- Trang Chủ
- Y khoa - Dược
- Giáo trình đại cương về chẩn đoán lâm sàn thú y về hình thức và mức độ của những rối loạn trong cơ thể bệnh p3
Xem mẫu
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
tương ng c a con v t: hai bên mông, hai bên thành b ng, hai bên ng c, hai bên chân,...
và có s so sánh gi a cơ quan t ch c đau v i cơ quan t ch c lành đ th y đư c nh ng
bi n đ i b t thư ng.
b. Phương pháp s n n
S n n là phương pháp dùng
c m giác c a ngón tay, bàn tay đ
ki m tra ch khám, xác đ nh nhi t
đ , đ m, tr ng thái,... và s m n
c m c a t ch c cơ th gia súc. S
n n cũng bi t đư c c m giác c a
con v t khi đau. Qua s n n ngư i
khám còn xác đ nh đư c tình tr ng
m ch c a gia súc, s n n đ đo
huy t áp, đ khám tr c tràng. Do
v y, s n n là phương pháp thư ng
dùng trong thú y (hình 1.13).
S n n có hai cách sau: Hình 1.13. Phương pháp s n n
- S n n nông: là vi c s n n
nh ng cơ quan b ph n nông đ bi t đư c ôn đ , đ m c a da, l c căng c a cơ, t n s
hô h p, nh p tim,…
- S n n sâu: dùng đ khám các khí quan, t ch c sâu trong cơ th gia súc (ví d :
S n n d c trâu bò).
Khi s n n ki m tra các khí quan, t ch c c a cơ th gia súc, nh c m giác tay ta có
th nh n bi t các tr ng thái sau:
- D ng r t c ng: Như s vào xương.
- D ng c ng: Như s vào gan, th n.
- D ng b t nhão: C m giác m m như b t, n tay r i b ra đ l i v t. D ng này
thư ng do t ch c b th m ư t (ví d : b th y thũng).
- D ng ba đ ng: Khi s th y c m giác lùng nhùng, di đ ng, n vào gi a thì lõm
xu ng. D ng này là do t ch c m t đàn tính vì th m đ y nư c (Ví d : Các t ch c b
mưng m ).
- D ng khí thũng: S vào th y c m giác m m, ch a đ y khí. n m nh vào t ch c
nghe th y ti ng kêu lép bép do khí l n sang ph n t ch c bên c nh. D ng này có th do
t ch c tích khí ho c có túi không khí.
S n n là phương pháp khám b nh đơn gi n, tuy nhiên đ s n n mang l i hi u qu
cao đòi h i ngư i khám ph i n m v ng v v trí gi i ph u và có kinh nghi m trong ch n
đoán b nh.
15
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
c. Phương pháp gõ
Gõ là phương pháp khám b nh cơ b n, mà cơ s c a nó là âm hư ng, âm thanh do
các v t th ch n đ ng t o ra. Các v t th khác nhau, trong các tr ng thái khác nhau khi
gõ s cho các âm thanh khác nhau. Do v y, các khí quan t ch c khác nhau trong cơ th
gia súc có c u t o và tính ch t khác nhau nên khi gõ s phát ra các âm thanh khác nhau.
Trong tr ng thái b nh lí, các cơ quan t ch c cũng thay đ i v tính ch t, khi đó âm phát
ra khi gõ s thay đ i.
* K thu t gõ
Tùy theo gia súc c n khám b nh l n hay nh
mà ta có th áp d ng các phương pháp gõ sau:
Gõ tr c ti p: dùng ngón tr và ngón gi a c a
tay thu n gõ theo chi u th ng đ ng (vuông góc)
v i b m t c a t ch c khí quan c n khám. V i
cách gõ này, l c gõ không l n, âm phát ra nh ,
thư ng áp d ng v i gia súc nh .
Hình 1.14. Búa gõ và b n gõ
Gõ gián ti p: là các phương pháp gõ qua m t
v t trung gian
- Gõ qua ngón tay: dùng ngón gi a và ngón tr tay trái đ t sát lên b m t t ch c
khí quan c n khám c a gia súc, ngón gi a và ngón tr c a tay ph i gõ lên vuông góc v i
hai ngón tay trái. Phương pháp này thư ng áp d ng đ khám cho các loài gia súc nh (
dê, c u, chó, mèo,…)
- Gõ b ng búa qua b n gõ:
Búa gõ có kích thư c và tr ng lư ng khác nhau tùy theo vóc dáng c a gia súc. Đ i
v i gia súc nh thư ng dùng lo i búa có tr ng lư ng nh t 60 - 75 gam, gia súc l n
dùng lo i búa n ng hơn 120 - 160 gam (hình 1.14)
B n gõ đư c làm cùng v t li u v i búa gõ, có th b ng g , s ng, nh a hay kim lo i.
