Xem mẫu
- Tr êng ®¹i häc thñy lîi
Gi¸o tr×nh
C¬ së kü thuËt bê biÓn
Biªn so¹n: PGS. TS. Vò Minh C¸t
HiÖu ®Ýnh: PGS. TS. Vò Thanh Ca
Hμ néi, th¸ng 5 n¨m 2005
- Lêi nãi ®Çu
Víi sù t¨ng nhanh nhu cÇu sö dông ®a môc tiªu vïng ven biÓn trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y, viÖc hiÓu s©u s¾c dßng ch¶y vïng ven bê, sãng, chuyÓn vËn bïn c¸t vμ t¸c ®éng
t ¬ng hç cña c¸c nh©n tè nμy víi c¸c c«ng tr×nh lμ rÊt quan träng. MÆt kh¸c cã thÓ thÊy
r»ng c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi quan träng nhÊt ®ang diÔn ra trªn d¶i bê biÓn.
ViÖt nam cã trªn 3200 km bê biÓn, hiÓu biÕt qui luËt mét c¸ch cÆn kÏ, khai th¸c vμ
ph¸t triÓn bÒn v÷ng d¶i ven biÓn sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn ®Êt n íc trong sù nghiÖp
c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa.
Cho ®Õn nay, viÖc nghiªn cøu d¶i bê biÓn cña n íc ta ch a ® îc nhiÒu, cã rÊt nhiÒu t¸c
®éng xÊu do c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi ®ang diÔn ra ë d¶i bê biÓn. Chóng ta ch a cã
nguån nh©n lùc cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc ®Ó phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng ®ang diÔn ra trªn d¶i
bê biÓn.
TËp bμi gi¶ng ”NhËp m«n kü thuËt bê biÓn” ® îc viÕt lμ mét ho¹t ®éng n»m trong
khu«n khæ dù ¸n :”N©ng cao n¨ng lùc ®μo t¹o ngμnh kü thuËt bê biÓn” víi môc tiªu
cung cÊp kiÕn thøc cho ng êi häc nh»m khai th¸c vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng d¶i ven biÓn
n íc ta.
TËp bμi gi¶ng gåm 12 ch ¬ng ® îc chia lμm 2 phÇn, phÇn I cung cÊp cho ng êi häc
nh÷ng kiÕn thøc c¬ së vÒ d¶i bê biÓn nh qu¸ tr×nh h×nh thμnh, ph¸t triÓn cña ® êng bê
biÓn vμ c¸c thμnh t¹o cña nã, khÝ t îng biÓn, h¶i d ¬ng häc, thñy triÒu, sãng v.v...
PhÇn 2 sÏ tr×nh bμy s©u h¬n vÒ h×nh th¸i, ®Þa m¹o, nhiÔm bÉn vïng ven biÓn, dßng ch¶y
vμ t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè nμy ®Õn m«i tr êng vμ c¸c gi¶i ph¸p nh»m qu¶n lý bÒn
v÷ng d¶i ven biÓn.
Tμi liÖu tham kh¶o chÝnh ®Ó x©y dùng tËp bμi gi¶ng nμy lμ cuèn :”NhËp m«n kü thuËt
bê biÓn” cña c¸c Gi¸o s vμ c¸n bé gi¶ng d¹y khoa Kü thuËt D©n dông vμ §Þa kü thuËt,
Tr êng §¹i häc c«ng nghÖ Delft (Hμ lan) viÕt lÇn ®Çu n¨m 1982, ®· ® îc n©ng cÊp,
söa ch÷a, cËp nhËt nhiÒu lÇn, lμ gi¸o tr×nh chÝnh thøc gi¶ng d¹y t¹i §¹i häc c«ng nghÖ
Delft .
T¸c gi¶ xin ch©n thμnh c¶m ¬n GS. TS. Marcel Stive, GS. K. d’Angremond, PGS. H.J.
Verhagen ®· ®äc vμ cho c¸c ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u cho tËp bμi gi¶ng nμy.
T¸c gi¶ còng xin ch©n thμnh c¶m ¬n nhμ khoa häc Krystian Pilarczyk, ViÖn Qu¶n lý
n íc vμ c¬ së h¹ tÇng, Bé Giao th«ng c«ng chÝnh Hμ Lan; TS. Randa Hassan, Gi¶ng
viªn kü thuËt bê biÓn, tr êng quèc tÕ vÒ c¬ së h¹ tÇng, qu¶n lý n íc vμ kü thuËt m«i
tr êng, TS. Ad J.F. van der Spek, ViÖn Khoa häc ®Þa chÊt øng dông Hμ lan ®· cung cÊp
tμi liÖu vμ cã nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp quÝ b¸u. Cuèi cïng, xin c¶m ¬n c¸c c¸n bé thuéc
Phßng Hîp t¸c quèc tÕ, §¹i häc c«ng nghÖ Delft (CICAT) ®· gióp ®ì mét c¸ch hiÖu
qu¶ ®Ó t¸c gi¶ hoμn thμnh tËp bμi gi¶ng nμy.
1 http://www.ebook.edu.vn
- Môc lôc
C¬ së kü thuËt bê biÓn
Ch ¬ng 1: më ®Çu
1.1 Kh¸i qu¸t chung vÒ kü thuËt bê biÓn 06
1.1.1 §Þnh nghÜa 06
1.1.2 C¸c nghiªn cøu c¬ b¶n 07
1.2 C¸c thuËt ng÷ chuyªn m«n 09
1.3 C¸c ký hiÖu 40
1.4 §¬n vÞ theo hÖ SI 49
ch ¬ng 2: Tõ sù ra ®êi cña vò trô tíi viÖc h×nh thμnh
® êng bê biÓn
2.1 Më ®Çu 51
2.2 Sù h×nh thμnh cña vò trô, tr¸i ®Êt, ®¹i d ¬ng vμ khÝ quyÓn 51
2.3 CÊu t¹o ®Þa chÊt cña tr¸i ®Êt 52
2.4 Ph©n lo¹i ® êng bê theo quan ®iÓm ®Þa chÊt kiÕn t¹o 59
2.5 § êng bê biÓn ViÖt Nam 64
Ch ¬ng 3: khÝ hËu biÓn
3.1 Më ®Çu 74
3.2 HÖ thèng khÝ t îng 74
3.3 Tõ khÝ t îng ®Õn khÝ hËu 75
3.4 Chu tr×nh tuÇn hoμn n íc 75
3.5 Bøc x¹ mÆt trêi vμ sù ph©n bè cña nhiÖt ®é 77
3.6 Hoμn l u khÝ quyÓn - giã 82
3.7 B¶ng giã Beafort 85
ch ¬ng 4: h¶i d ¬ng häc
4.1 Më ®Çu 88
4.2 HÖ thèng giã 89
4.3 Vμi nÐt vÒ ®¹i d ¬ng 90
4.4 Dßng ch¶y do giã 92
4.5 §éng lùc cña dßng biÓn 93
4.6 TÝnh chÊt cña n íc biÓn 95
4.7 Dßng mËt ®é 97
ch ¬ng 5: Thuû triÒu
5.1 Më ®Çu 98
5.2 Nguån gèc cña thuû triÒu 99
5.3 N íc d©ng 104
5.4 Sãng thÇn 108
5.5 Dao ®éng mùc n íc trong hå do sù thay ®æi cña ¸p suÊt kh«ng khÝ 109
5.6 BiÓu diÔn to¸n häc vÒ thuû triÒu 110
2http://www.ebook.edu.vn
- 5.7 ChÕ ®é triÒu däc bê biÓn ViÖt Nam 117
5.8 §Þnh nghÜa c¸c mùc n íc triÒu 119
ch ¬ng 6: Sãng ng¾n
6.1 Sãng vμ ph©n lo¹i sãng 123
6.2 Sãng ®Òu 125
6.2.1 C¬ häc sãng 125
6.2.2 Tèc ®é truyÒn sãng 130
6.3 Sãng ven bê 133
6.3.1 Më ®Çu 133
6.3.2 HiÖu øng n íc n«ng 133
6.3.3 Sãng khóc x¹ 134
6.3.4 Sãng vì 136
6.3.5 Sãng ph¶n x¹ 139
6.3.6 Sãng nhiÔu x¹ 140
6.3.7 HiÖn t îng n íc d©ng do sãng 141
6.3.8 Sãng leo 141
6.4 Ph©n bè sãng ng¾n vμ dμi h¹n (Ph©n bè sãng theo mÉu vμ tæng thÓ) 142
6.4.1 Ph©n bè sãng ng¾n h¹n (theo mÉu) 143
6.4.2 Ph©n bè sãng dμi h¹n (tæng thÓ) 146
6.4.3 C¸c øng dông cña ph©n bè sãng dμi h¹n 147
6.5 Quan tr¾c sãng 154
6.6 Dù b¸o sãng tõ tμi liÖu giã 155
6.7 Sö dông tμi liÖu ®o ®¹c sãng toμn cÇu 155
6.8 Phæ sãng 159
6.8.1 Phæ chiÒu cao sãng 159
6.8.2 Phæ h íng sãng 160
Ch ¬ng 7: Cöa s«ng vμ cöa vÞnh triÒu
7.1 Sù kh¸c nhau gi÷a cöa vÞnh triÒu vμ cöa s«ng 161
7.2 §Æc tÝnh cöa vÞnh triÒu 161
