN CHÆNH ÑAÏI HOÏC) NGÖÔØI BIEÂ N SOÏAN: LEÂ XUAÂN TÔÙI THAÙNG 12/2004 Thu vien DH SPKT TP. HCM - 1 http://www.thuvienspkt.edu.vn
  3. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SPKT TP.HCM ÑEÀ CÖÔNG CHI TIEÁT HOÏC PHAÀN KHOA CÔ KHÍ ÑOÄNG LÖÏC ----o0o---- TEÂN HOÏC PHAÀN: KYÕ THUAÄT SÖÛA CHÖÕA MOÂ TOÂ XE MAÙY BOÄ MOÂN ÑOÄNG CÔ TEÂN TIEÁNG ANH: TECHNICAL METHOD OF REPAIRING MOTOCYCLE SOÁ TÍN CHÆ (ÑVHP): 2 ÑÔN VÒ HOÏC PHAÀN 30 TIEÁT TRÌNH ÑOÄ: ÑAÏI HOÏC - KHOÁI K - HOAØN CHÆNH ÑAÏ I HOÏC 1. Muïc tieâu hoïc phaàn: Sau khi hoïc xong hoïc phaàn naøy, sinh vieân coù khaû naên g: 1.1 Hieåu bieát ñöôïc veà caáu taïo, nguyeâ n lyù laøm vieäc cuûa caùc loaïi ñoäng cô moâtoâ xe maùy. 1.2 Hieåu bieát ñöôïc veà caáu taïo, nguyeân lyù laøm vieäc cuûa caùc loaïi heä thoáng truyeàn ñoäng söû duïng treân moâ toâ xe maùy. 1.3 Phaùt hieän ñöôïc caùc hö hoûng thoâng thöôøng cuûa ñoäng cô moâ toâ xe maùy . 1.4 Söû duïng, baûo döôõng ñöôïc caùc loaïi moâ toâ xe maùy ñuùng qui trình cuaû nhaø cheá taïo. HCM TP. huat Ky t 2. Moâ taû vaén taét noäi dung hoïc phaà n: ham Ñaây laø moân hoïc lyù thuyeát tín chæ töï choïn p kyõ thuaät söûa chöõa moâ toâ xe maùy. H Su veà gD Moân hoïc ñöôïc giaûng daïy sau khi© ñaõ uonc xong lyù thuyeát caáu taïo nguyeân lyù laøm vieäc Tr hoï uyen an q ñoäng cô xaêng. B 3. Ñieàu kieän tieân quyeát: Caùc moân hoïc tieân quyeát: - Phaûi hoïc xong moân: Thöïc taäp ñoäng cô I. - Phaûi hoïc xong moân: Thöïc taäp oâtoâ I. 4. Nhieäm vuï cuûa sinh vieân: - Döï lôùp ñaày ñuû caùc baøi lyù thuyeát giaûng treân lôùp vôùi thôøi gian toái thieåu laø 24 tieát. - Ñoïc tröôùc taøi lieäu caáu taïo kyõ thuaät söûa chöõa moâ toâ xe maùy. 5. Thang ñieåm vaø tieâu chuaån ñaùnh giaù: a. Thang ñieåm 10 b. Tieâu chuaån ñaùnh giaù: theo qui cheá hieä n haønh vaø - Baûng thu hoaïch: thöïc teá chính xaùc, khoâ ng sao cheùp. 6. Noäi dung chi tieát hoïc phaàn: Thu vien DH SPKT TP. HCM - 2 http://www.thuvienspkt.edu.vn
  4. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn PHAÂN BOÁ THÔØI GIAN MOÂN HOÏC CHÖÔNG TEÂN CHÖÔNG LT TH TC 1 Khaùi nieäm veà xe gaén maùy 1T 1T 2 Khaùi nieäm veà ñoäng cô 2T 2T 3 Caùc chi tieát cuûa ñoäng cô 3T 3T 4 Heä thoáng phaân phoái khí 2T 2T 5 Heä thoáng laøm maùt laøm trôn 2T 2T 6 Heä thoáng nhieân lieäu 2T 2T 7 Heä thoáng ñaù nh löûa 3T 3T 8 Heä thoáng khôûi ñoäng 1T 1T M 5T 9 Heä thoáng truyeàn chuyeå n ñoä ng 5t P. HC tT ua1T 10 Baùnh xe 1T y th K pham 11 Heä thoáng phanh 2T 2T H Su Heä thoáng giaûm soác ng D 12 2T 2T Truo Tìm pan ñoäng n © quye 13 cô 2T 2T anbaûo döôõng Söû duïB g 14 n 2T 2T Toång coäng: 30T 30T Thu vien DH SPKT TP. HCM - 3 http://www.thuvienspkt.edu.vn
  5. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn NOÄI DUNG CHI TIEÁT CUÛA HOÏC PHAÀN ________ oo0oo ________ CHÖÔNG I: KHAÙI NIEÄM VEÀ XE MAÙY ............................................................................................ 1T I. Lòch söû phaùt trieån cuûa xe maùy II. Caáu taïo toång quaùt moät chieác xe maùy III. Caùc kích thöôùc ñaëc tröng cuûa XGM CHÖÔNG II: KHAÙ I NIEÄM VEÀ ÑOÄNG CÔ .......................................................................................... 2T I. Khaùi nieäm vaø phaân loaïi. II. Ñoäng cô 4 kyø : caáu taïo chung, nguyeân lyù laøm vieäc. Ñoäng cô 2 kyø : caáu taïo chung, nguyeân lyù laøm vieäc. III. IV. Caùc thoâng soá ñaëc tröng cuûa ñoäng cô. HCM TP. huat CHÖÔNG III: CAÙC CHI TIEÁT CUÛA ÑOÄNG CÔ .................................................................................... 3T Ky t pham A. Caùc chi tieát coá ñònh. H Su ng D I. Naép maùy. Truo II. Xy lanh. yen © qu III. Caùc n te. Ba – B. Caùc chi tieát di ñoäng. I. Píttoâng ( Piston ). II. Xeùc maêng. III. Thanh truyeàn. IV. Truïc khuyûu – Baùnh ñaø. C. Hö hoûng söûa chöõa caùc chi tieát ñoäng cô. CHÖÔNG IV: HEÄ THOÁNG PHAÂN PHOÁI KHÍ. ....................................................................................... 