Xem mẫu
- HOÀN THÀNH CÁCH MẠNG TƯ SẢN
Ở CHÂU ÂU VÀ MỸ GIỮA THẾ KỶ XIX
I Mục tiêu bài học
Sau khi học xong bài học yêu cầu học sinh cần:
1. Kiến thức
Nắm được nguyên nhân, diễn biến, kết quả của cuộc đấu tranh
thống nhất Đức, Italia và nội chiến ở Mĩ.
Giải thích được tại sao cuộc đấu tranh thống nhất Đức, Italia và
nội chiến ở Mĩ lại là cuộc Cách mạng tư sản.
Vẽ lược đồ quá trình thống nhất Italia, đức.
2. Tư tưởng, tình cảm.
Nhận thức đúng về vai trò của quần chúng nhân dân trong cuộc
đấu tranh chống các thế lực phong kiến, bảo thủ, lạc hậu đòi quyền tự
do dân chủ.
3. Kỹ năng.
Rèn luyện cho học sinh kỹ năng phân tích, giải thích các sự kiện
lịch sử qua đó khẳng định tính chất đó chính là những cuộc Cách
mạng tư sản diễn ra dưới các hình thức khác nhau.
Kỹ năng khai thác lược đồ, tranh ảnh.
II. THIẾT BỊ VÀ TÀI LIỆU DẠY HỌC.
- Lược đồ quá trình thống nhất Đức, Italia và nội chiến ở Mĩ.
- Tranh ảnh đến những nhân vật lịch sử có liên quan đến thời lỳ này.
- III. TIÉN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC.
1. Kiểm tra bài cũ.
Câu hỏi 1: Nêu mốc thời gian và những thành tựu chủ yếu của
Cách mạng công nghiệp Anh?
Câu hỏi 2: Hệ quả của Cách mạng công nghiệp?
2. Dẫn dắt vào bài mới.
Trong cấc thập niên 50 - 60 của thế kỷ XIX nhiều cuộc Cách
mạng tư sản liên tục nổ ra dưới những hình thức khác nhau ở Châu
Âu và Bắc Mĩ đã khẳng định sự toàn thắng của phương thức sản xuất
tư bản chủ nghĩa, chấm dứt cuộc đấu tranh "Ai thắng ai" giữa thế lực
phong kiến lạc hậu, bảo thủ với giai cấp tư sản đại diện cho lực
lượng sản xuất tiến bộ. Để tìm hiểu nguyên nhân nào dẫn đến cuộc
đấu tranh thống nhất Đức, Italia và nội chiến Mĩ ? Diễn biến diễn ra
như thế nào? Tính chất ý nghĩa ra sao? Bài học hôm nay sẽ trả lời các
câu hỏi nêu trên.
3. Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp.
Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cơ bản HS cần
nắm vững
Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân 1. Cuộc đấu tranh thống
- Trước hết GV giới thiệu cho HS thấy rõ: nhất nước Anh.
Từ những năm 1848 - 1849 một cao trào
Cách mạng tư sản lại diễn ra sôi nổi ở
Châu Âu. ở Pháp nhằm lật đổ bộ phận tư
- sản tài chính, thiết lập nền công hoà thứ 2,
tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát
triển. ở Đức và Italia ngoài nhiệm vụ thủ
tiêu quan hệ sản xuất phong kiến còn thực
hiện nhiệm vụ thống nhất đất nước mở
đường cho chủ nghĩa tư bản đi lên.