7.3 ChuyÓn vËn bïn c¸t/ båi l¾ng ë cöa vÞnh triÒu 164
7.4 §Èy nhanh qu¸ tr×nh båi tô 165
7.5 Cöa s«ng vïng triÒu 165
7.6 ChuyÓn ®éng cña dßng bïn 168
7.7 L¹ch triÒu lªn vμ triÒu rót 170
7.8 C¸c cöa s«ng siªu mÆn 171
Ch ¬ng 8: C¸c kiÓu bê biÓn
8.1 Më ®Çu 173
8.2 §Æc ®iÓm bê biÓn c¸t 176
8.2.1 Vïng cöa s«ng 176
8.2.2 B·i triÒu 179
8.2.3 §ång b»ng ven biÓn 180
8.2.4 B·i biÓn 188
8.2.5 Cån c¸t, ®ôn c¸t 190
3http://www.ebook.edu.vn
- 8.2.6 §Çm ph¸ 193
8.2.7 Bê biÓn ® îc che ch¾n 194
8.2.8 Cöa l¹ch triÒu, vÞnh triÒu 195
8.3 § êng bê biÓn chÞu h ëng tréi cña c¸c hÖ sinh th¸i biÓn 196
8.3.1 C¸c ®Çm n íc mÆn 196
8.3.2 Rõng ngËp mÆn 198
8.3.3 HÖ thùc vËt sèng trªn c¸t 200
8.3.4 D¶i san h« 201
8.4 Bê biÓn ®¸ 204
8.4.1 Nguån gèc cña bê biÓn ®¸ 204
8.4.2 Bê ®¸ x©m thùc 206
8.5 C¸c d¹ng bê biÓn cña ViÖt Nam 209
8.5.1 Bê ®¸ vμ san h« 209
8.5.2 D¹ng b·i vïng cöa s«ng 209
8.5.3 D¹ng ®ång b»ng ch©u thæ 209
8.5.4 § êng bê vïng ®Çm ph¸ 209
8.5.5 Cöa vμo vÞnh triÒu 210
8.5.6 §Çm lÇy, rõng ngËp mÆn vμ c¸c loμi cá biÓn 210
Ch ¬ng 9: vÊn ®Ò ¤ nhiÔm vμ dßng mËt ®é
9.1 Më ®Çu 212
9.2 ¤ nhiÔm 212
9.2.1 C¸c lo¹i « nhiÔm 212
9.2.2 C¸c gi¶i ph¸p kiÓm so¸t « nhiÔm 214
9.3 Dßng mËt ®é vïng cöa s«ng 215
9.3.1 Sù thay ®æi ®é mÆn theo thuû triÒu 215
9.3.2 Nªm mÆn 217
9.3.3 HiÖn t îng ph©n tÇng theo ph ¬ng ngang 219
9.3.4 Båi l¾ng trong s«ng 221
9.3.5 Mét sè biÖn ph¸p kiÓm so¸t dßng mËt ®é trong s«ng 222
9.4 Dßng mËt ®é trong c¶ng 224
9.4.1 Båi l¾ng trong c¶ng 232
9.4.2 Bμi to¸n thùc tÕ 232
9.4.3 Gi¶i ph¸p gi¶m ¶nh h ëng dßng mËt ®é trong c¶ng 236
Ch ¬ng 10: H×nh th¸i häc bê biÓn
10.1 Më ®Çu 238
10.2 C¸c qu¸ tr×nh trong vïng sãng vì 240
10.3 ChuyÓn vËn bïn c¸t 241
10.4 Sù thay ®æi vμ tr¹ng th¸i c©n b»ng cña ® êng bê 244
10.5 TÝnh to¸n l îng bïn c¸t ven bê 248
Ch ¬ng 11: Qu¶n lý d¶i ven bê
11.1 Më ®Çu 250
11.2 Nh÷ng thay ®æi mang tÝnh toμn cÇu 251
11.2.1 T¨ng tr ëng d©n sè thÕ giíi 251
4http://www.ebook.edu.vn
- 11.2.2 Sù thay ®æi khÝ hËu vμ mùc n íc biÓn t¨ng 253
11.2.3 NhiÔm bÈn 254
11.3 C¸c hÖ thèng kinh tÕ - x· héi 255
11.4 Sù cÇn thiÕt cña bμi to¸n qu¶n lý 257
11.5 C¸c c«ng cô qu¶n lý 262
11.5.1 Träng sè c¸c quan t©m 262
11.5.2 Bμi to¸n qu¶n lý thùc tÕ 264
11.6 Chung sèng víi tù nhiªn 265
Ch ¬ng 12: C¸c bμi to¸n thùc tÕ vμ c¸c gi¶i ph¸p b¶o vÖ
12.1 Më ®Çu 267
12.2 C¸c d¹ng xãi 267
12.2.1 Xãi do c«ng tr×nh 267
12.2.2 Xãi bê biÓn vμ ®ôn c¸t trong b·o cã n íc d©ng 269
12.2.3 Xãi c¸c vïng ®Êt míi 270
12.2.4 Xãi cöa vÞnh triÒu 271
12.3 Gi¶i ph¸p c«ng tr×nh b¶o vÖ bê biÓn 271
12.3.1 B¶o vÖ khu vùc bÞ xãi do c«ng tr×nh 274
12.3.2 B¶o vÖ b·i biÓn vμ ®ôn c¸t khi b·o n íc d©ng cao 276
12.3.3 B¶o vÖ c¸c vïng ®Êt míi 276
277
12.3.4 æn ®Þnh cöa vÞnh triÒu
12.4 Gi¶i ph¸p phi c«ng tr×nh 277
12.4.1 Nu«i b·i 277
12.4.2 Trång rõng ngËp mÆn 280
Tμi liÖu tham kh¶o 287
5http://www.ebook.edu.vn
- I. Giíi thiÖu chung
1.1 Kh¸i qu¸t chung vÒ kü thuËt bê biÓn
1.1.1 §Þnh nghÜa
Kh«ng cã mét ®Þnh nghÜa chÝnh x¸c vÒ bê biÓn vμ vïng ven biÓn. Vïng ven biÓn phô
thuéc vμo c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi vμ ® îc qui ®Þnh tïy thuéc vμo mçi n íc. Ch¼ng
h¹n vïng cöa s«ng cã ® îc xem lμ vïng ven biÓn hay kh«ng?, m«i tr êng tù nhiªn vμ
x· héi trong vïng ven biÓn mang nÐt ®Æc tr ng g×?v.v... V× vËy, trong mçi tr êng hîp
cô thÓ, sÏ cã mét ®Þnh nghÜa phï hîp nhÊt vÒ vïng ven biÓn. ë mét sè n íc, vïng ven
biÓn ® îc x¸c ®Þnh kh¸ hÑp n»m gi÷a vïng giíi h¹n thuû triÒu lín nhÊt vμ nhá nhÊt.
Tuy nhiªn, mét sè n íc qui ®Þnh vïng ven biÓn réng h¬n, ch¼ng h¹n ®ã lμ vïng sãng
¶nh h ëng ®Õn ®¸y biÓn ë phÝa biÓn vμ giíi h¹n xa nhÊt cña thuû triÒu biÓn vμo hÖ
thèng s«ng ngßi. Mét sè n íc kh¸c l¹i lÊy giíi h¹n vïng nμy n»m gi÷a cao ®é + 10 vμ -
10 m trªn mùc n íc biÓn trung b×nh.
§Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña vïng ven biÓn lμ sù ¶nh h ëng hçn hîp gi÷a m«i tr êng biÓn
vμ lôc ®Þa, gi÷a n íc ngät vμ n íc mÆn, bïn c¸t s«ng vμ bïn c¸t biÓn. §iÒu nμy t¹o nªn
mét vïng víi mét hÖ sinh th¸i ®a d¹ng vμ lμ c¬ héi tèt cho con ng êi.
Nãi tãm l¹i, ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi vïng ven biÓn kh¸ ®a d¹ng, ®«i khi tr¸i ng îc
nhau, trong ®ã quan träng nhÊt lμ sinh ho¹t lμng x·, nu«i trång ®¸nh b¾t thuû s¶n, n«ng
nghiÖp, cÊp n íc, vËn t¶i thñy, b¶o tån c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn vμ vui ch¬i, gi¶i trÝ. ë
Hμ Lan, vai trß quan träng nhÊt cña c¸c d¶i c¸t lμ b¶o vÖ c¸c vïng ®Êt phÝa trong
kh«ng bÞ ngËp n íc. Thªm vμo ®ã viÖc x©y dùng c¸c d¶i bê biÓn phôc vô nghØ m¸t
còng kh«ng kÐm phÇn quan träng. Tuy nhiªn, hai ho¹t ®éng nμy th êng m©u thuÉn víi
nhau. Khi cã nhiÒu ho¹t ®éng cïng diÔn ra ®ång thêi th× tÝnh phøc t¹p sÏ t¨ng lªn.
NÕu ®i s©u nghiªn cøu vïng ven biÓn th× cã thÓ s¬ ®å ho¸ theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau.
C¸c thμnh phÇn trong hÖ thèng cã thÓ ph©n chia thμnh hai nhãm chÝnh: Tù nhiªn vμ
nh©n t¹o. Nhãm nh©n t¹o chÞu sù t¸c ®éng cña con ng êi ® îc ®Æc tr ng bëi c¸c hÖ
thèng c¬ së h¹ tÇng, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi. Cã thÓ thÊy r»ng hai hÖ thèng ®ã cã
mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau vμ v× vËy ®ßi hái c¸c kü s kü thuËt bê biÓn ph¶i cã kiÕn
thøc vÒ hÖ thèng tù nhiªn vïng ven biÓn.
