Xem mẫu

Sù kiÖn - NhËn ®Þnh X· héi häc sè 3 (87), 2004 77 nh©n dÞp kû niÖm lÇn thø 80 ngµy sinh cña gi¸o s− bïi ®×nh thanh (1924 - 2004) Gi¸o s− Bïi §×nh Thanh, häc gi¶ uyªn b¸c, mét tÊm lßng ch©n thµnh víi ®ång nghiÖp vµ mét ng−êi hÕt lßng víi sù nghiÖp ph¸t triÓn ngµnh x· héi häc nguyÔn ®øc truyÕn T«i ®−îc biÕt anh Thanh tõ khi cßn ®ang lµ sinh viªn n¨m cuèi cña khoa Sö Tr−êng §¹i häc Tæng hîp Hµ Néi, nh÷ng n¨m 1975 - 1976. Anh gi¶ng cho chóng t«i chuyªn ®Ò C¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ ë miÒn Nam, thêi kú 1954-1974. Nghe nhiÒu ng−êi nãi anh lµ ng−êi cã uy tÝn khoa häc trong ngµnh sö ViÖt Nam hiÖn ®¹i lóc ®ã, t«i rÊt mõng v× ®−îc häc mét ng−êi thµy mµ ®ång nghiÖp vµ sinh viªn yªu mÕn cho dï ch−a ®−îc gÆp. Thêi gian gi¶ng kh«ng l©u v× ®ã chØ lµ mét trong sè c¸c chuyªn ®Ò mµ chóng t«i ®−îc häc vµo n¨m cuèi khãa. Nh−ng c¶m t−ëng cña t«i vÒ anh lóc ®ã ®· s©u ®Ëm. Anh lµ ng−êi võa nghiªn cøu võa gi¶ng d¹y nªn bµi gi¶ng cã chiÒu s©u, ph−¬ng ph¸p t− duy khoa häc, c¸ch tr×nh bµy hÖ thèng nh−ng kh«ng hÒ kh« khan m¸y mãc. Qua c¸ch gi¶ng bµi cña anh, t«i nghÜ anh lµ ng−êi hÕt lßng víi c«ng viÖc nghiªn cøu cña m×nh vµ kh«ng cã niÒm say mª nµo kh¸c. Anh lµ mét trong sè nh÷ng ng−êi thµy mµ thÕ hÖ sinh viªn chóng t«i rÊt yªu mÕn vµ kÝnh träng. Sau vµi n¨m, thËt may m¾n, t«i ®−îc vÒ Ban X· héi häc lµm viÖc. Khi ®Õn nhËn viÖc, t«i vµ mét sè anh cïng vÒ ®−îc Gi¸o s− Vò Khiªu, võa lµ Phã Chñ nhiÖm ñy ban Khoa häc x· héi võa lµ Tr−ëng ban vµ anh Bïi §×nh Thanh, tõ ViÖn Sö vÒ lµm Phã ban ®ãn tiÕp rÊt ch©n t×nh vµ cëi më. V× x· héi häc lµ ngµnh míi thµnh lËp nªn kh«ng cã ai cã nghÒ x· héi häc. C¶ ban l·nh ®¹o vµ chóng t«i ®Òu ph¶i tù trang bÞ kiÕn thøc cho m×nh, ®Ó x©y dùng c¬ quan vµ ngµnh x· h«Þ häc. Kh«ng hiÓu sao lóc ®ã, chóng t«i kh«ng hoang mang mang lo l¾ng mµ cßn thÝch thó v× ®−îc ®i vµo mét ngµnh khoa häc x· héi hoµn toµn míi. Cã lÏ v× chóng t«i cßn trÎ, h¬n n÷a chóng t«i l¹i cã nh÷ng nhµ khoa häc rÊt dµy d¹n trong nghÒ, say mª víi nghiªn cøu ®éng viªn gióp ®ì nªn c¶m thÊy an t©m tho¶i m¸i. T«i cßn nhí anh TrÇn V¨n Tý, tuæi ®· gÇn s¸u m−¬i, cßn h¨ng h¸i h¬n c¶ thanh niªn, kh¸m ph¸ tõ ®Çu m«n thèng kª x¸c suÊt vµ ph−¬ng ph¸p chän mÉu tõ c¸c s¸ch tiÕng Nga, tiÕng Ph¸p ®Ó h−íng dÉn chóng t«i tiÕn hµnh c¸c nghiªn cøu x· h«Þ häc ®Çu tiªn vÒ nhµ ë. