- Trang Chủ
- Phần cứng
- GIÁO TRÌNH CAD/CAM - PHẦN 1 MÁY TÍNH VÀ NỀN TẢNG CỦA CAD/CAM - CHƯƠNG 2
Xem mẫu
- Chöông 2. COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
Leâ Trung Thöïc
PHAÀN I MAÙY TÍNH – NEÀN TAÛNG CUÛA CAD/CAM
Chöông 2
COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
COÂ
2.1
2.1 Toång quan veà coâng ngheä maùy tính
Thieát bò trung taâm chuû yeáu cuûa CAD/CAM laø maùy tính.
Ñeå hieåu CAD/CAM, ta phaûi laøm quen vaø hieåu veà maùy tính vì noù laø neàn taûng cuûa
CAD/CAM.
Maùy tính laø moät maùy ñieän töû. Noù coù theå thöïc hieän
- Caùc pheùp tính logic vaø soá hoïc
- Xöû lyù döõ lieäu theo chöông trình cho tröôùc
Baûn thaân maùy tính laø phaàn cöùng, coøn caùc chöông trình thì ñöôïc goïi laø phaàn meàm.
phaà phaà
Coù 3 thaønh phaàn cuûa maùy tính
1. Thieát bò xöû lyù trung taâm: CPU
2. Boä nhôù
3. Thieát bò nhaäp, xuaát
Quan heä giöõa 3 thieát bò naøy ñöôïc theå hieän treân hình 2.1
CPU
Thieát bò nhaäp/xuaát Thieát bò
Boä ñieàu khieån
ngoaïi vi
(Maùy in,
maùy
ñoïc,...)
hoaëc boä
Boä tính toaùn soá
nhôù lôùn
Boä nhôù
hoïc vaø logic
(ñóa, baêng)
töø)
Theá giôùi beân
ngoaøi
Hình 2.1. Caáu truùc phaàn cöùng cô sôû cuûa maùy tính
Boä xöû lyù trung taâm (Central Control Unit – CPU) thöôøng goàm hai thaønh phaàn: Boä
Boä
ñieàu khieån (Control Unit) vaø boä tính toaùn soá hoïc vaø logic (Arithmetic Logic Unit -
boä
ALU)
CAD/CAM 17
- Chöông 2. COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
Leâ Trung Thöïc
Boä ñieàu khieån phoái hôïp hoaït ñoäng cuûa taát caû caùc thaønh phaàn khaùc. Noù ñieàu khieån
thoâng tin vaøo vaø ra giöõa maùy tính vaø theá giôùi beân ngoaøi qua thieát bò xuaát - nhaäp, ñoàng
boä vieäc truyeàn tín hieäu giöõa caùc boä phaän khaùc nhau cuûa maùy tính, ra leänh cho caùc boä
phaän khaùc thöïc hieän nhieäm vuï cuûa chuùng.
Boä tính toaùn soá hoïc vaø logic (ALU) thöïc hieän caùc pheùp toaùn logic vaø soá hoïc
Boä tính
(coäng, tröø, nhaân, chia, so saùnh caùc con soá) theo yeâu caàu cuûa chöông trình.
Boä nhôù laø boä löu tröõ döõ lieäu. ÔÛ ñaây caùc döõ lieäu ñöôïc löu ôû daïng caùc chöõ vaø soá coù
Boä
theå truyeàn ñeán ALU hoaëc I/O moät caùch töông öùng ñeå xöû lyù.
Boä nhaäp/xuaát (Input/Output - I/O) laø phöông tieän ñeå maùy tính lieân laïc vôùi theá giôùi
Boä
beân ngoaøi (caùc maùy ñoïc, maùy in, caùc thieát bò giao dieän khaùc).
Maùy tính cuõng coù theå ñöôïc noái vôùi boä nhôù ôû beân ngoaøi nhö baêng töø, ñóa töø, v.v. qua
boä nhaäp xuaát.
Hìønh 2.2 laø hình aûnh moät maùy tính hieän ñaïi vaø caùc thieát bò ngoaïi vi nhö boä löu tröõ,
boä ñoïc phieáu vaø maùy veõ, maùy in.
CAD/CAM 18
- Chöông 2. COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
Leâ Trung Thöïc
Phaàn meàm bao goàm caùc chöông trình ñöôïc löu trong boä nhôù trong hoaëc boä nhôù
boä boä
ngoaøi maùy. Ngöôøi söû duïng phaàn meàm gaùn cho maùy tính nhöõng nhieäm vuï khaùc nhau
theo yeâu caàu cuûa coâng vieäc. Öu ñieåm cuûa maùy tính laø coù khaû naêng thöïc hieän caùc leänh
moät caùch nhanh choùng vaø chính xaùc. Vì nhöõng gì chöùa trong boä nhôù coù theå deã daøng
thay ñoåi neân caùc chöông trình khaùc nhau ñöôïc ñaët trong boä nhôù vaø maùy tính chæ vieäc
duøng chuùng khi caàn thieát.
Duø cho öùng duïng laø gì, maùy tính cuõng chæ thöïc hieän chöông trình baèng caùch xöû lyù döõ
lieäu vaø con soá moät caùch raát ñôn giaûn. Caùc döõ lieäu vaø soá ñöôïc theå hieän trong maùy tính
bôûi caùc tín hieäu ñieän vôùi hai traïng thaùi coù vaø khoâng. Caùch bieåu hieän naøy goïi laø heä
co khoâ
binary (nhò phaân). Caùc soá thaäp phaân quen thuoäc vaø toaøn boä caùc ngoân ngöõ laäp trình coù
theå söû duïng heä nhò phaân ñeå giao tieáp giöõa ngöôøi vaø maùy tính.
2.2.
2.2. CPU
CPU coù hai thaønh phaàn:
Control unit- Boä ñieàu khieån
ALU – Boä tính toaùn soá hoïc vaø logic
Boä
Boä ñieàu khieån
Duøng ñeå ñieàu phoái hoaït ñoäng bôûi chöông trình:
• Nhaän döõ lieäu nhaäp vaøo
• Quyeát ñònh baèng caùch gì vaø bao giôø thì döõ lieäu ñöôïc xöû lyù
• Ñieàu khieån hoaït ñoäng cuûa boä tính toaùn soá hoïc vaø logic
• Ñöa döõ lieäu ñeán boä tính toaùn soá hoïc vaø logic ALU
• Sai khieán ALU phaûi thöïc hieän leänh/haøm gì trong vieäc xöû lyù döõ lieäu vaø keát quûa
löu ôû ñaâu.
Boä
Boä tính toaùn soá hoïc vaø logic ALU:
• Boää tính toaùn soá hoïc: thöïc hieän caùc leänh coäng, tröø, so saùnh döõ lieäu ôû daïng nhò
Bo
Bo
phaân
• Boä tính toaùn logic: duøng ñeå thay ñoåi trình töï thöïc hieän leänh khi ñieàu kieän cho
Boä
tröôùc xaûy ra vaø caùc leänh khaùc nhö chænh lyù döõ lieäu vaø che daáu döõ lieäu cho caùc
pheùp toaùn soá hoïc.
2.3
2.3 Memory
Boä nhôù laø caùc thieát bò löu tröõ ôû daïng nhò phaân vaø ñöôïc toå chöùc thaønh byte. Moãi byte
Boä
thöôøng coù 8 bit. Caùc töø cuûa maùy tính thöôøng coù chieàu daøi 4, 8, 12, 16, 32, 64 bit. Moãi töø
ñeàu coù moät ñòa chæ trong boä nhôù. CPU goïi töø theo ñòa chæ. Thôøi gian tìm ñuùng ñòa chæ
vaø goïi ñuùng noäi dung ra khoûi boä nhôù goïi laø thôøi gian truy xuaát (access time). Thôøi gian
truy xuaát laø moät ñaëc ñieåm quan troïng xaùc ñònh toác ñoä maùy tính. Thôøi gian truy xuaát
cuûa maùy tính vaøo khoaûng töø 10-7s ñeán vaøi micro giaây.
Boä nhôù löu tröõ taát caû caùc leänh vaø döõ lieäu cuûa chöông trình.
Boä nhôù maùy tính coù hai loaïi: chính vaø phuï
chính phuï
Boä nhôù chính: laø moät phaàn cuûa maùy tính vaø ñöôïc gaén tröïc tieáp vaøo CPU vaø ñöôïc
chia ra laøm 3 loaïi: boä nhôù döõ lieäu chính, boä nhôù ñieàu khieån vaø boä nhôù cuïc boä.
CAD/CAM 19
- Chöông 2. COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
Leâ Trung Thöïc
Boä nhôù döõ lieäu chính ñöôïc ñaëc tröng bôûi
Tính chaát raát gaàn vôùi CPU
•
Toác ñoä truy xuaát nhanh
•
Khaû naêng löu tröõ töông ñoái thaáp
•
Giaù thaønh cao so vôùi caùc boä nhôù khaùc
•
Boä nhôù ñieàu khieån thöôøng chöùa caùc chöông trình sieâu nhoû (microprograms) giuùp
Boä
cho CPU thöïc hieän nhieäm vuï nhanh choùng.
Boä nhôù cuïc boä laø caùc thanh ghi laøm vieäc vôùi toác ñoä cao, duøng cho caùc tính toaùn soá
Boä
hoïc vaø logic.
Boä
Boä nhôù phuï.
Caùc chöông trình vaø hoà sô döõ lieäu thöôøng khoâng naèm trong boä nhôù chính maø löu
tröõ treân boä nhôù phuï coù söùc chöùa lôùn hôn vaø ñöôïc naïp leân boä nhôù chính khi caàn. Boä nhôù
chính raát ñaét vaø khaû naêng chöùa raát haïn cheá (haïn cheá vì giaù thaønh cao). Hôn nöõa, nhieàu
pheùp toaùn caàn nhieàu döõ lieäu hôn söùc chöùa cuûa boä nhôù chính trong moät thôøi ñieåm. Thí
duï heä thoáng ñaët veù tröôùc maùy bay coù theå söû duïng nhöõng thoâng tin veà moãi chuyeán bay
(soá gheá, thoâng tin veà khaùch haøng, thôøi gian ñeán, ñi, giaù veù,…). Boä caùc thoâng tin veà
moãi chuyeán bay goïi laø baûn ghi (record) vaø boä caùc baûn ghi taïo neân hoà sô. Thaät khoâng
hieäu quûa chuùt naøo neáu ñöa toaøn boä hoà sô naøy vaøo trong boä nhôù chính treân phöông dieän
xöû lyù soá lieäu, ñaëc bieät khi maø chæ coù moät baûn ghi veà chuyeán bay laø caàn thieát taïi moãi
thôøi ñieåm. Ñeå haïn cheá vaán ñeà naøy, toaøn boä hoà sô ñöôïc löu tröõ treân moät thieát bò phuï vaø
moãi moät baûn ghi rieâng ñöôïc truy xuaát bôûi chöông trình ñaët veù khi caàn. Thieát bò phuï naøy
chính laø boä nhôù phuï vaø coù theå naèm ngoaøi maùy tính, nghóa laø chöông trình vaø döõ lieäu
khoâng naèm tröïc tieáp treân maùy. Coù hai loaïi boä nhôù phuï cô baûn: boä nhôù truy xuaát tuaàn töï
vaø boä nhôù truy xuaát ngaãu nhieân.