Còng cÇn nhÊn m¹nh r»ng viÖc qu¶n lý bÒn v÷ng vïng bê lμ rÊt cÇn thiÕt. Theo dù b¸o
sÏ cã h¬n 50% d©n sè sèng ë vïng ven biÓn (Vïng ven biÓn trong tr êng hîp nμy ® îc
më réng h¬n). HÇu hÕt c¸c siªu ®« thÞ ®Òu ® îc x©y dùng ven biÓn, ch¼ng h¹n Tokyo,
Jakarta, Th îng H¶i, Hong Kong, Bangkok, Calcutta, Bombay, New York, Buenos
Aires, Los Angeles. Khi thiÕu sù c©n b»ng gi÷a c¸c qu¸ tr×nh tù nhiªn vμ x· héi ë vïng
ven biÓn sÏ dÉn tíi c¸c vÊn ®Ò nh ®ãi nghÌo, « nhiÔm vμ c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c. Nãi
tãm l¹i, t ¬ng lai cña thÕ giíi phÇn lín phô thuéc vμo t ¬ng lai cña vïng ven biÓn.
6 http://www.ebook.edu.vn
- Tãm l¹i, kü thuËt bê biÓn lμ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ kü thuËt liªn quan tíi vïng ven biÓn.
C¸c ho¹t ®éng ®ã bao gåm:
C¸c hÖ thèng, c¸c qu¸ tr×nh vμ ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò
Qu¶n lý th«ng tin vμ c¸c d÷ liÖu
HÖ thèng ho¸ vμ m« h×nh ho¸
Qui ho¹ch, thiÕt kÕ, x©y dùng, vËn hμnh vμ qu¶n lý hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng
HÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p b¶o vÖ hÖ sinh th¸i tù nhiªn.
X¸c ®Þnh c¸c ho¹t ®éng kü thuËt nμo trong nh÷ng t×nh huèng cô thÓ thuéc hÖ thèng bê
biÓn ph¶i ® îc nghiªn cøu lμ vÊn ®Ò rÊt quan träng. C¸c qu¸ tr×nh vïng bê biÓn ® îc
chia thμnh c¸c qu¸ tr×nh tù nhiªn ch¼ng h¹n chuyÓn ®éng cña bïn c¸t vμ c¸c qu¸ tr×nh
kinh tÕ - x· héi vÝ dô qui ho¹ch vμ ph¸t triÓn kinh tÕ vïng ven biÓn. §èi víi kü s lμm
viÖc vïng ven biÓn th× viÖc nghiªn cøu c¸c qu¸ tr×nh tù nhiªn lμ träng t©m. ViÖc nghiªn
cøu c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ – x· héi cã xu h íng ® îc bao gåm trong nghiªn cøu qu¶n lý
tæng hîp vïng bê. §©y lμ c¸c ho¹t ®éng ®a môc tiªu, trong ®ã vai trß chñ ®éng cña kü
s bê biÓn lμ rÊt quan träng.
Nh ®· tr×nh bμy ë trªn, rÊt khã ph©n chia ranh giíi cña vïng ven biÓn. Kh«ng ph¶i
® êng bê lμ ranh giíi ®ã. Tuy nhiªn, vËy vïng bê sÏ lμ ë ®©u? ph¶i ch¨ng ®ã lμ giíi
h¹n ngoμi cña vïng thÒm lôc ®Þa? hay nã ® îc x¸c ®Þnh phô thuéc vμo sù ph¸t triÓn
cña kü thuËt?. ThËm chÝ ranh giíi trong ®Êt liÒn cßn khã x¸c ®Þnh h¬n. Mét con s«ng
chi phèi bê biÓn th«ng qua l îng bïn c¸t vËn chuyÓn ra biÓn. Sù thay ®æi chÕ ®é s«ng
ngßi sÏ t¸c ®éng lËp tøc ®Õn bê biÓn. Do vËy viÖc nghiªn cøu qu¸ tr×nh bê biÓn ph¶i
g¾n víi viÖc nghiªn cøu toμn bé hoÆc phÇn chñ yÕu cña l u vùc s«ng. Hay nãi mét
c¸ch kh¸c, nh÷ng lÜnh vùc mμ ng êi kü s bê biÓn ph¶i quan t©m rÊt réng.
C¸c ho¹t ®éng kü thuËt t¸c ®éng ngμy cμng lín ®Õn bê biÓn v× c«ng nghÖ t¸c ®éng vμo
c¸c qu¸ tr×nh bê biÓn ngμy cμng hiÖn ®¹i (ch¼ng h¹n dïng gi¶i ph¸p n¹o vÐt lμm thay
®æi l îng bïn c¸t ë c¸c ®o¹n bê kh¸c nhau). §iÒu ®ã cÇn cã kiÕn thøc ngμy cμng ®Çy
®ñ vÒ qu¶n lý tæng hîp vïng bê.
C¸c kh¸i niÖm vμ c¸c tõ kho¸ vÒ kü thuËt bê biÓn ch¼ng h¹n nh ®Æt vÊn ®Ò, th«ng tin,
®o ®¹c, m« pháng, c¸c gi¶i ph¸p c«ng tr×nh nh©n t¹o vμ c¸c c¸c gi¶i ph¸p kh¸c v.v...
cÇn ® îc th¶o luËn trong mét ph¹m vi réng lín h¬n.
1.1.2 C¸c nghiªn cøu c¬ b¶n
Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n mμ c¸c kü s bê biÓn ph¶i nghiªn cøu lμ chuyÓn ®éng
cña n íc däc bê biÓn, t¸c ®éng t ¬ng hç gi÷a dßng n íc vμ xãi båi bê vμ b·i biÓn, c¸c
lùc t¹o ra do sãng, giã vμ dßng ch¶y t¸c ®éng lªn c«ng tr×nh. Mét sè vÝ dô ®¬n gi¶n sÏ
tr×nh bμy trong phÇn nμy, nh÷ng vÝ dô kh¸c sÏ tr×nh bμy trong c¸c phÇn sau. Kh¶o s¸t
nh÷ng nh©n tè ®ã h×nh thμnh c¬ së nghiªn cøu kü thuËt bê biÓn.
Kü thuËt bê biÓn ® îc chia thμnh hai phÇn vμ néi dung c¬ b¶n cña mçi phÇn ® îc tr×nh
bμy ë phÇn d íi.
7 http://www.ebook.edu.vn
- C¶ng
C¶ng ® îc con ng êi x©y dùng ®Ó dïng tμu thuyÒn vËn chuyÓn hμng ho¸. Khi x©y
dùng c¶ng th× tÝnh thuËn tiÖn vμ kinh tÕ lμ nh÷ng vÊn ®Ò ® îc quan t©m. Hai vÊn ®Ò nμy
cÇn ® îc xem xÐt ®ång thêi vμ sù hîp t¸c cña c¸c kiÕn tróc sù hμng h¶i vμ nh÷ng ng êi
lμm c«ng t¸c ë c¶ng sÏ gióp cho viÖc lùa chän nh÷ng vÊn ®Ò tèi u nhÊt.
§ êng vμo c¶ng th êng ® îc b¶o vÖ b»ng c¸c ®ª ch¾n sãng. ThiÕt kÕ lo¹i c«ng tr×nh
nμy ® îc tr×nh bμy trong m«n häc:” ThiÕt kÕ ®ª ch¾n sãng”.
Còng cã rÊt nhiÒu c¶ng ® îc x©y dùng ë cöa s«ng nªn sù h×nh thμnh b·i ngÇm vμ luång
tμu vïng cöa s«ng ® îc nghiªn cøu trong c¸c m«n kü thuËt bê biÓn vμ râ rμng m«n häc
nμy cã quan hÖ mËt thiÕt víi kü thuËt trong s«ng. VÊn ®Ò ¶nh h ëng cña dßng mËt ®é
vμ sù thay ®æi nång ®é muèi theo thêi gian ¶nh h ëng tíi qu¸ tr×nh båi l¾ng khu vùc
c¶ng. ë ®©y, Dßng mËt ®é sÏ ® îc xem xÐt trªn quan ®iÓm kü thuËt; lý thuyÕt c¬ b¶n
cña dßng mËt ®é ® îc häc kü h¬n trong m«n häc dßng mËt ®é. §Æc tÝnh cña bïn c¸t
trong c¶ng vμ vïng cöa s«ng lμ vÊn ®Ò rÊt quan träng v× liªn quan tíi vÊn ®Ò n¹o vÐt vμ
¶nh h ëng tíi h×nh th¸i ®Þa m¹o ngoμi cöa s«ng kh¸ xa. ViÖc x©y dùng c¶ng cã quan
hÖ rÊt chÆt chÏ víi c¸c vÊn ®Ò h×nh th¸i bê biÓn vμ kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc xem xÐt mét
trong hai vÊn ®Ò nμy. Mét vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña h×nh th¸i ®Þa m¹o liªn quan tíi
c¶ng lμ vÊn ®Ò båi l¾ng luång tμu vμ ¶nh h ëng cña ®ª ch¾n sãng tíi qu¸ tr×nh thay ®æi
® êng bê.
H×nh th¸i bê biÓn
Nghiªn cøu h×nh th¸i bê biÓn lμ nghiªn cøu t ¬ng t¸c gi÷a sãng, dßng ch¶y víi ® êng
bê. PhÇn lín bê biÓn lμ c¸c bê c¸t vμ nã thay ®æi rÊt lín d íi t¸c ®éng cña sãng giã. Bê
®¸ Ýt chÞu ¶nh h ëng cña c¸c ®iÒu kiÖn sãng giã vμ d êng nh liªn quan tíi c¸c nhμ ®Þa
chÊt nhiÒu h¬n lμ c¸c kü s bê biÓn. Sù biÕn ®æi cña ® êng bê cã thμnh t¹o vËt chÊt
mÞn (bïn, phï sa) còng sÏ ® îc tr×nh bμy trong phÇn cuèi cña m«n häc nμy.