B n gõ có lo i hình vuông, hình tròn dài, hình ch nh t,... sao cho thu n ti n, d thao
tác, áp sát đư c vào thân con v t.
Cách gõ: Tay trái c m b n gõ (phi n gõ) đ t sát lên b m t khí quan t ch c c a gia
súc c n khám. Tay ph i c m búa gõ, gõ d t khoát t ng ti ng m t. L c gõ m nh hay nh
ph thu c vào t ch c c n gõ to hay bé, nông hay sâu. Khi gõ m nh, các ch n đ ng có
th lan trên b m t cơ th t 4 - 6cm, sâu đ n 7cm, còn n u gõ nh các ch n đ ng lan 2 -
3cm và sâu 4cm.
Khi gõ nên đ gia súc nơi yên tĩnh, không có t p âm đ tránh làm l n t p v i âm
gõ. Do v y, nên đ gia súc trong phòng có di n tích phù h p và đóng kín c a.
* Nh ng âm gõ
Tùy theo đ c đi m và tính ch t c a các t ch c, khí quan mà có các âm gõ sau:
16
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
- Âm trong: âm này vang m nh, âm hư ng kéo dài
Ví d : khi gia súc kh e m nh n u ta gõ vùng ph i và vùng manh tràng thí âm phát
ra s trong.
- Âm đ c: âm này có ti ng vang y u và ng n
Ví d : khi gõ vùng gan ho c vùng có b p cơ dày s phát ra âm đ c. Khi ph i b thùy
ph viêm giai đo n gan hóa ta gõ cũng s nghe th y có âm đ c.
- Âm đ c tương đ i: là âm phát ra khi ta gõ vùng rìa ph i, vùng quanh tim ho c
vùng ph i b xung huy t (do t ch c ph i v a ch a nư c, v a ch a khí),…
- Âm tr ng: là nh ng âm to nhưng không vang
Ví d : âm phát ra khi ta gõ vào vùng d c ho c vùng manh tràng gia súc nhai l i
kh e m nh.
d. Phương pháp nghe
Nghe là phương pháp dùng tr c ti p
tai ho c qua d ng c chuyên d ng đ
nghe nh ng âm phát ra t các khí quan
b ph n c a c a cơ th gia súc như tim,
ph i, d dày, ru t,…đ bi t đư c tr ng
thái và s ho t đ ng c a các cơ quan, b
ph n đó.
* Các phương pháp nghe: có hai
phương pháp nghe
Hình 1.15. Nghe tim bò
Nghe tr c ti p: là cách dùng tr c ti p
tai, áp sát vào cơ th gia súc đ nghe,
ngư i nghe có th dùng m t mi ng v i ho c mi ng khăn s ch ph lên vùng c n nghe
trên cơ th gia súc đ gi v sinh.
Khi nghe ph n ng c c a gia súc thì ngư i nghe quay m t v phía đ u gia súc, còn
khi nghe ph n b ng c a gia súc thì ngư i nghe quay m t v phía sau c a con v t. Khi
nghe tay bên trong c a ngư i nghe đ t lên s ng lưng c a con v t.
Nghe gián ti p: Đây là phương pháp nghe qua ng nghe. Hi n nay ngư i ta thư ng
dùng ng nghe hai loa có đ phóng đ i âm thanh l n, s d ng thu n l i và âm nghe
đư c rõ, không l n t p âm (hình 1.15).
* Đi u ki n nghe
- Đ gia súc nơi yên tĩnh, tránh gió to, không làm gia súc rung da, gia súc ph i
đ ng tư th tho i mái.
- Nghe l n lư t t trên xu ng dư i, t trái qua ph i, m i v trí ph i nghe lâu đ
xác đ nh rõ âm thanh nghe đư c.
17
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
- Khi nghe ph i có s so sánh đ i chi u gi a hai bên ng c, n u mu n nghe rõ thì
cho gia súc v n đ ng trong vài phút.