Boä nhôù truy xuaát tuaàn töï coù ñaëc ñieåm laø ñeå ñoïc moät baûn ghi (record) trong hoà sô
Boä
noù phaûi ñoïc taát caû baûn ghi tröôùc ñoù neân coù toác ñoä ñoïc thaáp nhöng giaù thaønh thaáp. Thí
duï caùc baêng töø nhö kieåu baêng audio, videùo.
Boä nhôù truy xuaát ngaãu nhieân coù ñaëc ñieåm laø moãi baûn ghi ñöôïc ñònh vò vaø ñoïc ngay
Boä
töùc thì maø khoâng caàn ñoïc caùc baûn ghi khaùc, neân coù toác ñoä truy xuaát nhanh, nhöng coâng
ngheä phöùc taïp hôn, giaù thaønh cao hôn. Thí duï caùc ñóa töõ , ñóa CD.
Heä thoáng maùy tính coù xu höôùng duøng caû hai loaïi boä nhôù treân ñeå lôïi duïng caû hai öu
ñieåm cuûa chuùng.
2.4
2.4 INPUT/OUTPUT – Boä xuaát nhaäp
Muïc ñích cuûa vieäc xuaát nhaäp trong maùy tính laø ñaûm baûo vieäc keát noát vôùi caùc thieát
bò ngoaïi vi ñöôïc duøng trong heä thoáng maùy tính. Nhö teân goïi cho thaáy noù coù hai chöùc
naêng: ñoïc chöông trình vaø döõ lieäu vaøo maùy tính vaø ñöa keát quûa tính toaùn vaø xöû lyù ra
thieát bò ngoaïi vi. Khi ñöa chöông trình vaø döõ lieäu vaøo maùy tính boä phaän xuaát nhaäp phaûi
dòch caùc tín hieäu vaøo, giöõ chuùng taïm thôøi cho ñeán khi chuùng ñöôïc ñaët trong boä nhôù
hoaëc vaøo CPU.
Caùc thieát bò ngoaïi vi
Caù
Trong caùc öùng duïng maùy tính truyeàn thoáng (tính toùan khoa hoïc hay kyõ thuaät, xöû lyù
soá lieäu kinh doanh, hoã trôï saûn xuaát), maùy tính phaûi giao tieáp ñöôïc vôùi con ngöôøi thoâng
CAD/CAM 20
- Chöông 2. COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
Leâ Trung Thöïc
qua thieát bò ngoaïi vi. Baûng 2.1 laø danh saùch moät soá caùc thieát bò ngoaïi vi hieän ñaïi vaø coå
ñieån ñöôïc duøng trong caùc öùng duïng truyeàn thoáng naøy.
Baûng 2.1 Thieát bò ngoaïi vi duøng ñeå xuaát nhaäp vaøo maùy tính
Baû Thieá
1. Card Readers - Thieát bò ñoïc phieáu - coù 2 loaïi
1.
- The Brush Reader – Thieát bò ñoïc kieåu choåi queùt
- The photoelectric reader - Thieát bò ñoïc quang ñieän
2. Card punches – Thieát bò ñuïc phieáu.
2.
Thieát bò thöù nhaát vaø thöù hai thöôøng keát hôïp vôùi nhau ñeå taïo thaønh moät thieát bò
rieâng
3. Magnet Tape Units - Thieát bò ñoïc kieåu baêng töø
3.
4. Punched Tape reader - Thieát bò ñoïc baêng loã
4.
5. Paper Tape Punche - Thieát bò ñuïc baêng giaáy
5.
6. Input devices - Thieát bò nhaäp kieåu phím
6.
7. Keypunch = electromechanical keyboard – baøn phím kieåu ñieän cô
7. electromechanical
electromechanica
8. Key-to-Tape Unit = electronic typewriter device – Thieát bò ñaùnh maùy ñieän töû
8. Key-to-
9. Alphanumeric Display = Typewriter like keyboard + display screen – Thieát bò
9.
ñaùnh chöõ coù maøn hình
10. Teleprinter = electromechanical or electronic typewriter keyboard + hard -
10.
copy printing device – Thieát bò ñaùnh chöõ kieåu ñieän cô hay ñieän töû coù maùy in baûn sao
cöùng
11. Magnetic Ink Character Recognition (MICR): thieát bò ñieän töû duøng ñeå bieân dòch
11.
tín hieäu daïng soùng cuûa caùc kyù töï rieâng bieât. Coâng ngheä naøy duøng trong coâng nghieäp
ngaân haøng ñeå t¨aêng naêng suaát kieåm tra vaø phaân phoái tieàn (slips). Thieát bò coù khaû naêng
ñoïc 1600 taøi lieäu trong moät phuùt.
12. Optical Character Recognition (OCR)
12. Optical
Thieát bò ñoïc coù troáng cô khí duøng quay taøi lieäu qua maùy ñoïc quang hoïc. Nguoàn aùnh
saùng vaø heä thaáu kính coù theå phaân bieät caùc maãu kyù töï. Caùc maãu kyù töï naøy chuyeån
thaønh caùc xung ñieän, vaø caùc xung ñieän naøy seõ ñöôïc dòch thaønh kyù töï. OCR phaûi ñöôïc
laäp trình ñeå ñoïc caùc kyù töï khaùc nhau, thaäm chí chöõ vieát baèng tay. Toác ñoä truyeàn döõ
lieäu coù theå ñaït 3600 baud (bit per second)
13. Optical Mark Reader.
13.