PhÇn lín c¸c bê biÓn ® îc thμnh t¹o bëi c¸t, nªn cã thÓ dù b¸o ® îc sù thay ®æi cña
® êng bê b»ng c¸c m« h×nh to¸n häc. Nh÷ng m« h×nh nμy sÏ ® îc giíi thiÖu trong
m«n häc. Nghiªn cøu s©u h¬n vÒ m« h×nh ® îc tr×nh bμy trong c¸c gi¸o tr×nh vμ s¸ch
liªn quan tíi vËn chuyÓn bïn c¸t ven bê.
Mét c¸ch râ rμng r»ng, muèn ®¸nh gi¸ ® îc sù thay ®æi cña ® êng bê th× chóng ta cÇn
ph¶i hiÓu c¬ chÕ chuyÓn ®éng cña n íc biÓn d íi t¸c ®éng cña sãng vμ c¸c ngo¹i lùc
kh¸c.
Do vËy, nh÷ng kiÕn thøc vÒ c¬ häc chÊt láng, thuû lùc rÊt cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh häc.
Nh÷ng kiÕn thøc kh¸c còng cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu m«n häc nμy. Dßng
ch¶y vïng ven biÓn chÞu ¶nh h ëng cña thuû triÒu mμ thuû triÒu lμ mét d¹ng sãng dμi.
Sãng do giã lμ lo¹i sãng ng¾n. Do vËy trong thuû lùc biÓn, cÇn ph¶i ph©n biÖt râ sãng
dμi vμ sãng ng¾n.
8 http://www.ebook.edu.vn
- Cho ®Õn nay, hiÓu biÕt cña con ng êi vÒ t¸c ®éng cña sãng ng¾n lªn bê c¸t còng ch a
hoμn toμn râ rμng. ChuyÓn ®éng cña bïn c¸t ven bê vμ ngoμi kh¬i lμ nh÷ng nghiªn cøu
hÕt søc quan träng khi nghiªn cøu sù thay ®æi cña bê biÓn. RÊt nhiÒu kÕt qu¶ ®· vμ
®ang nghiªn cøu nh»m c¶i thiÖn c¸c m« h×nh to¸n m« pháng vμ dù b¸o sù thay ®æi cña
® êng bê.
V× rÊt nhiÒu thay ®æi cña ® êng bê ngoμi ý muèn cña con ng êi, nªn c¸c c«ng tr×nh
b¶o vÖ bê lμ rÊt cÇn thiÕt. C¸c c«ng tr×nh nμy, vÒ nguyªn t¾c, lμm chËm t¸c ®éng xÊu
tíi bê biÓn hoÆc lμ gi÷ bê biÓn ë tr¹ng th¸i c©n b»ng. Ch¼ng h¹n, x©y dùng má hμn
vu«ng gãc hoÆc song song víi ® êng bê sÏ lμm gi¶m qu¸ tr×nh xãi lë. Mét gi¶i ph¸p
kh¸c lμ chuyÓn c¸t ë nh÷ng ®o¹n bê båi ®Õn c¸c ®o¹n bê xãi. C¸c lo¹i c«ng tr×nh b¶o
vÖ bê biÓn sÏ ® îc nghiªn cøu trong c¸c m«n häc sau.
Ngoμi ra, hÖ thèng ®ª ch¾n sãng, ® êng vμo c¶ng vμ dßng ch¶y ra biÓn tõ c¸c s«ng
trong néi ®Þa lμ nh÷ng nh©n tè g©y nªn sù thay ®æi cña ® êng bê
1.2 C¸c thuËt ng÷ chuyªn m«n
C¸c thuËt ng÷ nμy ® îc dïng th êng xuyªn trong c¸c m«n häc kü thuËt bê biÓn. Còng
cÇn nhÊn m¹nh r»ng, nghÜa cña c¸c thuËt ng÷ nμy cã thÓ kh¸c víi c¸c thuËt ng÷ th êng
dïng trong cuéc sèng. Tuy nhiªn, c¸c kü s bê biÓn còng cÇn biÕt c¸c biÖt ng÷ (ng«n
ng÷ ®Þa ph ¬ng) cña c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau thuéc kü thuËt bê biÓn. C¸c thuËt ng÷
chuyªn m«n cã thÓ t×m trªn Website:
www.minvenw.nl/projects/netcoast/address/glossary.htm
Frictional erosion by material transported by wind and waves
Abrasion
Sù xãi mßn ma s¸t cña c¸c vËt chÊt do sãng vμ giã
Sù mμi mßn
A rock or clay platform which has been worn by the processes of abrasion
Abrasion platform
ThÒm ®¸ hoÆc ®Êt sÐt h×nh thμnh trong qu¸ tr×nh mμi mßn
ThÒm mμi mßn
That part of the valley side against which the dam is constructed, or the approach
Abutment
embankment in case of bridges which may intrude some distance into the waterway
Hai ®Çu thung lòng n¬i ®Æt ®Ëp (cßn gäi lμ vai ®Ëp), hoÆc lμ trô ®Çu cÇu n¬i cã
Trô chèng, t êng bªn
® êng dÉn lªn cÇu
The accumulation of (beach) sediment, deposited by natural fluid flow processes
Accretion
Qu¸ tr×nh tÝch tô bïn c¸t do dßng ch¶y
Båi l¾ng
A build-up or raising of the river/sea bed due to sediment deposition
Aggradation
Sù n©ng lªn cña ®¸y s«ng do qu¸ tr×nh båi l¾ng bïn c¸t
Båi tô
The course along which the centre line of a channel, canal or drain is located
Alignment
Lμ ® êng trung t©m (tim) s«ng, kªnh t íi, tiªu
§ êng tuyÕn
see longshore
Alongshore
Xem tõ longshore
Däc bê biÓn
A plain bordering a river, formed by the deposition of material eroded from areas of
Alluvial plane
higher elevation
Vïng ®ång b»ng h×nh thμnh do c¸c vËt chÊt mμi mßn tõ vïng cao h¬n ch¶y xuèng
Vïng ®Êt båi tÝch
9 http://www.ebook.edu.vn
- Vertical height of a ground or water surface above a reference level (datum)
Altitude
§é cao theo ph ¬ng th¼ng ®øng so víi mÆt chuÈn
Cao ®é
Half of the peak-to-trough range (or height)
Amplitude
Mét nöa kho¶ng c¸ch gi÷a ch©n vμ ®Ønh liªn tiÕp
Biªn ®é
The maximum slope (measured from the horizon) at which soils and loose
Angle of repose
materials on the banks of canals, rivers or embankments stay stable
Gãc nghiªng lín nhÊt theo ®ã ®Êt ®¸ vμ c¸c vËt chÊt cã thÓ n»m æn ®Þnh trªn m¸i
Gãc nghØ
Having properties that change with changing directions
Anisotropic
Cã tÝnh chÊt thay ®æi khi thay ®æi h íng trong mét m«i tr êng
Kh«ng ®¼ng h íng
Bed forms that occur in trains and that are in phase with and strongly interact with
Antidunes
water-surface waves
Mét d¹ng h×nh th¸i ®¸y s«ng cã d¹ng h×nh sin cïng pha víi sãng trªn mÆt
Sãng c¸t
Layer of stone, concrete or other material to protect the toe of a seawall
Apron
TÊm ®¸, tÊm bª t«ng hoÆc vËt liÖu kh¸c b¶o vÖ ch©n kÌ hoÆc t êng ®øng
TÊm ch¾n
Protective layer on a breakwater or sea wall composed or Armour units
Armour layer
Líp b¶o vÖ ngoμi ®ª ch¾n sãng hoÆc t êng ®øng
Líp b¶o vÖ
Large quarried stone or specially shaped concrete block used as primary protection
Armour unit
against wave action
Mét viªn ®¸ tù nhiªn hoÆc 1 khèi bª t«ng cã h×nh d¹ng ®Æc biÖt ® îc sö dông nh lμ
TÊm b¶o vÖ
líp chèng sãng ngoμi cïng.
Supplementing the natural supply of beach material to a beach, using imported
Artificial
material.
nourishment, beach
replenishment,
recharge, beach
feeding
Bæ sung l îng c¸t mÊt ®i t¹i mét ®o¹n bê biÓn
Nu«i b·i
The three-dimensional irregularities forming the surface of an irregular stone (or
Asperities
rock) subject to wear and rounding during attraction
MÊu cÊu t¹o trªn bÒ mÆt viªn ®¸ hoÆc khèi bª t«ng vμ bÞ mμi nh½n dÇn khi bÞ sãng
MÊu gi¶m sãng
®¸nh
The tidal levels and character which would result from gravitational effects, e.g. of
Astronomical tide
the Earth, Sun and Moon, without any atmospheric influences
Mùc n íc vμ c¸c ®Æc tr ng triÒu do t¸c dông cña lùc träng tr êng cña tr¸i ®Êt, mÆt
TriÒu thiªn v¨n
trêi vμ mÆt tr¨ng bá qua ¶nh h ëng cña khÝ quyÓn.