2T Coâng duï ng vaø phaân loaïi I. Nnguyeân lyù laøm vieäc heä thoáng phaân phoái khí ôû ñoän g cô 4 kyø. II. Caáu taïo caùc chi tieát cuûa heä thoáng III. Cô caáu caêng seân cam IV. Ñieàu chænh söûa chöõa heä thoáng phaân phoái khí V. CHÖÔNG V: HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT, LAØM TRÔN .............................................................................. 2T A. Heä thoáng laøm maùt. I. Khaùi nieäm veà söï laøm maùt. II. Phaân loaïi. B. Heä thoáng laøm trôn. I. Muïc ñích cuûa söï laøm trôn. II. Ñaëc tính cuûa daàu laøm trôn. III. Phöông phaùp laøm trôn . Thu vien DH SPKT TP. HCM - 4 http://www.thuvienspkt.edu.vn
  6. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn - Động cơ 2 kyø. - Động cơ 4 kyø. IV. Hö hoûng, söûa chöõa heä thoáng laøm trôn CHÖÔNG VI: HEÄ THOÁNG NHIEÂN LIEÄU ........................................................................................... 2T Coâng duï ng, caáu taïo, nguyeân lyù toång quaùt . I. Caáu taïo caùc chi tieát cuûa heä thoáng. II. Boä cheá hoøa khí töï ñoä ng. III. Ñieàu chænh boä cheá hoøa khí. IV. CHÖÔNG VII: HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA ............................................................................................ 3T I. Coâng duïng vaø phaân loaïi. II. Heä thoáng ñaùnh löûa ñieän tö.ø 1. Caáu taïo heä thoáng ñaùnh löûa ñieän töø. 2. Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng ñaùn h löûa ñieän töø. 3. Söï caàn thieát cuûa vieäc ñaùnh löûa sôùm. 4. Ñieàu chænh, söûa chöõa heä thoáng ñaùnh löûa. HCM III. Heä thoáng ñaùnh löûa aéc quy. TP. 1. Caáu taïo heä thoáng ñaùnh löûa aéc quy. thuat Ky 2. Nguyeâ n lyù laøm vieäc cuûa heä am ng ñaùnh löûa aéc quy. ph thoá Su 3. Heä thoáng ñaùnholöûaDHn daãn ( ñaùnh löûa ñieä n töû ). ng baù ru a.yen © T i – Sô ñoà nguyeâ n lyù caáu taïo. Phaân loaï qu Ban b. Nguyeân lyù laøm vieäc. c. Baûo trì, kieåm tra heä thoáng ñaùn h löûa CDI. CHÖÔNG VIII : HEÄ THOÁNG KHÔÛI ÑOÄNG ÑIEÄN ................................................................................... 1T I. Caáu taïo caùc chi tieát. II. Sô ñoà nguyeâ n lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng khôûi ñoäng. III. Hö hoûng, söûa chöõa heä thoáng khôûi ñoäng. CHÖÔNG IX: HEÄ THOÁNG TRUYEÀN CHUYEÅN ÑOÄNG ............................................................................ 5T Caùc phöông phaùp truyeàn ñoäng ñeán baùnh xe phaùt ñoäng. A. Caùc thoâng soá cuûa heä thoáng truyeàn ñoäng. B. Cô caáu khôûi ñoäng gioø ñaïp. 1. Coâng duïng. 2. Caùc nguyeân taéc truyeàn löïc cô caàu khôûi ñoäng. C. Boä ly hôïp. Vò trí boá trí ly hôïp. I. Coâng duï ng vaø phaân loaïi. II. III. Ly hôïp coù ñóa ma saùt, coù tay ñieàu khieån. IV. Ly hôïp coù ñóa ma saùt, khoâng coù tay ñieàu khieån. V. Ly hôïp khoâng coù ñóa ma saùt, khoâng coù tay ñieàu khieån, aùp duïng löïc ly taâm. VI. Ñieàu chænh, hö hoûng, söûa chöõa ly hôïp . B. Hoäp soá. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 5 http://www.thuvienspkt.edu.vn
  7. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Coâng duï ng. I. Phaân loaïi. II. III. Caáu taïo hoäp soá. IV. Vaän chuyeån hoäp soá. C. Heä thoáng truyeàn ñoäng duøng ôû caùc xe tay ga. CHÖÔNG X: BAÙNH XE ............................................................................................................... 1T I. Caáu taïo – Giaûi thích caùc kyù hieäu. II. Hö hoûng söûa chöõa. CHÖÔNG XI: HEÄ THOÁNG PHANH................................................................................................... 2T I. Coâng duï ng – Phaân loaïi. II. Phanh cô khí. III. Phanh daàu. CHÖÔNG XII: HEÄ THOÁNG GIAÛM SOÁC ............................................................................................ 