Xem mẫu
- Chương 1 : SỰ ĐIỆN LI
BÀI 4
PHẢN ỨNG TRAO ĐỒI ION
TRONG DUNG DỊCH
CÁC CHẤT ĐIỆN LI
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
HS biết được :
- Bản chất của các phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.
- Để xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li phải có ít nhất một trong các đi ều
kiện: Tạo thành chất kết tủa, tạo thành chất điện li yếu hoặc tạo thành chất khí.
2. Kĩ năng
- Quan sát hiện tượng thí nghiệm để biết có phản ứng hóa học xảy ra.
- Dự đoán kết quả phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li.
- Viết được phương trình ion đầy đủ và rút gọn.
- Vận dụng để giải bài tập lý thuyết và bài tập thực nghiệm.
II . PHƯƠNG PHÁP
- Trực quan.
- Đàm thoại – nêu vấn đề.
III. CHUẨN BỊ
- Dụng cụ : Cốc 25 ml, ống nghiệm, kẹp, ống nhỏ giọt, đèn cồn.
- Hóa chất : dd Na2SO4, dd BaCl2, dd NaOH, dd HCl, phenolphtalein, dd CH3COONa, dd Na2CO3.
IV. KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Hãy xác định [H + ] và pH trong môi trường trung tính? môi trường axit? môi trường bazơ? Các biểu
thức tính pH.
2. Tính nồng độ H + , OH − và pH của dung dịch H2SO4 0,10M ? (coi H2SO4 2 H + + SO 2− ).
4
V. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY BÀI MỚI
Hoạt động 1 : Vào bài.
Hoạt động 2 : Phản ứng tạo thành chất kết tủa.
Hoạt động 3 : Phản ứng tạo thành nước.
Hoạt động 4 : Phản ứng tạo thành axit yếu.
Hoạt động 5 : Phản ứng tạo thành chất khí.
Hoạt động 6 : Kết luận.
Hoạt động 7 : Củng cố toàn bài.
Bài 4 – PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI Trang 1
- Chương 1 : SỰ ĐIỆN LI
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH NỘI DUNG
Hoạt động 1 : Vào bài
GV nêu vấn đề : Tại sao các phản ứng hóa học xảy
ra được? Bản chất của các phản ứng đó là gì? Để
biết điều đó ta xét bài mới.
I - ĐIỀU KIỆN XẢY RA PHẢN ỨNG TRAO
ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT
ĐIỆN LI
Hoạt động 2 : Phản ứng tạo thành chất kết 1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa
tủa Thí nghiệm :
- Phương trình hóa học của phản ứng :
HS tiến hành thí nghiệm : Nhỏ dd Na 2SO4 vào dd
Na2SO4 + BaCl2 → BaSO4 + 2NaCl
BaCl2. Quan sát, ghi nhận hiện tượng.
- Giải thích :
HS : Xuất hiện kết tủa màu trắng – BaSO4
Na 2 SO 4 → 2Na + + SO 2−
GV yêu cầu : Viết phương trình hóa học dưới dạng 4
BaCl 2 → Ba 2+ + 2Cl −
phân tử
HS : Na2SO4 + BaCl2 → BaSO4 + 2NaCl
Phương trình ion rút gọn:
Ba 2+ + SO 2− → BaSO4
GV : Hướng dẫn HS viết phương trình phản ứng
4
dưới dạng ion và ion rút gọn. Bản chất của phản ứng là sự kết hợp giữa
Ba 2+ + SO 2− → BaSO4
hai ion Ba 2+ và SO 2− tạo thành chất kết
4 4
HS nhận xét : Bản chất của phản ứng là sự kết hợp tủa là BaSO4
giữa hai ion Ba 2+ và SO 2− tạo thành chất kết tủa là
4
Thí dụ : Khi cho dd CuSO 4 vào dd NaOH ta
BaSO4 Ý nghĩa của phương trình ion rút gọn.
thấy xuất hiện kết tủa màu xanh lam của
HS vận dụng : Muốn có kết tủa BaSO4 cần trộn hai
Cu(OH)2
dung dịch, một dung dịch có ion Ba 2+ , còn dung
Phương trình phân tử :
dịch kia chứa ion SO 2− .
4
CuSO 4 + 2NaOH → Na2SO4 + Cu(OH)2
GV yêu cầu : Hãy viết phương trình hóa học dưới
Phương trình ion rút gọn :
dạng phân tử và ion rút gọn của phản ứng giữa dd
Cu2+ + 2 OH − → Cu(OH)2
CuSO 4 và dd NaOH. Nhận xét về bản chất phản
Nhận xét : Phương trình ion rút gọn cho biết
ứng.
bản chất của phản ứng trong dung dịch các
HS : CuSO 4 + 2NaOH → Na2SO4 + Cu(OH)2
chất điện li.
Cu2+ + 2 OH − → Cu(OH)2
Bản chất phản ứng là sự kết hợp của ion Cu 2+ và
ion OH − tạo ra chất kết tủa Cu(OH)2.
GV lưu ý với HS : Chất kết tủa, chất khí, chất điện li Lưu ý : Chất kết tủa, chất khí, chất điện li yếu,
H2O viết dưới dạng phân tử.
yếu, H2O viết dưới dạng phân tử.