Thieát bò ñoïc coù theå caûm nhaän ñöôïc vò trí vaät lyù cuûa caùc kyù hieäu treân taøi lieäu. Vò trí
seõõ ñöôïc so saùnh vôùi kyù töï töông öùng ñaõ ñöôïc xaùc ñònh töø tröôùc. Caùc daáu hieäu coù theå
ñöôïc ñoïc töø caùc phieáu loã 80 doøng hay caû trang taøi lieäu. Toác ñoä truyeàn döõ lieäu phuï
thuoäc vaøo maùy caáp lieäu. Toác ñoä 1500 trang/phuùt laø thöôøng. Nhieàu phöông phaùp thöû
tieâu chuaån, thí duï nhö Scholastic Aptitude Test (SAT) duøng kyõ thuaät ñoïc daáu quang
hoïc ñeå phaân loaïi caùc caâu traû lôøi caùc caâu hoûi trong nhaø tröôøng trong vieäc thi traéc
nghieäm veà khaû naêng cuûa hoïc sinh.
14. Optical Bar Code Readers (OBR)
14.
Thieát bò naøy caûm nhaän ñöôïc hình daïng caùc thanh ñaäm nhaït ghi treân saûn phaåm vaø so
saùnh vôùi caùc kyù töï ñöôïc xaùc ñònh tröôùc. Moät OBR coù theå ñoïc 50 – 400 char/s vaø toác ñoä
chæ phuï thuoäc vaøo khaû naêng cuûa ngöôøi thao taùc treân caùc saûn phaåm ñöôïc queùt.
15. Line printer – Thieát bò in töøng doøng
15.
CAD/CAM 21
- Chöông 2. COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
Leâ Trung Thöïc
ÔÛ caùc phoøng xöû lyù döõ lieäu, khoái löôïng xuaát ra nhieàu ñeán noãi ñuû ñeå söû duïng maùy in
toác ñoä cao. Caùc thieát bò naøy coù theå in 1000 doøng trong moät phuùt ( vaø 80 - 132 kyù töï
trong moät doøng). Thieát bò hieän ñaïi gaàn ñaây laø maùy in cao toác söû duïng kyõ thuaät laser vaø
xerography ñeå ñaït toác ñoä in 10.000 doøng/phuùt.
2.5
2.5 Bieåu dieãn döõ lieäu.
Caùc heä thoáng maùy tính phuï thuoäc vaøo khaû naêng bieåu dieãn vaø xöû lyù caùc kyù hieäu. Khi
chuùng ta giao tieáp vôùi maùy tính vaø caùc thieát bò ngoaïi vi, döõ lieäu vaø chöông trình phaûi
ñöôïc bieán thaønh moät taäp nhöõng kyù hieäu maø heä thoáng coù theå bieân dòch ñöôïc. Caùc kyù
hieäu ñöôïc maùy tính duøng laø döïa treân caùc tín hieäu ñieän vôùi hai traïng thaùi. Ñôn vò döõ
lieäu nhoû nhaát laø bit. Noù coù hai giaù trò laø ON vaø OFF (1 hoaëc 0). Bit ñöôïc saép xeáp
thaønh töøng nhoùm vaø tuøy theo traät töï cuûa caùc bit, nhoùm coù theå duøng ñeå moâ taû caùc kyù
hieäu nhö soá, chöõ. Baèng caùch saép xeáp caùc soá vaø chöõ, thoâng tin hoaëc chöông trình coù
theå ñöôïc lieân laïc vaøo, ra trong maùy tính.
Muïc tieâu cuûa caùc thieát bò ngoaïi vi trong baûng 2.1 laø ñeå thöïc hieän quùa trình trao ñoåi
giöõa caùc kyù töï (soá vaø chöõ) vôùi caùc ñôn vò cô sôû cuûa döõ lieäu (bit).
Heä ñeám nhò phaân
Heä
Bit hoaëc soá nhò phaân laø ñôn vò döõ lieäu cô sôû maø moät maùy tính heä nhò phaân deã thích
nghi vì chæ coù 2 traïng thaùi 0 hoaëc 1.
Ñeå bieåu dieãn moät soá ôû heä ñeám nhò phaân, duøng coâng thöùc
F = an2n + an-12n-1+... + a222+ a121+ a020
trong ñoù ai = 1 hoaëc 0
Thí duï: Soá 5 ñöôïc bieåu dieãn nhö sau
0x23 + 1 x 22 + 0x 21 + 1 x 20
= 0 x 8 +1 x 4+ 0 x 2 + 1 x 1 = 5
= 0101
Baûng 2.2: 10 soá heä thaäp phaân ñöôïc bieåu dieãn ôû daïng heä nhò phaân.
Nhò phaân Thaäp phaân
23 22 21 20
0000 0
0001 1
0010 2
0011 3
0100 4
01 0 1 5
0110 6
0111 7
1000 8
10 01 9
Neáu söû duïng soá bít hôn 4 ta coù theå bieåu dieãn ñöôïc nhöõng soá lôùn hôn cuûa heä thaäp
phaân.
CAD/CAM 22
- Chöông 2. COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
Leâ Trung Thöïc
Ñeå bieåu dieãn soá lôùn hôn 9 söû duïng heä nhò thaäp phaân BCD ( Binary - Coded
Decimal). Heä naøy ñöôïc giaûi thích trong baûng 2.3 ñoàng thôøi vôùi 2 sô ñoà maõ hoùa thoâng
duïng khaùc .
Baû
Baûng 2.3. Caùc sô ñoà maõ hoùa heä nhò phaân thoâng duïng
Heä ñeám nhò phaân cuûa caùc soá thaäp phaân BCD (Binary-Coded Decimal)
Heä (Binary-
Heä naøy söû duïng 7 bít. 6 bít daàu duøøng bieåu dieãn baûn thaân döõ lieäu (baûng chöõ caùi, chöõ soá, kyù töï
chuyeân duøng). Vò trí cuûa bít cuoái cuøng duøng ñeå kieåm tra tính chaün - leû. 4 bít ñaàu goïi laø bít soá vaø ñöôïc
gaùn cho caùc ñôn vò 1, 2, 4, 8, ..... Baèng caùch phoái hôïp caùc bít naøy, coù theå bieåu dieãn caùc soá töø 0 ñeán 9. Bít
thöù 5 vaø thöù 6 goïi laø bit vuøng. Caùc bit vuøng naøy ñeàu baèng 0 khi bieåu dieãn chöõ soá. Phoái hôïp bit vuøng vaø
bit soá duøng ñeå maõ hoùa caùc kyù töï chuyeân duøng vaø chöõ caùi.