A ring-shaped coral reef, often carrying low sand islands, enclosing a lagoon
Atoll
D¶i san h« ngÇm cã h×nh vßng cung, th«ng th êng ph¸t triÓn ë ®¶o Ýt c¸t vμ qu©y
§¶o san h« vßng
quanh c¸c ®Çm ph¸
A lessening of the amplitude of a wave with distance from the origin
Attenuation
The decrease of water particle motion with increasing depth; particle motion
resulting from surface oscillatory waves attenuates rapidly with depth, and
practically disappears at a depth equal to a surface wavelength
Sù gi¶m dÇn biªn ®é sãng theo h íng sãng tiÕn hay sù gi¶m chuyÓn ®éng cña h¹t
Sù t¾t dÇn
n íc khi ®é s©u t¨ng dÇn; ChuyÓn ®éng cña h¹t n íc t¹o ra do dao ®éng cña sãng
bÒ mÆt gi¶m nhanh theo ®é s©u vμ hÇu nh t¾t h¼n ë ®é s©u b»ng chiÒu dμi sãng trªn
mÆt
10 http://www.ebook.edu.vn
- The seaward return of water following the up-rush of a wave
Back-rush
Dßng ch¶y ng îc ra biÓn sau khi sãng leo lªn bê
Dån ng îc
The upper part of the active beach above the normal reach of the tides (high water),
Back-shore
but affected by large waves occurring during a high tide
PhÇn phÝa trªn b·i biÓn cao h¬n mùc n íc triÒu c êng b×nh th êng, nh ng chÞu ¶nh
PhÇn trªn bê biÓn
h ëng cña sãng lín trong kú triÒu c êng
The longitudinal profile of the water surface in an open channel where the depth of
Backwater curve
flow has been increased by an obstruction as a weir or a dam across the channel, by
increase in channel roughness, by decrease in channel width or by a decrease of the
bed gradient
§ êng mÆt n íc däc theo kªnh cã ®é s©u t¨ng dÇn khi dßng ch¶y ch¶y qua ®Ëp do
§ êng cong n íc vËt
t¨ng ®é nh¸m hay gi¶m ®é réng s«ng hay gi¶m ®é dèc ®¸y s«ng
(1) The rising grounds bordering a lake, river or sea; of a river or channel,
Bank
designated as right or left as it would appear facing downstream
B
(1) Gê ®Êt cao bao quanh hå, s«ng, biÓn
(2) An elevation of the sea floor of large area, located on a continental (or island)
shelf and over which the depth is relatively shallow but sufficient for safe
navigation; a group of shoals
(2) Mét vïng ®¸y biÓn réng hoÆc thÒm lôc ®Þa cã cao tr×nh cao h¬n xung quanh
(3) A shallow area consisting of shifting forms of silt, sand, mud, and gravel; in
this case usually used with a qualifying word such as “sandbank”, “mudbank”
(4) Vïng n«ng tÝch tô bïn, c¸t, hoÆc sái; Trong tr êng hîp nμy th êng dïng kh¸i
niÖm d¶i c¸t hoÆc d¶i bïn
A submerged or emerged embankment of sand, gravel, or other unconsolidated
Bar
material built on the sea floor in shallow water by waves and currents in front of a
river entrance or and estuary
D¶i c¸t, sái hoÆc c¸c vËt chÊt ch a cè kÕt hoμn toμn n»m ngÇm d íi ®¸y biÓn tÝch tô
C n, doi
l¹i (® îc dån l¹i) do sãng vμ dßng ch¶y tr íc cöa s«ng vμ vÞnh triÒu
A barrage built across a river, comprising a series of gates which when fully open
Barrage
allow the flood to pass without appreciably increasing the flood level upstream of
the barrage
C«ng tr×nh x©y dùng trªn s«ng bao gåm mét lo¹t cèng mμ khi më hoμn toμn cã thÓ
TiÕng ViÖt gäi lμ Ba
th¸o ® îc n íc lò kh«ng lμm t¨ng mùc n íc th îng l u
Ra
The function of a barrier is to control the water level. It consists of a combination of
Barrier
concrete or a steel structure with or without adjacent rockfill
Chøc n¨ng cña vËt ch¾n lμ kiÓm so¸t mùc n íc, cã thÓ lμ c«ng tr×nh bª t«ng hoÆc
V t ch n
c«ng tr×nh thÐp cã ®æ ®¸ hoÆc kh«ng ®æ ®¸
A bar, essentially parallel to the shore, the crest of which is above normal high
Barrier beach
water level; also called offshore barrier and barrier island
D¶i ®Êt mμ cao tr×nh cña nã th êng cao h¬n mùc n íc triÒu c êng b×nh th êng n»m
VËt ch¾n ngoμi biÓn
song song víi bê biÓn; mét sè tμi liÖu gäi lμ ®¶o ch¾n hoÆc nói ch¾n ngoμi kh¬i
Long island, parallel to the shore, mainly consisting of sand, on which sometimes
Barrier island
dunes are formed, behind which intertidal flats exists
§¶o n»m song song bê biÓn chñ yÕu lμ c¸t mμ phÝa trong ®ã lμ b·i triÒu.
§¶o ch¾n
A coral reef parallel to an separated from the coast by a lagoon that is too deep for
Barrier reef
coral growth; generally, barrier reefs follow the coast for long distances, and are cut
through at irregular intervals by channels or passes
11 http://www.ebook.edu.vn
- D¶i san h« n»m song song víi bê biÓn mμ gi÷a chóng lμ vÞnh triÒu kh¸ s©u. Th«ng
§¶o san h«
th êng d¶i san h« ph¸t triÓn kh¸ dμi däc theo bê biÓn vμ bÞ chia c¾t t¹i nh÷ng
kho¶ng c¸ch kh«ng ®Òu bëi c¸c l¹ch s©u.
A massive groyne, or projecting section of seawall normally constructed with its
Bastion
crest above water level.
Lμ má hμn vu«ng gãc víi t êng ®øng víi cao tr×nh ®Ønh cao h¬n mùc n íc
Má hμn
Refers to the spatial variability of levels on the seabed
Bathymetry
Liªn quan tíi sù thay ®æi cao ®é ®¸y biÓn
§é s©u cña biÓn
A recess in the shore or an inlet of the sea between two capes or headlands, not as
Bay
large as a gulf but larger than a cove; see also bight and embayment
VÞnh Chç hâm vμo ë bê biÓn hoÆc cöa biÓn gi÷a 2 mòi ®Êt nh« ra, nhá h¬n gulf, nh ng
lín h¬n cove
A minor sluggish waterway or estuarial creek, tributary to, or connecting other
Bayou
streams or bodies of water; its course is usually through lowlands or swamps,
sometimes called slough
Mét nh¸nh s«ng nhá hoÆc con l¹ch nèi víi c¸c s«ng suèi hoÆc hå kh¸c trong vïng
Con l¹ch
®Êt thÊp h¬n hoÆc vïng ®Êt ngËp n íc, ®«i khi gäi lμ ®Çm lÇy
A deposit of non-cohesive material (e.g. sand, gravel) situated on the interface
Beach
between dry land and the sea (or other large expanse of water) and actively
"worked" by present-day hydrodynamics processes (i.e. waves, tides and currents)
and sometimes by winds
Vïng cÊu t¹o bëi vËt liÖu kh«ng dÝnh kÕt víi nhau (C¸t hoÆc sái) n»m gi÷a biÓn vμ
B·i biÓn
®Êt liÒn vμ chÞu t¸c ®éng m¹nh cña c¸c qu¸ tr×nh ®éng lùc biÓn (sãng, triÒu vμ dßng
ch¶y) vμ giã
The point representing the limit of high tide storm wave run-up (see Fig. 1.1)
Beach crest
§iÓm ®¸nh dÊu giíi h¹n cao nhÊt sãng leo khi triÒu cao gÆp b·o
§Ønh b·i
From the beach crest owl to the limit of sediment movement (see Fig. 1.1)
Beach face
Kho¶ng c¸ch theo chiÒu ngang tõ ®Ønh b·i tíi vïng n íc kh«ng cßn bïn c¸t chuyÓn
§é réng b·i
®éng d íi t¸c ®éng cña sãng n÷a (® êng sãng vì)
The cliff, dune or sea wall looming the land ward limit of the active beach (see Fig.
Beach head
1.1)
Mòi b·i Mám ®¸, doi c¸t nh« ra biÓn
Granular sediments, usually sand or shingle moved by the sea
Beach material
H¹t c¸t chuyÓn ®éng d íi t¸c ®éng c¸c nh©n tè biÓn vμ giã
VËt chÊt b·i biÓn
The shape of the beach in plan; usually shown as a contour line, combination of
Beach plan shape
contour lines or recognizably features such as beach crest and/or still water line
H×nh d¹ng cña b·i ® îc thÓ hiÖn b»ng c¸c ® êng ®ång møc th«ng qua ®ã mμ ph©n
MÆt b»ng b·i
biÖt ® îc ®Ønh b·i, mùc n íc lÆng...
A cross-section taken perpendicular to a given beach contour; the profile may
Beach profile
include the face of a dune or sea wall, extend over the backshore, across the
foreshore, and seaward underwater into the nearshore zone
MÆt c¾t vu«ng gãc víi bê biÓn cã thÓ bao gåm mÆt b·i hoÆc t êng ®øng ® îc tÝnh
MÆt c¾t ngang b·i
c¶ phÇn trong cïng cña b·i + b·i + Vïng n íc n«ng
Supplementing the natural volume of sediment on a beach, using material from
Beach recharge
elsewhere - also known as beach replenishment / nourishment / feeding
Bæ sung thªm c¸t vμo b·i tõ n¬i kh¸c
Nu«i b·i
12 http://www.ebook.edu.vn
- An almost vertical slope along the beach caused by erosion by wave action; it may
Beach scarp
vary in height from a few inches to several feet, depending on wave action and the
nature and composition of the beach
PhÇn bê ®øng bÞ xãi do sãng. Theo chiÒu cao nã thay ®æi tõ vμi cm ®Õn hμng mÐt
Bê dèc b·i
phô thuéc vμo c êng ®é sãng, thμnh phÇn vμ cÊu t¹o cña vËt chÊt b·i
A (mostly vertical) structure of masonry or concrete to protect the backshore from
Beach wall
erosion
T êng bª t«ng hoÆc tre b¶o vÖ bê biÓn
T êng ®øng
Features on a seabed (e.g. ripples and sand waves) resulting from the movement of
Bed forms
sediment over it
H×nh th¸i cña ®¸y biÓn (gîn sãng hoÆc sãng c¸t) khi c¸c vËt chÊt ®¸y chuyÓn ®«ng
H×nh th¸i ®¸y
d íi t¸c ®éng cña sãng, giã t¹o ra
Sediment transport mode in which individual particles either roll or slide along the
Bed load
bed as a shallow, mobile layer a few particle diameters deep.