1.5.2. Các phương pháp khám đ c bi t
Trong nhi u trư ng h p, các phương pháp khám cơ b n không th đưa ra nh ng k t
lu n ch n đoán chính xác ho c c n ph i có thêm căn c đ k t lu n v b nh thì vi c s
d ng các bi n pháp khám đ c bi t là c n thi t. Các phương pháp khám đ c bi t bao g m
các phương pháp sau
a. Xét nghi m
Trong m t s b nh c th c n ph i
ti n hành m t s xét nghi m c n lâm
sàng (trong phòng thí nghi m) như các
xét nghi m máu, phân, nư c ti u, s a,...
b. X - quang
Ch n đoán X - quang là nh ng
phương pháp dùng tia Rơnghen đ khám
xét các khí quan trong cơ th .
Hình 1.16. Ch p X - quang
Nh ng phương pháp đó d a vào:
- Tính ch t đâm xuyên sâu c a tia
Rơn-ghen.
- S h p th tia Rơn-ghen khác nhau c a các ph n t trong cơ th .
Do các mô h p th tia Rơn-ghen khác nhau nhi u hay ít nên nó t o ra nh ng hình X -
quang đ m hay nh t.
Vì tia Rơn-ghen không tác d ng trên võng m c m t nên đ th y các hình nh đó,
ngư i ta ph i dùng các phương pháp đ c bi t sau:
- Phương pháp ch p X - quang: dùng phim nh đ ch p (hình 1.16).
- Phương pháp chi u X - quang hay chi u đi n: dùng màn chi u huỳnh quang ho c
dùng tăng sáng truy n hình. Hi n nay, ngư i ta không dùng chi u X - quang dư i màn
huỳnh quang mà ch chi u X - quang dư i tăng sáng truy n hình đ gi m li u nhi u x ,
b o v cho th y thu c và cơ th b nh, đ ng th i cho ch t lư ng hình nh t t hơn.
Khi c n th y rõ chi ti t c u t o c a m t b ph n c th c a cơ th như: xương,
ph i,... ngư i ta s d ng phương pháp ch p X - quang. Tuy nhiên, khi mu n khám xét
các b ph n theo đ m i hư ng và mu n th y s chuy n đ ng c a các cơ quan như: nhu
đ ng c a d dày ru t,... ngư i ta dùng phương pháp chi u X - quang.
Hai phương pháp trên không mâu thu n v i nhau mà đư c s d ng k t h p v i
nhau nh m góp ph n nâng cao ch t lư ng và hi u qu c a công tác ch n đoán b nh.
18
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
c. Siêu âm
* Nguyên lý
J. Curie (1880) và Lippman
(1981) đã tìm ra sóng siêu âm trên
cơ s hi u ng áp đi n. Trên cơ s
tinh th áp đi n ép vào, giãn ra dư i
nh hư ng c a dòng đi n xoay chi u
t o ra năng lư ng âm h c, ngư i ta
ch t o ra các đ u dò phát và thu
sóng siêu âm. Các sóng âm đư c
phát ra t đ u dò xuyên qua các t
ch c cơ th , d i l i m t ph n năng Hình 1.17. Siêu âm ch n đoán b nh
lư ng n u g p các t ch c kháng âm
c a t ch c khác nhau. Ph n sóng âm còn l i ti p t c truy n đi và d i l i t i khi không
còn năng lư ng.
Các sóng âm d i l i tr v đ u dò phát sóng đư c đưa vào b ph n ti p nh n
khu ch đ i c a máy siêu âm đ xu t hi n trên màn hi n sóng. Tín hi u ghi nh n trên
màn hi n sóng ph n ánh c u trúc c a t ch c khi sóng siêu âm truy n qua như kích
thư c, đ dày, biên đ di đ ng, kho ng cách gi a các c u trúc,…
Siêu âm là nh ng sóng âm có t n s cao hơn 20.000 Hz, có đ c tính:
- S phát x c a siêu âm
- Tính d n truy n c a siêu âm.
- S ph n h i c a siêu âm khi truy n qua môi trư ng khác nhau c a các cơ quan.
- S suy gi m c a siêu âm
* Tính ưu vi t c a siêu âm
- Phương pháp thăm dò không
ch y máu
- Không đ c h i cho cơ th nên
thăm dò đư c nhi u l n đ theo dõi
di n bi n b nh.
- S d ng d dàng và có k t
qu nhanh chóng.
Hình 1.18. Phương pháp n i soi
d. N i soi
khí qu n gia súc
Đ ch n đoán b nh nh t là
b nh đư ng tiêu hoá, hi n nay trong y h c dùng các phương pháp n i soi: soi d dày - tá
tràng, soi đ i tràng, soi h u môn - tr c tràng, soi b ng (hình 1.18)
19
nguon tai.lieu . vn