- Tiếp đó GV nêu câu hỏi: Hãy cho biết
tình hình nước Đức trước khi thống nhất? - Tình hình nước Đức:
- HS dựa vào SGK tự trả lời câu hỏi. + Giữa thế kỷ XIX kinh tế
- GV nhận xét và chốt ý: tư bản chủ nghĩa Đức phát
+ Đến giữa thế kỷ XIX, kinh tế tư bản chủ triển nhanh chóng Đức trở
nghĩa ở Đức phát triển nhanh chóng, Đức thành nước công nghiệp
từ một nước nông nghiệp trở thành nước + Phương thức kinh doanh
công nghiệp. theo lối tư bản đã xâm nhập
+ Phương thức kinh doanh theo đường lối vào các ngành kinh tế.
tư bản chủ nghĩa đã xâm nhập vào sản
xuất: Sử dụng máy móc, thuê mướn công
nhân, đẩy mạnh khai thác...tạo nên tầng + Nước Đức bị chia xẻ
lớp quý tộc tư sản gọi chung là Gioong- thành nhiều vương quốc
nhỏ, cản trở sự phát triển
Ke.
+ Nước Đức bị chia xẻ thành nhiều vương kinh tế tư bản chủ nghĩa ->
quốc nhỏ, là trở ngại lớn nhất để phát đặt ra yêu cầu cần thống
triển kinh tế tư bản chủ nghĩa (GV kết nhất đất nước.
- hợp việc trình bày với chỉ lược đồ về
nước Đức để thấy được tình trạng chia rẽ
của quốc gia này).
- GV nêu câu hỏi: Yêu cầu cấp bách của
Đức là làm gì để phát triển kinh tế tư bản
chủ nghĩa?
- HS trả lời câu hỏi.
GV kết luận: Yêu cầu cấp bách lúc này là - Đức tiến hành thống nhất
thống nhất đất nước, chấm dứt tình trạng bằng vũ lực "Từ trên
phân tán, chia rẽ. xuống" thông qua các cuộc
- GV trình bày và phân tích: ở Đức do sự chiến tranh với các nước
thoả hiệp của giai cấp tư sản và quý tộc khác.
phong kiến giai cấp vô sản chưa đủ
trưởng thành để tiến hành thống nhất đất
nước bằng con đường Cách mạng - con
đường "Từ dưới lên", quá trình thống nhất
đất nước được thực hiện bằng con đường
chiến tranh vương triều - "Từ trên
xuống", thông qua vai trò của quý tộc Phổ
- đại diện là Bi-Xmác. Với những chính
sách phản động đã đưa nước Đức trở
thành một đồn luỹ phản động nhất là
nguồn gốc chủ yếu dẫn đến chủ nghĩa
- quân phiệt xâm lược và là trung tâm xảy
ra các cuộc chiến tranh ở Châu Âu.
Hoạt động 2: Cả lớp và cá nhân
- GV sử dụng lược đồ quá trình thống - Quá trình thống nhất Đức:
nhất Đức để trình bày diễn biến quá trình +1864 Bi-Xmác tấn công
thống nhất nước Đức. Đan Mạch chiếm hôn-xtai-
- Gọi 1-2 HS lên bảng trình bày lại quá nơ và Sơ-lê-xvích thuộc
trình thống nhất Đức để củng cố kiến thức Bắc hải và Ban Tích.
mục này.
- Quá trình thống nhất Đức chủ yếu tập + 1866, Bi-Xmác gây chiến
trung vào những nội dung sau: trnah với áo, Đức thành lập
+ 1864, B-Xmác tấn công Đan Mạch một liên bang Bắc Đức.
chiếm Hôn-xtai-nơ và Sơ-lê-Xvích hai địa
bàn chiến lược quan trọng ở Ban Tích và
Bắc Hải. Đan Mạch phải ký hoà ước (10 -
1864). Đồng ý trao hai công quốc cho áo - 1870 - 1871, Bi-Xmác
và Phổ, sau đó Phổ gạt áo làm chủ hai gây chiến với Pháp thu
công quốc này. phục các bang miền Nam
+ 1866, Bi-Xmác gây chiến tranh với áo, hoàn thành thống nhất Đức.
áo thất bại phải rút ra khỏi liên bang Đức
và chấp nhận để Phổ thành lập một liên
bang mới.
- Kết quả: 1867 liên bang Bắc Đức ra đời
- gồm 18 quốc gia Bắc Đức và 3 thành phố 2. Cuộc đấu tranh thống
tự do, hiến pháp được thông qua. nhất Italia.