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 78 Gi¸o s− Bïi §×nh Thanh, häc gi¶ uyªn b¸c, mét tÊm lßng ch©n thµnh víi ®ång nghiÖp... Lóc ®ã anh Thanh võa lµ Phã ban, võa lµ BÝ th− Chi bé. Anh kh«ng chØ tËn t©m trong c«ng viÖc qu¶n lý c¬ quan mµ cßn tá ra lµ mét tÊm g−¬ng trong lÜnh vùc nghiªn cøu, t− duy vµ t×m tßi s¸ng t¹o. Anh kh«ng chØ quan t©m xem chóng t«i cã g× khã kh¨n v−íng m¾c trong cuéc sèng ®Ó ®éng viªn gióp ®ì v× anh lµ BÝ th− Chi bé mµ cßn ®Ó ý xem thiªn h−íng vµ kh¶ n¨ng tõng ng−êi ra sao ®Ó ®Þnh h−íng ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn chuyªn m«n cho phï hîp. Anh cã kiÕn thøc s©u réng vµ hÖ thèng vÒ sö häc nªn kh«ng cã g× xa l¹ víi x· héi häc. H¬n n÷a anh lµ ng−êi ®−îc ®µo t¹o kü cµng vÒ T©y häc, nªn tinh thÇn c¬ b¶n cña x· héi häc T©y ph−¬ng anh ®Òu c¶m nhËn ®−îc. §ã chÝnh lµ ®iÒu may m¾n vµ sù ®éng viªn lín víi chóng t«i. Anh chÝnh lµ ng−êi ®· gióp chóng t«i thÈm ®Þnh phÈm chÊt t− duy x· héi häc trong thêi kú mµ ch−a ai hiÓu nã ra sao. Chóng t«i lóc ®ã cßn trÎ, rÊt h¨ng h¸i say s−a víi khoa häc, nh−ng ch−a biÕt nghÒ nªn ®«i khi hay ngé nhËn. Anh dù c¸c sinh ho¹t khoa häc, l¾ng nghe chóng t«i tranh luËn vµ ®éng viªn chóng t«i. Cã ®iÒu g× ch−a ®óng, anh kh«ng bao giê th¼ng thõng b¸c bá mµ ®iÒm tÜnh trao ®æi víi chóng t«i nh− víi c¸c ®ång nghiÖp thùc sù: chç nµy nªn cÈn thËn v× øng dông l« gÝch h×nh thøc trong khoa häc x· héi nhiÒu khi kh«ng æn… Sau nµy chóng t«i ®−îc ®i häc ë nhiÒu n−íc kh¸c nhau, ®−îc ®µo t¹o c¬ b¶n vµ hÖ thèng h¬n vÒ chuyªn ngµnh x· héi häc. ChÝnh lµ nhê cã hiÓu biÕt v÷ng vµng h¬n vÒ chuyªn m«n, chóng t«i cµng thÊy tri thøc x· héi häc cña anh rÊt réng, rÊt s©u vµ lu«n lu«n ®−îc hoµn thiÖn. Thùc tÕ lµ anh ®· ®äc rÊt nhiÒu, rÊt cã hÖ thèng vÒ c¸c nhµ x· héi häc cã tªn tuæi trªn thÕ giíi, céng víi tri thøc vµ kinh nghiÖm nghiªn cøu sö häc nhiÒu n¨m nªn hiÓu biÕt x· héi häc cña anh rÊt chuyªn nghiÖp. Anh lµ mét häc gi¶ cã kiÕn thøc s©u réng trªn c¶ hai lÜnh vùc sö häc vµ x· héi häc nªn ®−îc giao rÊt nhiÒu träng tr¸ch trong nghiªn cøu vµ tæ chøc nghiªn cøu. Anh võa tham gia biªn so¹n bé LÞch sö ViÖt Nam hiÖn ®¹i do cè Gi¸o s− NguyÔn Kh¸nh Toµn chñ biªn, vµo nh÷ng n¨m 80, võa tÝch cùc tham gia vµo nhiÒu ch−¬ng tr×nh KX, cïng Gi¸o s− Ph¹m Xu©n Nam, nh÷ng n¨m 90, chñ yÕu liªn quan ®Õn c¸c nghiªn cøu x· héi häc vÒ chÝnh s¸ch §æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n−íc. Anh lµ mét trong sè Ýt nh÷ng ng−êi lu«n ®−îc ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam cö tham gia th−êng xuyªn vµo c¸c trao ®æi khoa häc x· héi víi c¸c häc gi¶ ph−¬ng T©y trong thêi kú §æi míi. Víi nh÷ng kh¶ n¨ng vµ träng tr¸ch cña m×nh, anh ®· trë thµnh cÇu nèi gi÷a c¸c nhµ x· héi häc trong vµ ngoµi n−íc. Trong nguyªn t¾c qu¶n lý c¬ quan khoa häc, anh gÇn víi mét nhµ kü trÞ h¬n lµ mét ng−êi qu¶n lý thuÇn tóy. Anh lu«n ®Ó t×nh riªng sang mét bªn mµ kh«ng ®Ó nã chen vµo trong c«ng viÖc l·nh ®¹o cña m×nh. Ai ®ã cã vÊn ®Ò hay bÞ d− luËn chØ trÝch, anh th−êng gÆp trùc tiÕp ®Ó lµm s¸ng tá vÊn ®Ò vµ gãp ý th¼ng th¾n mµ kh«ng bao giê thµnh kiÕn. Nh÷ng vÊn ®Ò sinh ho¹t vµ quan hÖ c¬ quan nh÷ng n¨m sau chiÕn tranh kh¸ nÆng nÒ vµ ®«i khi cßn bÞ n©ng lªn thµnh quan ®iÓm, anh lµ bÝ th− chi bé nh−ng tËp trung vµo c¸c ho¹t ®éng chuyªn m«n vµ chÝnh trÞ t− t−ëng cña §¶ng h¬n lµ chó ý vµo nh÷ng quan hÖ c¸ nh©n cña mçi ng−êi nªn ph¸t huy ®−îc tÝnh tÝch cùc cña mäi ng−êi vµ tinh thÇn ®oµn kÕt trong c¬ quan. T«i biÕt anh ®· tõng lµ chÝnh trÞ viªn trong bé ®éi vµ c¸ch sèng bé ®éi gi¶n dÞ cña anh lu«n lµm cho chóng t«i yªn t©m tho¶i m¸i. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn NguyÔn §øc TruyÕn 79 Tuæi ®êi anh h¬n líp trÎ chóng t«i h¼n mét thÕ hÖ nh−ng cung c¸ch xö sù cña anh l¹i hÕt søc trÎ trung vµ gÇn gòi. Anh b¶o ë c¬ quan th× x−ng h« anh em tiÖn quan hÖ c«ng t¸c h¬n lµ x−ng h« b¸c ch¸u hay chó ch¸u. ý anh lµ t×nh c¶m con ng−êi, sù t«n träng lÉn nhau, tinh thÇn d©n chñ vµ b×nh ®¼ng trong c«ng viÖc quan träng h¬n lµ thø bËc tuæi t¸c hay quan hÖ quyÒn lùc. Cho dï ®iÒu hµnh c¸c sinh ho¹t khoa häc hay héi th¶o ë c¬ quan, anh kh«ng thÝch lÊy t− c¸ch l·nh ®¹o mµ chØ muèn lÊy t− c¸ch mét nhµ khoa häc ®Ó th©u tãm mét vÊn ®Ò khoa häc ®ang ®−îc th¶o luËn. Anh kh«ng ph©n biÖt ®èi xö víi ai trong c«ng viÖc chung, kh«ng dïng quyÒn lùc hay quyÒn lîi ®Ó t¹o ra c¸c quan hÖ ®Æc biÖt nh− mét sè ng−êi vÉn lµm. ChÝnh v× thÕ mµ anh lu«n gi÷ ®−îc c¸c quan hÖ anh em, b¹n bÌ vµ ®ång nghiÖp v« t−, trong s¸ng. Anh nãi sao, tøc lµ nghÜ vËy vµ kh«ng bao giê thay ®æi. Anh tin ë quan niÖm sèng cña m×nh, ë lßng tèt cña mäi ng−êi vµ tin r»ng cuéc sèng lu«n h−íng tíi sù tèt ®Ñp. Nh÷ng khi vui buån t©m sù, anh bao giê còng nghÜ vÒ nh÷ng ng−êi thµy, nh÷ng ng−êi b¹n