H×nh thøc chuyÓn ®éng cña bïn c¸t. C¸c h¹t vËt chÊt hoÆc l¨n, nh¶y hoÆc tr ît
Bïn c¸t ®¸y
A (rock) structure on the bed in order to protect the underlying bed against erosion
Bed protection
due to current and/or wave action
Líp b¶o vÖ tr¸nh xãi ®¸y d íi t¸c ®éng cña sãng vμ dßng ch¶y
Líp b¶o vÖ ®¸y
The way in which waves (or currents) transfer energy to the sea bed
Bed shear stress
C¸ch mμ sãng hoÆc dßng ch¶y truyÒn n¨ng l îng vμo ®¸y biÓn
øng suÊt c¾t ®¸y
The economic value of a scheme, usually measured in terms of the cost of damages
Benefits
avoided by the scheme, or the valuation of perceived amenity or environmental
improvements
Gi¸ trÞ kinh tÕ ® îc ®o b»ng lîi Ých mang l¹i cña hÖ thèng (cã thÓ b»ng vËt chÊt cô
Lîi Ých
thÓ hoÆc gi¸ trÞ mang l¹i do c¶i thiÖn m«i tr êng)
A permanently fixed point of known elevation; a primary bench mark is one close
Bench marks
to a tide station to which the tide staff and tidal datum originally are referenced
Mét ®iÓm cè ®Þnh ® îc g¾n cao ®é ®Æt gÇn tr¹m triÒu
§iÓm chuÈn
On a beach: a nearly horizontal plateau on the beach face or backshore, formed by
Berm
the deposition of beach material by wave action or by means of a mechanical plant
as part of a beach recharge scheme
On a structure: a nearly horizontal area, often built to support or key-in an armour
layer
Lμ ®o¹n n»m ngang trªn mÆt b»ng do tù nhiªn t¹o ra (sãng, giã) hoÆc mÆt ph¼ng
C¬
trªn c«ng tr×nh ®Ó ®Æt líp b¶o vÖ.
Rubble mound with horizontal berm of armour stones at about sea-side water level,
Berm breakwater
which is allowed to be (re)shaped by the waves.
Lμ c«ng tr×nh ®¸ cã c¬ n»m ngang phÝa biÓn. H×nh d¹ng cña nã cã thÓ bÞ biÕn d¹ng
§ª ph¸ sãng cã c¬
do t¸c ®éng cña sãng.
Location where a river separates in two or more reaches or branches (the opposite
Bifurcation
of a confluence)
N¬i s«ng ph©n nh¸nh (ng îc víi hîp l u)
Ph©n l u
A bend in a coastline forming an open bay; a bay formed by such a bend
Bight
Chç cong vμo h×nh thμnh vÞnh hë.
Chç lâm vμo
A layer or layers of graded fine stones underlying a breakwater, groyne or rock
Blanket
embankment to prevent the natural bed material being washed away.
Mét líp hoÆc nhiÒu líp ®¸ ® îc xÕp cÊp phèi trong ®ª ph¸ sãng, kÌ hoÆc má hμn
Líp b¶o vÖ
gi÷ kh«ng cho vËt chÊt trong c«ng tr×nh tr«i ra ngoμi
13 http://www.ebook.edu.vn
- A high steep bank or cliff
Bluff
Bê rÊt dèc
Dèc ®øng
A very rapid rise of the tide in which the advancing water presents an abrupt front
of considerable height; in shallow estuaries where the range of tide is large, the
high water is propagated inward faster that the low water because of the greater
Bore
depth at high water; if the high water overtakes the low water, an abrupt front is
presented with the high water crest finally falling forward as the tide continues to
advance; sometimes called eager
Th y tri u Bo Qu¸ tr×nh triÒu lªn rÊt nhanh t¹o ra mÆt tr íc cã chiÒu cao ®¸ng kÓ. ë nh÷ng vïng
cöa s«ng n«ng khi gÆp triÒu cã biªn ®é lín, sãng thuû triÒu d©ng tiÕn vμo bê nhanh
h¬n ë vïng biÓn cã ®é s©u lín h¬n, gÆp vïng n íc n«ng t¹i ch©n triÒu lμm ®é dèc
sãng t¨ng dÇn cho tíi khi sãng ®æ trªn ® êng tiÕn.
A rounded rock on a beach, greater than 250 mm in diameter, larger than a cobble -
Boulder
see also gravel, shingle
§¸ cã kÝch th íc lín h¬n 250 mm bÞ mμi trßn do sãng vμ dßng ch¶y
§¸ cuéi lín
Environmental conditions, e.g. waves, currents, drifts, etc. used as boundary input
Boundary conditions
to physical or numerical models
C¸c th«ng sè nh sãng, dßng ch¶y, dßng tr«i v.v... ® îc sö dông nh ®Çu vμo cña
§iÒu kiÖn biªn
c¸c m« h×nh vËt lý vμ m« h×nh sè
Long wave directly due to the variation in set-down at the breaker line due to wave
Bound long wave
groups
Sãng dμi ® îc t¹o ra do thay ®æi trong qu¸ tr×nh dao ®éng t¹i ® êng sãng vì
Sãng dμi giíi h¹n
A river type with multiple channels separated by shoals, bars and islands
Braided river
Mét d¹ng s«ng nhiÒu nh¸nh ph©n c¸ch víi nhau b»ng c¸c ®¶o, b·i c¸t
S«ng d¹ng d¶i lôa
Failure of the beach head or a dike allowing flooding by tidal action
Breaching
HiÖn t îng vì ®ª hoÆc c¸c c¸c ®ôn c¸t vμ n íc biÓn trμn vμo
Vì
A wave breaking on a shore, over a reef, etc.; breakers may classified into four
Breaker
types:
Spilling breaker; bubbles and turbulent water spill down front face of the wave; the
upper 25 percent of the front face may become vertical before breaking; breaking
generally across over quite a distance;
HiÖn t îng sãng vì
Punging breaker; crest curls over air pocket; breaking is usually with a crash;
smooth splash-up usually follows;
Collapsing breaker; breaking occurs over lower half of wave; minimal air pocket
and usually no splash-up; bubbles and foam present;
Surging breaker; Wave peaks up, but bottom rushes forward from under wave, and
wave slides up beach face with little or no bubble production; water surface
remains almost plane except where ripples may be produced on the beachface
during runback
Sãng vì ë bê biÓn hoÆc trªn c¸c d¶i ®¸ ngÇm. HiÖn t îng vì ®uîc chia thμnh 4 lo¹i
HiÖn t îng vì
nh trªn
Depth of water, relative to still water level at which waves break; also known as
Breaker depth
breaking depth or limiting depth
§é s©u n íc tÝnh tõ ®¸y tíi mùc n íc thiÕt kÕ, t¹i ®ã sãng vì; cßn gäi lμ ®é s©u
§é s©u vì
sãng vì hay ®é s©u giíi h¹n
Maximum ratio of wave height to water depth in the surf zone
Breaker index
TØ sè lín nhÊt gi÷a chiÒu cao sãng vμ ®é s©u n íc t¹i ®iÓm sãng vì
ChØ sè vì
The zone within which waves approaching the coastline commence breaking,
Breaker zone
typically in water depths of between 5 and 10 metres (see Figure 1.1)
Vïng khi sãng tiÕn vμo bê bÞ vì t¹i khu vùc nμy b¾t ®Çu vì, th«ng th êng ë ®é s©u
Vïng sãng vì
tõ 5 m ®Õn 10m (xem h×nh 1.1)
14 http://www.ebook.edu.vn
- Reduction in wave energy and height in the surf zone due to limited water depth
Breaking
ViÖc gi¶m n¨ng l îng vμ chiÒu cao sãng trong vïng sãng vì do ®é s©u nhá
HiÖn t îng vì
A structure protecting a harbour entrance, anchorage or shore area from waves
Breakwater
C«ng tr×nh b¶o vÖ ® êng vμo c¶ng, n¬i neo ®Ëu cña tμu thuyÒn hoÆc vïng bê biÓn
§ª ph¸ sãng
khi chÞu t¸c ®éng cña sãng
Vertically-faced or steeply inclined structure usually built with timber and parallel
Breastwork
to the shoreline, at or near the beach crest, to resist erosion or mitigate against
flooding
C«ng tr×nh th¼ng ®øng hoÆc gÇn thÈng ®øng th êng lμm b»ng gç, song song víi
C«ng tr×nh b¶o vÖ
® êng bê t¹i ® êng sèng cao trªn bê chèng xãi vμ gi¶m n íc trμn
A structure or partition to retain or prevent sliding of the land; a secondary purpose
Bulkhead
is to protect the upland against damage from wave action
C«ng tr×nh chèng tr ît ®Êt vμ b¶o vÖ phÇn ®Êt trªn cao kh«ng bÞ ph¸ huû do sãng
V¸ch ng¨n
Substantial lip or protuberance at the top of the seaward face of a wall, to deflect
Bull nose
waves seaward
PhÇn nh« ra t¹i ®Ønh vÒ phÝa biÓn cña t êng ®øng cã t¸c dông hÊt sãng vÒ phÝa biÓn
Mòi hÊt sãng
A loat; especially a floating object moored to the bottom, to mark a channel,
Buoy
anchor, shoal, rock, etc.