Heä
Heä ñeám EBCDIC
Theo heä naøy soá löôïng caùc chöõ soá lôùn nhaát coù theå ñöôïc maõ hoùa laø 2n, n - soá bit. Thí duï heä BCD
(Binary Coded Decimal) cho 26 = 64 khí töï khaùc nhau. Heä EBCDIC (Extended Binany-Coded Decimal
Interchange Code) söû duïng maõ 8 bit coäng vôùi bít chaün le.û Thaønh thöû coù theå bieåu dieãn tôùi 256 kyù töï khaùc
nhau. Caùc kyù töï naøy bao goàm chöõ caùi, chöõ thöôøng, soá, nhieàu kyù töï ñaëc bieät vaø caùc kyù töï ñieàu khieån thieát
bò nhaäp - xuaát
ASCII
ASCII ( American Standard Code for Information Interchange).
Heä duøng cho vieäc truyeàn thoâng töø xa ñeå ñôn giaûn hoùa söï lieân laïc giöõa maùy vôùi maùy vaø heä thoáng vôùi
heä thoáng. Heä naøy duøng 7 bit, ñaûm baûo kieåu maãu 128 bit ñeå bieåu dieãn caùc kyù töï.
2.6.
2.6. Caùc ngoân ngöõ laäp trình maùy tính.
Ñeå coù theå thöïc hieän caùc nhieäm vuï tính toaùn vaø xöû lyù döõ lieäu, phaûi taïo ra ngoân ngöõ
maø maùy coù theå hieåu ñöôïc. Tuy nhieân vieäc vieát vaø ñoïc caùc chöông trình döôùi daïng maõ
nhò phaân laø cöïc kyø khoù khaên cho caùc laäp trình vieân. Hôn nöõa, caùc maùy khaùc nhau laïi söû
duïng ngoân ngöõ khaùc nhau. Ñeå ñôn giaûn hoùa nhieäm vuï laäp trình ngöôøi ta söû duïng ngoân
ngöõ caáp cao. Taát caû coù 3 caáp ngoân ngöõ maùy tính:
1. Ngoân ngöõ maùy (Machine language)
2. Ngoân ngöõ Assembly (Assembly language)
3. Caùc ngoân ngöõ cao caáp ñònh höôùng thuû tuïc (Procedure - Oriented high - level
languages)
Ngoân ngöõ maùy vaø Assembly
Ngoân ngöõ maø maùy tính söû duïng thì ñöôïc goïi laø ngoân ngöõ maùy. Noù ñöôïc vieát döôùi
ngoâ
daïng nhò phaân. Chöông trình goàm coù maõ pheùp toaùn vaø toaùn töû. Vieát chöông trình baèng
ngoân ngöõ maùy raát khoù vaø maát nhieàu thôøi giôø.
ngoâ
Ñeå giaûm khoù khaên, duøng ngoân ngöõ töôïng tröng (symbolic) Assembly. Assembly laø
ngoâ Assembly
ngoân ngöõ laäp trình caáp thaáp. Ngöôøi laäp trình phaûi bieát raát roõ veà maùy tính vaø thieát bò
ñöôïc laäp trình. Ngoân ngöõ caáp thaáp coù öu ñieåm laø cho pheùp maùy thöïc hieän nhanh choùng
meänh leänh nhöng coù nhöôïc ñieåm laø khoù vieát caùc chöông trình lôùn cho caùc öùng duïng
khaùc nhau maø laïi söû duïng maùy tính khaùc nhau.
Chöông trình duøng ngoân ngöõ Assembly phaûi bieán thaønh ngoân ngöõ maùy tröôùc khi
maùy tính thöïc hieän noù. Vieäc naøy ñöôïc thöïc hieän bôûi moät chöông trình goïi laø
CAD/CAM 23
- Chöông 2. COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
Leâ Trung Thöïc
Assembler. Assember laáy chöông trình ñöôïc vieát baèng ngoân ngöõ Assembly thöïc
hieän söï bieán ñoåi caàn thieát vaø taïo ra 2 chöông trình môùi:
- Chöông trình vieát baèng ngoân ngöõ maùy
- Chöông trình lieät keâ Assembly
Chöông trình lieät keâ Assembly cho thaáy caùc höôùng daãn mnemonic (giuùp nhôù) vaø
ngoân ngöõ maùy töông ñöông vaø baát kyø loãi gì maø chöông trình goác coù.
Ngoân ngöõ caáp cao
Ngöôïc laïi vôùi ngoân ngöõ caáp thaáp, ngoân ngöõ caáp cao laø ngoân ngöõ ñònh höôùng thuû
tuïc. Noù khoâng phuï thuoäc maùy tính ñöôïc söû duïng.
Ngoân ngöõ caáp cao goàm caùc töø leänh gioáng tieáng Anh vaø caùc kyù hieäu toaùn hoïc quen
thuoäc. Moãi caâu leänh vieát baèng ngoân ngöõ caáp cao baèng nhieàu leänh vieát baèng ngoân ngöõ
maùy goäp laïi. Ñeå minh hoïa söï khaùc bieät giöõa caùc ngoân ngöõ ta haõy xem ñoaïn trích cuûa
moät chöông trình coù cuøng noäi dung nhö nhau ñöôïc theå hieän treân caùc hình 2.5, 2.6, 2.7.