2T Caáu taïo – Phaân loaïi. I. HCM Hö hoûng söûa chöõa. II. TP. huat Ky t CHÖÔNG XIII: TÌM PAN ÑOÄNG CÔ ............................................................................................... 2T pham H Su I. Pan söùc neùn. ng D Truo en © II. Pan xaêng. III. Pan löûa.an quy B CHÖÔNG XIV: SÖÛ DUÏNG BAÛO DÖÔÕNG ........................................................................................... 2T I. Söû duïng xe môùi. II. Söû duïng xe treâ n ñöôøng . III. Baûo döôõng. 7. Taøi lieäu hoïc taäp cho sinh vieân: a. Taøi lieäu hoïc taäp chính: 1. Leâ Xuaân Tôùi – Kyõ thuaät söûa chöõa xe gaén maùy – NXBGD. 2. Leâ Xuaân Tôùi qui trình thaùo raùp caùc loaïi xe gaén maùy– NXBGD. b. Taøi lieäu tham khaûo: 1. Honda taøi lieäu huaán luyeän 2. Yamaha taøi lieäu huaán luyeän Hoï vaø teân ngöôøi bieân soaïn: Leâ Xuaân Tôùi Kyù teân ........................................ Hoï vaø teân ngöôøi phaûn bieän: 1. Nguyeãn Taán Loäc Kyù teân ........................................ 2. Nguyeãn Vaên Long Giang Kyù teân ........................................... Chuû nhieäm boä moân : Nguyeãn Taán Loäc Kyù teân . ..................................... Thu vien DH SPKT TP. HCM - 6 http://www.thuvienspkt.edu.vn
  8. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn CHÖÔNG I KHAÙI NIEÄM VEÀ XE GAÉN MAÙY I. Lòch söû phaùt trieån veà xe gaén maùy: Lòch söû cuûa xe gaén maùy coù theå coi nhö söï keát hôï p giöõa ñoä ng cô noå vaø xe hai baùnh. Veà ñoäng cô raát phöùc taïp, do nhieàu ngöôøi phaàn nhieàu laø voâ danh laøm. Thaät ra ñoäng cô ñoát trong ñaàu tieân do kyõ sö Phaùp Etienne Lenoir cheá taïo thaønh coâng naêm 1860. Töø ñoù caùc nhaø thieát keá luoân luoân nghó ñeán vieäc ñaët ñoäng cô leân xe ngöïa vaø xe ñaïp. Tuy vaäy maõi ñeán naêm 1870 chieác xe ñaïp ñöôïc gaén ñoäng cô hôi nöôùc vôøi noài suùp de ñoát baèng röôïu coàn do kyõ sö Phaùp Perrot saùng cheá laø chieác xe gaén maùy ñaàu tieân. Naêm 1884 moät ñoäng cô noå 2 xylanh gaén leân xe 3 baùnh do ngöôøi Anh Edward Butler saùng cheá. Naêm 1885 chieác xe ñaàu tieân chaïy tröôùc coâng chuùng do ngöôùi Ñöùc Gotthieb- Daimler saùng cheá. Moät trong nhöõng hieäu xe ñaàu tieân ñöôïc saûn xuaát ñoù laø DAIMLER cuûa Ñöùc, Beeston vaø Holden cuûa Anh naêm 1897. Do tình traïng ñieàu khieån M khaên (vì maùy . HC khoù T.PMaõi ñeán theá kyû XX xe chaïy chaäm, khoâng coù ly hôïp) neân xe hai baùnh phaùt trieån huatm chaä Ky t hai baùnh môùi duøng nhieà u, nhaát laø ôû chaâu AÂu. pham u DH S tg Vò trí ñaët maùy ñaàu tieân ñöôïc rñaënngay truïc baùnh xe daàn daø ñöa vaøo giöõa khung xe uo ©T yen qu nhö hieä n nay, vò trí naøy thuaän lôïi nhaát vaø taïo neân caân baèn g cho xe. Veà truyeàn löïc ñaàu Ban tieân duøng daây cu roa, veà sau seân ñöôïc phoå bieán, moät soá xe duøng laùp chuyeàn vaø caùc ñaêng. Khung xe caøng ngaøy caøng ñöôïc caûi tieán. Ñaàu tieân xe khoâng coù nhuùng nhö xe ñaïp hieän nay. Töø töø xuaát hieän nhuùn tröôùc roài ñeán nhuù n sau, nhuùn baèng loø xo roài ñeán nhuùn daàu (thuûy löïc). Heä thoá ng ly hôïp, hoäp soá caøng ngaøy caøng phaùt trieån ñeå xe deã ñieà u khieå n, toác ñoä caøng ngaøy caøng cao. Heä thoáng thaéng cuõng ñöôïc caûi tieán daàn, ña soá duøng thaéng ñuøm vaø gaàn ñaây moät soá xe duøng thaéng ñóa. Rieâng ñoäng cô vaãn duøng loaïi 2 thì hoaëc 4 thì, dung tích xylanh coù theå töø 50 1300 3 cm . Chæ coù nhöõng caûi tieán nhoû vì noù trang bò cho xe gaén maùy gaàn nhö ñaït ñeán möùc cao nhaát cuûa coâng suaát. Hieän nay xe gaén maùy coù vaøi caûi tieán môùi nhö duøng thaéng ñóa, phun xaêng ñieän töû, hoäp soá töï ñoäng, trang bò loaïi nieàng chæ coù khoaûng 7 – 8 caây caêm to thay vì nhieàu caêm nhoû nhö tröôùc ñaây… Nhaèm cho vieäc ñieàu khieån xe trôû neân deã daøng heä thoáng ly hôïp töï ñoäng ñöôïc duøng phoå bieán ôû caùc loaïi xe nöõ vaø caùc xe tay ga. II. Caáu taïo toång quaùt moät chieác xe gaén maùy : 1. Caáu taïo toång quaùt 1 chieác xe gaén maùy: Thoâng thöôø ng moät chieác xe gaén maùy goàm nhöõn g boä phaän sau: -1– Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  9. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn a. Ñoäng cô: Laø boä maùy goàm nhieàu chi tieát vaø heä thoáng laép gheùp lieân heä maät thieát vôùi nhau, laø nôi ñoát chaùy nhieân lieäu toûa nhieät bieán thaøn h cô naêng roài sinh ra ñoäng löïc truyeàn sang heä thoáng truyeàn chuyeån ñoäng laøm cho xe di chuyeån. Muoán vaäy trong ñoäng cô phaûi coù caùc chi tieát vaø heä thoáng sau:  Caùc chi tieát coá ñònh vaø di ñoäng.  Caùc chi tieát cuûa heä thoáng phaân phoái khí.  Heä thoáng laøm trôn, laøm maùt.  Heä thoáng nhieân lieäu.  Heä thoáng ñaùnh löûa. b. Heä thoáng truyeàn chuyeå n ñoä ng: Coù nhieäm vuï truyeà n chuyeån ñoäng töø ñoäng cô ñeán baùnh xe phaùt M ng, thay ñoåi toác ñoä Psaù.C thoá ng naøy goàm: . H Heä uat T ñoä, moment cuûa baùnh xe phaùt ñoäng tuøy theo taûi troïng vaø ñöôøng y th seân (nhoân g sau), xích taûi. Boä ly hôïp, hoäp soá, baùnh xe raêng keùo xích (nhoâng tröôùK); dóa ham c Su p g DH ruon n©T quye Ban HÌNH 1 - 1 C AÁU TAÏ O TOÅ NG QUAÙT XE 1. Coâng taéc maùy ñoàng thôøi khoaù coå, chìa khoaù yeân 2. Cuïm coâng taéc coát, pha, coâng taéc keøn, coâng taéc queïo 3. Coâng tô meùt 4. Cuïm coâng taéc ñeøn chính, nuùt ñeà 5. Tay ga 6. Tay thaéng tröôùc 7. Böûng, vít raùp moùc treo 8. Baøn ñaïp thaéng sau 9. Choå ñeå chaân 10. Coâng taéc ñeøn stop 11. Gioø ñaïp 12. Gaùc chaân 13. Deø sau 14. Khung giöõ khi döïng hay ñaåy xe 15. Baga tröôùc 16. Choã ñöïng ñoà ngheà 17.Khoaù yeân 18. Khung gaén gaùt chaân 19. Chaân choáng nghieâ ng 20.Chaân choá ng ñöùng 21. Choå ñeå chaân 22.Caàn sang soá 23. Khoaù xaêng 24. Loïc xaêng 25. Kính chieáu haäu 26. Yeân xe 27. Cao su giaûm chaán yeân xe 28. Naép xaêng -2– Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  10. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn ÔÛ moät vaøi loaïi moâtoâ khoâ ng duøng seân maø heä thoáng laùp chuyeàn vaø cac - ñan. Treân xe gaén maùy ñoäng cô vaø heä thoáng truyeàn chuyeå n ñoän g ñöôïc raùp chung thaønh moät khoái ta thöôøng goïi laø ñoäng cô. c. Heä thoáng chuyeån ñoäng (heä thoá ng di chuyeå n): Coù taùc duïng bieán chuyeån ñoäng quay cuûa heä thoáng truyeàn chuyeå n ñoäng thaønh chuyeån ñoäng tònh tieán cuûa chieác xe. Maët khaùc noù coøn coù taùc duïng baûo ñaûm cho xe di chuyeån eâm dòu treân nhöõng ñoaïn ñöôøn g khoâng baèng phaúng. Heä thoáng naøy goàm: Baùnh xe tröôùc, baùnh xe sau, heä thoáng nhuùn vaø khung xe. d. Heä thoáng ñieàu khieån: Coù nhieäm vuï thay ñoåi höôùng chuyeå n ñoäng cuûa chieác xe. Cho xe chaïy chaäm laïi hay döøng haún ñeå ñaûm baûo an toaøn khi giao thoâng. Heä thoáng naøy goàm tay laùi, caùc caàn ñieàu khieån vaø heä thoán g thaéng. e. Heä thoáng ñieän ñeøn coøi: ñi M Coù taùc duïng taïo tín hieä u hoaëc chieáu saùng khi xe döøng, queï o, HCtrong ñeâm toái hoaëc P. Tgoàm caùc ñeøn chieáu gaàn, g at choã ñoâng ngöôøi ñeå baûo ñaûm an toaøn giao thoâng. Heä thoánhunaøy Kcoât gtômeùt, keøn, caùc loaïi ñeøn tín y chieáu xa, ñeøn laùi, ñeøn stop, ñeøn queïo, ñeøn soi hamg n p saùn H Su ng D hieäu. . . Truo © 2. Phaân loaïi xe gaéquyeny: n maù an B Xe gaén maùy laø goïi chung cho taát caû caùc xe 2 baùnh coù gaén ñoäng cô. Thöïc ra danh töø xe gaén maùy (xe maùy daàu) ñeå chæ cho caùc xe hai baùnh coù gaén ñoäng cô, khi caàn thieát coù theå ñaïp nhö xe ñaïp maø khoâng duøng ñeán maùy nhö Veùlo Solex, Mobylette, Peugeot, PC, soá coøn laïi goïi laø Scooter hay moâtoâ. Neáu côõ baùnh xe nhoû nhö Vespa, Lambertta goïi laø Scooter, Côõ baùnh lôù n goïi laø moâtoâ. Ngaøy nay xe gaén maùy phaân loaïi chuû yeáu döïa vaøo ñoäng cô. Theo tính naêng ta coù hai loaïi chính laø ñoäng cô 4 thì vaø ñoäng cô 2 thì. – Loaïi 4 thì duøng cho xe coù loøn g xylanh töø 50 1300 cm3 . – Loaïi 2 thì duøng cho xe coù loøng xylanh töø 50  250 cm3 . Toái ña laø 350 cm3 vì loaïi naøy tieâu hao nhieân lieäu nhieàu. Döïa vaøo thieát keá ñoäng cô thì ta coù: – Ñoäng cô maùy ñöù ng (Honda CB 350) – Ñoäng cô maùy naèm (Honda C50) – Ñoäng cô maùy hình chöõ V (Harley Davidson) – Ñoäng cô maùy naèm ngang (B.M.W) Döïa vaøo dung tích xylanh ta coù: – Ñoäng cô loaïi 49cc (Honda C.50) -3– Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  11. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn – Ñoäng cô loaïi 150cc (Vespa 150) – Ñoäng cô loaïi 250cc (Yamaha 250…) Döïa vaøo caùc söû duïng ta coù: – Xe tay ga: Attila, Honda @, Honda Click, SH, Nouvo, Spacy… – Xe sang soá: Dream, Future, Wave… Thoâng duïng nhaát hieä n nay vaãn laø loaïi xe gaén maùy 100cc, 125cc, 150cc chæ coù 1 loøng xylanh ña soá laø xe 2 thì Peugeot, Mobylette (Phaùp), Suzuki, Yamaha, Bridgestone (Nhaät) vaø xe 4 thì nhö Honda Dream, Sirius, Suzuki Viva… Phaân loaïi xe gaén maùy Honda Ví duï: Honda C 50 M Honda C 70 E Econo Power Honda C 100 M DM Dream II 1984 M P. HC 1 23 4 5 6 7 uat T th 1- Hieäu xe thöôøn g ñaïi dieän cho loaïi ñoäng cô a4 thì y K hm Su p H 2- Chæ danh kieå u xe nam hay nöõng D ruo n©T quye Ban Xe Nam: S, SS, CL, CD, CB Xe Nöõ: C Ngoaøi ra, Xe Nam hay Nöõ coø n ñöôïc thieát keá chuyeân duøng. – Xe theå thao (Sport). – Xe leo nuùi (Setambler). – Xe chôû haøng, yeân rôøi (business). – Xe gia ñình, baùn h nhoû (Family). 3- Soá phaân khoái: chæ danh baèng soá phaân khoái ñaõ ñaêng kyù, thöïc teá soá phaân khoái nhoû hoaëc lôùn hôn 1cc  2cc. 4- Coù chöõ M laø xe coù trang bò ñeà -ma-rô. 5- Thò tröôøng löu haønh xe. E, UK : Lieân hieäp Anh (Maùy ñen choáng toûa nhieät) GR : Greece B : Belgium : Bæ U : Australia : UÙc D, DM, DK : General export: Thò tröôøng chung (DM toác ñoä keá ñôn vò Mile giôø MPH : DK : KM/giôø) -4– Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  12. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn 6- Ñôøi xe: Teân goïi rieâ ng cho ñôøi xe, cuõng theo teâ n goïi ngöôøi ta coøn phaân bieät heä thoáng ñaùnh löûa baèng maù vít hoaëc tuï phoùng ñieän CDI. 7- Năm sản xuất. III. Caùc kích thöôùc ñaëc tröng cuû a XGM: F D C E G B A M P. HC uat T y th am K u ph DH S HÌNH 1-2 KÍCHgTHÖÔÙC XE YAMAHA MIO ruon MIO en © T quy Ban Mio Nouvo Kích thöôùc A 1820 mm 1935 mm Chieàu daøi toaøn boä 675 mm 675 mm B Chieàu roäng toaøn boä C 1050 mm 1070 mm Chieàu cao toaøn boä D 745 mm 755 mm Chieàu cao yeân 1240 mm 1280 mm E Khoaûng caùch truïc baùnh xe 26,5 0 25 0 F Goùc nghieâng phöông truïc laùi 100 mm 112 mm G Ñoä leäch phöông truïc laùi H 130 mm 135 mm Khoaûng saùng gaàm xe -5– Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  13. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn M P. HC uat T y th K pham H Su ng D ruo n©T quye an B HÌNH 1 - 3 KÍCH THÖÔÙC CÔ BAÛ N XE GAÉN MAÙY 1. Chieàu daøi 5. Khe hôû vôùi maët ñaát 2. Chieàu roäng 6. Goùc phuoäc tröôùc 3. Chieàu cao 7. Veát queùt 4. Khoaûng caùch 2 baùnh xe -6– Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  14. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn CHÖÔNG II KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑOÄNG CÔ I. KHAÙI NIEÄM VAØ PHAÂN LOAÏI: Taát caû caùc ñoäng cô duøng nhieân lieäu hoaëc loûng, hoaëc ñaëc, hoaëc theå khí ñeå bieán nhieät naêng thaønh cô naêng coù theå chia thaønh hai loaïi lôùn: Ñoäng cô ñoát ngoaøi vaø ñoäng cô ñoát trong. – Ñoäng cô ñoát ngoaøi: Nhieân lieäu ñoát ôû ngoaøi xylanh nhö tröôøng hôïp ñoäng cô chaïy baèng hôi nöôùc, ñoát than cuûi ôû noài soát de laáy hôi nöôùc, duøng aùp suaát hôi nöôùc ñaåy pít - toâng vaän chuyeå n. – Ñoäng cô ñoát trong: Nhieân lieäu ñoát chaùy trong loøng xylanh xong giaõn nôû ñaåy pít - toâng vaän chuyeån nhö ñoäng cô chaïy baèng xaêng, daàu