- 1870 - 1871, Bi-xmác tiến hành chiếm
Pháp, Pháp phải ký hiệp định đầu hàng
thu phục được các bang miền Nam hoàn
toàn thống nhất đất nước. - Tình hình Italia trước khi
- GV giải thích rõ: Việc thống nhất nước thống nhất:
Đức mang tính chất một cuộc Cách mạng + Đất nước bị phân tán chia
tư sản tạo điều kiện cho kinh tế tư bản xẻ thành 7 vương quốc
chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ ở Đức. nhỏ, chịu sự thống trị của
Hoạt động 1: Cá nhân đế quốc áo.
- GV nêu câu hỏi: Tình hình Italia trước + Kinh tế lạc hậu, hậu phát
khi thống nhất đất nước? triển, bị kìm hãm phát
- HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi. triển.
- GV nhận xét, bổ sung và chốt ý:
+ Giữa thế kỷ XIX Italia vẫn bị chia thành - Nhiệm vụ:
7 vương quốc nhỏ, và chịu sự thống trị + Đặt ra yêu cầu cấp bách
của đế quốc áo. là giải phóng dân tộc khỏi
+ Dưới sự đô hộ của đế quốc áo và ách sự lệ thuộc vào áo, xoá bỏ
thống trị của các thế lực phong kiến kinh sự cản trở của các thế lực
tế lạc hậu chậm phát triển ngoài vương phong kiến.
quốc Piê-môn-tê. Mở đuờng cho kinh tế phát
- GV nêu câu hỏi: Trước tình hình đó đặt triển theo hướng tư bản chủ
- ra yêu cầu gì đưa Italia phát triển theo nghĩa.
hướng tư bản chủ nghĩa?
- HS trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và kết luận: Yêu cầu cấp
bách là giải phóng dân tộc khỏi sự lệ
thuộc vào đế quốc áo, xoá bỏ sự cản trở
của các thế lực phong kiến, mở đường - Diễn biến: Nổi bật là vai
cho chủ nghĩa tư bản phát triển. trò của vương quốc Pê-ê-
- GV nhấn mạnh: Trong đó nổi bật lên vai ôn-tê.
trò của vương quốc vẫn giữ đươc độc lập,
nền quân lập hiến của triều đại Xa-voa
đại diện cho quyền lợi của liên minh quý
tộc tư sản hoá và đại tư sản, đã tạo điều
kiện cho kinh tế tư bản đã tạo điều kiện
cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển. + Tháng 4- 1859 chiến
Hoạt động 2: cả lớp, cá nhân. tranh với áo; 3-1860 các
- Trước hết GV sử dụng "lược đồ thống vương quốc miền Bắc sát
nhất Italia " Kết hợp với nội dung SGK để nhập vào Pi-ê-mô-tê.
trình bày diễn biến quá trình thống nhất
Italia.
- Tiếp theo họi HS lên bảng trình bày lại + Tháng 4 - 1860 khởi
quá trình thống nhất Italia để khắc sâu và nghĩa của nhân dân ở Xi-
củng cố kiến thức. xi-lia cùng với đôi quân
- - Diễn biến quá trình thống nhất Italia cần "áo đỏ"của Gia-vi-ban-đi
tập trung vào những nội dung chủ yếu thống nhất được miền
sau: Nam.