Ñoan chöông trình vieát baèng ngoân ngöõ maùy:
Ñòa chæ Noäi dung 5 00000000 11 00010011
0 00100001 6 00000110 12 00000101
1 01000000 7 00001010 13 11000010
2 00000000 8 01111110 14 00001000
3 00010001 9 00010010 15 00000000
4 01100000 10 00100011 16 01110110
Hình 2.5 Ñoaïn chöông trình vieát baèng ngoân ngöõ maùy
Hình
Ñoaïn chöông trình vieát baèng ngoân ngöõ Assembly
LX1 H, BLK1 ;Memory pointer 1 = Start of block 1
LX1 D, BLK2 ;Memory pointer 2 = Start of block 2
MV1 B, COUNT ;Count = Length of blocks
TRANS: MOV A, M ;Get element of block 1
STAX D ;Move element to block 2
INX H
INX D
DCR B
JNZ LOOP
HLT
Hình 2.6. Moät phaàn cuûa chöông trình vieát baèng ngoân ngöõ Assembly
Hình
Ñoaï
Ñoaïn chöông trình vieát baèng ngoân ngöõ caáp cao FORTRAN
Baèng ngoân ngöõ caáp cao, cuøng noäi dung treân hình 2.5 vaø 2.6 coù theå ñöôïc vieát nhö sau
DO 100 I = 1,10
100 BLK1 (I) = BLK2 (I)
Hình 2.7. Ñoaïn chöông trình vieát baèng ngoân ngöõ caáp cao FORTRAN
Hình
CAD/CAM 24
- Chöông 2. COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
Leâ Trung Thöïc
Öu ñieåm cuûa ngoân ngöõ caáp cao:
- Laäp trình khoâng caàn phaûi bieát ngoân ngöõ maùy
- Chöông trình ñöôïc vieát nhö thuaät toùan gioáng tieáng Anh ñeå giaûi baøi toaùn
Gioáng nhö ngoân ngöõ Assembly, ngoân ngöõ cao caáp cuõng ñöôïc bieán thaønh ngoân ngöõ
maùy. Chöông trình thöïc hieän vieäc bieán ñoåi naøy goïi laø Compiler. Compiler (bieân dòch)
Compiler
laøm chöông trình vieát baèng ngoân ngöõ caáp cao bieán thaønh ngoân ngöõ maùy. Neáu coù loãi seõ
ñöôïc noù phaùt hieän vaø in ra.
Coù nhieàu ngoân ngöõ caáp cao. Baûng 2.4 lieät keâ moät soá ngoân ngöõ cao caáp thoâng duïng
duøng trong kinh doanh vaø kyõ thuaät.
Baûng 2.4 Baûng moät soá ngoân ngöõ caáp cao thoâng duïng
Baû
duøng trong kinh doanh vaø kyõ thuaät.
FORTRAN : Do vieát taét cuûa chöõ FORmula TRANslation. Ñaây laø moät trong nhöõng
FORTRAN
ngoân ngöõ caáp cao giaø coãi vaø thoâng duïng nhaát. FORTRAN ñöôïc phaùt trieån vaøo giöõa
nhöõng naêm 1950 chuû yeáu duøng cho caùc nhaø khoa hoïc, kyõ sö vaø toùan hoïc, song cuõng coù
theå duøng cho moät soá öùng duïng kinh doanh.
COBOL
COBOL
Do vieát taét cuûa chöõ Common Business-Oriented Language, phaùt trieån vaøo khoaûng naêm
1959 vaø trôû thaønh moät ngoân ngöõ maùy tính chính cho caùc öùng duïng xöû lyù döõ lieäu kinh
doanh. Tuy nhieân COBOL khoâng theå duøng ñeå giaûi caùc baøi toaùn khoa hoïc gioáng nhö
FORTRAN ñöôïc.
BASIC
Do vieát taét cuûa chöõ Beginner’s All-purpose Instruction Code. Phaùt trieån vaøo naêm 1960
taïi ñaïi hoïc Darmouth vôùi muïc ñích laø deã hoïc laäp trình. Chæ caàn vaøi giôø laø hoïc ñöôïc
phaàn Caên baûn cuûa ngoân ngöõ naøy. Ñaây laø ngoân ngöõ laäp trình theo kieåu töông taùc tröïc
tieáp vôùi maùy tính qua vieäc hoûi ñaùp. Moãi doøng leänh sau khi vieát xong ñöôïc maùy bieân
dòch ngay, do ñoù ngöôøi vieát coù theå bieát ngay loãi khi laäp trình.
APL
APL
Do vieát taét cuûa chöõ A Programming Language, ñöôïc thieát keá ñeå giaûi quyeát vaán ñeà
töông taùc, cho pheùp xaùc ñònh nhöõng thuaät toaùn phöùc taïp moät caùch hieäu quûa. Caáu truùc
döõ lieäu sô caáp trong APL laø ôû daïng saép haøng (array), vaø moät boä môû roäng caùc toaùn töû
saép haøng (array operators) ñöôïc ñaûm baûo.
RPG
Do chöõ Report Program Generator laø ngoân ngöõ ñöôïc thieát keá ñeå vieát chöông trình in
caùc baùo caùo, ñöôïc duøng roäng raõi trong kinh doanh ñeå caäp nhaät döõ lieäu, phaân tích vaø
xuaát ra caùc hoà sô vaø baùo caùo.
PL/1
Laø ngoân ngöõ laäp trình thoâng duïng, ñöôïc thieát keá ñeå dung hoøa giöõa ngoân ngöõ
FORTRAN vaø ngoân ngöõ kinh doanh. Ngoân ngöõ naøy raát linh hoaït vaø ñöôïc nhieàu ngöôøi
söû duïng.