caën hay gaz. Ña soá xe gaén maùy ñeàu duøng nhieân lieäu xaêng vaø ñoäng cô ñöôïc phaân laøm 2 loaïi laø 4 thì vaø 2 thì nhö ñaõ ñeà caäp tröôùc ñaây. HCM TP. huat II. ÑOÄNG CÔ 4 THÌ: Ky t pham 1. Caáu taïo toång quaùt: H Su gD Ñoäng cô xe gaén maùy 4 thì© nhö on Tru Future, Dream, Viva, Nouvo… Coù nhöõng cô caáu vaø n heä thoáng chính sau ñaâan quye y: B a. Cô caáu coát maùy , thanh truyeàn (truïc khuyûu tay bieân): Duøng ñeå thöïc hieän chu trình cuûa ñoäng cô, bieán chuyeån ñoäng leâ n xuoá ng cuûa pít - toâng thaønh chuyeå n ñoäng xoay troøn ôû coát maùy. Cô caáu naøy goàm coù: – Caùc chi tieát coá ñònh: Catte, khoái xylanh, naép quylaùt. – Caùc chi tieát di ñoäng: pít - toâng, xeùc - maêng, thanh truyeàn (tay bieân) coát maùy, baùnh trôùn (volant). b. Cô caáu phaân phoái khí: Duøng ñeå huùt hoøa khí vaøo xylanh, thaûi khí chaùy ra ngoaøi ñuùng luùc ñuùng thì. Cô caáu naøy goàm: baùn h xe raêng coát maùy (nhoâng chia thì), xích cam, baùnh xe raêng cam, coát cam, coø moå, xu - paùp huùt, xu - paùp thoaùt vaø caùc chi tieát phuï thuoäc. c. Heä thoáng nhieân lieäu: Taïo moät tæ leä hoøa khí (xaêng + gioù) thích hôïp tuøy theo yeâu caàu hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô. Heä thoáng naøy goàm: Thuøng xaêng, khoùa xaêng, loïc xaêng, oáng daãn xaêng, loïc gioù, boä cheá hoøa khí (bình xaêng con), oáng thoaùt. Ngoaøi ra coøn coù heä thoáng phun xaêng söû duïng treân caùc xe tay ga ñôøi môùi nhö Honda SH 150. - 7- Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  15. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn d. Heä thoáng ñaù nh löûa: Duøng ñeå taïo tia löûa ñieän cao theá nhaûy sang hay chaáu bugi ñoát chaùy khoái hoøa khí ñaõ ñöôïc eùp noùn g xong giaûn nôû roài sinh coâng. Heä thoáng ñaùnh löûa goàm 3 loaïi: – Heä thoáng ñaùnh löûa ñieän töø: duøng ôû caùc xe ñôøi cuõ ñeán ñôøi 80. – Heä thoá ng ñaùn h löûa accu: duø ng treân caùc xe moâtoâ, caùc xe oâtoâ ñeán ñôøi 80, caùc xe gaén maùy coù ñeà ñôøi cuõ nhö: cub 78, 79, Honda 90, 125… – Heä thoáng ñaùnh löûa ñieän töû: coøn goïi laø ñaùnh löûa IC, ñaùn h löûa CDI, ñöôïc söû duïng treân caùc ñôøi xe 81 trôû veà sau naøy coù ñeà cuõng nhö khoâng coù ñeà e. Heä thoáng laøm trôn: Daãn daàu boâi trôn ñeán caùc chi tieát coï xaùt, ñeå giaûm ma saùt. Haï thaáp nhieät ñoä caùc chi tieát ñoäng cô bò ñoát noùng trong quaù trình laøm vieäc ñeå taêng tuoåi thoï vaø coâng suaát ñoäng cô. Heä thoá ng naøy goàm catte daàu, caùc ñöôøn g daãn daàu, bôm daàu. Caùc caùnh toûa nhieät ñuùc lieàn vôùi xylanh, quylaùt. HCM TP. f. Heä thoáng laøm maùt: t thua Coù nhieäm vuï ruùt nhieät ñoä khí chaùy truyeàn cho Ky pham xylanh, quylaùt vaø truyeàn cho moâi tröôøng xung quanh. Coù 2 caùch laøm maùt: DH Su g ruon p©T – Laøm maùt baèng gioù aùn duïng haàu heát caùc xe Honda, Yamaha, Suzuki. . . quye Ban – Laøm maùt baèng chaát loûng aùp duïng cho caùc xe moâtoâ, tay ga: Honda Click, Yamaha Exciter .. . HÌNH 2 – 1 C AÁU TAÏ O TOÅ NG QUAÙT ÑOÄNG CÔ 4 THÌ - 8- Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  16. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn 2. Ñònh nghóa caùc danh töø: a. Töû ñieåm: Ñieåm di chuyeån cuoái cuøng cuûa pít - toâng, taïi ñieåm naøy pít - toâng thay ñoåi chieàu chaïy. Ta coù hai töû ñieåm: – Töû ñieåm thöôïng (TÑT): Laø ñieåm di chuyeån treân cuøng cuûa pít - toâng. – Töû ñieåm haï (TÑH): Ñieåm di chuyeån döôùi cuøng cuûa pít - toâng. b. Khoaûng chaïy: Laø khoaûng caùch cuûa 2 töû ñieåm, thöôøng tính baèng mm. Kyù hieäu C. c. Loøng xylanh: Ñöôø ng kính ño ñöôïc phía trong loøng xylanh, thöôøng tính baèng mm. Kyù hieäu D. d. Theå tích xylanh: Theå tích taïo ra bôûi söï di chuyeån cuûa pít - toân g trong moät khoaûng chaïy. (Ñoù laø theå tích noät khoái hình truï ñöôøng kính laø loøng xylanh vaø chieàu cao laø khoaûng chaïy). Ñöôïc tính