tèt, nh÷ng ®iÒu tèt lµnh, nh÷ng tÊm g−¬ng mµ anh noi theo cho dï hä cßn sèng xa hay ®· mÊt mµ bá qua nh÷ng chuyÖn phï hoa, danh lîi, hiÒm khÝch c¸ nh©n hay sù h·nh tiÕn cña ng−êi ®êi. Anh hay nãi vÒ nh÷ng nh©n c¸ch lín nh− §¹i t−íng Vâ Nguyªn Gi¸p, cè Gi¸o s− NguyÔn Kh¸nh Toµn, Gi¸o s− TrÇn v¨n Giµu, cè Gi¸o s− NguyÔn M¹nh T−êng vµ Gi¸o s− Francois Houtart… víi tÊt c¶ sù kÝnh träng vµ lßng quý mÕn. Ngay c¶ víi nh÷ng häc gi¶ hay ®ång nghiÖp n−íc ngoµi anh còng rÊt ch©n thµnh vµ kÝnh träng, nhÊt lµ nh÷ng ng−êi ®· ®ãng gãp tµi n¨ng vµ cuéc ®êi cho sù nghiÖp x· héi häc. Mçi khi cã mét nhµ x· héi häc lín qua ®êi, anh lu«n tù thÊy ph¶i thay mÆt c¸c ®ång nghiÖp ViÖt Nam, bµy tá t×nh c¶m cao quý cña m×nh vµ cña giíi khoa häc ViÖt Nam ®èi víi hä. Anh bµy tá lßng m×nh võa nh− mét ®ång nghiÖp, võa nh− mét tÊm lßng biÕt ¬n vµ sù kÝnh cÈn tr−íc nh÷ng ®ãng gãp vµ lý t−ëng khoa häc cña hä. Khi nghe tin hai nhµ x· héi häc lín cña thÕ giíi lµ R. Merton (Mü) vµ P.Bourdieu (Ph¸p) qua ®êi, anh rÊt xóc ®éng, t×m hiÓu th«ng tin, lÊy t©m huyÕt cña m×nh viÕt lêi vÜnh biÖt råi göi ®¨ng trªn t¹p chÝ X· héi häc. Trong sù nghiÖp khoa häc cña m×nh, anh lu«n g¾n m×nh víi c¬ quan, víi c«ng viÖc ®−îc giao vµ víi ý thøc tr¸ch nhiÖm cña mét ng−êi trÝ thøc ®¶ng viªn víi §¶ng vµ víi §Êt n−íc. §¶ng vµ Nhµ n−íc cÇn nghiªn cøu vÊn ®Ò g×, anh say s−a lao vµo lÜnh vùc ®ã mµ Ýt quan t©m tíi vÊn ®Ò thï lao hay lîi Ých c¸ nh©n. C¸c lÜnh vùc nghiªn cøu cña anh v× thÕ rÊt réng, tõ lÞch sö ViÖt Nam hiÖn ®¹i sang x· héi häc, tõ giai cÊp c«ng nh©n, sang giai cÊp t− s¶n d©n téc råi c¬ cÊu vµ ph©n tÇng x· héi cña ViÖt Nam trong thêi kú §æi míi. Ngay c¶ khi ®ang bËn rén nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y cho sinh viªn c¸c tr−êng ®¹i häc vÒ lÞch sö x· héi häc, anh vÉn kh«ng quªn c¸c ®Ò tµi vÒ chÝnh s¸ch x· héi, vÒ Hai tr¨m n¨m c¸ch m¹ng Ph¸p hay N¨m m−¬i n¨m chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ. Mçi khi ®äc mét c«ng tr×nh nghiªn cøu míi, cã Ých cho c«ng t¸c qu¶n lý ®Êt n−íc hay cho nghiªn cøu khoa häc, anh lu«n bá th× giê ph©n tÝch, l−îc thuËt råi th«ng tin cho c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o quan t©m hay cho ®«ng ®¶o ®ång nghiÖp trong vµ ngoµi n−íc. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 80 Gi¸o s− Bïi §×nh Thanh, häc gi¶ uyªn b¸c, mét tÊm lßng ch©n thµnh víi ®ång nghiÖp... Anh c«ng t¸c t¹i Ban X· héi häc kh«ng l©u. Khi Ban X· héi häc ph¸t triÓn thµnh ViÖn X· héi häc (1983), anh ®· sang c«ng t¸c ë mét bé phËn kh¸c. Tuy nhiªn anh ch−a bao giê tõ bá niÒm say mª ®−îc sù ®ãng gãp søc m×nh cho ngµnh x· héi häc. Anh lu«n theo s¸t tõng b−íc ®i cña x· héi häc ViÖt Nam cho dï lµ trong gi¶ng d¹y hay nghiªn cøu. Anh lµ ng−êi ®· rêi khái ViÖn tõ l©u nh−ng anh còng lµ ng−êi vÉn gi÷ ®−îc nh÷ng t×nh c¶m cña anh em ®ång nghiÖp nh− khi cßn ®ang ë ViÖn. V× anh vÉn gi÷ ®−îc sîi d©y liªn l¹c trong c«ng t¸c chuyªn m«n vµ nh÷ng t×nh c¶m b¹n bÌ, ®ång nghiÖp víi c¸c thÕ hÖ nh÷ng ng−êi nghiªn cøu x· héi häc trÎ. Ngay c¶ khi tuæi ®· ngoµi 70, anh vÉn kh«ng hÒ tá ra l¹c hËu víi c¸c thµnh tùu khoa häc trong n−íc. C¸c bµi nghiªn cøu cña anh vÉn ®Òu ®Æn ®−îc c«ng bè vµ chÊt l−îng khoa häc vÉn ngµy cµng hoµn thiÖn. Anh kh«ng viÕt bµi theo c¶m høng c¸ nh©n mµ lu«n ®Æt suy nghÜ cña m×nh trong dßng ch¶y cña t− duy khoa häc vµ cña ®ßi hái thùc tiÔn x· héi. Anh ®äc nhiÒu, suy nghÜ nhiÒu nh−ng viÕt rÊt chän läc vµ c« ®äng. Anh kh«ng trÝch dÉn nhµ khoa häc lín nµo mµ kh«ng trùc tiÕp nªu ra nh÷ng vÊn ®Ò vµ t− t−ëng ®Ých thùc cña hä. Thó vÞ h¬n n÷a lµ mçi khi trß chuyÖn, anh th−êng cïng lóc gîi ra hai c¶m høng sö häc vµ x· héi häc ë ng−êi nghe. Anh lµ mét kho b¸u c¸c sö liÖu hiÖn ®¹i mµ chóng t«i lu«n mong muèn ®−îc kh¸m ph¸ qua c¸ch kÓ chuyÖn cña anh. Anh hay ch¾p nèi c¸c sù kiÖn mµ anh ®−îc quan s¸t, ®−îc nghe vµ ®−îc ®äc ®Ó chiªm nghiÖm nh÷ng quan niÖm häc thuËt vÒ sö häc hay x· héi häc cña m×nh. C¸i hÊp dÉn ë anh víi t− c¸ch lµ nhµ khoa häc chÝnh lµ ë quan niÖm vÒ sö häc cña anh lu«n rÊt gÇn víi x· héi häc: sö häc lµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c sù kiÖn thùc nghiÖm chø kh«ng ph¶i lµ b¶n th©n c¸c sù kiÖn hay tÝnh niªn ®¹i cña chóng. Anh Ýt cã ®iÒu kiÖn ®i ®iÒn d· x· héi häc, nh−ng tri thøc sö häc chÝnh lµ nguån t− liÖu v« cïng phong phó ®Ó anh thao t¸c c¸c lý luËn x· héi häc phong phó cña m×nh. Nh©n dÞp mõng anh th−îng thä B¸t tuÇn, mong anh sÏ gi÷ m·i c¸i phong ®é trÎ trung yªu ®êi cña ng−êi lµm khoa häc, c¸i t×nh c¶m nång Êm vµ nh©n hËu cña nh÷ng ng−êi ®ång nghiÖp vµ mét niÒm vui trong kh¸m ph¸ tri thøc khoa häc vµ ®−îc ®ãng gãp cho x· héi. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn ... - tailieumienphi.vn
nguon tai.lieu . vn