CAD/CAM 25
- Chöông 2. COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
Leâ Trung Thöïc
PASCAL – Laø ngoân ngöõ caáp cao, ñöôïc phaùt trieån trong nhöõng naêm ñaàu cuûa thaäp kyû
1970 vaø mang teân cuûa nhaø toaùn hoïc Phaùp BLAISE PASCAL. Ngoân ngöõ cho pheùp laäp
trình deã daøng vaø hieäu quûa treân caùc maùy tính hieän ñaïi.
2.5.
2.5. Heä ñieàu haønh maùy tính
Trong quùa trình tieán hoùa cuûa heä thoáng maùy tính, moät trong nhöõng vaán ñeà caàn giaûi
quyeát laø laøm sao ñeå ñieàu haønh heä thoáng deã daøng. Coù raát nhieàu thaønh töïu coâng ngheä ñaõ
ñaït ñöôïc trong vieäc naâng cao hieäu quûa cuûa maùy tính vaø söû duïng ñöôïc deã daøng hôn. Thí
duï, trong nhöõng heä thoáng cuõ CPU vaø thieát bò xuaát nhaäp khoâng theå hoaït ñoäng ñoäc laäp,
nghóa laø CPU phaûi nghæ khi thieát bò xuaát nhaäp truyeàn döõ lieäu ñeán vaø ra khoûi boä nhôù.
Trong caùc heä thoáng maùy tính hieän ñaïi, thieát bò xuaát nhaäp vaø CPU coù theå hoaït ñoäng
ñoàng thôøi vaø heä thoáng maùy tính hoaït ñoäng hieäu quûa hôn. Trong phaàn naøy chuùng ta seõ
xem xeùt moät soá kyõ thuaät laøm maùy tính hoaït ñoäng deã hôn, nhanh hôn, hieäu quûa hôn.
Heä thoáng ñieàu khieån xuaát nhaäp vaø heä ñieàu haønh.
Hoaït ñoäng xöû lyù xaûy ra ñoàng thôøi vôùi vieäc nhaäp döõ lieäu vaøo nhôø caùc keânh xuaát
nhaäp vaø nhôø heä thoáng ñeäm (buffering system).
Moät vaán ñeà nöõa laø söï töông taùc (interaction) cuûa moät coâng vieäc caàn ít thôøi giôø ôû
CPU nhöng laïi caàn nhieàu thôøi giôø ôû thieát bò nhaäp/xuaát vôùi nhöõng coâng vieäc caàn ít
thôøi giôø ôû thieát bò nhaäp/xuaát nhöng laïi caàn söû duïng nhieàu thôøi giôø ôû CPU hôn. Ñeå
giaûi quyeát vaán ñeà naøy ngöôøi ta ñaõ ñaët caû hai coâng vieäc vaøo boä nhôù ñoàng thôøi vaø thöïc
hieän töøng phaàn vieäc trong khoaûng thôøi gian ngaén. Ñeå thöïc hieän vieäc naøy phaûi caàn moät
boä chöông trình ñieàu khieån ñeå ngaên ngöøa caùc chöông trình cuûa ngöôøi söû duïng cheùp
ñeø leân nhau ôû trong boä nhôù ñeå khoângå laøm hoûng caùc chöông trình. Vieäc quaûn lyù caùc taøi
nguyeân cuûa maùy tính ( nhö CPU, boä nhôù, boä xuaát nhaäp) vaø caùc thieát bò ngoaïi vi
ñöôïc thöïc hieän bôûi heä ñieàu haønh. Khoâng gioáng caùc chöông trình cuûa ngöôøi duøng hoã
trôï caùc öùng duïng beân ngoaøi heä thoáng maùy tính, heä ñieàu haønh hoã trôï caùc nhieäm vuï beân
heä
trong cuûa caû heä thoáng maùy tính. Muïc tieâu cuûa noù laø naâng cao toái ña hieäu quûa cuûa heä
thoáng.
Boä nhôù aûo:
Moät vaán ñeà ñaët ra laø khi moät chöông trình caàn nhieàu boä nhôù hôn boä nhôù maø maùy
tính coù. Thí duï, boä nhôù chính chæ coù 70K trong khi chöông trình cuûa ngöôøi söû duïng caàn
tôùi 75K. Vaäy 5K laáy ôû ñaâu? Caâu traû lôøi laø taïo ra boä nhôù aûo. Coù hai caùch ñeå thöïc hieän
boä nhôù aûo: phaân cung vaø phaân trang.
phaâ
Khi phaân cung : Chöông trình ñöôïc chia ra thaønh caùc block coù kích thöôùc thay ñoåi,
caùc chöông trình con vaø nhoùm döõ lieäu. Heä ñieàu haønh chæ naïp nhöõng cung caàn thieát bôûi
moät phaàn cuûa chöông trình ñang ñöôïc thöïc hieän vaø thay ñoåi caùc ñoaïn chöông trình khi
caàn.
Khi phaân trang: Boä nhôù chính ñöôïc chia ra thaønh caùc block coù kích thöôùc coá ñònh
goïi laø caùc khung trang. Caùc chöông trình vaø döõ lieäu ñöôïc chia ra thaønh caùc ñôn vò coù
cuøng kích thöôùc goïi laø trang. Kích thöôùc trang phuï thuoäc vaøo phaàn cöùng cuûa maùy tính
vaø naèm trong khoaûng 1Kb ñeán 4Kb. Heä ñieàu haønh söû duïng khung trang vaø khi chöông
trình hoaøn taát moät trang thì trang keá ñöôïc thay theá sao cho vieäc thöïc hieän laø lieân tuïc
haàu nhö khoâng ngöøng.
CAD/CAM 26
- Chöông 2. COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
Leâ Trung Thöïc
Trong caû hai phöông phaùp boä nhôù aûo ñaït ñöôïc nhôø söû duïng ñóa cöùng. Vieäc truyeàn
chöông trình vaø döõ lieäu ñeán vaø ra khoûi boä nhôù ñöôïc thöïc hieän bôûi chöông trình goïi laø
heä ñieàu haønh ñóa ( DOS). Vieäc phaân cung vaø phaân trang ñoâi khi ñöôïc keát hôïp vôùi nhau
thaønh moät heä ñeå lôïi duïng öu ñieåm cuûa caû 2 phöông phaùp.