baèng cm3 (cc) hay cubic Inch. Kí hieä u V tính theo coâ ng thöùc: HCM TP. uat y th K3.14 pham :π H Su π x D2 gD x ©C ruon D : Ñöôøng kính xylanh T V= n 4 quye Ban C : Khoaûng chaïy e. Theå tích phoøng noå: Theå tích coøn laïi luùc pít - toâng ôû TÑT, ñöôïc giôùi haïn bôûi ñaàu pít - toâng thaønh xylanh vaø naép quylaùt. Kyù hieä u v f. Phaân soá eùp: Coøn goïi laø tæ soá neùn, laø tæ soá giöõa tích toaøn boä (V + v) treân theå tích phoøng noå. kyù hieäu  tính theo coâng thöùc: V+v = V : Theå tích xylanh v v : Theå tích phoøng noå Ví duï: Tæ soá neùn 7/1 coù nghóa laø pít - toâng huùt vaøo xylanh 7 phaàn hoøa khí maø khi eùp laïi chæ coøn moät phaàn. Treân xe gaén maùy tæ soá neùn: – Ñoái vôùi ñoäng cô 2 thì:  : 6:1 8:1 – Ñoái vôùi ñoäng cô 4 thì: : 8:111:1 g. Thì: Laø söï taùc duïng cuûa khoái hoøa khí ñoái vôùi moät khoaûng chaïy (nöûa voøng quay coát maùy). h. Chu kyø: Laø toaøn theå nhöõn g söï thay ñoåi veà aùp suaát, nhieät ñoä, theå tích cuûa moät khoái hoøa khí töø khi huùt vaøo xylanh cho ñeán luùc thaønh khí chaùy thaûi ra ngoaøi. - 9- Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  17. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn HÌNH 2 - 2 CAÙC DANH TÖØ KYÕ THUAÄT THUAÄT 3. Nguyeân lyù laøm vieäc: a. Theo chu kyø lyù thuyeát: Ñeå hoaøn thaønh moät chu kyø, ñoäng cô 4 thì phaûi vaän chuyeån qua 4 thì lieân tieáp ñoù laø: – Thì huùt: Ta quay coát maùy pít - toâng töø TÑT di chuyeån xuoáCMTÑH taïo aùp thaáp ng .H phía sau noù. Nhôø heä thoá ng phaân phoái khi cam ñoäi xu - paùp uattTP hoøa khí ñöôïc huùt vaøo huù môû y th am K loøng xylanh. Khi pít - toân g xuoá ng ñeán TÑH hoøahkhí vaøo ñaày xylanh, xu - paùp huùt ñoùng up DH S laïi. uong ©r nngTtieáp tuïc di chuyeån chaïy trôû leâ n TÑT, luùc naøy hai xu - – Thì eùp (neùn): Pquyeít - toâ Ban ng eùp hoøa khí ñaõ huùt vaøo thì tröôùc. Khi pít - toâng leân ñeán TÑT paùp ñeàu ñoùng neân pít - toâ thì aùp löïc trong xylanh khoaûng töø 8  10 kg/cm2, nhieät ñoä loái 3000 C. – Thì noå giaõn: Khi pít - toân g leân ñeán TÑT nhôø heä thoáng ñaùn h löûa tia löûa ñieän neït ôû bugi, ñoát chaùy hoøa khí vöøa bò eùp noùng. Hoøa khí boác chaùy raát nhanh, aùp löïc leân ñeán 30  35 kg/cm2, nhieät ñoä loái 20000 C, pít - toâng bò ñaåy xuoáng raát nhanh do söï giaõn nôû cuûa khí chaùy. Ñoù laø thì phaùt ñoäng. – Thì thoaùt: Luùc pít - toâng ñaåy xuoáng TÑH do quaùn tính cuûa baùnh trôùn pít - toâ ng tieáp tuïc ñi leân, cam thoaùt ñoäi xu - paùp thoaùt môû ra ñeå khí chaùy tuoâng ra ngoaøi. Khi pít - toâng ñeán TÑT thì xylanh saïch khí chaùy xu - paùp thoauøt ñoùng laïi. Khi pít - toâng baét ñaàu ñi xuoáng thì xu - paùp huùt laïi môû ra ñeå khôûi söï moät chu kyø khaùc. Toùm laïi sôû dó goïi laø ñoäng cô 4 thì vì muoán laøm xong moät chu kyø pít - toâng leân xuoáng 4 laàn coát cam quay 2 voøng, coát maùy quay moät voøng. - 10- Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  18. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn NEÙN HUÙT M P. HC uat T y th K pham H Su ng D ruo n©T quye an B NOÅ XAÛ HÌNH 2 – 3 THEO CHU KYØ LYÙ THUYEÁT b. Theo chu kyø thöïc teá: THUYEÁT Theo chu kyø lyù thuyeát ôû treâ n moãi thì khôûi söï ngay ôû töû ñieåm vaø cuõng chaám döùt ngay töû ñieåm. Khôûi söï tính töø luùc xu - paùp baét ñaàu môû, chaám döùt tính luùc xu - paùp vöøa ñoùng kín. Ví duï: Thì huùt khôûi söï ôû TÑT vaø chaám döùt ôû TÑH. Neáu ñoäng cô hieäu chænh nhö theá seõ maát ñi 30% coâng suaát. Vì vaäy neân thöïc teá ta aùp duïng chu kyø thöïc haøn h. Ñieåm khaùc nhau cô baûn giöõa chu kyø lyù thuyeát vaø thöïc teá laø ôû chu kyø thöïc teá caùc thì khôûi söï hoaëc chaám döùt tröôùc hoaëc sau töû ñieåm vôùi muïc ñích cho hoøa khí huùt vaøo xylanh ñaày ñuû hôn vaø khí chaùy thoaùt ra ngoaøi moät caùch troïn veïn. Chu kyø thöïc teá tuøy theo loaïi ñoäng cô, nhaø cheá taïo thieát keá khaùc nhau. Ví duï ñoái vôùi ñoäng cô xe Honda S50 aùp duïng chu kyø thöïc teá sau ñaây: – Thì huùt: Xu - paùp huùt môû sôùm tröôùc TÑT vaø ñoùng treã hôn 300 sau TÑH. Söï môû sôùm vaø ñoùng treã coù muïc ñích laøm cho xylanh ñöôïc hoaøn toaøn ñaày ñuû hoøa khí. Nhö vaäy tieáng noå môùi maïnh ñöôïc. – Thì neùn: Khôûi söï khi xu - paùp huùt vöøa chaám döùt tröôùc TÑT loái 150 luùc aáy bugi neït löûa. Ta goïi ñoù laø söï ñaùnh löûa sôùm. - 11- Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  19. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn – Thì noå: Tia löûa ñieän neït ôû bugi ñoát chaùy hoøa khí raát nhanh (loái 1/200 giaây) sau khi chaùy xong giaõn nôû ñaåy pít - toâng xuoán g TÑH. Khi pít - toâng coøn loái 400 ñeán TÑT xu - paùp thoaùt môû. – Thì xaû: Xu - paùp thoaùt môû sôùm 400 tröôùc TÑT, khí chaùy tuoâ n ra ngoaøi 1 phaàn lôùn trong luùc pít - toân g chaïy xuoáng, pít - toâng chaïy leân khí chaùy tieáp tuïc tuoân ra ngoaøi. Xu - paùp thoaùt ñoùng treã loái 50 k hi pít - toâng qua khoûi TÑT ñeå khí chaùy coù thì giôø ra heát trong xylanh. Taïi thôøi ñieåm naøy ta thaáy huùt môû sôùm 50 trong luùc xu - paùp thoaùt chöa ñoùng ta goïi laø 2 xu - paùp cöôõi nhau (trong khoaûng thôøi gian raát ngaén aáy khí chaùy khoâng ñuû thôøi gian doäi laïi boä cheá hoøa khí). Theo chu kyø thöïc haønh ta thaáy raèng: Xu - paùp huùt ñoùng treã 300 trong luùc pít - toâng töø TÑH ñi leân nhöng hoøa khí khoâ ng bò ñaåy trôû veà boä cheá hoøa khí laø do: – AÙp suaát trong xylanh luùc naøy nhoû hôn aùp suaát khí trôøi. – Maëc daàu pít - toâng ñi leân nhöng coát maùy quay nhanh trôùn huùt vaãn coøn maïnh. HCM TP. pít - toâng chæ ñi moät – ÔÛ gaàn töû ñieåm ta quay coát maùy ñi moät cung daøi at hu nhöng Ky t pham ñoaïn ngaén. H Su D t ng To Xu - paùp thoaùt môû sôùm 400ruröôùc TÑH laøm thì noå giaõn khoâng troïn veïn nhöng © ng en khoâng aûnh höôûn g ñeán coâquysuaát laø vì xu - paùp thoaùt môû sôùm maát ñi moät phaàn hieäu suaát an B nhöng ñöôïc buø laïi trong luùc pít - toâng chaïy leân khoân g bò caûn bôûi söùc ñoái aùp cuûa khí chaùy, nhôø vaäy maø coâng suaát ñoäng cô taêng leân. C50, C65 S50, S65 HÌNH 2 – 4 GOÙC ÑOÄ PHAÂ N PHOÁI KHÍ XE HONDA 1.Töû ñieåm thöôï ng 2. Töû ñieåm haï 3. Thì huùt 4. Thì eùp 5. Thì giaõn noå 6. Thì thoaùt 7. Goùc ñaùnh löûa sôùm - 12- Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  20. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Vaän chuyeån theo chu trình lyù thuyeát HCM TP. Vaän chuyeån theo chu trình thöïctteá at hu Ky am HÌNH 2-5 CHU KYØ LYÙ THUYEÁT VAØ u ph C HAØNH ÑOÄNG CÔ 4 THÌ H S THÖÏ gD III. ÑOÄNG CÔ 2 THÌ: © Truon uyen an q t: B 1. Caáu taïo toång quaù Caùc xe gaén maùy duøng ñoäng cô 2 thì nhö: Suzuki Sport, Yamaha, Kawasaki … Moät ñoäng cô 2 thì goàm caùc chi tieát vaø heä thoáng sau: – Chi tieát coá ñònh: catte, xylanh, quylaùt. – Chi tieát di ñoäng: pít - toâng, xeùc - maêng, thanh truyeàn, coát maùy, baùn h trôùn. – Heä thoáng nhieân lieäu (Töông töï nhö ñoä ng cô 4 thì). – Heä thoáng ñaùnh löûa (Töông töï nhö ñoäng cô 4 thì). – Heä thoáng laøm maùt (Töông töï nhö ñoäng cô 4 thì). Ñaëc ñieåm c aáu taïo: – Xylanh: Coù 3 loã, khoaûng 8/10 khoaûng chaïy xuoáng laø loã thoaùt ñeå baét oáng thoaùt. Ñoái dieän vaø thaáp hôn moät chuùt laø loã naïp thoâ ng vôùi catte, döôùi cuøng laø loã huùt ñeå baét boä cheá hoøa khí. – Pít - toâng: Ñoái vôùi ñoäng cô xöa thöôøng coù moät caùi böôùu ôû treân ñaàu coâng duïng cho hoøa khí töø catte leân khoâng theo loã thoaùt ra ngoaøi. – Catte: Phaûi nhoû vaø thaät kín vì pít - toâng trong luùc chaïy xuoáng seõ eùp hoøa khí ôû catte ñöa leân xylanh. Nhö vaäy heä thoáng phaân phoái khí ôû xe 2 thì tuø y thuoäc vaøo vò trí cuûa pít - toâng ñoùng môû caùc loã ôû xylanh vaø catte kín. - 13- Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
nguon tai.lieu . vn