VËt næi ® îc neo xuèng ®¸y ®¸nh dÊu ® êng ®i, c¸c d¶i ®¸ ngÇm, vïng n«ng
Phao
Moving beach material from the up drift to the down drift side or an obstruction to
Bypassing
longshore-drift
VËn chuyÓn c¸t tõ phÝa ® îc båi xuèng phÝa bÞ xãi cña c«ng tr×nh c¾t ngang bê biÓn
The area which drains naturally to a particular point on a river, thus contributing to
Catchment area
its natural discharge
Vïng høng n íc m a h×nh thμnh dßng ch¶y cña mét con s«ng
DiÖn tÝch l u vùc
Concrete box-type structure
Caisson
Lo¹i c«ng tr×nh d¹ng hép b»ng bª t«ng
Thùng chìm
The level to which both tidal levels and water depths are reduced- on most Nautical
Chart datum
charts, this level is that of the predicted lowest astronomical tide level (LAT)
Cao ®é ® îc chän b»ng mùc n íc triÒu thiªn v¨n thÊp nhÊt tÝnh to¸n.
Cao ®é hμng h¶i
A fine grained, plastic, sediment with a typical grain size less than 0.004 mm.
Clay
Possesses electromagnetic properties which bind the grains together to give a bulk
strength or cohesion
H¹t mÞn, dÎo víi cì h¹t th êng nhá h¬n 0.004 mm, cã tÝnh chÊt ®iÖn tõ lμm cho c¸c
§Êt sÐt
h¹t kÕt hîp l¹i víi nhau
Refers to any long-term trend in mean sea level, wave height, wind speed, drift rate
Climate change
etc.
VÊn ®Ò liªn quan tíi xu thÕ t¨ng cña mùc n íc biÓn, chiÒu cao sãng, tèc ®é giã vμ
Thay ®æi khÝ hËu
tèc ®é vËn chuyÓn cña dßng tr«i
The depth at the offshore limit of discernible bathymetric change between surveys.
Closure depth
Practically this is the limit of the cross-shore sediment transport.
Lμ ®é s©u phÝa ngoμi kh¬i cho thÊy sù thay ®æi cña ®Þa h×nh ®¸y biÓn qua c¸c kú
§é s©u lÊp dßng
kh¶o s¸t. Trong thùc tÕ ®©y lμ khu vùc cã vËn chuyÓn bïn c¸t theo h íng vu«ng gãc
víi bê.
General term used to encompass both coast protection against erosion and sea
Coastal defence
defence against flooding
§©y lμ thuËt ng÷ chung chØ c¸c c«ng tr×nh chèng xãi bê vμ n íc trμn
C«ng tr×nh b¶o vÖ bê
15 http://www.ebook.edu.vn
- The natural processes which drive coastal hydro- and morphodynamics (e.g. winds,
Coastal forcing
waves, tides, etc)
C¸c qu¸ tr×nh tù nhiªn chi phèi c¸c qu¸ tr×nh ®éng lùc vμ h×nh th¸i biÓn (Giã, sãng,
C¸c t¶i träng vïng bê
thuû triÒu v.v...)
Collective term covering the action of natural forces on the shoreline, and near
Coastal processes
shore seabed
Thu t ng t ng h p v tác ng t nhiên lên ng b và áy bi n g n b
C¸c qu¸ tr×nh bê biÓn
Some combination of land and sea area, delimited by taking account of one or more
Coastal zone
elements
Sù kÕt hîp gi÷a biÓn vμ ®Êt liÒn víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi trong ®ã
Vïng bê
The development of a strategic, long-term and sustainable coastal defence policy,
Coastline
sometimes also called ‘shoreline management'
management
Ph¸t triÓn c¸c chiÕn l îc b¶o vÖ bÒn v÷ng d¶i ven bê
Qu¶n lý vïng bê
Protection of the land from erosion and encroachment by the sea
Coast protection
B¶o vÖ ®Êt chèng xãi mßn vμ sù tÊn c«ng cña biÓn
B¶o vÖ bê
A rounded rock on a beach, with diameter ranging from about 75 to 250 mm - see
Cobble
also boulder, gravel, shingle
§¸ trßn trªn bê biÓn cã ® êng kÝnh tõ 75 ®Õn 250mm.
Cuéi, sái
A temporary structure enclosing all or part of the construction area so that
Coffer dam
construction can proceed in the dry
C«ng tr×nh t¹m ® îc qu©y kÝn vμ lμm kh« ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh chÝnh
§ª quai xanh
Sediment containing significant proportion of clays, the electromagnetic properties
Cohesive sediment
of which cause the sediment to bind together
Bïn c¸t cã tØ lÖ h¹t sÐt cao. Víi tÝnh ®iÖn tõ cao c¸c h¹t nμy cã thÓ liªn kÕt víi nhau.
Bïn c¸t dÝnh kÕt
Construction of a dam by means of partly the horizontal closure method and partly
Combined closure
the vertical closure method
method
The junction of two or more river reaches or branches (the opposite of a
Confluence
bifurcation)
§iÓm héi tô cña 2 hay nhiÒu nh¸nh s«ng (ng îc nghÜa víi ph©n l u)
Hîp l u
The protection of an area, or particular element within an area, whilst accepting the
Conservation
dynamic nature of the environment and therefore allowing change
B¶o vÖ mét vïng, mét c¸ thÓ trong vïng trong khi thõa nhËn b¶n chÊt n¨ng ®éng
B¶o toμn, b¶o vÖ
cña tù nhiªn víi sù thay ®æi cña nã.
The gradual, slow compression of a cohesive soil due to weight acting on it, which
Consolidation
occurs as water is driven out of the voids in the soil. Consolidation only occurs in
clays or other soils of low permeability
Qu¸ tr×nh nÐn chÆt c¸c h¹t kÕt dÝnh diÔn ra chËm ch¹p do träng lùc b¶n th©n. N íc
Cè kÕt, hîp nhÊt
tho¸t ra trong qu¸ tr×nh nμy. Cè kÕt x¶y ra ®èi víi ®Êt sÐt vμ c¸c ®Êt cã kh¶ n¨ng
thÊm n íc yÕu
A cylindrical sample extracted from a beach or seabed to investigate the types and
Core
depths of sediment layers
An inner, often much less permeable portion of a breakwater, or barrier beach
MÉu h×nh trô lÊy tõ b·i hoÆc ®¸y biÓn ®Ó x¸c ®Þnh lo¹i ®Êt vμ ®é s©u t ¬ng øng
Lâi
Lâi lμ phÇn cã hÖ sè thÊm nhá nhÊt trong ®ª ch¾n sãng vμ c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ bê
Force due to the Earth's rotation, capable of generating currents
Coriolis
Lùc ph¸t sinh do tr¸i ®Êt quay cã kh¶ n¨ng t¹o dßng ch¶y
Lùc Coriolis
16 http://www.ebook.edu.vn
- The outer layer used in a revetment system as protection against external hydraulic
Cover layer
loads
Líp ngoμi cïng cña kÌ chèng l¹i t¶i träng sãng giã
Líp b¶o vÖ
An indented or wavy shoreline beach form, with the regular seaward- pointing parts
Crenulate
rounded rather than sharp, as in the cuspate type
§ êng bê r¨ng c a låi
Mét d¹ng ® êng bê h×nh gîn sãng (r¨ng c a) víi phÇn ®Ønh låi trßn
Highest point on a beach lace, breakwater or sea wall
Crest
§iÓm cao nhÊt trªn bê biÓn, ®ª ph¸ sãng hay t êng ch¾n sãng
§Ønh
Perpendicular to the shoreline
Cross-shore
Vu«ng gãc víi ® êng bê
MÆt c¾t ngang
Concrete superstructure on a rubble mound
Crown wall
C«ng tr×nh bª t«ng n»m trªn ®ª ch¾n sãng cã ch©n b»ng ®¸ héc
T êng ®Ønh
Flow of water
Current
Dßng ch¶y
Dßng ch¶y
Process by which wave velocity is affected by a current
Current-refraction
Qu¸ tr×nh mμ vËn tèc sãng bÞ ¶nh h ëng do dßng ch¶y
Khóc x¹ do dßng ch¶y
Seaward bulge, approximately parabolic in shape, in the beach contours. May occur
Cusp
singly, in the lee of an offshore bulk or island, or as one of a number of similar,
approximately regularly- spaced features on a long straight beach
Chç låi ra phÝa biÓn h×nh parabol, cã thÓ lμ 1 c¸i ë phÝa khuÊt sãng hoÆc nhiÒu c¸i
§Ønh, chám
gÇn t ¬ng tù nhau trªn bê biÓn th¼ng
Form of beach shoreline involving sharp seaward-pointing cusps (normally at
Cuspate
regular intervals) between which the shoreline follows a smooth arc.
Mét d¹ng ® êng bê cã nh÷ng ®iÓm nhän n»m gi÷a c¸c ®o¹n bê h×nh cung ch¬n
§Ønh nhän
Structure built in rivers or estuaries, basically to separate water at both sides and/or
Dam
to retain water at one side
C«ng tr×nh x©y ch¾n ngang s«ng, gi÷ n íc
§Ëp
Any permanent line, plane or surface used as a reference datum to which elevations
Datum
are referred
C¸c ®èi t îng trªn mÆt ®Êt sö dông ®iÓm nμy nh møc so s¸nh
Mèc, mùc chuÈn
Water too deep for waves to be affected by the seabed; typically taken as half the
Deep water
wavelength, or greater
N íc s©u nªn sãng kh«ng bÞ ¶nh h ëng bëi ®¸y. Th«ng th êng lín h¬n hoÆc b»ng
N íc s©u
nöa b íc sãng.