+ Tháng 4-1859 chiến tranh giữa liên
quân P-ê-môn-tê Pháp với áo bắt đầu dưới
sự hỗ trợ của đoàn quân tình nguyện + 1866 liên minh với thổ
Gavibanđi đẩy quân áo vào tình thế khó chống áo giải phóng được
khăn, 3-1860 các vương quốc miền Bắc vê-nê-xia.
sát nhập vào Pi-ê-ôn-tê. +1870 sau thất bại của
+ Tháng 4-1860 khởi nghĩa nhân dân ở Pháp trong chiến tranh với
đảo Xi-xi-lia bùng nổ, đòi lật đổ chính Phổ thu hồi Rôma.
quyền tay sai áo thống nhất đất nước Ga-
vi-ban-đi cùng đội quân áo đỏ đổ bộ lên
đảo giải phóng miền Nam Italia, sau đó
miền Nam Italia sát nhập vào Pi-ê-môn-
tê (10-1860) thành lập vương quốc Italia. - ý nghĩa:
+ 1866 Italia liên minh với Phổ chống áo + Mang tính chất một cuộc
giải phóng được Ve-nê-xi-a. Cách mạng tư sản, lật đổ sự
+ 1870 Pháp thất bại trong cuộc chiến thống trị của đế quốc áo và
tranh Pháp - Phổ, Rôma thuộc về Italia. các thế lực phong kiến.
+ Mở đường cho chủ nghĩa
- GV nêu câu hỏi: Nêu ý nghĩa cuộc đấu tư bản phát triển.
tranh thống nhất Italia?
- - HS dựa vào SGK và vốn hiểu biết qua
bài học trả lời câu hỏi. 3. Nội chiến ở Mĩ
- GV chốt ý: Mang tính chất một cuộc
Cách mạng tư sản, lật đổ sự thống trị của
đế quốc áo và các thế lực phong kiến bảo
thủ Italia. Tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư
bản phát triển.
- GV nhấn mạnh thêm: Hạn chế của cuộc - Tình hình Mĩ trước khi
đấu tranh thống nhất Italia là sau khi nội
thống nhất Italia vẫn theo chế độ quân chiến:
chủ lập hiến, nền dân chủ còn rất nhiều + Giữa thế kỷ XIX kinh tế
hạn chế, nông dân nghèo không có đất đai Mĩ tồn tại hai con đường:
và không có quyền bầu cử. Miền bắc phát triển nền
Hoạt động 1: Cá nhân và cả lớp công nghiệp tư bản chủ
- GV cho HS quan sát trên lược đồ nước nghĩa; miền Nam kinh tế
Mĩ giữa thế kỷ XIX trong SGK và giới đồn điền dựa vào bóc lột nô
thiệu cho HS thấy được sự mở rộng đất lệ.
đai nước Mĩ giữa thế kỷ XIX. + Nhờ điều kiện thuận lợi
- GV nêu câu hỏi: Hãy cho biết tình hình kinh tế phát triển nhanh
nước Mĩ trước khi nội chiến? chóng đặc biệt à ngành
- HS đọc SGK trả lời câu hỏi. công nghiệp và cả nông
nghiệp. Song chế độ nô lệ
- GV trình bày và phân tích:
- + Kinh tế Mĩ giữa thế kỷ XIX tồn tại theo cản trở nền kinh tế tư bản
2 con đường: Miền Bắc phát triẻn nền chủ nghĩa phát triển.
công nghiệp tư bản chủ nghĩa, miền Nam
phát triển kinh tế đồn điền dựa trên bóc + Mâu thuẫn giữa tư sản,
lột sưc lao động nô lệ. trại chủ ở miền Bắc với chủ
nô ở miền Nam ngày càng
gay gắt.
+ Về nông nghiệp ở miền Bắc và miền
Tây kinh tế trại chủ nhỏ và nông dân tự
do chiếm ưu thế hục vụ thị trường công
nghiệp.Trong khi đó ở miền nam kinh tế
đồn điền phát triển dựa trên sức lao động - Nguyên nhân trực tiếp :
nô lệ làm giàu nhanh chóng giới chủ nô. + Lin-côn đại diện Đảng
Tuy nhiên, chế độ nô lệ đã cản trở nền cộng hoà trúng cử tổng
kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển. thống đe doạ quyền lợi của
+ Mâu thuẫn giữa tư sản và trại chủ nhỏ chủ nô ở miền Nam.
