Giáo trình Kinh tế nông thôn

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN KHOA BẤT ĐỘNG SẢN VÀ KINH TẾ TÀI NGUYÊN BỘ MÔN KINH TẾ NÔNG NGHIÊP Đồng chủ biên: GS.TS. Hoàng Việt ­ PGS.TS. Vũ Đình Thắng GIÁO TRÌNH KINH TẾ NÔNG THÔN HÀ NỘI, 2013 MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU......................................................................................................................5 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ NÔNG THÔN VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN............................6 1.1. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ CỦA NÔNG THÔN VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN.....6 1.1.1. Khái niệm nông thôn và bản chất phát triển nông thôn........................................6 1.1.2. Đặc trưng cơ bản của nông thôn.........................................................................10 1.1.3. Vai trò của nông thôn và phát triển nông thôn.....................................................11 1.1.4. Xu hướng đô thị hoá nông thôn............................................................................12 1.2. QUAN ĐIỂM CƠ BẢN PHÁT TRỂN NÔNG THÔN.............................................14 1.2.1. Phát triển tổng hợp và toàn diện đối với nông thôn............................................14 1.2.2. Coi trọng xây dựng và hoàn thiện các thể chế....................................................15 1.2.3. Đa dạng hoá sinh kế bền vững của người dân:..................................................17 1.2.4. Từ dưới lên, do cộng đồng, dựa vào cộng đồng ................................................18 1.3. XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở VIỆT NAM...................................................19 1.3.1.Khái quát tình hình phát triển nông thôn mới ở Việt Nam...................................19 1.3.2. Nội dung xây dựng nông thôn mới ở nước ta. ...................................................21 1.3.3. Tiêu chí xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam ..................................................24 1.4. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................26 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu của môn học. ..................................................................26 1.4.2. Nội dung nghiên cứu môn học.............................................................................26 1.4.3. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................27 CHƯƠNG 2 CƠ CẤU KINH TẾ VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG THÔN...................................................................................................30 2.1. BẢN CHẤT CỦA CƠ CẤU KINH TẾ VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NÔNG THÔN................................................................................................................................30 2.1.1. Khái niệm cơ cấu kinh tế nông thôn:..................................................................30 2.1.2. Đặc trưng của cơ cấu kinh tế nông thôn.............................................................31 2.1.3. Chuyển dịch và xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn ....................33 2.1.4. Các chỉ tiêu thể hiện cơ cấu và đánh giá kết quả và hiệu quả của cơ cấu kinh tế nông thôn.....................................................................................................................34 2.2. NỘI DUNG CỦA CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG THÔN............................................35 2.2.1. Cơ cấu kinh tế nông thôn theo ngành.................................................................35 2.2.3. Cơ cấu kinh tế nông thôn theo thành phần kinh tế............................................38 2.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CƠ CẤU VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG THÔN..................................................................................................39 2.3.1. Nhóm nhân tố về điều kiện tự nhiên...................................................................39 2.3.2. Nhóm nhân tố kinh tế­ xã hội...............................................................................40 2.3.3. Nhóm nhân tố về tổ chức ­ kỹ thuật...................................................................42 2.4. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG THÔN Ở VIỆT NAM.........................................................................42 2.4.1. Phương hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn Việt Nam.....................42 2.4.2. Các giải pháp chủ yếu để thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn....44 CHƯƠNG 3 KINH TẾ PHÁT TRIỂN CÁC NGÀNH SẢN XUẤT VÀ DỊCH VỤ NÔNG THÔN............................................................................................50 3.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG THÔN...................................................................................................................50 3.1.1. Khái niệm tăng trưởng và phát triển kinh tế nông thôn......................................50 3.1.2. Các chỉ tiêu đánh giá.............................................................................................51 3.1.3. Các đặc điểm tăng trưởng và phát triển kinh tế nông thôn trong điều kiện hội nhập.................................................................................................................................54 3.2. Kinh tẾ phát triỂn nông nghiỆp (nông, lâm, thuỶ sẢn)............................................55 3.2.1. Bản chất, vai trò, đặc điểm của ngành nông nghiệp..........................................55 3.2.2. Quy luật phát triển nông nghiệp từ tự cấp tự túc sang sản xuất hàng hóa........57 3.2.3. Những đặc điểm cơ bản phát triển nông nghiệp trong điều kiện hội nhập.....58 3.2.4. Vai trò của Nhà nước đối với phát triển nông nghiệp........................................59 3.3. KINH TẾ PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN.......................................60 3.3.1. Bản chất, vai trò của công nghiệp nông thôn......................................................60 3.3.2. Nội dung chủ yếu phát triển công nghiệp nông thôn..........................................63 3.3.3. Điều kiện phát triển công nghiệp nông thôn.......................................................70 3.3.4. Vai trò Nhà nước trong phát triển công nghiệp nông thôn.................................72 3.4. KINH TẾ DỊCH VỤ NÔNG THÔN..........................................................................73 3.4.1. Bản chất, vai trò, đặc điểm kinh tế dịch vụ nông thôn......................................73 3.4.2. Nội dung các hoạt động dịch vụ nông thôn.........................................................75 3.4.3. Nguyên tắc tổ chức cung ứng dịch vụ phát triển nông thôn...............................78 3.4.4.Các hình thức tổ chức kinh doanh dịch vụ nông thôn. ........................................79 CHƯƠNG 4 KINH TẾ PHÁT TRIỂN CÁC LĨNH VỰC XÃ HỘI NÔNG THÔN..........................84 4.1. BẢN CHẤT, VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM PHÁT TRIỂN XÃ HỘI NÔNG THÔN. .84 4.1.1. Bản chất phát triển xã hội nông thôn..................................................................84 4.1.2. Vai trò phát triển xã hội nông thôn.......................................................................85 4.1.3. Đặc điểm và yêu cầu phát triển xã hội nông thôn..............................................87 4.2. NỘI DUNG PHÁT TRIỂN MỘT SỐ LĨNH VỰC XÃ HỘI CHỦ YẾU Ở NÔNG THÔN................................................................................................................................88 4.2.1. Kinh tế phát triển giáo dục và đào tạo ở nông thôn............................................88 4.2.2. Kinh tế phát triển y tế ở nông thôn......................................................................97 4.2.3. Kinh tế phát triển văn hóa, thể thao ở nông thôn..............................................102 4.2.4. Kinh tế phát triển dân số, lao động, việc làm ở nông thôn...............................105 CHƯƠNG 5 KINH TẾ XÂY DỰNG KẾT CẤU HẠ TẦNG NÔNG THÔN...................................110 5.1. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA HỆ THỐNG KẾT CẤU HẠ TẦNG NÔNG THÔN.................................................................................................................110 5.1.1. Khái niệm hệ thống kết cấu hạ tầng nông thôn...............................................110 5.1.2. Vai trò của hệ thống kết cấu hạ tầng nông thôn..............................................111 5.1.3. Những đặc điểm chủ yếu của hệ thống kết cấu hạ tầng nông thôn..............113 5.2. NỘI DUNG HỆ THỐNG KẾT CẤU HẠ TẦNG NÔNG THÔN...........................115 5.2.1. Hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật..................................................................116 5.2.2. Hệ thống kết cấu hạ tầng xã hội.....................................................................118 5.3. XÂY DỰNG HỆ THỐNG KẾT CẤU HẠ TẦNG NÔNG THÔN.........................119 5.3.1. Quy hoạch hệ thống kết cấu hạ tầng nông thôn..............................................119 5.3.2.Các nguồn vốn xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn........................................120 5.3.3. Các phương thức huy động vốn xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn...........123 5.4. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÁC CÔNG TRÌNH HẠ TẦNG NÔNG THÔN.................................................................................................................131 5.4.1.Thẩm quyền quyết định đầu tư..........................................................................131 5.4.2. Các bước tổ chức thực hiện đầu tư xây dựng công trình hạ tầng...................131 CHƯƠNG KINH TẾ VÀ 6 QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG TRONG PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN..........................................................................134 6.1. .KHÁI NIỆM MÔI TRƯỜNG TRONG PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN................134 6.1.1 Khái niệm môi trường và các yếu tố môi trường..............................................134 6.1.2. Mối quan hệ giữa môi trường và phát triển......................................................135 6.2. TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG TRONG PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN..................137 6.2.1. Khái niệm ô nhiễm môi trường.........................................................................137 6.2.2. Các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường trong phát triển nông thôn.............138 6.3. QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG TRONG PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN.....................144 6.3.1. Quản lý phát triển nông nghiệp theo hướng nông nghiệp sinh thái bền vững. .......................................................................................................................................145 6.3.2. Quản lý môi trường đất......................................................................................147 6.3.3. Quản lý, bảo vệ môi trường nước trong hoạt động sản xuất và sinh hoạt ở nông thôn. .....................................................................................................................148 6.3.4. Phát triển bền vững và sản phẩm sinh thái. .................................................150 6.3.5. Quản lý việc thực hiện các quy định về tiêu chuẩn môi trường, pháp luật bảo vệ môi trường của các doanh nghiệp trong nông thôn................................................151 6.3.6. Đánh giá tác động môi trường ...........................................................................151 ...........................................................................................................................................154 ... - tailieumienphi.vn