Erosion of dunes by wind action
Deflation
Xãi c¸c ®ôn c¸t do giã
Xãi do giã
see erosion
Degradation
Xem xãi mßn
Suy gi¶m, suy tho¸i
mass (in kg) per unit of volume of a substance;kg/m3
Density
Khèi l îng riªng, mËt ®é.
Dung träng
Phenomenon of relative flow within water due to difference in density; the salt-
Density current
water wedge is a density current when stratification occurs between identifiable
flow masses
Dßng ch¶y trong n íc do cã sù kh¸c nhau vÒ mËt ®é; nªm mÆn lμ dßng mËt ®é khi
Dßng mËt ®é
sù ph©n tÇng x¶y ra gi÷a c¸c khèi n íc cã mËt ®é kh¸c nhau
17 http://www.ebook.edu.vn
- Situation in which wave generation (or wave height)is limited by water depth
Depth-limited
§é s©u t¹i ®ã viÖc t¹o sãng bÞ h¹n chÕ bëi ®é s©u n íc
§é s©u giíi h¹n
Seawalls will often be designed to withstand wave attack by the extreme design
Design storm
storm. The severity of the storm (i.e. return period) is chosen in view of the
acceptable level of risk of damage or failure. A design storm consist of a design
wave condition, a design water level and a duration.
T êng ®øng th êng ® îc thiÕt kÕ chèng chÞu ® îc søc ph¸ ho¹i cña b·o thiÕt kÕ .
B·o thiÕt kÕ
Chu kú lÆp l¹i ® îc chän dùa trªn quan ®iÓm thõa nhËn møc rñi ro x¸c ®Þnh. B·o
thiÕt kÕ bao gåm sãng thiÕt kÕ, mùc n íc vμ thêi ®o¹n thiÕt kÕ.
Usually an extreme wave condition with a specified return period used in the design
Design wave
of coastal works
condition
Th«ng th êng ®iÒu kiÖn sãng cùc h¹n víi chu kú lÆp l¹i x¸c ®Þnh ® îc sö dông
§iÒu kiÖn sãng thiÕt
trong thiÕt kÕ c«ng tr×nh bê biÓn
kÕ
A breakwater without any constructed connection to the shore
Detached breakwater
C«ng tr×nh ph¸ sãng t¸ch rêi khái bê biÓn
§ª ph¸ sãng t¸ch rêi
Process affecting wave propagation, by which wave energy is radiated normal to
Diffraction
the direction of wave propagation into the lee of an island or breakwater
Qu¸ tr×nh t¸c ®éng lªn sù truyÒn sãng theo ®ã n¨ng l îng sãng bÞ ph¸t x¹ vu«ng
NhiÔu x¹
gãc víi h íng truyÒn sãng vμo phÝa khuÊt sãng cña ®¶o hoÆc ®ª ph¸ sãng.
Ratio of diffracted wave height to deep water wave height
Diffraction coefficient
TØ sè gi÷a chiÒu cao sãng nhiÔu x¹ so víi chiÒu cao sãng n íc s©u
HÖ sè nhiÔu x¹
Sometimes written as dyke; earth structure along sea or river in order to protect
Dike
littoral lands from flooding by high water; dikes along rivers are sometimes called
levees
Cã thÓ viÕt Dyke lμ c«ng tr×nh ®Êt däc theo s«ng hoÆc bê biÓn ®Ó b¶o vÖ c¸c vïng
§ª
®Êt duyªn h¶i bÞ n íc trμn. §ª däc s«ng cßn gäi lμ levees
The volume of water per unit of time flowing along a pipe or channel
Discharge
ThÓ tÝch n íc trªn mét ®¬n vÞ thêi gian ch¶y qua mÆt c¾t ngang s«ng hay èng
L u l îng
A long and small channel to convey water for irrigation or drainage
Ditch
Lμ kªnh nhá, dμi chuyÓn n íc t íi hoÆc tiªu
R·nh
A waterway used to divert water from its natural course. The term is generally
Diversion channel
applied to a temporary arrangement e.g. to by-pass water around a dam site during
construction
Kªnh sö dông chuyÓn n íc sang l u vùc kh¸c. Kh¸i niÖm nμy còng ® îc dïng nh
Kªnh chuyÓn n íc
lμ c«ng tr×nh t¹m chuyÓn n íc ra h íng kh¸c ®Ó thi c«ng
Literally ‘of the day’, but here meaning having a period or a ‘tidal day’, i.e. about
Diurnal
24.8 hours
Mét ngμy ®ªm NghÜa thËt lμ ngμy. ë ®©y cã nghÜa chØ nhËt triÒu víi t=24.8 giê
In the direction of the next long shore transport of beach material
Downdrift
Theo h íng chuyÓn ®éng cña vËt chÊt ®¸y däc theo bê biÓn
Tr«i xu«i
see sub-critical flow
Drowned flow
Dßng ch¶y d íi ph©n giíi
Ch¶y ªm
That part of the beach which is uncovered by water (e.g. at low tide). Sometimes
Drying beach
referred to as 'sub-aerial' beach
PhÇn b·i kh«ng cã n íc, cßn gäi lμ 'sub-aerial' beach
B·i biÓn kh«
18 http://www.ebook.edu.vn
- Accumulations of windblown sand on the backshore, usually in the form of small
Dunes
hills or ridges, stabilized by vegetation or control structure
A type of bed form indicating significant sediment transport over a sandy seabed
C¸t tÝch tô do giã phÝa trong mÐp n íc. tån t¹i d íi d¹ng c¸c nói c¸t nhá ® îc cè
§ôn c¸t
®Þnh bëi líp c©y cèi hoÆc c«ng tr×nh khèng chÕ
The ability of a rock to retain its physical and mechanical properties (i.e. resist
Durability
degradation) in engineering service.
Kh¶ n¨ng b¶o tån c¸c tÝnh chÊt c¬ lý cña ®Êt ®¸ (chèng l¹i ph¸ huû) trong kü thuËt
TÝnh bÒn, l©u bÒn
The length of time a wind blows at a particular speed and from the same direction
Duration
during the generation of storm waves
Kho¶ng thêi gian giã thæi víi tèc ®é x¸c ®Þnh theo 1 h íng x¸c ®Þnh trong qu¸ tr×nh
Thêi kho¶ng
t¹o sãng
see dike
Dyke
Short term morphological changes that do not affect the morphology over a long
Dynamic equilibrium
period
Sù thay ®æi h×nh th¸i tøc thêi kh«ng ¶nh h ëng tíi ®Þa m¹o trong thêi kho¶ng dμi
C©n b»ng ®éng
In fluid dynamics, the ratio between the shear stress acting along any plane between
Dynamic viscosity
neighbouring fluid elements and the rate of deformation of the velocity gradient
perpendicular to this plane
Trong ®éng lùc häc chÊt láng, tØ sè gi÷a lùc c¾t t¸c ®éng lªn mét mÆt bÊt kú gi÷a
§é nhít ®éng lùc
c¸c phÇn tö chÊt láng vμ tèc ®é biÕn d¹ng cña gradient vËn tèc theo h íng vu«ng
gãc víi mÆt ph¼ng ®ã
Period when tide level is falling; often taken to mean the ebb current which occurs
Ebb
during this period
Thêi kú n íc triÒu xuèng thÊp víi sù xuÊt hiÖn dßng triÒu rót
N íc rót
Seaward movement of water along a tidal channel
Ebb current
ChuyÓn ®éng h íng ra biÓn cña dßng n íc däc theo l¹ch triÒu
Dßng rót
A vortex type motion of water flowing partly opposite to the main current
Eddy
ChuyÓn ®éng xo¸y cña n íc víi 1 phÇn ng îc víi h íng cña dßng ch¶y chÝnh
Xo¸y
Waves which mainly exist shoreward of the breaker line, and propagate along the
Edge waves
shore. They are generated by the incident waves, their amplitude is a maximum at
the shoreline and diminishes rapidly in a seaward direction
Sãng tån t¹i chñ yÕu phÝa trong ® êng sãng vì vμ truyÒn däc theo ® êng bê. Nã
Sãng biªn
® îc t¹o ra do sãng tíi, biªn ®é cña nã lín nhÊt t¹i ® êng mÐp n íc vμ gi¶m nhanh
ra phÝa ngoμi
Fill material, usually earth or rock, placed with sloping sides and with a length
Embankment
greater than its height. Usually an embankment is wider than a dike
C«ng tr×nh ®Êt hoÆc ®¸ cã m¸i nghiªng, th êng cã ch©n réng h¬n ®ª th«ng th êng
§ª ch©n réng
Animals living in the sediment surface or on the surface of other plants or animals
Epifauna
§éng vËt sèng trªn c¸t, trªn c¬ thÓ ®éng vËt, thùc vËt kh¸c
HÖ ®éng vËt mÆt ®¸y
The wearing away of material by the action of natural forces.
Erosion
Xãi mßn Röa tr«i vËt chÊt bëi c¸c t¸c nh©n tù nhiªn.
An occurrence meeting specified conditions, e.g. damage, a threshold wave height
Event
or a threshold water level
ViÖc x¶y ra trong ®iÒu kiÖn cô thÓ. VÝ dô tæn thÊt, chiÒu cao sãng, mùc n íc tíi h¹n
Tr êng hîp, kh¶
n¨ng, sù kiÖn
19 http://www.ebook.edu.vn
nguon tai.lieu . vn