ở miền Bắc với các chủ nô ở miền Nam + 11 bang miền nam tách
ngày càng gay gắt -> Phong trào đấu khỏi liên bang.
tranh đòi thủ tiêu chế độ nô lệ mở đường
cho CNTB phát triển.
- GV nêu câu hỏi: Nguyên nhân trực tiếp
dẫn đến nội chiến?
- HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi.
- - GV nhận xét chốt ý:
+ Lin-côn ứng cử viên của Đảng Cộng
hoà đại diện cho giai cấp tư sản và trại
chủ miền Bắc trúng cử Tổng thống đe doạ
quyền lợi các chủ nô ở miền Nam (vì - Diễn biến:
Đảng Cộng hoà chủ trương bác bỏ chế độ + nội
Ngày 12/4/1861
nô lệ). chiến dùng nổ - ưu thế
thuộc về Hiệp bang.
- GV kết hợp giới thiệu hình 62 "Tổng
thống Lin-côn (người ngồi bên trái) thẩm
duyệt bản Tuyên ngôn Giải phóng nô lệ"
với nội dung về Lin-côn trong SGK.
+ 11 bang phản đối tách khỏi Liên bang
thành lập Hiệp bang mới có chính phủ,
Tổng thống riêng và chuẩn bị lực lượng
chống lại chính phủ trung ương. + Ngày 1/1/1863 Lincôn ra
Hoạt động 2: Cả lớp và cá nhân. sắc lệnh bãi bỏ chế độ nô lệ
- GV trình bày: Ngày 12/4/1861 nội chiến - > nô lệ, nông dân tham
bùng nổ, ban đầu quân đội liên bang kiên gia quân đội.
quyết và không sử dụng biện pháp triệ để + Ngày 9/4/1865 nội chiến
bị thua liên tiếp. kết thúc, thắng lợi thuộc về
- GV nêu câu hỏi: Trước tình hình đó quân Liên bang.
chính phủ Lin-côn có biện pháp gì?
- - HS dựa vào SGK tự trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét, bổ sung và chốt ý: - ý nghĩa:
+ Chính phủ thay đổi kế hoạch tác chiến + Là cuộc Cách mạng tư
và có những biện pháp tích cực hơn. sản lần thứ 2 ở Mĩ.
+ Giữa năm 1862 ký sắc lệnh cấp đất ở + Xoá bỏ chế độ nô lệ ở
miền Tây cho dân di cư. miền Nam tạo điều kiện
+ Ngày 1/1/1863 ra sắc lệnh bãi bỏ chế độ cho chủ nghĩa tư bản phát
nô lệ -> hàng vạn nô lệ và người dân gia triển.
nhập quân đội Liên bang. + Nền kinh tế Mĩ phát triển
+ Ngày 9/4/1865 quân đội miền Bắc nhanh chóng sau nội chiến.
giành thắng lợi quyết định trong trận đánh
thủ phủ Hiệp bang mièn Nam (Xa-ra-
tôga) nội chiến chấm dứt.
- GV nêu câu hỏi: Hãy cho biết ý nghĩa
của cuộc nội chiến?
- HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét, chốt ý:
+ Là cuộc Cách mạng tư sản lần thứ 2 ở
Mĩ.
+ Xoá bỏ chế độ nô lệ ở miền Nam tạo
điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển.
+ Nền kinh tế Mĩ phát triển nhanh chóng
- sau nội chiến.
4. Sơ kết bài học.
- GV yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi đặt ra ngay từ đầu giờ học.
Nguyên nhân và diễn biến cuộc đấu trang thống nhất Đức, Italia và
nội chiến Mĩ? Tại sao đó lại là những cuộc Cách mạng Tư sản?
5. Dặn do, bài tập.
- Học bài cũ, đọc trước bài mới.
- Lập bảng thống kê các hình thức Cách mạng Tư sản theo nội dung
sau:
Tên cuộc Cách Hình thức Thời gian Kết quả, ý
mạng nghĩa
nguon tai.lieu . vn