Bài 4 – PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI Trang 2
- Chương 1 : SỰ ĐIỆN LI
Hoạt động 3 : Phản ứng tạo thành nước 2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
GV biểu diễn thí nghiệm : Nhỏ vài giọt dd a) Phản ứng tạo thành nước
phenolphtalein vào cốc đựng dd NaOH 0,10M. Sau Thí nghiệm : ddHCl + dd NaOH
đó rót từ từ dung dịch HCl 0,10M vào cốc trên, vừa Phương trình phân tử :
HCl + NaOH → NaCl + H2O
rót vừa khuấy. Yêu cầu HS quan sát ghi nhận hiện
tượng. Phương trình ion :
Na+ + OH − + H + + Cl − → Na+ + Cl − + H2O
HS : Dung dịch chuyển từ không màu dung dịch
màu hồng dung dịch không màu. Phương trình ion rút gọn :
H + + OH − → H2O
GV : Yêu cầu HS viết phương trình phân tử và
phương trình ion rút gọn của phản ứng giữa NaOH Bản chất của phản ứng là sự kết hợp giữa
cation H + và anion OH − tạo thành chất điện li
và HCl.
HS : HCl + NaOH → NaCl + H2O
yếu là H2O.
−
+
→ H2O
H + OH Nhận xét : Phản ứng giữa dung dịch axit và
Bản chất của phản ứng là sự kết hợp giữa cation hiđroxit có tính bazơ rất dễ xảy ra vi tạo thành
−
+
H và anion OH tạo thành chất điện li yếu là H2O. chất điện li rất yếu là H2O.
GV : Gợi ý HS giải thích về sự thay đổi màu của
dung dịch.
GV : Tương tự cho HS viết phương trình phân tử và
ion rút gọn của phản ứng giữa Mg(OH) 2 và HCl.
HS : Mg(OH) 2 + 2HCl → MgCl2 + 2H2O
Mg(OH) 2 +2 H + +2 Cl − → Mg2++2 Cl − +2H2O
Mg(OH) 2 + 2 H + → Mg2+ + 2H2O
Hoạt động 4 : Phản ứng tạo thành axit yếu b) Phản ứng tạo thành axit yếu
GV : Biểu diễn thí nghiệm, cho gửi mùi của sản Thí nghiệm : dd HCl + dd CH3COONa
phẩm tạo thành, giải thích? Phương trình phân tử :
HCl + CH3COONa → CH3COOH + NaCl
HS : Giải thích, viết phương trình phản ứng dưới
dạng phân tử và ion rút gọn Nêu bản chất của Phương trình ion rút gọn :
−
H + + CH 3 COO → CH3COOH
phản ứng
Bản chất của phản ứng là sự kết hợp giữa
cation H + và anion CH 3 COO − tạo thành axit
yếu CH3COOH.
Hoạt động 5 : Phản ứng tạo thành chất khí 3. Phản ứng tạo thành chất khí
GV : Làm thí nghiệm : dd HCl + dd Na2CO3 Thí nghiệm : dd HCl + dd Na2CO3
HS : Quan sát hiện tượng. Viết phương trình phản Phương trình phân tử :
ứng dạng phân tử và ion rút gọn Nêu bản chất của 2HCl + Na 2 CO 3 → 2NaCl + CO2 + H2O
phản ứng.
Bài 4 – PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI Trang 3
- Chương 1 : SỰ ĐIỆN LI
HCl và Na 2 CO 3 đều dễ tan và phân li mạnh:
HCl → H + + Cl −
Na 2 CO 3 → 2Na+ + CO 3 −
2
2− −
H + + CO 3 → HCO 3
−
H + + HCO 3 → H 2 CO 3
H 2 CO 3 → CO2 + H2O
Phương trình ion rút gọn :
2 H+ + CO 3−
2
→ CO2 + H2O
Bản chất của phản ứng là sự kết hợp giữa
ion H + với ion CO 3 − tạo thành chất khí.
2
GV : Gợi ý để HS đưa ra nhận xét về khả năng phản Nhận xét : Phản ứng giữa muối cacbonat và
ứng của các muối cacbonat với dung dịch axit. dung dịch axit rất dễ xảy ra vì vừa tạo thành
chất điên li yếu là H2O, vừa tạo ra chất khí CO2
tách khỏi môi trường phản ứng. Chẳng hạn,
các muối cacbonat ít tan trong nước nhưng tan
dễ dàng trong dung dịch axit.
Thí dụ : CaCO3 tan rất dễ trong dd HCl.
CaCO3 (r) + 2 H + → Ca2+ + CO2 + H2O
II - KẾT LUẬN
Hoạt động 6 : Kết luận
1. Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện
GV gợi ý, hướng dẫn HS rút ra kết luận chung.
li là phản ứng giữa các ion.
2. Phản ứng trao đổi trong dung dịch các chất
điện li chỉ xảy ra khi các ion kết hợp được với
nhau tạo thành ít nhất một trong các chất sau :
- Chất kết tủa.
- Chất điện li yếu.
- Chất khí.
Hoạt động 7 : Củng cố toàn bài
Viết phương trình phân tử, phương trình ion, phương
trình ion rút gọn, nêu bản chất của các phản ứng
sau :
a) FeCl3 + KOH
b) Fe(OH)3 + H2SO4
c) c) K2SO3 + HCl
Bài tập về nhà : Bài tập 1,2,3,4,5,6,7 SGK trang 20
Bài 4 – PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI Trang 4
nguon tai.lieu . vn