Nhôø söû duïng boä nhôù aûo, caùc chöông trình ñöôïc thöïc hieän nhieàu hôn trong thôøi gian
cho tröôùc vì CPU vaø thieát bò xuaát nhaäp ñöôïc söû duïng nhieàu hôn.
Chia seû thôøi gian:
Chia seû thôøi gian laø moät chöùc naêng cho pheùp nhieàu ngöôøi söû duïng ñoàng thôøi truy
xuaát moät heä thoáng maùy tính. Ñoái vôùi moãi ngöôøi söû duïng, maùy tính coù veû nhö laø khoâng
chia seû. Thöïc chaát thì maùy tính ñang chia taøi nguyeân cho nhieàu ngöôøi söû duïng khaùc
nhau.
Khi moät ngöôøi söû duïng caàn ñeán CPU thì moät phaàn boä nhôù seõ ñöôïc gaùn cho ñaàu noái
cuûa ngöôøi ñoù. Khi ñang hoaït ñoäng, CPU chuyeån maïch töø ñaàu naøy ñeán ñaàu kia, thöïc
hieän töøng phaàn nhoû cuûa moãi chöông trình. Khi moät chöông trình rieâng bieät ñöôïc thöïc
hieän xong, moät chöông trình môùi seõ ñöôïc ñöa vaøo . Khaùi nieäm nhieàu chöông trình thöïc
ñöôï
hieän ñoàng thôøi vôùi moät CPU ñöôïc goïi laø ña chöông trình (multiprogramming).
Heä thoáng chia seû thôøi gian coù 3 loaïi chính:
1. Heä thoáng chia seû thôøi gian thoâng duïng: cho pheùp ngöôøi laäp chöông trình
1.
vieát vaø thöïc hieän caùc chöông trình cuûa hoï baèng nhieàu ngoân ngöõ khaùc nhau.
2. Heä thoáng chæ ñoïc: Chæ cho pheùp ngöôøi söû duïng thöïc hieän chöông trình
2.
maø khoâng cho taïo, ñoåi hoaëc xoùa chöông trình.
3. Heä thoáng ñôn duïng: Taát caû caùc chöông trình chæ lieân quan ñeán moät vuøng
3.
öùng duïng nhaát ñònh. Trong caùc heä thoáng naøy, ngöôøi söû duïng cung caáp döõ lieäu
nhaäp thích hôïp vaø heä thoáng ñaùp öùng moät caùch töông öùùng .
Phaân phoái quùa trình xöû lyù
Kieân ñònh vôùi trieát lyù quaûn trò hieän ñaïi ñoái vôùi vieäc phaân taùn ñieàu khieån doanh
nghieäp, Coâng ngheä maùy tính ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng tieán boä trong vieäc phaân phoái hoaït
ñoäng cuûa maùy tính, nghóa laø söû duïng caùc ñaàu noái thoâng minh ñeå thöïc hieän vieäc chænh
lyù cuïc boä vaø xöû lyù döõ lieäu vaø coù theå truyeàn döõ lieäu ñaõ ñöôïc xöû lyù ñeán maùy tính trung
taâm cho coâng vieäc tieáp theo. Kieåu ñòùnh daïng naøy cuõng duøng khi noái maïng ñeå truyeàn
döõ lieäu töø moät ñaàu noái ñeán maùy tính trung taâm. Quùa trình phaân phoái cho pheùp chia
nhöõng ngöôøi söû duïng ra thaønh töøng nhoùm ñeå thöïc hieän vieäc xöû lyù ñöôïc nhieàu hôn moät
caùch cuïc boä nhöng laïi ñaûm baûo cho moãi nhoùm truy xuaát maùy tính trung taâm khi coâng
vieäc caàn maùy tính lôùn vaø truy xuaát ñeå hôïp thaønh caùc cô sôû döõ lieäu.
CAÂU HOÛI VAØ BAØI TAÄP
CAÂ
1. Maùy tính laø gì? Veõ caáu hình cuûa maùy tính vaø trình baøy chöùc naêng cuûa moãi thaønh
phaàn cuûa maùy tính.
2. Coù nhöõng daïng ngoân ngöõ laäp trình maùy tính naøo? Haõy cho bieát ñaëc ñieåm cuûa
moãi daïng ngoân ngöõ.
3. Heä ñieàu haønh cuûa maùy tính hoaït ñoäng nhö theá naøo? Boä nhôù aûo laø gì? Nhö theá
naøo laø chia seû thôøi gian?
CAD/CAM 27
- Chöông 2. COÂNG NGHEÄ MAÙY TÍNH
Leâ Trung Thöïc
4. Haõy xaùc ñònh soá thaäp phaân cho moãi soá nhò phaân sau:
a/ 001011
b/ 000101
c/ 010111
d/ 111111
5. Haõy xaùc ñònh caùc soá nhò phaân cho chöõ soá thaäp phaân sau.
a/ 7
b/ 11
c/ 25
d/ 17
e/ 80
6. Soá thaäp phaân coù cô soá laø 10, soá nhò phaân coù cô soá laø 2.0 Haõy môû roäng heä ñeám
(khi cô soá laø 8) cho caùc soá thaäp phaân sau:
a/ 8
b/ 73
c/ 116
d/ 1625
e/ 8000
7. Töông töï nhö baøi 6, nhöng laøm cho heä ñeám thaäp luïc (cô soá 16).
HEÁT CHÖÔNG 2
HEÁ
CAD/CAM 28
nguon tai.lieu . vn